Depository Receipt (DR) များ ထုတ်ဝေခြင်း

Depository Receipt (DR)   သည် လွှဲပြောင်းနိုင်သည့် ဘဏ္ဍာရေး စာချုပ်စာတမ်းအမျိုးအစားတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကိုင်ဆောင် ထားသူများအနေနှင့် ယင်းနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ငွေချေးသက် သေခံလက်မှတ်များ၏ အကျိုးခံစားခွင့်များကို အချိုးကျ ခံစား ခွင့်ရှိသည့် လက်မှတ်များဖြစ်သည်။ မိခင်နိုင် ငံ စတော့အိပ်ချိန်း တွင် စာရင်းဝင်ထားသည့် ကုမ္ပဏီတစ်ခုသည် ယင်း၏ ရှယ်ယာ များထဲမှ ရာခိုင်နှုန်းအချို့ကို အခြားနိုင်ငံရှိ စတော့အိပ်ချိန်းတွင်Depository Receipt (DR)  များအဖြစ် သွားရောက်စာရင်းဝင်ခြင်းဖြစ် သည်။ ယင်းသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကြားခံအဖွဲ့တစ်ခု (Sponsor  အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှ) စတော့များကို ဝယ်ယူကာ ဃကျအသိငညေ အဖွဲ့တစ်ခုတွင် အပ်နှံ ထားပြီး  ယင်းအပ်နှံထားသည့် စတော့အစု  အတွက် ထုတ်ပေးလိုက်သည့်  Depository Receipt  များကို အခြားနိုင်ငံစတော့အိပ်ချိန်း တစ်ခုတွင် သွားရောက်စာရင်းဝင် ခြင်းဖြစ်သည်။ စတော့တစ်စောင်ကို  DR  တစ်စောင်အဖြစ်လည်း ကောင်း၊ နှစ်စောင်အဖြစ်လည်းကောင်း ၊  လေးစောင်အဖြစ်လည်း ကောင်း အလျဉ်းသင့်သလို သတ်မှတ်၍ စာရင်းဝင်နိုင်သည်။ 
ဥပမာ-ဟောင်ကောင်စတော့အိပ်ချိန်းတွင် စာရင်းဝင်ထား သည့်Tencent Company  သည် ၎င်း၏ ရှယ်ယာများထဲမှ အချို့ ကိုDepository Receipt အဖြစ်ပြောင်းလဲကာ အမေရိကန်နိုင်ငံ နယူးယောက် စတော့အိပ်ချိန်းတွင်သွားရောက်စာရင်းဝင်ခြင်း၊ ဂျပန်မှ နာမည်ကျော်Uniclio  အထည်များ ထုတ်လုပ်သည် Retail Co.သည် တိုကျိုစတော့အိပ်ချိန်းတွင် စာရင်းဝင်ထားသလို  ဟောင်ကောင်စတော့အိပ်ချိန်းHKEX တွင်လည်းHDR  များ အဖြစ် စာရင်းဝင်ခြင်းစသည်တို့ဖြစ်သည်။  ထိုသို့စာရင်းဝင် ရောက်ရန်အတွက်  ကြားမှ နိုင်ငံတကာဘဏ်ကြီးတစ်ခုက  ရှယ်ယာများကို လက်ခံထိန်းသိမ်းပေးသည်။ ၎င်းဘဏ်ကြီးသည်DRဝယ်ယူကိုင်ဆောင်ထားသူများ၏ အကျိုးအမြတ်များ၊ မဲပေး ခွင့်များအားလုံးကိုဆောင်ရွက်ပေးသည်။ ထို့အပြင် အခြားသော အပိုဆောင်း ဝန်ဆောင်မှုများဖြစ်သည့် ရှယ်ယာရှင်များအတွက် သုတေသနပြုလုပ်ပေးခြင်း၊ အကြံÓဏ်ပေးခြင်းများကိုလည်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး  ထိုသို့လက်ခံဆောင်ရွက်ရာတွင် လက်ခံ ထားသည့် စတော့များအတွက်ISIN ဟုခေါ်သည့်nternational Securities Identification Number စည်းမျဉ်းကို လိုက်နာ ကျင့်သုံးရသည်။ အမေရိကန်စတော့ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်း ဖြစ်၍ ယင်းတို့ကို ADR ဟုခေါ်ဆိုသည်။ ထင်ရှားသည့် ADR များမှာ တရုတ်နိုင်ငံမှ Tencent  နှင့်Baidu ၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံမှ Sanofi  ၊ ဂျပန်နိုင်ငံမှ Toyota နှင့်Honda ၊ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံမှUBS  laurS Royal Dutch Shell  တို့ဖြစ်သည်။
