Background
အာဆီယံ-သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလFTA (AANZ-FTA)AANZ-FTA ကို ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်န ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှ စတင် အကောင်အထည် ဖော်ခဲ့ပြီဖြစ်ပါသည်။ ယင်FTAအောက်မှ မြန်မာ နိုင်ငံအတွက် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းသည့် ကုန်စည်အလိုက် ဈေးကွက်အခြေအနေကို ရေးသားတင်ပြရန် ရည်ရွယ်ပါ သည်။ ထို့ကြောင့် သား ငါးဈေးကွက်အကြောင်း ရေးသားတင်ပြခဲ့ပါသည်။ ယခုအပတ်တွင် ပဲမျိုးစုံဈေးကွက် အကြောင်း တင်ပြမည်ဖြစ်ပါသည်။AFTA အောက်မှအရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းစာရင်းတွင် ပဲမျိုးစုံပါဝင်မှု အခြေအနေFTA အစီအစဉ်အောက်တွင် အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအား အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်း စာရင်း (ှSensitive List) နှင့် အလွန်အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းစာရင်း (Highly Sensitive List) တို့ကို ထားရှိခွင့်ပေးခဲ့ပါသည်။ပဲမျိုးစုံကို အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သော အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် သုံးနိုင်ငံသာ ရှိပါသည်။ ယင်းသုံးနိုင်ငံမှာ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့ ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံအလိုက် အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်းစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့ သော ပဲမျိုးစုံမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည်-မှတ်ချက်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် AFTA၏ စည်း မျဉ်းအတိုင်း ပဲမျိုးစုံ၏အခြေခံ အကောက်ခွန် နှုန်း ၁၅ရာခိုင်နှုန်းကို ၁-၁-၂၀၀၈ နေ့မှစ၍ ၅ရာခိုင်နှုန်းသို့ တရားဝင် လျှော့ချခဲ့ပြီးဖြစ်ပါ သည်။ကျန်အာဆီယံ ခုနစ်နိုင်ငံအနက် ဘရူနိုင်း၊ မလေးရှားနှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံတို့၏ ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ်သည့်အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းမှာသုည ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့၏ ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ်သည့် အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၅ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ၄၀ရာခိုင်နှုန်း အသီးသီးဖြစ် ပါသည်။ ယင်းတို့သည် မူလအာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများဖြစ် သဖြင့် အဆိုပါ အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းများကို ၁-၁-၂၀၁၀ နေ့တွင် သုညရာခိုင်နှုန်းသို့ လျှော့ချ ပြီး ဖြစ်ပါသည်။ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ် သည့် အခြေခံအကောက်ခွန် နှုန်းမှာ ၃၀ ရာခိုင် နှုန်း ဖြစ်ပါသည်။ AFTA အစီအစဉ်၏ စည်းမျဉ်း အရ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်သစ် နိုင်ငံဖြစ်သဖြင့် ယင်း အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းကို ၁-၁-၂၀၀၈ နေ့တွင် ၅ရာခိုင်နှုန်း၊ ၁-၁-၂၀၁၅ နေ့တွင် သုညရာခိုင်နှုန်း သို့ အသီးသီးလျှော့ချရမည်ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပဲမျိုးစုံဈေးကွက်များမြန်မာနိုင်ငံသည် လောလောဆယ်အားဖြင့် နိုင်ငံ ၂၀ခန့်သို့ ပဲမျိုးစုံတင်ပို့ ရောင်းချလျက်ရှိပါ သည်။ ယင်းနိုင်ငံ ၂၀ ခန့်တွင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် ၆ နိုင်ငံ ပါဝင်ပါသည်။ အဆိုပါ အာဆီယံအဖွဲ့ ဝင် ၆ နိုင်ငံမှာ စင်ကာပူ၊ မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ဗီယက်နမ်နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် ယင်းနိုင်ငံ ၂၀ ခန့်တွင် အာဆီယံ၏ ဆွေး နွေးဖက်နိုင်ငံများဖြစ်သော အိန္ဒိယ၊ ဂျပန် တရုတ် နှင့် ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံတို့လည်း ပါဝင်ပါသည်။မြန်မာနိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပဲမျိုးစုံ ပို့ကုန်၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းဝန်းကျင်ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ရောင်းချ ရပြီး၊ ကျန် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို အာဆီယံနိုင်ငံများ အပါအဝင် ဂျပန်၊ တရုတ်၊ ကိုရီးယား၊ ဥရောပနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများသို့ ရောင်းချရပါသည်။ စင်ကာပူသို့ ရောင်းချရသော ပဲမျိုးစုံသည် စင်ကာပူ နိုင်ငံ၏ စားသုံးမှုအတွက် စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် အခြေစိုက်သည့် ကုမ္ပဏီများက ဝယ်ယူ၍ တစ် ဆင့် ပြန်လည်ရောင်းချခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာ့ ပဲမျိုးစုံပို့ကုန်အတွက် အကောက်ခွန်မရှိတော့သည့် အာဆီယံဈေးကွက်AFTA အစီအစဉ်အရ ၁-၁-၂၀၁၀ နေ့မှ စ၍ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်းနှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံတို့တွင် ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ် သည့် အကောက်ခွန်နှုန်းမှာ သုညရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသဖြင့် ယင်းနိုင်ငံများသို့ မြန်မာ့ပဲမျိုးစုံကို လွတ် လပ်စွာ အကောက်ခွန် အတားအဆီးမရှိ တင်ပို့ ရောင်းချနိုင်ပြီဖြစ်ပါသည်။ ဗီယက်နမ် နိုင်ငံ၏ ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ်သည့် အကောက်ခွန်နှုန်း မှာလည်း သုညမှ ၅ ရာခိုင်နှုန်းအတွင်းသာရှိသဖြင့် အကောက်ခွန် အတားအဆီး လျော့နည်းသွားပြီ ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အကောက်ခွန် အခွင့် အရေးကို ထိထိမိမိ ရယူလျက် မြန်မာ့ပဲမျိုးစုံတို့ အာဆီယံနိုင်ငံ ဈေးကွက်များသို့ ပိုမိုတိုးချဲ့တင်ပို့ ရောင်းချရန် ကြိုးပမ်းသင့်ပါသည်။ပဲမျိုးစုံအတွက် မြန်မာနိုင်ငံက အဓိကယှဉ်ပြိုင်ရမည့် သြစတြေးလျနိုင်ငံသြစတြေးလျနိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံ အမြောက် အမြားတင်ပို့ရောင်းချသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ အာဆီယံ-သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန် FTA ကို စတင်အကောင်အထည်ဖော်နေပြီ ဖြစ်သဖြင့် အာဆီယံ ဒေသတွင်းရှိ ပဲမျိုးစုံဈေးကွက်ကို မြန်မာ နိုင်ငံအနေဖြင့် လက်ဝါးကြီးအုပ်ထား၍ မရတောါ ပါ။ သြစတြေးလျနိုင်ငံနှင့် အဓိကယှဉ်ပြိုင်ရောင်း ချရမည့်သဘော ဖြစ်ပါသည်။ အာဆီယံ-သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန် FTAအောက်တွင် ပဲမျိုးစုံကို မြန်မာနိုင်ငံမှ ဝယ်ယူလျက် ရှိသော အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ပဲမျိုးစုံဆိုင် ရာ အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းများမှာ-အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၅ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သော်လည်း ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် သုညရာခိုင် နှုန်းသို့လျှော့ချသဖြင့် ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ် သည့် အကောက်ခွန်နှုန်း မရှိတော့ပါ။မလေးရှားနိုင်ငံအခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းမှာ သုညရာခိုင် နှုန်းဖြစ်သဖြင့် အကောက်ခွန်မရှိ တင်ပို့ရောင်းချနိုင် သည့် ဈေးကွက်ဖြစ်ပါသည်။ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံအခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၂၀ ရာခိုင် နှုန်းဖြစ်ပြီး၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ၁၈ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ၁၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ၈ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ၅ ရာခိုင် နှုန်းနှင့် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် သုညရာခိုင်နှုန်းသို့ အသီး သီး လျှော့ချမည်ဖြစ်ပါသည်။စင်ကာပူနိုင်ငံသွင်းကုန် အကောက်ခွန်မရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပါသည်။ထိုင်းနိုင်ငံအခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၄၀ ရာခိုင် နှုန်းဖြစ်ပြီး၊ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ၈ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် သုညရာခိုင်နှုန်း သို့ လျှော့ချရမည်ဖြစ်ပါသည်။ဗီယက်နမ်နိုင်ငံအခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၃၀ ရာခိုင် နှုန်းဖြစ်ပြီး၊ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ၁၇ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် သုညရာခိုင်နှုန်း သို့ အသီးသီး လျှော့ချမည်ဖြစ်ပါသည်။သုံးသပ်ချက်အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှားနှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံ တို့တွင် ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ်သည့် အကောက် ခွန်နှုန်းမှာ သုညရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ သည် ယင်းဈေးကွက်များသို့ သြစတြေးလျနိုင်ငံ နှင့် အဓိကယှဉ်ပြိုင်ရောင်းချရမည် ဖြစ်ပါသည်။ အကောက်ခွန် အခွင့်အရေး တန်းတူဖြစ်သဖြင့် အရည်အသွေးနှင့် ဈေးနှုန်းအရယှဉ်ပြိုင်ရမည့် သဘောဖြစ်ပါသည်။ထိုင်းနိုင်ငံ ပဲဈေးကွက်မှာ သြစတြေးလျ နိုင်ငံအတွက် ၂၀၁၂ ခုနှစ်အထိ အကောက်ခွန် အတားအဆီးရှိနေသည်ဟု ဆိုရပါမည်။ သို့ရာတွင်AFTA အစီအစဉ်အရ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ပဲဈေးကွက်မှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကောက်ခွန်မရှိတော့သဖြင့် သြစတြေးလျနိုင်ငံ ထက် အကောက်ခွန် အခွင့် အရေး၊ အားသာချက်ရရှိနေပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယင်းအားသာချက်ကို ကောင်းစွာအသုံးချပြီး ထိုင်း နိုင်ငံပဲဈေးကွက်၏ ဝေစုတိုးတက်ရရှိအောင်နှင့် ခိုင်မာအောင် ဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ဗီယက်နမ်နိုင်ငံပဲဈေးကွက်မှာ သြစတြေးလျ နိုင်ငံအတွက် ၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ အကောက်ခွန် ရှိနေသေးသဖြင့် အကောက်ခွန် အတားအဆီးရှိ နေဆဲဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်မူ AFTA အစီအစဉ်အရ လောလောဆယ် သုညမှ ၅ ရာခိုင် နှုန်းအထိ ရှိနေသော်လည်း ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် သုည ရာခိုင်နှုန်း ရှိမည်ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းအချိန်၌ သြစတြေးလျ ပဲမျိုးစုံပို့ကုန်အတွက် ဗီယက်နမ် နိုင်ငံက ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း စည်းကြပ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံပဲဈေး ကွက်အတွင်း ၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ သြစတြေးလျ နိုင်ငံထက် အကောက်ခွန်အခွင့်အရေး ရရှိမည် ဖြစ်သဖြင့် ယင်းအခွင့်အရေးကို ကောင်းစွာအသုံး ချပြီး ပဲဈေးကွက်ခိုင်မာအောင် ဆောင်ရွက် သင့်ပါ သည်။ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ ပဲဈေးကွက်မှာ သြစတြေး လျနိုင်ငံအတွက် ၂၀၁၉ ခုနှစ်အထိ အကောက်ခွန် ရှိနေမည်ဖြစ်၍ အကောက်ခွန် အတားအဆီးရှိနေ မည်ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်မူ AFTAအစီအစဉ်အရ အကောက်ခွန် မရှိတော့သဖြင့် သြစတြေးလျ နိုင်ငံထက် သာလွန်သော အကောက်ခွန် အခွင့်အရေးကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်အထိ ရရှိ ခံစား ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယင်းအကောက်ခွန် အခွင့်အရေးကို ထိထိမိမိအသုံးချပြီး ဖိလစ်ပိုင် ပဲဈေးကွက်ရရှိမှုကို ခိုင်မာအောင် ဆောင်ရွက် သင့်ပါသည်။ဈေးကွက်ခိုင်မာအောင် ဆောင်ရွက်ရာ၌ အဓိက အရေးကြီးသည့် ကိစ္စနှစ်ရပ်မှာ အရည် အသွေး စံချိန်စံညွှန်း ကောင်းမွန်ရန်နှင့် ပိုးမွှား ကင်းစင်ရန်ဖြစ်ပါသည်။ သြစတြေးလျနိုင်ငံသည် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံဖြစ်သည့်အပြင် ကျန်းမာရေးနှင့် ပိုးမွှားအန္တရာယ် ကင်းစင်ရေးကိစ္စကို အလေး ထားသည့် နိုင်ငံဖြစ်သဖြင့် အရည်အသွေး၊ စံချိန် စံညွှန်းကောင်းမွန်ရန်နှင့် ပိုးမွှားကင်းစင်ရန် ကိစ္စ နှစ်ရပ်မှာ ယင်းနိုင်ငံ၏ ပုံမှန်ကျင့်စဉ်သာဖြစ်ပါ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် အထူးကြိုးစားပြီး ယှဉ် ပြိုင်ရမည့် ကိစ္စနှစ်ရပ်ဖြစ်ကြောင်း တင်ပြရပါသည်။မောင်မောင်ရီ(ဘောဂဗေဒ)
ယနေ့ကမ္ဘာတွင် နည်းပညာမျိုးစုံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ICT အခန်းကဏ္ဍသည်လည်း မရှိမဖြစ် အရေးပါလျက်ရှိပါသည်။ ICT အခန်းကဏ္ဍတွင် ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာများဖြင့် သတင်းအချက်အလက်များ လိုအပ်သည့်ပညာ ရပ်များနှင့် ဗဟုသုတ များကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ (Real Time)သိရှိလေ့လာနိုင် စေရန် လုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်းတို့ပါဝင်ပေသည်။နိုင်ငံတစ်ခုတွင်လည်း ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာဖြင့် အချိန်တိုတိုအတွင်း သတင်းနှင့်ပြန်ကြားရေးလုပ်ငန်းသည် အလွန်ပင် အရေးပါလှပါသည်။ ယခုအချိန် အခါ နည်းပညာများ တိုးတက်ထွန်းကားနေသည့်ခေတ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ရတနာပုံ ဆိုက်ဘာမြို့တော်ကြီးကို တည်ထောင်၍ ICTနည်းပညာများ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်နိုင်ရန် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများတွင် အဓိကပါဝင်သည့် သတင်းအချက်အလက်နှင့် ဆက်သွယ် ရေးနည်းပညာ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်မည့် ရတနာပုံ Cyber City ကို မန္တလေးတိုင်း ပြင်ဦးလွင်မြို့နယ် ပြင်စာကျေးရွာအနီး မိုင်တိုင်အမှတ် (၂၇/ဝ)နေရာ၌ အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ရတနာပုံ Cyber City ၏ Developing Project Area မှာ ဧက တစ်သောင်းကျော် ကျယ်ဝန်း၍ ဧကနှစ်ထောင့်နှစ်ရာစီ၌ ှSoftbase Area နှင့် ၤFactory ဧရိယာများ ခွဲခြားသတ်မှတ်၍ လုပ်ငန်းများ အကောင်အထည်ဖော ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ရတနာပုံ Cyber City Project ၏ အဓိကအဆောက်အအုံဖြစ်သော Yatanarpon Teleport Building ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်နေ့တွင် အောင်မြင်စွာဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့ပြီး လုပ်ငန်းများ စတင်လုပ်ကိုင်လျက်ရှိပါသည်။ ရတနာပုံ တယ်လီပို့တွင် ှSoftware Development Insourcing & Outsourcing လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် Incubation Center အဆောက်အအုံ ခုနစ်လုံးကိုတည်ဆောက်၍ လုပ်ငန်းများ စတင်လုပ်ကိုင်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့အပြင် ရတနာပုံ Cyber City တွင် ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် Optical Fiber Production စက်ရုံများ G PON System နှင့်ပတ်သက်သည့် စက်ရုံများ Mobile Phone နှင့် Exchange များထုတ်လုပ်သည့် စက်ရုံများကို တည်ဆောက်၍ လုပ်ကိုင်လျက်ရှိကြပါသည်။လက်ရှိဆောင်ရွက်နေမှုနှင့် တိုးတက်မှုများICT နည်းပညာများနှင့်ပတ်သက်၍ အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများ၊ ဟောပြောပွဲ များ၊ ICT ပြပွဲများကို ကျင်းပသွားနိုင်ရေးအတွက် ရတနာပုံတယ်လီပို့ ကုမ္ပဏီလီမိတက်မှ ဘက်စုံသုံး Cyber Hallအဆောက်အအုံကို ၂၀၀၉ခုနှစ် ဒီဇင် ဘာလ ၂၆ ရက်တွင်ဖွင့်လှစ်၍ (၈)ကြိမ်မြောက် ICT ရက်သတ္တပတ်ပွဲတော်ကို ကျင်းပပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ရတနာပုံတယ်လီပို့ကုမ္ပဏီကို နိုင်ငံတော်က ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ပုဂ္ဂလိကမှ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း ပူးပေါင်းပြီး ဆောင်ရွက်နေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ရတနာပုံတယ်လီပို့ ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် လက်ရှိလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေလျက် ရှိသော ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများမှာ iPStar, WiMax, FTTH (Triple Play) လုပ်ငန်းတို့ပင် ဖြစ်သည်။ Triple Play Service ရရှိနိုင်မည့် ၤFiber To the Home လုပ်ငန်းကို ပြင်ဦးလွင်မြို့တွင် ရှေ့ပြေးစမ်းသပ် မှု အစီအစဉ်အဖြစ် အကောင်အထည်ဖော်လျက် ရှိနေ ပါသည်။ Triple Play Service ဆိုသည်မှာ Optical Fiber Cable ပေါ်မှ လယ်လီဖုန်း၊ အင်တာနက်နှင့် တယ်လီဗွီးရှင်းတို့ကို တစ်ပြိုင်တည်းအသုံး ပြုနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး လက်ရှိသုံးစွဲနေသော ADSL Connection တွင်ရရှိသည့် အမြန်နှုန်းထက် ပိုမိုမြန်ဆန်သော မြန်နှုန်းမြင့် အင်တာနက်ချိတ်ဆက်ဝန်ဆောင်မှုပင် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ရတနာပုံတယ်လီပို့ ကုမ္ပဏီလီမိတက်၏ ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းအဖြစ် Solar Cell စက်ရုံအတွက် တည်ဆောက်လျက်ရှိပါ သည်။ လူသားအရင်းအမြစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် သင်တန်းများ ကိုMCC Group နှင့်ပူးပေါင်း၍လည်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါ သည်။ ၎င်းင်းသင်တန်းမှ နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြု ကွန်ပျူတာသိပ္ပံဘွဲ့၊ ကွန် ပျူတာမဟာသိပ္ပံဘွဲ့များ အထိပါ တက်ရောက် သင်ကြားနိုင်ပါသည်။ ရတနာပုံတယ်လီပို့တွင် Co-location Server များအတွက် ငှားရမ်းပေးခြင်း၊ Web hosting လုပ်ငန်း များDial Up လုပ် ငန်းများ BroadBand, WiMaz လုပ်ငန်းများလည်း လုပ်ကိုင် လျက်ရှိသည်။ ယခုလက်ရှိ အကောင်အထည် ဖော်လျက်ရှိသော Yatanapon Web Portal တွင် ပျော်ရွှင်ဖွယ်ရာ၊ စိတ်ဝင်စား ဖွယ်ရာ ဗဟုသုတဖြစ်ဖွယ်ရာကဏ္ဍပေါင်းစုံကို ကြည့်ရှုခံစားနိုင်ပါ သည်။ ထို့အပြင် (CA) Certification Authority Service သည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်သည့်အခါ ရောင်းသူဝယ်သူ အကြား စိတ်ချယုံကြည်စွာဆောင်ရွက်နိုင်မည့် အာမခံချက်ပေးသော ဆက်သွယ်ရေးလုံခြုံမှုစနစ် တစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။ဖွံ့ဖြိုးဆဲကာလမြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ရတနာပုံတယ်လီပို့တွင် ICT လုပ်ငန်း များကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နေမှုမှာ ပထမအဆင့် အနေဖြင့် Fiber Cablel စက်ရုံများ၊ EXchanger စက်ရုံများ၊ Mobile Phone စက်ရုံများ စတင်လည်ပတ်လျက်ရှိသည်။ ၎င်းင်းစက် ရုံတို့မှာ E-lite, Yatanarpon Fiber နှင့် Fisca Enterpriseတို့ပင်ဖြစ်သည်။အကောင်အထည်ဖော်မည့် လုပ်ငန်းများရတနာပုံတယ်လီပို့ကုမ္ပဏီအနေနှင့် ဆက်သွယ်ရေး လုပ်ငန်း များကို တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ၎င်းလုပ်ငန်းများအတွက် ရတနာပုံတယ်လီပို့ကုမ္ပဏီလီမိတက်တွင် Satellite R&D Deparment တစ်ခုတည်ထောင်၍ စတင်လုပ်ကိုင်နေပါသည်။ နယ်မြို့ များနှင့် ကျေးလက်များအထိပါ အင်တာနက်နှင့် တယ်လီဖုန်းများ အသုံးပြုနိုင်ရေးအတွက်လည်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် အင်တာနက်အသုံးပြုသူ လူဦးရေ တစ်နေ့တခြား များပြားလာသည်နှင့်အမျှ Bandwith လိုအပ်ချက် ပြည့်မီနိုင်ရေး အတွက်လည်းDWDMအသုံးပြုသည့် ှုIP Backbone များ တိုးချဲ့တည်ဆောက်လျက် ရှိနေပါသည်။ အနာဂတ်စီးပွားရေး မျှော်မှန်းချက်ရတနာပုံတယ်လီပို့ကုမ္ပဏီသည် ICT ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း များနှင့်ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံတွင် Market Share အများဆုံး ရရှိထားသော ကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ Productionလုပ်ငန်းများ တွင်Local Demand ကိုကြည့်ရှု၍ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် ဈေး ကွက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ဖို့ရန်အထိ လုပ်ကိုင်သွားရန် ရည်ရွယ်ဆောင်ရွက် လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ အနာဂတ်မျှော်မှန်းချက်အနေဖြင့် မြန်မာ ပြည်တွင် ICT လုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုသာမကဘဲ သင်တန်း နှင့် လူသားအရင်းအမြစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် ရည်ရွယ်ဖွဲ့စည်း ထားခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ရတနာပုံတယ်လီပို့ ကုမ္ပဏီလီမိတက်၏ အခန်းကဏ္ဍမှာ မြန်မာ့သတင်းနှင့်ဆက်သွယ်ရေးကဏ္ဍ နယ်ပယ်တွင် ပိုမိုအရေးပါလာမည်ဟု မျှော်လင့်မိပါသည်။ ဇူးဇူး
ကျွန်တော့်နာမည် မောင်ရင်မောင် ပါ။ ပဲကုန်သည်တစ်ဦးပါ။ ကျွန်တော်က ပဲလောကသားဆိုပေမယ့် သိပ်ဝါရင့် ကြီးမဟုတ်တော့ ပဲလောကက နောင် တော့ နောင်တော်ကြီးများ လုပ်ပုံကိုင်ပုံ ကို ဆရာတင်ရတာပေ့ါဗျာ။ တချို့ပဲ ကုန်သည်ဝါရင့်ဆရာကြီးတွေ လုပ်တဲ့ ဈေးဆွဲတင် ဆွဲချ၊ လေရောင်းလေဝယ် နဲ့ အကျိုးအမြတ်ရှာအလုပ်ကိုတော့ ကျွန်တော်မကြိုက်ပါဘူး။ ကံကိုမှီကစား ရတဲ့အလုပ်ကြီးမို့ ကာရန်မသင့်ရင် အများကြီးဘဝပျက်သွားနိုင်တယ်။ ကျွန်တော်တို့လုပ်နေတဲ့ ပဲမျိုးစုံဆိုတာ ပြည်တွင်းမှာ အဓိကစားတဲ့ပဲတွေ မဟုတ်ပါဘူး။ ပြည်ပကို ပဲရောင်း တာပါ။ ဒီတော့နှစ်စဉ် တောင်သူတွေ က ထုတ်လုပ်တဲ့ပဲတွေကို ပစ္စည်းမှန်၊ ဈေးမှန်၊ အရောင်းအဝယ်မှန်မှန်နဲ့ ပြည် ပကို တင်ပို့နိုင်ဖို့ပါပဲ။ ပြည်တွင်းဈေးက ကိုယ်သွားရောင်းရမဲ့ ပြည်ပဈေးထက် မြင့်နေပြီး ပြည်တွင်းမှာပါဆယ်ဂိမ်း ကစားသလို ကိုယ့်လက်သူ့လက်ပြောင်း ပြီး အကျိုးအမြတ်ရှာတဲ့အလုပ်ကတော့ ဈေးကွက်ပျက်တဲ့ အထိဖြစ်ရင် တာဝန်ရှိ သူတွေကလည်း လက်ပိုက်ကြည့်မနေပါ ဘူး။ ပြတ်ပြတ်သားသားပဲအရေးယူ ဆောင်ရွက်ခဲ့တာ ပူပူနွေးနွေးဖြစ်ရပ် တွေက သက်သေခံနေပါတယ်ခင်ဗျာ။ ဒီနှစ်ကတော့ မြေကြီးကရွှေသီးတဲ့ နှစ်လို့ဆိုရမှာပါ။ အရင်ပေါ်တဲ့ပဲစင်းငုံ ကလည်း စပေါ်တည်းက တစ်တန်ကို ဒေါ်လာ ၈၀၀ ဝန်းကျင်မဆင်းတော့ဘဲ အထက်မှာပဲရှိနေတယ်။ ပဲတီစိမ်း၊ ပဲတီ ရွှေဝါကတော့ ပြောမနေနဲ့ တစ်တန် ၁၀၀၀ ဝန်းကျင်မှာ မြဲနေလိုက်တာ ခရမ်း၊ သုံးခွဘက်ကတောင်သူတွေဆို ရင် ပဲတစ်တင်း ၄၀၀၀၀ ကျပ်ဆိုတော့ တစ်ဧကပဲ ၁၅ တင်းထွက်ရင် ရွှေတစ် ကျပ်သားရနေပြီလေ။ မတ်ပဲကလည်း သိတဲ့အတိုင်းပါပဲ။ တစ်တန် ဒေါ်လာ ၇၀၀ ဖြစ်လိုက်တာခဏပဲ။ အခုတော့ ဒေါ်လာ ၉၀၀ ဝန်းကျင်မှာရှိနေလေရဲ့။ အဓိကပဲတွေကို ခြုံကြည့်ရင် ဈေး ကောင်းရနေပြီပေ့ါ။ ဈေးကောင်းရ တော့ ဝမ်းသာစရာတွေ မင်္ဂလာရှိစရာ ပေ့ါဗျာ။ ဒါပေမယ့် ပဲဈေးကောင်းလို့ အလုံးစုံမင်္ဂလာအပေါင်းနဲ့ခညောင်းပြီ လို့ ထင်ရပေမဲ့ ပြဿနာလုပ်တဲ့လူတွေ ကလည်း ရှိလာလေရဲ့။ ပဲကဈေး ကောင်းတော့ ပဲထဲကို အဖျင်းအမှော်၊ ဖုံ၊ သဲ၊ ခဲ ပါသင့်တာထက် ပိုရောချင် တဲ့ကိစ္စတွေ လက်စလက်နတွေ တွေ့နေ ရတယ်ဗျာ။ မောင်ရင်မောင်မှာ ပဲခူး၊ ဧရာဝတီနဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းက မြို့နယ်တွေ မှာ ပဲစိုက်တဲ့ တောင်သူ တွေ၊ ပွဲရုံပိုင်ရှင် တွေနဲ့ ပဲသန့်စင်စက်ရုံပိုင်ရှင် မိတ်ဆွေ တွေရှိပါတယ်။ ပဲထဲမှာ ခဲရောတဲ့ဆိုတဲ့ သတင်းကြားတော့မိတ်ဆွေ တောင်သူ တွေကိုမေးကြည့်ပါတယ်။ ပဲခူး အနောက်ခြမ်း လက်ပံတန်းကဆိုရင် အရင်တုန်းက ပဲကိုသဘာဝလေနဲ့ ေ>ခခဲ့ ပေမဲ့ ဒီနေ့မှာ စက်နဲ့နယ်ပြီး စက်နဲ့ ေ>ခကြလို့ ဖုံ၊ သဲ၊ ခဲက အရင်တုန်းက ထက်တောင် သန့်တဲ့အကြောင်း၊ သန့် အောင်လုပ်သွား တာတောင် ပွဲရုံတွေက ဇကာထပ်ချ ဖုံကိုစစ်ပြီး ပဲအပို ဆောင်း တောင်းချင်သေးတာမို့ မသန့်လို့ကိုမရ ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ တောင်ငူဘက်က ပွဲရုံလုပ်တဲ့မိတ်ဆွေကလည်း ဒီနှစ် တောင်သူတွေဆီက ပဲဝယ်တာ သဘာဝအလျောက် ပါသင့်ပါထိုက်တဲ့ အဖျင်းအမှော်နဲ့ ဖုံ၊ သဲ၊ ခဲ သာ ပါကြောင်း သူ့ပွဲရုံမှာ အဲဒီ ပဲကို ရန်ကုန် ကကုန်သည်ကြီးတွေလက်ခံတဲ့ အရည် အသွေးရောက် အောင် စက်နဲ့ပြန် သန့်ပြီးမှ တင်ပို့ကြောင်းပြောပါတယ်။ ဒါနဲ့ ရန်ကုန်က အိတ်စ်ပိုတာလဲဖြစ် ပဲသန့်စင်စက်လဲ ထောင်ထားတဲ့ မိတ် ဆွေကိုမေးတောမှ အဖြစ်မှန်ကိုသိရ တော့တယ်။ သူက ပဲဈေးတွေတက် လာတော့ ဝယ်တဲ့သူကလည်း မရမက ဝယ်တယ်။ ဒီနေရာမှာ တချို့ပွဲစား တွေကအရည်အသွေးကို ကစားချင် လာတာပေ့ါ။ မတ်ပဲတစ်တင်း ၃၀၀၀၀ ဆိုရင် တစ်ပိဿာ ၁၅၀၀ ကျပ် ကျတာပေ့ါ။ ဖုံ၊ သဲ၊ ခဲတစ်ပိဿာရော ရင်လဲ ပဲတစ်ပိဿာဈေးနဲ့ရတော့ ဖောက်ပြန်ချင်လာတဲ့သဘောပါ}}လို့ ရှင်းပြပါတယ်။ သူငယ်ချင်းက ဆက်ရှင်း ပြတာကတော့ "တို့ဆီမှာပြည်ပကို ပို့မဲ့ ပဲတွေကို FAQ အရည်အသွေးအတိုင်း ဖြစ်အောင် စက်တင်ပြီး သန့်ရပါတယ်။ ဒီတော့သတ်မှတ်ချက် ထက်ပိုတဲ့ အဖျင်း အမှော်၊ ဖုံ၊ သဲ၊ ခဲတွေ ထွက်ကျတာပေ့ါကွာ။ ဒါကလည်း သိပ် များလှတာမဟုတ်ပါဘူး။ ဘေးထွက် ပစ္စည်းလို့လဲခေါ်တယ်။ အောက်ကျလို့ လဲခေါ်ပါတယ်။ ဒါကိုအရင်က တိရစ္ဆာန် အစာ အတွက်ပဲ ရောင်းလိုက်တာပါ။ ပဲ စေ့သေးသေးလေးတွေပါတော့ တိရိစ္ဆာန် အစာတော့ရတာပေ့ါ။ အခုဖြစ်ပုံက အဲဒီဘေးထွက်တွေ ဝယ်ပြီး ပဲထဲကိုပြန် ရောတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းပါ" လို့ ဆိုပါ တယ်။ ကျွန်တော်လည်း ဆက်စုံစမ်း ကြည့်တော ပြည်ပ ကိုတင်ပို့တဲ့ ပဲတွေ ကိုတော့ Gravity Machine တွေ၊ ခေတ်မီသန့်စင်စက် တွေနဲ့ သန့်စင်ပြီးမှ ပို့တာဆိုတော့ ကမ္ဘာ့ ဈေးကွက်မှာ တော့အရည် အသွေးပြဿနာမရှိနိုင် ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ပါသင့်ပါထိုက်တဲ့ ပမာဏ ထက်ပိုတဲ့ အဖျင်းအမှော်တွေ ကို စက်နဲ့သန့်စင်ရတဲ့ ကိစ္စက အချိန် ကုန်၊ စရိတ်ကုန်တဲ့အပြင် စက်တွေရဲ့ သက်တမ်း ကပါ့ ထိခိုက် တယ်လို့ ဆိုပါ တယ်။ နောက်ဆက်တွဲကြားရတဲ့ အချို့ပဲ ထွက်တဲ့အရပ် ဒေသတွေမှာ အာဏာ ပိုင်ရဲ့ညွှန်ကြားမှု နဲ့ ကုန်စည်ဒိုင်ရဲ့ အသင်းအဖွဲ့တွေ က ပဲ ထဲမှာ ဖုံ၊ သဲ၊ ခဲရောဖို့ ကြိုးစားတဲ့ပွဲစားတွေ၊ ပွဲရုံတွေကို ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူဖို့ လုပ်ဆောင်နေတယ် ဆိုတာ ကြားရတော့မှပဲ မောင်ရင်မောင် စိတ်အေးရပါတယ်။ မောင်ရင်မောင်တို့ ပဲသမားတွေ ကို သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိတဲ့သူတွေ တွေ့ဆုံတိုင်းမှာ ပစ္စည်းမှန်၊ ဈေးမှန်နဲ့ အရောင်းအဝယ် မှန်ကန်အောင် ညီညီ ညွှတ်ညွှတ်ဆောင်ရွက်ဖို့ အမြဲမှာပါ တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အာဆီယံတိုင်း ပြည်တွေမှာ ပဲစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ် တင်ပို့ တဲ့ ဦးဆောင်နိုင်ငံဖြစ်သလို ကမ္ဘာ့မှာ ပဲမျိုးစုံဒုတိယအများဆုံး တင်ပို့တဲ့နိုင်ငံ လည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအဆင့်ကိုရောက် လာတာ အားလုံးကမှန်မှန်ကန်ကန်နဲ့ ဝိုင်းပြီးကြိုးစားခဲ့ကြလို့ပါ။ တာဝန်ရှိတဲ့ ဌာနဆိုင်ရာတွေကလည်း ပစ္စည်းမှန်ဖို့၊ ဖြစ်သင့်ဖြစ်ထိုက်တဲ့ ဈေးနှုန်းဖြစ်ဖိ့ု တနည်းအားဖြင့် အချိန်အခါနှင့် လိုက် လျောညီထွေရှိပြီး မှန်ကန်ဆီလျော်တဲ့ ဈေးနှုန်းဖြစ်ဖို့နဲ့ အရောင်းအဝယ်မှန် ကန်ဖို့ အကြိမ်ကြိမ် အသိပေးမှာကြား ထားပြီးဖြစ်တော့ဒီ စံနှုန်းတွေပျက်ပြား အောင်လုပ်တဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ အတ္တအကျိုး စီးပွားကိုပဲ တဖက်သတ် ကြည့်တက် တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကတော့ မိမိလုပ်ရပ်နဲ့ညီ မျှတဲ့တန်ဖိုးကိုပေးဆပ်ကြရမှာပဲ မဟုတ် ပါလားခင်ဗျား။ မောင်ရင်မောင်