Depository Receipt    များကို စာရင်းဝင်အဖြစ် လက်ခံ ဆောင်ရွက်ပေးသည့် နိုင်ငံကိုလိုက်၍ အမည်အမျိုးမျိုး ကွဲပြား သွားသည်။ ဥပမာ- အမေရိကန်နိုင်ငံရှိ စတော့အိပ်ချိန်းတွင် သွားရောက်စာရင်းဝင်ပါက ADR ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၏စတော့အိပ် ချိန်းတွင် သွားရောက်စာရင်းဝင်ပါက  CDR ၊ ဟောင်ကောင် စတော့ဈေးကွက်တွင် သွားရောက်စာရင်းဝင်ပါကHDR ၊ အင်္ဂလန် နိုင်ငံစတော့အိပ်ချိန်းတွင် သွားရောက်စာရင်းဝင်ပါက EDR၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ စတော့အိပ်ချိန်းတွင် စာရင်းဝင်ပါကEDR ဟူ၍ အမည်အမျိုးမျိုးခေါ်ဆိုလေ့ရှိကြသည်။ အခြားနိုင်ငံများမှ ရင်းနှီး မြှုပ်နှံသူများအားMarketingများ၊ Roadshow များပြုလုပ်ကာ ဈေးကွက်ချဲ့ထွင်ရသည်။
ကုမ္ပဏီမှ ထုတ်ဝေထားသည့် ရှယ်ယာများထဲမှ ရာခိုင်နှုန်း တစ်ခုကို DR အဖြစ် ပြောင်းလဲစာရင်းဝင်သည့်အတွက် စုစု ပေါင်း ထုတ်ဝေထားသည့် ရှယ်ယာအရေအတွက်မှာ ပြောင်းလဲမှု  မရှိပါ။ DR များထုတ်ဝေခြင်းအတွက် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ် ကုမ္ပဏီများ၊ စတော့အိပ်ချိန်းများမှ ဥပဒေစည်းမျဉ်းများ သတ် မှတ်ရေးဆွဲကြရသည်။ သို့သော်လည်း တစ်နိုင်ငံနှင့် တစ်နိုင်ငံ တူညီနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။  
အမေရိကန်  စတော့ဈေးကွက်တွင်ရောင်းဝယ်နေသည့် ADR များကို (က)Sponsored ADRsနှင့် (ခ) Depository Bank ဟူ၍ ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသည်။  
Sponsored ADRs ဆိုသည်မှာ နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီသည် အမေရိကန်Depository Bank တစ်ခုနှင့် သဘောတူညီချက် စာချုပ်တစ်ခု တိုက်ရိုက်ချုပ်ဆိုပြီး စာရင်းများထိန်းသိမ်းရေး၊ ရှယ် များဖြန့်ဖြူးရောင်းချရေးနှင့် ရှယ်ယာရှင်များနှင့်ဆက်သွယ်ရေး၊ အမြတ်ဝေစုပေးဝေရေးနှင့် အခြားဝန်ဆောင်မှုများကို ဆောင် ရွက်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ဤSponsored ADRsနည်းဖြင့် အထင် ကရ စတော့အိပ်ချိန်းကြီးများတွင် စာရင်းဝင်ကြသည်။ 
Unsponsored ADRsဆိုသည်မှာ နိုင်ငံခြားအဖွဲ့များနှင့် တိုက်ရိုက်ညှိနှိုင်းခြင်းမရှိဘဲ broker , dealerများမှ ကမကထပြု ကာ ADR များအဖြစ်ဖန်တီးပြီး အမေရိကန် စတော့ဈေးကွက် တွင်ရောင်းဝယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀ဝ၈ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်၌ စည်းမျဉ်းလျှော့ချမှုများကြောင့်Unsponsored ADRsအရေအတွက် များပြားစွာဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အမေရိကန်၏ ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်လုပ်ငန်း ကြီးကြပ် ‌ရေး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် ကိုက်ညီပါက အမေရိကန် OTC ဈေးကွက်တွင် အရောင်းအဝယ်ပြုလုပ်နိုင်သည်။ စတော့အိပ်ချိန်း ၏Mainboard တွင် ရောင်းဝယ်၍ မရပါ။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် အမေရိကန်၏ ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်လုပ်ငန်း ကြီးကြပ် ရေးဥပဒေ ၁၉၃၄ အရ အစီရင်ခံစာတင်ပြသည့် စည်းမျဉ်းRepor ting Rule များကို လိုက်နာရသည်။ 
ADR များကို အမေရိကန်ဈေးကွက်တွင် ဝင်ရောက်သည့် အတိုင်းအတာအပေါ် မူတည်၍  အဆင့်သုံးဆင့် ခွဲခြားထားပါ သည်။ 
အဆင့် (၁) ။    ။ ADR  ၏ အခြေခံအကျဆုံး အမျိုးအစား တစ်ခုဖြစ်ပြီး ကုမ္ပဏီတစ်ခုအနေနှင့် အမေရိကန် စတော့ဈေး ကွက်၏ စာရင်းဝင်စံများနှင့် မပြည့်ဝသည့်ကုမ္ပဏီ (သို့) စတော့ အိပ်ချိန်းသို့ စာရင်းမဝင်လိုသည့် ကုမ္ပဏီတို့အတွက် အသုံးဝင် သည့် အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ယင်း ADR  ယူနစ်များကို OTCဈေးကွက်တွင် ရောင်းဝယ်လေ့ရှိကြပြီး အမေရိကန်ငွေချေးသက် သေခံလက်မှတ်လုပ်ငန်း ကြီးကြပ်ရေးကော်မရှင်၏ စည်းမျဉ်းများ ကို အနည်းငယ်သာ လိုက်နာရန်လိုအပ်သည်။ အဆိုပါ ADR များသည် အခြားသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု စာချုပ်စာတမ်းများထက် ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေ Risk)ပိုမိုများသော်လည်း နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီများ အနေနှင့် အမေရိကန်ဈေးကွက်တွင် စရိတ်အသက်သာဆုံးနှင့် အလွယ်ဆုံး  ဈေးကွက်တင်နိုင်သည့် အခွင့်အရေးကို ရရှိစေ သည်။
အဆင့် (၂ ) ။    ။ အဆိုပါ အဆင့်(၂) ADR များသည် စတော့အိပ်ချိန်းတွင် တင်၍ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားနိုင်သော် လည်း ရင်းနှီးငွေမြှင့်တင်ခြင်း (Capital Raising) ပြုလုပ်၍မရပါ။ အဆင့် (၂) ADR တို့သည် အမေရိကန်SEC မှ သတ်မှတ်ချက်များ ကို  အဆင့်(၁)ထက်  ပိုမိုလိုက်နာရပြီး ပိုမိုမြင်သာထင်သာရှိကာ ရောင်းဝယ်မှုလည်း ပိုမိုသွက်လက်သည်။
အဆင့် (၃)။    ။ အဆင့် (၃) ADR ကျန်နှစ်ခုထက်  ပိုမို အဆင့်အတန်းမြင့်မားပြီး လူကြိုက်များသည်။ အဆိုပါ အဆင့် (၃) ADRကုမ္ပဏီများသည် အမေရိကန်ဈေးကွက်တွင် အများပြည်သူသို့ ရှယ်ယာရောင်းချကာ ရင်းနှီးငွေမြှင့်တင်နိုင် သည်။ ၎င်းကုမ္ပဏီများသည် အမေရိကန်SEC ၏ စည်းမျဉ်း ထိန်းကျောင်းမှုကို အပြည့်အဝ ခံယူရသည်။
ADR  ယူနစ်များကို  ထုတ်ဝေခြင်းဖြင့် အောက်ဖော်ပြပါ အကျိုးကျေးဇူးများကို ရရှိစေသည်။
    (၁)    အမေရိကန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် နိုင်ငံခြား တိုင်းပြည်များမှ ထုတ်ဝေသည့်စတော့များကို လွယ် လင့်တကူ ဝယ်ယူရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်ကာ   နိုင်ငံခြားငွေ လဲလှယ်စရာမလိုဘဲ ပြည်တွင်းသုံးငွေ ှ့$ ဖြင့် ဝယ်ယူ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်ခြင်း၊
    (၂)    နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီများအနေနှင့်   မိမိတို့၏ ပုံရိပ်ကို ပိုမိုထင်သာမြင်သာရှိစေခြင်း၊ လုပ်ငန်းများ၊ ဖောက် သည်များနှင့် ဈေးကွက်များ ပိုမိုချဲ့ထွင်နိုင်ခြင်း၊
    (၃)     နိုင်ငံခြားဈေးကွက်တွင် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားနိုင် ခြင်းကြောင့် ယင်း၏ ရှယ်ယာဈေးနှုန်းသည် ပြည် တွင်းရှိ ဈေးကွက်တွင် ပြန်လည်ရောင်ပြန်ဟပ်စေခြင်း၊
    (၄)    တစ်ဦးချင်းရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေနှင့် စရိတ်သက် သာစွာဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်ခြင်း၊ စီမံခန့်ခွဲမှုစရိတ်များ၊ ရောင်းဝယ်မှုများအတွက်  အခွန်စည်းကြပ်မှုများမှ သက်သာစေခြင်းနှင့်
    (၅)    အမေရိကန် မဟုတ်သည့် နိုင်ငံခြား ကုမ္ပဏီများအနေ နှင့် ADR ထုတ်ဝေခြင်းကြောင့် အမေရိကန်ပုံရိပ်ပိုမို  ထင်ဟပ်စေပြီး  အမေရိကန်ဈေးကွက်မှတစ်ဆင့်  ချမ်းသြွာကယ်ဝမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။
CDR များထုတ်ဝေခြင်း။    ။ အမေရိကန်စတော့ဈေးကွက် တွင် ADR unit  များ ထုတ်ဝေမှုကို လက်ခံပြီးနောက် တရုတ် နိုင်ငံသည်လည်း CDR (Chinese Depository Receipt) ) များကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ကာ  တရုတ်ပြင်ပတွင် ရောက်ရှိနေသည့် ကုမ္ပဏီရှယ်ယာများကို တရုတ်နိုင်ငံအတွင်း ရောင်းဝယ်နိုင်ရေး အတွက် စည်းမျဉ်းများ ချမှတ်ခဲ့သည်။ တရုတ်အိုင်စီတီကုမ္ပဏီ များသည် ပြည်တွင်းစတော့အိပ်ချိန်းများ၏  တင်းကျပ်သည့် စည်းမျဉ်းများကို ရှောင်ရှားလိုသဖြင့်  ပြည်ပ စတော့ဈေးကွက်များ သို့ သွားရောက်စာရင်းဝင်လေ့ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ပြည်မ ကြီးရှိ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအခွင့်အရေးများ ရရှိစေ ရေးအတွက် တရုတ်အစိုးရသည်  CDR များကို ထုတ်ဝေကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ  ပြည်တွင်းသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာရေးကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။
Reference : Investement Guide Book

ထွန်းသက်ထွန်း