မျက်မှောက်ခေတ် နည်းပညာ ဆန်းသစ် တီထွင်မှုနှစ်ရပ်ဖြင့် အမျိုးသမီးများ၏စွမ်းရည်ကို တိုးမြှင့်စေနိုင်ကြောင်း တွေ့လာရသည်။ နည်း ပညာသစ် တစ်ရပ်မှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများသို့ အ သေးစားချေးငွေ(Microcredit) ထုတ်ချေးသည့် စနစ်ဖြစ်သည်။ ချေးငွေယူသူ အများစုမှာ ခေါင်း ရွက်ဗျတ်ထိုးနှင့် လက်မှုကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း ငယ်များ လုပ်ကိုင်နေကြသည့် အမျိုးသမီးများဖြစ် သည်။ ထိုနည်းဖြင့် ဆင်းရဲတွင်းမှ ရုန်းထွက်လာနိုင် သည်ကို တွေ့ရသည်။ ဒုတိယ နည်းပညာသစ်မှာ ကြိုးမဲ့ဆက်သွယ်နိုင်သော မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းတီထွင်မှု ဖြစ်သည်။ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း တီထွင်လိုက်သဖြင့် ဘင်္ဂ လားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကဲ့သို့ နိုင်ငံများတွင် တယ်လီဖုန်း လေဒီ အများအပြားပေါ်ထွက်လာသည်။ မိုဘိုင်းလ် ဖုန်း ဝယ်ယူထားပြီး ကျေးလက်တောနယ်တွင် ဖုန်း ပြောလိုသူများအား အခယူငှားရမ်းသည့် အလုပ် ဖြင့် ဝင်ငွေအတော်အသင့်ရအောင် ရှာနိုင်ကြ သည်။သို့သော်လည်း အချို့ဆန်းသစ် တီထွင်မှုများ မှာမူ အမျိုးသမီးတို့အတွက် ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ် စေကြောင်း တွေ့လာရသည်။ အထူးသဖြင့် ဖွံ့ဖြိုး ဆဲ နိုင်ငံများ၌ ကျားမ ခွဲခြားရွေးချယ်မှုကြောင့် လတ်တလော ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း အနည်းဆုံး အမျိုးသမီး အရေအတွက် သန်း ၁၀၀ခန့် ဆုံးရှုံးခဲ့ရ သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့ကြသည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စ အစောပိုင်းကာလမှာပင် သန္ဓေသား၏ လိင်အမျိုး အစားကို ခွဲခြားသိရှိစေနိုင်သည့် နည်းပညာသစ် ကြောင့် သားယောကျ်ားလေးကို သမီးမိန်းကလေးထက် ပိုမိုတန်ဖိုးထား ရွေးချယ်ကြသည့် နိုင်ငံများ တွင် မိန်းကလေး သန္ဓေလောင်းကို ဖျက်ချခဲ့ကြ သည်။ အင်တာနက်ကဲ့သို့ နည်းပညာ သစ်အချို့ သည်လည်း အမျိုးသမီး များထက် အမျိုးသားများ တွင် ပိုမိုအကျိုးပြုလျက်ရှိသည်။ ဥပမာ- အမျိုးသမီးများ အင်တာနက်အသုံးပြုသည့် အချိုးအစား တွင် အာဖရိက၌ ၂၅ရာခိုင်နှုန်း၊ အာရှတွင် ၂၂ ရာခိုင်နှုန်း၊ လက်တင်အမေရိကတွင် ၃၈ရာခိုင်နှုန်း နှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှာဆိုလျှင် ၆ ရာခိုင် နှုန်းသာ ရှိနေသည်။အမျိုးသမီးရေးရာ နိုင်ငံတကာသုတေသန ဌာနက "]အမျိုးသမီးများ စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်မား စေရေးနှင့် ပိုမိုတန်းတူညီမျှ ဖြစ်စေရေး တို့အတွက် နည်းပညာဆန်းသစ်တီထွင်မှု စွမ်းအားကို မည်သို့ အသုံးချနိုင်သလဲ"ဟူသော မေးခွန်းဖြင့် လေ့လာ ဆန်းစစ်ခဲ့သည်။ သုတေသီများက မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း နှင့် အသေးစားချေးငွေအစီအစဉ်အပါအဝင် ဆန်း သစ် တီထွင်မှုရှစ်မျိုးကို လေ့လာခဲ့ကြသည်။ သန္ဓေ တားဆေးကတ် တီထွင်ခြင်းသည် ဘာသာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ကျင့်ဝတ်သိက္ခာ စသည့် အရေးကိစ္စ များအရ ဝိဝါဒ ကွဲပြားငြင်းခုံမှု များရှိခဲ့သော်လည်း အခြား တီထွင်မှုများထက် အမျိုးသမီးများကို အကျိုး ပြုနိုင်သည်ဟုဆိုသည်။ အော်တိုမက်တစ် အဝတ် လျှော်စက်တီထွင်ခြင်းသည်လည်း အမျိုးသမီးများ၏ အလုပ်ချိန် နာရီများစွာကို သက်သာလျော့ပါးစေ သည်။ ထို့ပြင် ပီရူးနိုင်ငံတွင် အမျိုးသမီးများအား ဦးပိုင်အမည်ပေါက် မြေပိုင်ဆိုင်ခွင့်ပြုခြင်းမှ တရုတ် ပြည်တွင်ခြေထောက်ကျပ်စည်းသည့်ဓလေ့ ပပျောက် ရေး လှုပ်ရှားမှုအထိ လူမှုရေးဆိုင်ရာ တီထွင် ဆန်း သစ်မှုများ (Social innovations)သည် အမျိုး သမီးထုအပေါ် ကြီးမားစွာ အကျိုးသက်ရောက်စေ ခဲ့ကြောင်း သုတေသီများ၏အစီရင်ခံစာတွင် ထည့် သွင်းဖော်ပြခဲ့သည်။အမျိုးသမီးများအတွက် အကျိုးရှိစေမည့် တီထွင်ဆန်းသစ်မှုတစ်ရပ် ထိရောက်အောင်မြင် စေရန်မှာ အခြင်းအရာအမျိုးမျိုး ပေါင်းဆုံ မိရန် လိုအပ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ တီထွင်ဆန်းသစ်မှု သည် စိတ်ကူးအကြံÓဏ်ကောင်းရုံဖြင့် မအောင် မြင်နိုင်ပေ။ ယင်းတီထွင်ဆန်းသစ်မှုကို လက်ခံ ကျင့်သုံးနိုင်စေရန် အတွက် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေး အခြေအနေများ လိုက်လျောညီထွေဖြစ် နေရန်လည်း လိုအပ်သည်ဟု သုံးသပ်ထားသည်။ ထို့ပြင် ထိုတီထွင်မှုတွင် အမျိုးသမီးများ လိုလား လက်ခံမည့် တန်ဖိုးထားမှုလည်း တစ်ပါတည်း ပါဝင်နေစေရမည်ဟု ဆိုသည်။ သန္ဓေတားဆေးလုံး သည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ရန် ကိစ္စတွင် ကာယကံရှင် အမျိုးသမီးများအား ဆုံးဖြတ်ခွင့်ပေးသကဲ့သို့ တန် ဖိုးထားမှုတစ်ရပ် လိုအပ်ခြင်းဖြစ်သည်။စူပါကပ်ဆိုင်ကယ်နှင့်အလားတူ စကူတာ မော်တော်ဆိုင်ကယ်ကလေးများ တီထွင်ခြင်းသည် အသစ်အဆန်းဟု မဆိုနိုင်တော့ သည့်တိုင် အာရှ အမျိုးသမီးများအား ပိုမိုလွတ်လပ်ခွင့် ရရှိစေလျက် ရှိသည်။ သန္ဓေတားဆေးအပါအဝင် တီထွင်ဖန်တီး မှုအချို့သည် အမျိုးသမီးများအတွက် သီးသန့်ရည် ရွယ်သော်လည်း အချို့မှာ အမျိုးသားနှင့် အမျိုး သမီး နှစ်မျိုးစလုံးအတွက် ဒီဇိုင်းထုတ်ဖန်တီးထား ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အမျိုးသမီးဦးရေ အချိုးအစားအများစုက အကျိုးခံစားခွင့် ပိုမိုရရှိနေ တတ်သည်။ ဥပမာ-အသေးစားချေးငွေစနစ်သည် ဆင်းရဲသားယောကျ်ားများထက် မိန်းမများက ချေးငွေပြန်ဆပ်ရန် ပိုမိုစိတ်ချရသူများဖြစ်၍ ဆင်း ရဲသော အမျိုးသမီးအများစုနှင့်သာ အလုပ်ဖြစ်နေ ပေသည်။ အလားတူပင် စကူတာ ဆိုင်ကယ် ကလေးများသည်လည်း အမျိုးသမီး အများစု အတွက် အထောက်အကူပြုနေသည်။ ပညာရေး၊ စီးပွားရေးကိစ္စများအတွက် အလှမ်းဝေးသော နေ ရာများသို့ အမျိုးသမီးများ ကိုယ့်ဘာသာသွားလာ ရန် အားကိုးရသောကြောင့်ဖြစ်သည်။သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို မထိခိုက်စေနိုင် သော မီးဖို၊ ခြေနင်းရေတင်စက်၊ အသေးစား လုပ်ငန်းခွဲ လုပ်ကိုင်ခွင့်ပေးခြင်း (Microfranchising) နှင့် လူအများစု လုပ်ကိုင်နိုင်မည့် လုပ်ငန်းအပ်နှံ ဆောင်ရွက်ခြင်း(Crowdsourcsing)စသည့် နည်း ပညာ တီထွင်မှုများဖြင့် အမျိုးသမီးများ၏ဘ၀ မြှင့် တင်နိုင်မည့် အလားအလာကောင်းများ သမိုင်းတွင် မကြုံဖူးအောင် တွေ့နေရသည်ဟု သုတေသနအစီ ရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားလေသည်။Ref: The Economistဦးဟန်ထွန်း(အခွန်)
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စုစုပေါင်းအသားတင် ပြည် တွင်းထုတ်ကုန်နဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတန်ဖိုး (GDP)မှာ စက်မှုလက်မှုကဏ္ဍ ပါဝင်မှုအချိုးဟာ ၁၇ ရာခိုင် နှုန်းသာရှိတဲ့အတွက်ကြောင့် တခြားနိုင်ငံတွေလို ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှု သိသိသာသာ များပြား လာခြင်း မရှိတာ တွေ့ရပါ တယ်။ ဒါ့အပြင် လောလောဆယ် မြန်မာ တစ် နိုင်ငံလုံးမှာ မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့မော်တော်ယာဉ် စီးရေ စုစုပေါင်းဟာ (၂)သိန်းခန့်သာ ရှိတဲ့ အတွက် အဲဒီမော်တော်ယာဉ်တွေက ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှု ဟာလည်း သိပ်များပြားစွာ မရှိသေးတာ တွေ့ရပါတယ်။မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိစီးပွားရေးဟာ လယ်ယာ ကဏ္ဍအပေါ်မှာ အခြေခံ ထားပြီး ဆောင်ရွက် နေတဲ့အတွက် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှု သိသိသာသာကြီး များပြားလာနိုင် တဲ့အလားအလာမရှိကြောင်း ခန့်မှန်းရပါတယ်။မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စုစုပေါင်းမြေဧရိယာ စတုရန်း မိုင် ၂ ဒသမ ၆၁ သိန်းခန့်ရှိတဲ့အနက် သစ်တော ဧရိယာဟာ စတုရန်းမိုင် ၁ ဒသမ ၃၇ သိန်းရှိတဲ့အ တွက် စုစုပေါင်းမြေဧရိယာရဲ့ ၅၂ ရာခိုင်နှုန်းဟာ သစ်တောတွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းလျက်ပဲ ရှိနေပါတယ်။အဲဒီ သစ်တောဧရိယာ ၄၃ ရာခိုင်နှုန်းကို လည်း သစ်တော ကြိုးဝိုင်းအဖြစ် စနစ်တကျ သတ်မှတ် ထားရှိပြီး ထိန်းသိမ်းထားတာ တွေ့ရပါတယ်။ သစ်တော ဦးစီးဌာနအနေနဲ့ နှစ်စဉ် ကျွန်းပျိုး ပင်ပေါင်း ၂၅သန်းမှ သန်း ၃၀ခန့်နဲ့ သစ်မာ ပျိုးပင်ပေါင်း သန်း ၃၀ မှ ၄၀ ခန့် တိုးချဲ့ စိုက်ပျိုး နေတာ သိရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ၁၉၂၂ ခုနှစ် သစ်တောဥပဒေနဲ့ ၁၉၉၄ ခုနှစ် သစ်တောဥပဒေတွေ အရ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ရှားပါး တိရစ္ဆာန်တွေနဲ့ ရှား ပါး သစ်ပင်တွေကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ဖို့အတွက် သစ်တော ကြိုးဝိုင်း တွေရှိတဲ့ ၃၈ နေရာမှာ အမျိုးသား သဘာ၀ ဥယျာဉ်တွေ ထူထောင်ထား ရှိပြီး ထိန်းသိမ်း ဆောင်ရွက်နေတာလည်း တွေ့ရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း အပူပိုင်းဒေ သမှာ စိမ်းလန်းစိုပြေရေးစီမံကိန်းတွေ ရေးဆွဲ ပြီး ဖိဖိစီးစီးဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့အတွက် ယခုအခါ အဲဒီဒေသတွေမှာ သစ်ပင်တွေနဲ့ စိမ်းလန်းစိုပြေ လာတာကိုလည်း မြင်တွေ့ရပါတယ်။ကျွန်းနဲ့ သစ်မာပင်တွေကို ခုတ်လှဲခွင့်ပြုရာ မှာလည်း ပြောင်တလင်းခါ ခုတ်လှဲခြင်းကို ခွင့်မပြု ဘဲ ရေရှည်မှာ သစ်တောမပြုန်းတီး စေတဲ့ ခုတ်လှဲ တဲ့ စနစ်သတ်မှတ်ပေးထားတဲ့အပေါ် ရွေးချယ် ခုတ်လှဲတဲ့စနစ်အရ ပဲခွင့်ပြုထားပါတယ်။ကျွန်းပင် တွေကိုတော့ သစ်ကွက်ရှိ နှစ်ပြည့်(နှစ် ၅၀ ခန့်မှ ၁၀၀ ကျော်အထိ)နဲ့ လုံးပတ်ပြည့် ကျွန်းပင်တွေ ကိုသာ ပထမဦးစွာ သင်းသတ်ပြီး သုံးနှစ်ပြည့် မြောက်မှသာ ခုတ်လှဲခွင့်ပြုထားပါတယ်။ ယခင်က ဥပဒေစိုးမိုးမှု အပြည့်အဝမရှိသေးတဲ့ နယ်စပ် ဒေသတွေမှာ တရားမဝင် သစ်ခိုးထုတ်လုပ်မှုတွေ ကြောင့် သစ်တောပြုန်းတီးမှုတွေ အတော်အတန် ရှိခဲ့ပေမယ့် ၁၉၈၈ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း တောတွင်း လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေ ဥပဒေဘောင် အတွင်း ဝင်ရောက်လာတဲ့အချိန်ကစပြီး နယ်စပ် ဒေသတွေမှာ သစ်တောပြုန်းတီးမှု တွေ သိသိသာ သာ လျော့နည်းကျဆင်းသွားခဲ့တယ်လို့ သိရပါ တယ်။မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ နိုင်ငံအနှံ့အပြား မှာရှိတဲ့ စက်မှုဇုန်တွေကို စနစ်တကျ တည်ထောင် ပေးထားတဲ့အတွက် စက်မှုဇုန်တွေက ထွက်ရှိတဲ့ စွန့်ပစ်အညစ်အကြေးတွေကို စနစ် တကျ စွန့်ပစ်ကြဖို့ ညွှန်ကြားဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် လယ်ယာကဏ္ဍ မှာလည်း လေထု၊ ရေထုညစ်ညမ်းမှုဖြစ်စေနိုင်တဲ့ ပိုးသတ် ဆေးအမျိုးမျိုး အသုံးပြုတာကို ကြီးကြပ်ဆောင် ရွက်နေတဲ့အတွက် တခြားနိုင်ငံတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ် ရင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး အခြေအနေဟာ ကောင်းမွန်တယ်လို့ ဆိုနိုင် ကြောင်းပါခင်ဗျား။Ref:IPCC Reportsမောင်ပုဆိုးကြမ်း
မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပင်လယ်ရေကြောင်း သွင်း ကုန်၊ ပို့ကုန်ပမာဏမှာ လာမည့်ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ယခုလက်ရှိကိုင်တွယ်ရသည့်ပမာဏထက် အနည်း ဆုံး နှစ်ဆခန့်တိုးမြင့်လာမည်ဟု ခန့်မှန်းထားရာ ကုန်တန်ချိန်အနည်းဆုံး သန်း ၂၀ခန့် ကိုင်တွယ် ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ပင်လယ်ရေကြောင်း သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းတွင် အရွယ်ပမာဏကြီးမား သော ကုန်သင်္ဘောကြီးများကို အသုံးပြု၍ ကုန် ပစ္စည်းများများသယ်ပို့ခြင်းအားဖြင့် ကုန်သွယ်မှုပို့ ဆောင်ခစရိတ်များစွာ လျော့နည်းသက်သာမှု (Economy of scale) ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပါ သည်။ သို့ဖြစ်ရာ မြန်မာနိုင်ငံ ဆိပ်ကမ်းများတွင် ကိုင်တွယ်ရမည့် ကုန်စည်ပမာဏများစွာ မြင့်တက် လာချိန်တွင် အနည်းဆုံး ကုန်တန်ချိန် ၅၀၀၀၀ အထက်တင် ဆောင်နိုင်သော ကုန်သင်္ဘောကြီး များကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတော်၏စီးပွားရေးကို အထောက်အကူပြုနိုင်မည်ဖြစ်ရာ ၎င်းင်းသင်္ဘောကြီး များဆိုက်ကပ်နိုင်မည့် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းများ တည် ဆောက်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိပါ သည်။ ရေနက်ဆိပ် ကမ်းကြီးများရှိခြင်းဖြင့် မိမိနိုင်ငံအတွက် ပို့ကုန်၊ သွင်းကုန်သာမက အခြားနိုင်ငံများအတွက် တစ် ဆင့် လွှဲပြောင်းကုန်စည်များကိုပါ ကိုင်တွယ်ရမည့် အလားအလာများရှိသဖြင့် ဆိပ်ကမ်းလုပ်ငန်းများ ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာ မည်ဖြစ်ပါသည်။ ရေနက် ဆိပ်ကမ်းများ တည်ဆောက်ရေးအတွက် စူးစမ်း လေ့လာမှုများကို ပြန်လည်စိစစ်သုံးသပ် ကြည့်မည် ဆိုပါက မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ပင်လယ်ကြောင်း သွင်းကုန်၊ ပို့ကုန်များကိုသာ ကိုင်တွယ်ရန်ရည် ရွယ်၍ ဆိပ်ကမ်းဖွံ့ဖြိုးမှုလုပ်ငန်များကို စီမံဆောင် ရွက်မည်ဆိုပါလျှင် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းများတည် ဆောက်ရန် စီမံကိန်းများကို နှစ်အတန်ကြာကာလ အထိ စောင့်ဆိုင်း၍ အချိန်ယူအကောင်အထည် ဖော်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆနိုင်ဖွယ်ရှိပါသည်။ သိ့ုရာတွင် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းများတွင် အခြား နိုင်ငံများအတွက် တစ်ဆင့်လွှဲပြောင်း ကုန်စည် (Trans Shipment Cargo) နှင့် နယ်စပ်ကိုဖြတ် ကျော်၍ အ ခြားနိုင်ငံများသို့ ပေးပို့ရမည့်ကုန်စည် (Transit Cargo) တို့ကိုပါ ထည့်သွင်းတွက်ချက်၍ ဆိပ်ကမ်းဖွံ့ဖြိုးမှုကို စီမံမည်ဆိုပါက မြန်မာနိုင်ငံ တွင် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းများ တည်ဆောက် အကောင် အထည်ဖော်ရေးလုပ်ငန်းမှာ အချိန်ကာ လမစောင့်ဆိုင်းဘဲ အခြေအနေပေးသည့်အပေါ် မူတည်၍ မဆိုင်းမတွ လုပ်ဆောင်ရမည့်လုပ်ငန်းဟု မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် နယ်စပ် ဖြတ်ကျော်တင်ပို့ရမည့် ကုန်စည်များနှင့်ပတ်သက် ၍လည်းကောင်း၊ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းများအနီး တည် ဆောက်ရန်ရှိသည့် စက်မှုနယ်မြေ (Industrial Zone) နှင့် လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်ခွင့် နယ်မြေ (Free Trade Zone) တို့အတွက် ကုန်ပစ္စည်း တင် သွင်းခြင်းနှင့် ပြန်လည်တင်ပို့ခြင်း တို့နှင့်ပတ်သက် ၍ လည်းကောင်း၊ အကောက်ခွန်ဆိုင်ရာ ဥပဒေ နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ဆက်စပ်နေသော အခြားဥပဒေနှင့် နည်းဥပဒေများဆိုင်ရာ လုပ်ထုံး လုပ်နည်းများအပိုင်းတွင်လည်း ယနေ့ခေတ်ကာလ နှင့် လျော်ညီစွာ ပြဋ္ဌာန်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ် မည် ဖြစ်ပါသည်။ မိမိနိုင်ငံအတွက်ရော၊ ရင်းနှီးမြှုပ် နှံသူ အဖွဲ့အစည်းများအတွက်ပါ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းနိုင်သော အခြေအနေ (win-win Situation) ကို ဖန်တီးခွင့်ပြုပေးနိုင်ပါက အာရှ ဒေသအတွင်း အချက်အချာကျသည့်နိုင်ငံဖြစ်၍ လိုအပ်သည်များနှင့်အညပိုမိုမြန်ဆန်စွာ အကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လာနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်မှု လုပ်ငန်း တွင် ပင်လယ်ရေကြောင်းခရီးဖြင့် သယ်ယူပို့ ဆောင်လျက်ရှိရာ၌ ဆိပ်ကမ်းများသည် မရှိမဖြစ် အရေးပါသကဲ့သို့ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံအသီးသီး၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွင်လည်း အချက်အချာ ကျသည့် ကွင်းဆက်တစ်ခုအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု ကာ နိုင်ငံတိုင်းတွင် ဆိပ်ကမ်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုလုပ် ငန်းများကို အထူးဦးစားပေးလုပ်ဆောင်ကြကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ စွမ်းဆောင်ရည် ပြည့်ဝသော ဆိပ်ကမ်းများသည် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ထိရောက်စွာ အကျိုးပြုနိုင်ပါ သည်။ ဆိပ်ကမ်းလုပ်ငန်းများမှာ သီးခြားရပ်တည် မနေဘဲ ပြောင်းလဲတိုးတက်နေသော ရေကြောင်း သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနည်းပညာနှင့် ကုန်ကိုင်တွယ် မှုသဘောသဘာဝကိုလိုက်၍ ချိတ်ဆက်မိအောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲနေမှသာ ကုန်ကိုင်တွယ်မှု စွမ်း ဆောင်ရည်ပြည့်ဝပြီး စီးပွားရေးအရ တွက်ခြေ ကိုက်သော ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကို လုပ် ဆောင်ပေးနိုင်သည့် ဆိပ်ကမ်းများအဖြစ် ရပ်တည် နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ဤရည်မှန်းချက်ကို ဦးတည်၍ မြန်မာနိုင်ငံ ဆိပ်ကမ်းများကို ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် အတွက် လိုအပ်ချက်များအနက် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ လိုအပ်ချက်များနှင့် လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်စေမည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်း၊ စည်းမျဉ်းများ ရေးဆွဲ ပြဋ္ဌာန်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ စွမ်းဆောင်ရည်ပြည့်၀ သည့် ဆိပ်ကမ်းအဖြစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန် အတွက် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍမှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလုပ်ငန်း များ ပါဝင်ဆောင်ရွက်စေခြင်း၊ ခေတ်မီသတင်း အချက်အလက် နည်းပညာများကို သုံးစွဲခြင်းနှင့် ဆိပ်ကမ်းစွမ်းဆောင်ရည် မြင့်တက်စေရန်အတွက် လွတ်လပ်စွာနှင့် မျှတစွာ ယှဉ်ပြိုင်မှုကို ကြီးကြပ် အားပေးခြင်း စသည့်လုပ်ငန်းများကို အကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ဗိုလ်ဇော်
သရက်စိုက်တောင်သူတွေက သရက်သီးရဲ့ အရည်အသွေးကောင်း မွန်ပြီး ပိုးမွှားဖျက်ဆီးမှု မရှိစေဖို့ရည်ရွယ် ပြီး သရက်သီးအရွယ်ရောက်တဲ့အခါ အိတ်စွပ်ကြပါတယ်။ သရက်များပန်း ပွင့်ချိန်မှ ဈေးကွက်ဝင်တဲ့တိုင်အောင် အဆင့်တိုင်းတွင်ပိုးမွှားရောဂါကျရောက် ဖျက်ဆီးမှု ရှိကြပါတယ်။ ပန်းခိုင် ထွက် ချိန်၊ ပန်းပွင့်ချိန်တွင် နေရာဒေသကို လိုက်ပြီး ပွင့်ထွေးပိုး၊ အပွင့်စားပိုး၊ ဖြုတ် ပိုး၊ လှေးပိုးတွေ ကျရောက်ဖျက်ဆီးမှုရှိ ပါတယ်။ အဲဒီပိုးတွေကို ကြိုတင်သိရှိ နှိမ်နင်းနိုင်ပါမှ အနာအဆာ ကင်းမဲ့တဲ့ သီးကင်းများ၊ ပုံသဏ္ဍာမှန်တဲ့ အသီးငယ် များ ထွက်ရှိလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ အသီးများ ဖြစ်လာပါကလည်း ကြီးထွားမှုအဆင့်အလိုက် အစေ့စားပိုး (Seed Borer)၊ လှေးပိုး (Trips)၊ အသားထိုးပိုး (Pulp Weevil)၊ အစေ့ ပိုးထိုး (Seed Weevil)၊ အကြေးပိုး (Scale) နဲ့ သီးထိုးယင် (Fruit Fry) တွေ ကျရောက်ဖျက်ဆီးတတ်ပါတယ်။ ဒီလိုပိုးမွှားရောဂါဖျက်ဆီးမှုများမှ အထိုက်အလျောက် ကင်းလွတ်နိုင်ဖို့ အတွက် သရက်စိုက် တောင်သူများဟာ မိမိတို့ သရက်သီးတွေကို အိတ်စွပ်ခြင်းနဲ့ ကာကွယ်လာခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီအိတ် စွပ်ခြင်း အလေ့အထကို အာရှဒေသက စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးတဲ့ တောင်သူများ၊ ခြံသမားများ၊ လက်တွေ့ ကျင့်သုံးခဲ့တာ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်ပြီလို့ မှတ်တမ်းများ အရ သိရှိရပါတယ်။ အသီးကို အိတ်စွပ် ရာမှာ သရက်သီးတစ်မျိုးတည်း အိတ် စွပ် ခြင်းသာမကဘဲ ယခုအခါမှာတော့ ကျွဲကောသီး၊ ဖရဲသီး၊ စောင်းလျားသီး၊ ကြက်ဟင်းခါးသီး၊ မာလကာသီး၊ ပန်း သီး၊ သင်္ဘောသီးက အစ ပိနဲ္နသီးအထိ အိတ်စွပ်ကာကွယ်လာကြပါတယ်။ သရက်အိတ်စွပ်ရမဲ့အချိန်ဟာမိမိရဲ့ရည်ရွယ် ချက်နဲ့အညီ အချိန်ကိုက် လုပ် ဆောင်ရ ပါမယ်။ အောက်မြန်မာပြည် သရက်ခြံ များမှာတော့ နေလောင်ဒဏ်ကာကွယ် ဖို့၊ အရောင်လှပဖို့၊ သီးထိုးယင် ကာကွယ် ဖို့ အတွက် အိတ်စွပ်ကြပေမယ့် ရှမ်း ပြည်သရက်ခြံများကတော့ သီးထိုးယင်၊ အစေ့ထိုးပိုး (Seed weevil)၊ အသား ထိုးပိုး(pulp weevil) တွေက ကာကွယ် ဖို့နဲ့ သရက်သီး အရောင်လှပဖို့၊ ထိခိုက် ဒဏ်ရာကင်းရှင်းဖို့ အတွက် အိတ်စွပ် ကြပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ် ဒေသ အခေါ် ငမဲလုံး၊ ရွာငံဘက် အခေါ် ဆင် ပိုးခေါ်အစေ့ထိုးပိုး (seed weevil)၊ အသားထိုးပိုး (pulp weevil) တွေဟာ နိုင်ငံတကာ သရက်သီးဈေးကွက်မှာ quarantine dangerous pest အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး အရောင်းအဝယ်များကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် တားမြစ် ထားပါ တယ်။ အဲဒီ ပိုးဖျက်ဆီးမှုကို ကာကွယ်ဖို့ နည်းလမ်းများထဲမှာ အဓိက အကျဆုံးကတော့ အိတ်စွပ်ကာကွယ် ခြင်းသာဖြစ်ပါတယ်။ အိတ်စွပ်ရာမှာ လည်း အချိန်ကိုက် အိတ်စွပ်နိုင်ဖို့ လိုအပ်သလို စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်နိုင် ဖို့လည်းလိုအပ်ပါတယ်။ မိမိခြံလုပ်အား နဲ့ တစ်နေ့တာ အိတ်စွပ်နိုင်တဲ့ တစ်ဦး ပျမ်းမျှ အိတ် ၃၀၀ ပြီးစီးမှု အတိုင်း အတာနဲ့ တွက်ချက်ကာ အပိုင်းလိုက် ပိုးသတ်ဆေး၊ မှိုသတ်ဆေးတွေကို ဆေး ဖြန်းပါ။ဆေးဖြန်းရာမှာလည်း ဆေး အညွှန်းအတိုင်း အတိအကျ ဖျော်စပ် ပါ။ အပင်ရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ အတိုင်းအတာ အရ ဖြန်းရမယ့် ဆေးပမာဏ (ဥပမာ-ပျမ်းမျှ ၈ နှစ် ၁၀ နှစ်သား ဝန်းကျင် အပင်တစ်ပင်ကို ဖျော်ပြီးသား ဆေး ၁ ဂါလံ/၁ ဂါလံခွဲ) အတိုင်းအတာ အတိ အကျပက်ဖြန်းဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဆေးဖြန်း ပြီး ၂/၃ ရက်ခြားပြီး ၄/၅ ရက်အတွင်း အတိုင်းအတာအလိုက် အိတ်စွပ်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အိတ်စွပ်ဖို့သင့်လျော်တဲ့ သရက် သီးအခြေအနေမှာ သရက်ပွင့်ပြီး ရက် ပေါင်း ၅၅ ရက်မှ ၆၀ အတွင်း အသီး လုံးအရွယ်အစားမှာ ဂေါက်သီးလုံးခန့် အရွယ်တွင် စတင်အိတ်စွပ်ဖို့ ဖြစ်ပါ တယ်။ ဒေသနေရာ အလိုက် သရက်သီး ကြီးထွားမှုနဲ့ သရက်သီး အမျိုးအစား အလိုက် ကွာခြားမှု ရှိပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း တစ်ခွင်မှာ ဆိုရင်တော့ ဧပြီ ပထမ အပတ်မှာ အပြီးအိတ်စွပ်ဖို့လိုပြီး။ အောက် မြန်မာပြည် တစ်ဝိုက်မှာတော့ မတ် ပထမပတ်မှာ အိတ်စွပ်ရန် ဖြစ်ပါတယ်။ အိတ်စွပ်ပြီးပါကလည်း အားလုံး ပြီးမြောက်သွားပြီလို့ မှတ်ယူလို့မရနိုင် သေးပါဘူး။ ဆေးဖြန်းတာ စနစ်မကျရင်၊ မလုံလောက်ရင်၊ ဆေးမနှံ့ရင် အိတ် အတွင်းမှာ အကာအကွယ် ယူပြီး လှေးပိုး၊ အကြေး ပိုးများကျရောက်ဖျက် ဆီးတတ်တာကြောင့် အိတ်စွပ်ပြီးရင် မကြာခဏခြံဝင်းရဲ့ နေရာအပိုင်း အခြားလိုက်ပြီး သရက်အိတ်အတွင်းက သရက်သီးများကို ဖွင့်ကြည့်ဖို့ လိုပါ တယ်။ သရက်အိတ်စွပ်ရာမှာလည်း ဘယ် လိုအမျိုးအစားအိတ်များကို အသုံးပြုမှာ လဲဆိုတာလည်း စဉ်းစားဖို့လိုအပ်ပါ တယ်။ ယေဘုယျအားဖြင့် အိတ် (၄) မျိုးခွဲလို့ရပါတယ်။ ယိုးဒယားဘက်မှဝင် လာတဲ့အိတ်၊ မူဆယ် (၁၀၅) မိုင်က မြန်မာ သရက်သီးပွဲရုံများက ထုတ်လုပ် တဲ့ သရက်အိတ် များ (တရုတ်အိတ်)၊ ခြံတွင်းလုပ် သတင်းစာ စက္ကူအိတ်နဲ့ ဂျာနယ်နဲ့လုပ်တဲ့အိတ်တို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အိတ် အမျိုးအစား ရွေးချယ်ရာမှာ မိမိတို့ ရောင်းချမယ့်ဈေးကွက်ကိုလည်း ထည့်သွင်း စဉ်းစားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ယိုးဒယားအိတ်က အသီးအရောင်ကို ပိုမိုလှပပြီး၊ ရာသီဥတုကိုလည်း ပိုမိုခံနိုင် ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဈေးကတော့အမြင့် ဈေး ၄၀ ကျပ်ဝန်းကျင် ပေါက်ဈေးရှိ ပါတယ်။ တရုတ်အိတ်ကတော့ ၁၂ ကျပ်၊ ၁၇ ကျပ်ဝန်းကျင်မှာရှိပါတယ်။ ခြံလုပ် သတင်းစာစက္ကူကတော့ ၅ ကျပ်ဝန်း ကျင်ပဲရှိပါတယ်။ အသီးအိတ် စွပ်ကာစတော့ လူတစ်ယောက်ပျမ်းမျှ ၃၀၀ ဝန်း ကျင် (အပင်အနိမ့်၊ အမြင့် ပေါ်မူတည်ပြီး အလုံး ၂၀၀ မှ ၄၀၀ အတွင်းရှိ) ဆိုတော့ အသီးတစ်လုံးလုပ် အားခ ၄-၆ ကျပ်ခန့်လောက်ရှိပါတယ်။ အသီး အရေအတွက် များရင်များသလို ရင်းနှီးစရိတ် ရှိလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးတဲ့ ခြံကြီးများအနေနဲ့ မိမိရောင်းချမယ့် ဈေးကွက်အနေ အထားကိုကြည့်ပြီး ချင့်ချိန်၍အိတ်ကို အသုံးပြုသင့်ပါတယ်။ အိတ်စွပ်တာနဲ့ပတ်သက်လို့ အတွေ့ အကြုံတစ်ခုတင်ပြလိုပါတယ်။ မန္တလေး တိုင်းမှာရှိတဲ့ သဇင်နွယ်သရက် ခြံပိုင်ရှင် ဒေါ်သန်းသန်းဆွေ၊ ဒေါ်တင်တင်မြတို့ ရဲ့ တွေ့ရှိချက်ပါ။ မနှစ်က ၂၀၀၉ သရက် ရာသီမှာ စိန်တလုံး သရက်သီး များကို အိတ် ၄ မျိုး ခွဲခြားပြီး စမ်းသပ်ခဲ့ပါတယ်။ ယိုးဒယားအိတ် (FAO မှပေးတဲ့အိတ်) က အသီးအရောင် အသွေး အလှပဆုံးဖြစ်သော်လည်း သရက် သီးမှည့်တဲ့အခါ အနံ့မမွှေးပါ။ အနံ့ မရှိတော့ပါဘူး။ တရုတ်အိတ်က တော့ အသီးလှပ ပေမယ့် ၎င်းလည်း သရက်သီး အနံ့မွှေးတာမရှိဘူးလို့ ပြောပါတယ်။ သတင်းစာအိတ်ကတော့ သရက်သီး အတော်အတန်လှပမှု ရှိသော်လည်း အမဲစက်သေးသေးများ ပါတတ်တာ တွေ့ရပြီး မှည့်တဲ့အခါ သရက်အနံ့မွှေး တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ၎င်းင်းရဲ့အားနည်း ချက်ကတော့ လေဒဏ်မိုးဒဏ်မခံနိုင်ဘဲ လေတိုက်၊ မိုးရွာတာနဲ့တင် စုတ်ပြဲကုန် ပါတယ်။ ဂျာနယ်အိတ်ကတော့ အသီးလည်း လှပ၊ အမဲစက်လည်းမပါ၊ အသီး မွှေးရနံ့လည်းရ၊ မိုးဒဏ်လေဒဏ်လည်း ခံတာကြောင့် စီးပွားရေးလည်းတွက်ချေ ကိုက်လို့ ဂျာနယ်စာစောင်တွေကလုပ် တဲ့ အိတ်ကတော့ အကောင်းဆုံးဖြစ် ကြောင်းကို ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ သစ်သီးဝလံနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက် ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသူများ အသင်း၊ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် အစည်းအဝေး မှာ စေတနာအပြည့်နဲ့ တင်ပြသွားတာကို တစ်ဆင့်ပြန်လည် ဖောက်သည် ချအပ်ပါတယ်။ စီးပွားဖြစ် စိုက်တဲ့ သရက်ခြံကြီးများ၊ ကုမ္ပဏီများ အနေနဲ့ ဘယ်အခြေအနေမှာ ဘယ်အိတ်က အကောင်းဆုံး ဖြစ်မလဲ ဆိုတာ ကတော့ မိမိခြံတွင်းမှာ ရေရှည်အကျိုး အတွက် သီးခြား စမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ် ကာ မှတ်သားလေ့လာသင့်ပါတယ်။ အိတ်စွပ်ခြင်းကြောင့် ငွေအင်အား၊ လူအင်အားကို သုံးစွဲရခြင်း၊ အသီးမှည့် မမှည့်၊ ပိုးမွှားရောဂါ ကျရောက်မှုကို ရုတ်တရက်မမြင်မတွေ့နိုင်ခြင်းစတဲ့ အားနည်းချက်များရှိသလို၊ အသီးများ အိတ်စွပ်ခြင်းနဲ့ quarantine dangerous pest အဖြစ် သတ်မှတ်ထားတဲ့ သီးထိုးယင်၊ ငမဲလုံးခေါ် အစေ့ အသား ထိုးပိုးများဖျက်ဆီးမှုမှ ကာကွယ်နိုင်ခြင်း၊ အသီးအခွံပွန်းပဲ့မှု၊ ခြစ်ရာထင်မှုစတဲ့ ပြင်ပဒဏ်ရာရရှိမှုမှကာကွယ်ပြီး၊ အရောင်အသွေးပိုမိုလှပပြီး ဝယ်ယူသူ ကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခြင်း၊ နေလောင်ဒဏ် မခံရခြင်း၊ မှိုသတ်ဆေး၊ ပိုးသတ်ဆေး စတဲ့ သွင်းအားစုများကို လျော့နည်း စွာ နဲ့ အသုံးပြုနိုင်ခြင်းကြောင့် ကုန်ကျ စရိတ်သက်သာစေရုံသာမက အသီး ပေါ်မှာ ဓာတုဆေး<ကင်းကျန်မှုနည်းပါး စေ ခြင်းစတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးများရရှိနိုင် တဲ့ အပြင် အသီးအလေအလွင့် ဆုံးရှုံးမှု မှာလည်း စုစုပေါင်းဆွတ်ခူးတဲ့ သရက် သီးရဲ့ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ထိရှိတတ်ရာမှ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း - ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းသာ လေလွင့်တော့တဲ့အထိ လျော့ကျနိုင် ကြောင်း သိရပါတယ်။ စီးပွားဖြစ်စိုက်တဲ့သရက်တောင် သူများ၊ ကုမ္ပဏီခြံကြီးများ၊ ရှမ်းပြည်နယ် ရှိ သရက်ခြံများအားလုံးအနေနဲ့ သရက် အိတ်စွပ်သင့်ပါကြောင်း အကြံပြုအပ် ပါတယ်။စိုးသန်းမင်းဒင်
ဆန်စပါးလုပ်ငန်း တည်ဆောက်မှုပုံသဏ္ဌာန် ဗီယက်နမ်၌ စပါးစိုက်ပျိုးသော ဧရိယာသည် ဟက်တာ (၇)သန်းကျော်၊ (ဧက ၁၇ သန်း) ကျော် ရှိပါတယ်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်က စပါးတန်ချိန် (၃၂၆) သန်းလောက် ထွက်ရှိပါတယ်။ စပါးအထွက်ရဲ့ တစ်ဝက်လောက်ဟာ မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသက လာတာဖြစ်ပြီး ပြည်ပတင်ပို့တဲ့ ပမာဏရဲ့ ၉၀ရာ ခိုင်နှုန်းလောက်ကလည်း အဲ့ဒီဒေသကပါပဲ။ မြေနိမ့် လွင် ပြင်အပိုင်းမှာ မိုးစပါးကော၊ နွေစပါး ကော စိုက်ကြပါတယ်။ တချို့ပြည်နယ်တွေမှာ (၃)သီး စားအထိတောင် စိုက်ကြပါတယ်။ ဗီယက်နမ်လယ် သမားတွေဟာ မြန်မာတွေလိုပဲ ကိုယ့်စိုက်တဲ့အထဲ က ကိုယ့်စပါးမျိုးကို ကိုယ်ဖါသာ ဖယ်ထုတ်ထား လေ့ ရှိပါတယ်။ ထူးခြားကောင်းမွန်တဲ့ စပါးအမျိုး အစားကောင်း တွေကို ရွေးချယ်စိုက်လေ့မရှိကြပါ။ ဒါပေမဲ့ စပါးထုတ်လုပ်မှု ကုန်ကျစရိတ်က ထိုင်း ထက်သက်သာပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာလိုပဲ ရိတ် သိမ်းချိန်ကာလမှာ လယ်ယာလုပ်သားရှားပါးတဲ့ ပြဿနာ ကြုံရလေ့ ရှိပါတယ်။ စပါးစိုက်တဲ့ဒေသ အများစုမှာတော့ ရိုးရိုး လူအားနဲ့ စိုက်၊ လူအားနဲ့ ရိတ်သိမ်းနေဆဲ ရှိပေမဲ့ နေရာ တော်တော် များများ တော့ စပါးေ>ခလှေ့စက်တွေ၊ ကွန်ဗိုင်းစပါးရိတ် သိမ်းေ>ခလှေ့စက်တွေ အသုံးပြု နေကြပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ ဒီလယ်ယာသုံးစက် ကိရိယာများကို ဆန်စက်ပိုင်ရှင် တွေနဲ့ ချမ်းသာတဲ့ လယ်သမားတွေက ပိုင်ဆိုင် ကြပြီး အခြားမဝယ် နိုင်တဲ့ လယ်သမား အုပ်စုတွေကို ငှားရမ်းကာ ဝင် ငွေရအောင် လုပ်ကြပါတယ်။ ကန်ထရိုက် လယ် ယာစနစ် အသုံးပြုပြီး ထူးခြား ကောင်းမွန်သော အရည်အသွေးရှိတဲ့ စပါးတွေကို အမြောက်အမြား စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ဖို့ ကြိုးပမ်းမှု တော့မရှိသေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဧရိယာ (၇၀၀) ဟက်တာ (၁၇၃၀ ဧက) ပေါ်မှာ စံပယ်ဆန်မွှေးကို စိုက်ပျိုးပြီး ဂျပန် ဈေးကွက်ကို တင်ပို့ဖို့ကြိုးစားနေတဲ့ ပရိုဂျက် တစ်ခု ကိုတော့ ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ပျမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် လယ်သမားများဟာ သူတို့ ထုတ်လုပ်မှုပမာဏရဲ့ ၇၀ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကို ဈေးကွက်မှာ ရောင်းချလေ့ရှိပါတယ်။ ကျန်တာက တော့ သူ့မိသားစုစားဖို့နဲ့ မျိုးစေ့အတွက် ချန်ကြပါ တယ်။ ၈၅ ရာခိုင် နှုန်း လောက်က တောမှာ ရှိတဲ့ စပါးပွဲစားကို ရောင်းကြပါတယ်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း၌ လယ်သမားများ ကိုယ်တိုင် ဆန်စက်များကို ရောင်းချကြတဲ့ အလေ့ အထသို့ ပြောင်းလဲလာပါတယ်။ မဲခေါင်ဒေသမှာတော့ စပါးပွဲစားများ (အဝယ် တော်များ) ဟာ ဆန် Supply Chain မှာ အဓိ က အရေးပါတဲ့သူတွေ ဖြစ်နေဆဲပါ။ သူတို့အားလုံး ဟာ လယ်သမားတွေလိုတဲ့ ငွေကြေးနဲ့ သွင်းအားစု တွေ ပံ့ပိုးပေးကြသူများဖြစ်ပြီး လယ်သမားဘာလုပ် တယ်ဆိုတာကအစ ဂဃဏနသိကြတဲ့ သူတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လယ်သမားအများစုဟာ နေရောင် ခြည်နဲ့ပဲ စပါးကိုခြောက်သွေ့အောင်ပြုလုပ်ပြီး စပါးပွဲစားတွေကို ရောင်းချပါတယ်။ စပါးပွဲစား တွေက စပါးအခွံချွတ် စက်ပိုင်ရှင်တွေဆီ ပြန် ရောင်းကြပါတယ်။ မဲခေါင်ဒေသမှာ တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ စပါးဆန် သယ်ယူပို့ဆောင် ဖို့က ရေ လမ်းခရီးကိုပဲ အားကိုးရတာပါ။ စပါးအခွံချွတ်ခြင်း၊ ဆန်အဖြူဖွပ်ခြင်းစတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို လုပ်ကြတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေဟာ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မတူကြပါဘူး။ ဗီယက်နမ်မှာတော့ ဒီလိုလုပ်ကိုင်ကြခြင်းဟာ မိရိုးဖလာ လုပ်ငန်းပါပဲ။ ပထမအဆင့် ကြိတ်ခွဲကြရ တဲ့ စက်ပိုင်တွေအနေနဲ့ စပါး၊ ဆန်၊ ဆန်ကွဲ၊ ဖွဲကြမ်း၊ ဖွဲနုတွေ သိုလှောင်နိုင်တဲ့ အင်အား မရှိ ကြပါ။ Goletti (2002)က Supply Chainကြီးရဲ့ အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဒီအပိုင်းမှာ အရည်အသွေး အားဖြင့် လေလွင့်ဆုံးရှုံးမှုဟာ ၉ ရာခိုင်နှုန်း လောက်တော့ ရှိနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဆန်စပါး Supply Chain ရဲ့ အစပိုင်းမှာရှိတဲ့ ဆန်စက်ပိုင်ရှင်တွေဟာ သူတို့ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်ပေးရတဲ့ ပမာဏကြီးမားလာတဲ့ အခါ ဈေးကွက်မှာ ယှဉ်ပြိုင်ရောင်းချရဖို့ တော်တော် ခက်ခဲလာတာကို တွေ့ရပါတယ်။ အစိုဓါတ် များ တာကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ကြိတ်ခွဲတာ ရက်ကြာလာပြီး ဈေးကွက်မှာ ရောင်းမထွက်နိုင်တဲ့ အခြေအနေ ကြောင့် ဖြစ်စေ၊ ရောင်းပန်းလှအောင် ဆန်ကို ပြန် လည် ကြိတ်ဖွပ်ပေးရတဲ့အတွက် ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ် ပေါ်လေ့ ရှိပါတယ်။ ဗီယက်နမ်မှာ ဆန်စက်များ၊ ဆန်ဖွပ် ချောတဲ့ စက်များနှင့် ပတ်သက်ပြီး အနည်းငယ် ရှုပ်ရှုပ် ထွေးထွေး ရှိနေပါတယ်။ အချို့က ဗီယက်နမ်မှာ စပါးအခွံချွတ်လုပ်ငန်းလုပ်ပေးတဲ့ စက်ပေါင်း (၃)သိန်းနီးပါးလောက် ရှိတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။ အချို့ ဆန်စက်ငယ်တွေက လယ်သမားဝမ်းစာ စပါးကို ကြိတ်ခွဲပေးပြီး အခကြေးငွေ ရယူကြ ပါတယ်။ စက်ကြိတ်ခကိုတော့ စက်ပိုင်တွေကို ထွက်ရှိလာတဲ့ ဖွဲနုကို ပေးကြပါတယ်။ မဲခေါင် မြစ်ဝှမ်းဒေသမှာ အစိုးရပိုင်တဲ့ ဆန်စက်ပေါင်း (၃၅၀)လောက် ရှိပါတယ်။ တစ်နာရီ တန် (၃၀) လောက် ကြိတ်ခွဲပေးနိုင်တဲ့ ဆန်စက် ပေါင်း (၃) သောင်းလောက်လည်း ထိုဒေသမှာ ရှိနေပါ တယ်။ စပါးအခွံချွတ်လုပ်ငန်းလုပ်တဲ့ စက်တွေ ကတော့ ပုဂ္ဂလိကပိုင်းမှာ ရှိနေပြီး ဆန်ဖြူ အဆင့် အထိ ကြိတ်ဖွပ်ပေးနိုင်တဲ့ ဆန်စက်ပေါင်းရဲ့ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကို အစိုးရက ပိုင်ပါတယ်။ဆန်စပါးလုပ်ငန်းတစ်ခုလုံးကို ဗီယက်နမ်မှာ အစိုးရက ချုပ် ကိုင်ထားဆဲဖြစ်ပါတယ်။ အစိုးရပိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ ဟာ မြင့်မားနေဆဲပါ။ အထူးသဖြင့် ဆန်ပြည်ပတင်ပို့ခြင်း လုပ်ငန်းနဲ့ ပတ်သက်လာရင် အရေးပါနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ဗီယက်နမ် ဆန်စပါး လုပ်ငန်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး တာဝန်ရှိတဲ့အဖွဲ့အစည်းက Vietnam Food Association(VFA)ဖြစ်ပါတယ်။ ဆန်ဈေးကွက်မှာ VFA က အခြေခံနည်းလမ်း (၃)သွယ်နဲ့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ပါတယ်။ လယ် သမားများထံမှ စပါးဝယ်ယူရာတွင် အနိမ့်ဆုံး သတ်မှတ်ထားသော စပါးဈေးနှုန်းဖြင့်ဝယ်ရန်၊ ဆန်စက်ပိုင်ရှင်များကို ဆန်စပါးအပိုအလျှံ ထွက်ရှိချိန်ကာလရောက်မှသာ စပါးဝယ်ယူရန်၊ ပြည်ပတင်ပို့တဲ့ ပမာဏကို သတ်မှတ်ရန်တို့ ဖြစ်ပါတယ်။VINA FOOD 2 ဗီယက်နမ်(တောင်ပိုင်း)မှာရှိတဲ့ နိုင်ငံပိုင် အဖွဲ့အစည်းဟာ ပြည်ပတင်ပို့မဲ့ ပမာဏရဲ့ ၅၀ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကို တာဝန်ယူပါတယ်။ VINA FOOD 2 ဟာ ၎င်းကိုယ်တိုင် စပါးဝယ် ယူ ကြိတ်ခွဲပြီး ပြည်ပတင်ပို့တာမျိုးရှိသလို ပုဂ္ဂလိက ကုမ္ပဏီများနှင့် လည်း ကန်ထရိုက်စာချုပ်များချုပ်ပြီး ပြည်ပတင်ပို့နိုင်ဖို့အတွက် ဆန် များထောက်ပံ့စေပါတယ်။ VFA ရဲ့အဓိကတာဝန်ကတော့ ဗီယက်နမ် အတွင်း ဆန်ဈေးကွက် တည်ငြိမ်စေရေးအတွက် အစိုးရကိုယ်စား ဆောင်ရွက်ရတာဖြစ်ပြီး ပြည်တွင်းမှာ ဆန်စပါးဖူလုံမှုရှိရေးကိုလည်း တစ်ဖက်က ထိန်းချုပ်မှုများလုပ်ပေးရပါတယ်။ င်္ဠဗ က အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကအပိုင်းကို ဆက်စပ်ညှိနှိုင်းပေးနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းလို့ဆိုရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ (စာရေးသူမှတ်ချက်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း မြန်မာဆန် စပါး လုပ်ငန်းအသင်း Myanmar Rice Industry Association MRIA) ဟာလည်း အစိုးရနဲ့ ပုဂ္ဂလိကအကြား ပေါင်းကူး ပေးနေတာဖြစ်သလို တစ်နေ့ကြရင် နိုင်ငံတော်ရဲ့ ဆန်စပါး နထစသမအ လုပ်ငန်းမှာ အရေးပါလာတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်အနေ ဖြင့် ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ သုံးသပ်မိပါတယ်။) VFA က လယ်သမားများရဲ့ အကျိုးစီးပွားများကိုလည်း အကာအကွယ်ပေးရမဲ့ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ သို့သော်လည်း VFA တွင် လယ်သမားများဟာ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် မပါဝင်နိုင်သေးပါ။ VFAတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် အစိုးရပိုင် ဆန်စပါးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဆန်စပါးကုန် သည်အကြီးစားများ၊ စုစုပေါင်း (၁၀၀)လောက်မှာ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်ရပါတယ်။မောင်တိုင်ပင်
မြန်မာနိုင်ငံ စက်မှုကုန်ထုတ်လုပ်သူ များအသင်း (MIA) က "မြန်မာစက်မှု ပြပွဲ -၂၀၁၀" မှာ ကုမ္ပဏီ ပေါင်း ၈၂ ခု က ပြခန်းပေါင်း ၁၇၆ ခုကို ပထမဦး ဆုံးအကြိမ် ရန်ကုန်မြို့မှာ ခင်းကျင်း ပြသခဲ့ပါတယ်။ (MIA) အသင်းကို တည် ထောင်ခဲ့တာ ၁၆ နှစ်ရှိပြီဖြစ်ပြီး စက်မှုလုပ်ငန်းနဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုလုပ်ငန်းတွေ တစ်နှစ်ထက် တစ်နှစ် တိုးတက် အောင် မြင်အောင် အကောင်အထည် ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်မှုများ ပြည်တွင်းပြည်ပဆွေးနွေးပွဲ၊ အလုပ်ရုံ ဆွေးနွေးပွဲနှင့် သင်တန်းများ ဆောင် ရွက်ပေးနေပြီး လုပ်ငန်းရှင်များ အတွက် စီးပွားရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေရအောင် ပြည်တွင်း ပြည်ပလုပ်ငန်းရှင်များကို စည်းရုံးပြီး အချင်းချင်း တွေ့ဆုံပေးရေးတွေကို လည်း တစိုက်မတ်မတ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စက်မှု လုပ်ငန်း ဆိုင်ရာ သတင်းအချက် အလက် တွေကို အသင်းသားများ သိနိုင်အောင် မြန်မာ စက်မှုဒိုင်ဂျက်နဲ့ တယ်လီဖုန်း လမ်းညွှန် စာအုပ်များကိုလည်း ထုတ်ဝေဖြန့်ဖြူး ပေးခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ ရောက်လာမဲ့ အာဆီ ယံ လွတ်လပ်တဲ့ကုန်သွယ်မှု (AFTA) မှာ အကောက်အခွန်မရှိဘဲ အာဆီယံ (၁၀) နိုင်ငံအချင်းချင်း အတားအဆီးမဲ့ ကုန်စည်တွေ ရောင်းဝယ်ကြတော့မှာမို့ မြန်မာစက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ တွေ့ကြုံ လာမယ့် အဟန့်အတား၊ စိန်ခေါ်မှုတွေ အပေါ် ပြန်လည်တုံ့ပြန်နိုင်အောင် ကြိုတင်ပြင်ဆင် လေ့လာဆောင်ရွက် သင့်တဲ့ အချက်များ၊ နိုင်ငံတကာနှင့် ဒေသတွင်း အပြောင်းအလဲများကို ယှဉ်ပြိုင်နိုင်တဲ့ စွမ်းအားအခြေအနေ များ၊ ပြုပြင်ရမယ့် အချက်များကို လေ့ လာသုံးသပ်နိုင်အောင် (MIA) မှအသိပညာများ ဖိတ်ခေါ်ပြီး ဆွေးနွေး ပွဲများ ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ကြပါတယ်။ လုပ်ငန်းရှင်အချင်းချင်းနဲ့ အများပြည် သူများအနေဖြင့် ဘယ်စက်မှုဇုန်က ဘာ ပစ္စည်းတွေထုတ်လုပ်ပြီး ဘယ်လို အရည်အသွေးတွေရှိသလဲ သိရှိနိုင် အောင် မြန်မာနိုင်ငံ စက်မှုကုန်ထုတ် လုပ်သူများ အသင်းက ဦးဆောင်ပြီး "မြန်မာစက်မှုပြပွဲ-၂၀၁၀"ကို ကျင်းပခဲ့ တာဖြစ်ပါတယ်။ ပြပွဲကျင်းပရခြင်း၏ရည်ရွယ်ချက် မြန်မာနိုင်ငံက ထုတ်လုပ်တဲ့ စက်မှုထုတ်ကုန်တွေကို တစ်စုတစ်ဝေး တည်း နိုင်ငံတကာအဆင့်မီ ပြသနိုင် ရန် ကြည့်ရှုသူများအနေနဲ့ ပြည်တွင်း ဖြစ် စက်မှုထုတ်ကုန်များရဲ့ အရည် အသွေးကို ပိုမိုရင်းနှီးလာစေရန်နဲ့ လုပ်ငန်းရှင်များ အချင်းချင်း စီးပွားရေး ဆက်သွယ်မှုများ ရရှိနိုင်ရေး၊ ဈေးကွက် များ ချဲ့ထွင်နိုင်စေရေးအတွက် စက်မှု ဆိုင်ရာ နည်းပညာများနဲ့ ခေတ်မီ စက်ကိရိယာများရဲ့ နည်းပညာ အဆင့် အတန်းတွေကို လေ့လာခြင်းဖြင့် ထုတ် လုပ်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေရဲ့ စံချိန် စံ ညွှန်းများ မြင့်မားလာစေရန်ဆိုတဲ့ ရည် ရွယ်ချက်များနဲ့ "မြန်မာစက်မှုပြပွဲ-၂၀၁၀"} ကိုကျင်းပရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဥက္ကဌ ဦးပေါဟိန်းမှ ဖွင့်ပွဲမှာ ပြော ကြားခဲ့ပါတယ်။Cluster (၄)ခုနဲ့ဖွဲ့စည်းထားခြင်း မြန်မာနိုင်ငံ စက်မှုကုန်ထုတ် လုပ်သူများအသင်းအနေနဲ့ အသင်း သား ဦးရေ တိုးပွားလာတာနဲ့အမျှ စွမ်းဆောင်ရည် မြင့်မားလာအောင် အသင်းသားများရဲ့ ထုတ်ကုန်ပစ္စည်း အမျိုးအစားလိုက် လုပ်ငန်းအုပ်စု (၄) ခု ခွဲပြီး ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါ တယ်-(က) Iron & Steel Industry Group(ခ) Electrical & Electronic Industry Group(ဂ)Chemical Industry Group(ဃ) New & Renewable Energy Group တို့ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီကုန်ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ဖို့ အတွက် လိုအပ်တဲ့ ကုန်ကြမ်းများ၊ တစ်ဝက်တစ်ပျက် ကုန်ပစ္စည်းများ (Semi Products)ကို စက်ရုံတွေက မလုံလောက်တဲ့အတွက် လိုအပ်တဲ့ ကုန်ချောတွေ (Finish Product) ကို ပြည်ပက တင်သွင်းခဲ့ကြတာကို တွေ့ရ ပါတယ်။ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်နိုင်မှုနဲ့ ပြည်ပမှ တင်သွင်းမှု မြန်မာနိုင်ငံမှာ စက်မှုဇုန် ၁၈ ဇုန် ရှိပြီး Metal Industries အုပ်စုမှာ လုပ်ငန်း ၁၆၉ ခု၊ Chemical Industry အုပ်စုမှာ လုပ်ငန်း ၆၈ ခု၊ Electrical & Electronic Industry အုပ်စုမှာ လုပ်ငန်း ၄၂ ခု၊ စုစုပေါင်း လုပ်ငန်း ၂၇၉ ခု မှာ စက်မှုဇုန်အလိုက် တစ်လမှာ ထုတ်လုပ်မှုတန်ဖိုး ကျပ်သန်း ၂၁၉၈၃၆၁ ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့တာတွေ့ရှိ ရပါတယ်။ နိုင်ငံတော် အနေဖြင့်Metal Industry အုပ်စုဝင်ကုန်ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကို ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက် အရ ပြည်ပမှတင်သွင်းခွင့်ပြုခဲ့ရာမှာ ၂၀၀၇-၀၈ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ကန် ဒေါ်လာ ၁၂၃ သန်း၊ ၂၀၀၈-၀၉ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ သန်း ၁၇၀ နီးပါး၊၂၀၀၉-၁၀ ဘဏ္ဍာနှစ် ယခု လက်ရှိ ကာလအထိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၂၈၀ နီးပါးတင်သွင်းခဲ့တာကို တွေ့ရှိ ရပြီး၊ ပြည်တွင်း စက်မှုဇုန်များ အနေဖြင့် အိမ်ရိုက်သံ၊ အမိုးသွပ်၊ ပုံလောင်း ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးကို ကျပ်သန်း ၂၂၁၀၀ ထုတ်လုပ်ခဲ့တဲ့အတွက် ပြည်ပ တင် သွင်းမှုရဲ့ ၇.၂ ရာခိုင်နှုန်းသာ ထုတ် လုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် Chemical Industry အုပ်စုဝင်ကုန်ပစ္စည်းများကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းခွင့်ပြုခဲ့တာ ၂၀၀၇-၀၈ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ကန်ဒေါ်လာ သန်း ၁၂၀၊ ၂၀၀၈-၀၉ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ကန်ဒေါ်လာ သန်း ၁၃၀နှင့် ၂၀၀၉-၁၀ ဘဏ္ဍာနှစ် ယခုလက်ရှိကာလအထိ ကန်ဒေါ်လာ ၁၁၅ သန်း ကျော် တင်သွင်းခဲ့တာတွေ့ရှိ ရပြီး၊ ပြည်တွင်း စက်မှု ဇုန်များအနေနဲ့ အိမ်သုတ်ဆေး အမျိုး မျိုး၊ဘိလပ်မြေ အပါအဝင် ယခုဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း ကျပ်သန်း၁၆၀၀၀ နီးပါး ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ တဲ့ အတွက် ပြည်ပ တင်သွင်းမှုရဲ့ ၁၂.၅၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ တာ တွေ့ရှိရပါတယ်။ တစ်ဖန် Electrical & Electronic အုပ်စုဝင် ကုန်ပစ္စည်းအမျိုး မျိုးကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းခွင့်ပြုခဲ့ရာမှာ ၂၀၀၇-၀၈ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ကန်ဒေါ်လာ ၇၆ သန်း၊ ၂၀၀၈-၀၉ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာကန် ဒေါ်လာ သန်း၈၀ နီးပါးနှင့် ၂၀၀၉-၁၀ ဘဏ္ဍာနှစ်ယခုလက်ရှိကာလအထိ ကန် ဒေါ်လာ ၈၁ သန်းနီးပါး တင်သွင်း ခဲ့တာ တွေ့ရှိရပြီး ပြည်တွင်း စက်မှု ဇုန်များအနေဖြင့် Transformeer, Generator, Wire နဲ့Battery ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးကို ယခု ဘဏ္ဍာနှစ် အတွင်း ကျပ်သန်း ၃၇၄၈၇ သန်း ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အတွက် ပြည်ပ တင်သွင်းမှုရဲ့ ၄၂ ရာခိုင်နှုန်း ထုတ် လုပ်နိုင်တာကို တွေ့ရပါတယ်။၂၀၀၉-၂၀၁၀ ဘဏ္ဍာနှစ် ဇန်နဝါရီ လ အထိ ပြည်ပမှ တင်သွင်းမှု တန်ဖိုး အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်း ၄၇၀ ကျော် ရှိပြီး၊ ပြည်တွင်းစက်မှုဇုန်များက ထုတ် လုပ်နိုင်မှုတန်ဖိုး အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်း ၇၀နီးပါးကိုသာ ထုတ်လုပ် နိုင်ခဲ့တာဖြစ်လို့ ပြည်ပ တင်သွင်းမှုရဲ့ ၁၄.၅ ရာခိုင်နှုန်း ကိုသာ ထုတ်လုပ်နိုင်သေးတဲ့အတွက် စက်မှု ဇုန်များအနေနဲ့ ယခု ထက်ပိုမို ထုတ် လုပ်နိုင်ရေး၊ နည်းပညာ၊ ဈေးကွက်တို့ကို ကြံဆရှာဖွေ ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ထို့ပြင် ပြန်လည် ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင် အုပ်စုအနေနဲ့လည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အသီး သီးမှာ ရင်ဆိုင်တွေ့ကြုံနေရတဲ့ လောင် စာ စွမ်းအင် အခက်အခဲတွေကို မြန်မာ နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ အ တွက် ဆောင်ရွက်သွားရမှာ ဖြစ်တဲ့ အပြင် ဇီဝပစ္စည်း၊ ရေအား၊ ကမ္ဘာ့ အပူ ဓါတ်၊လေတိုက်ခတ်အား၊နေရောင်ခြည် စွမ်းအင်များကို အသုံးချနိုင်ဖို့ စက်မှု ဇုန်အသီးသီးမှ အကောင်အထည်ဖေါ် ဆောင်ရွက်သွားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ယခုဆိုရင် စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာ ဂရိတ် ဝေါကုမ္ပဏီက ကြံမှထုတ်လုပ်တဲ့ အီသ နော လောင်စာဆီတွေ ထုတ်လုပ်နေ တာကို တွေ့ရှိရပါတယ်။ အဲဒီ စက်ရုံ ဟာ ပြည်ပမှ စက်ပစ္စည်းများ တင် သွင်း ပြီး လည်ပတ်ခြင်းဖြစ် တာကြောင့် ၎င်းစက်ရုံမျိုး ထပ်မံ တည်ဆောက်ပါ က မိမိပြည်တွင်းမှာ ထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့ စက်ပစ္စည်းများနဲ့ တီထွင်ကြံဆပြီး ပြည်ပမှ စက်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုကို လျော့ချနိုင်မယ်ဆိုရင် သွင်းကုန် တန်ဖိုးကိုလည်း တစ်ဘက်က လျော့ချ နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းအလိုက် စက်မှု ကုန်ထုတ်လုပ်သူများအသင်း စက်မှုဇုန်များကို လေ့လာ ဆန်းစစ် ရာမှာ ပြည်တွင်းသုံးစွဲမှုနဲ့ ပြည်ပတင်ပို့မှု ကို ဆောင်ရွက် နေကြတဲ့ စက်ရုံလုပ်ငန်း အများစုဟာ အငယ်တန်း လုပ်ငန်းများသာ ဖြစ်ကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ လုပ်ငန်း သဘာဝတူပြီး ထုတ်လုပ်ကုန် ပစ္စည်းဆက်စပ်မှုတူညီပါက ပေါင်းစပ် ညှိနှိုင်းပြီး ဆောင်ရွက်သွားကြမယ် ဆိုရင် ပြည်ပက စက်မှုလုပ်ငန်းကြီး တွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စက်မှုဇုန်များရဲ့ ကြီးကြပ် ကော်မတီများအနေနဲ့ ဇုန်အတွင်းနဲ့ ဇုန်အချင်းချင်းမှ လုပ်ငန်းငယ်များ ပူး ပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေးကို ပြည်နယ်နဲ့ တိုင်းအလိုက် စက်မှုကုန်ထုတ်သူများ အသင်းတည်ထောင်နိုင်အောင် ဆောင် ရွက်သွားမှာဖြစ်တယ်လို့ (MIA) ဥက္ကဌ က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ပြည်ပကို တင်ပို့နေတဲ့ ကုန် ပစ္စည်းတွေကို ထုတ်လုပ်နေသော စက် မှုဇုန်များနဲ့ သွင်းကုန်အစား ထုတ် ကုန်ပစ္စည်းတွေကို ထုတ်လုပ်နေသော စက်မှုဇုန်တွေဟာ ရန်ကုန်နဲ့ မန္တလေး မြို့ကြီးမှာ အခြေပြုဆောင်ရွက် နေကြ ပါတယ်။ ပြည်ပ သွင်းကုန်များအတွက် နိုင်ငံ ခြားငွေလျော့ချဖို့ စက်မှုဇုန်များအနေနဲ့ ယခုထက် ပိုမို ထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ လိုအပ်ပြီး၊ ကုန်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရာမှာလည်း နိုင်ငံ တကာ စံချိန်စံညွှန်းနဲ့အညီ ပြည်တွင်း သုံးစွဲမှု ဖူလုံရေးကို ဦးတည်ပြီး ထုတ် လုပ်ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်တွင်း သုံး စွဲမှု ဖူလုံပါက ပြည်ပဈေးကွက်ကို ထိုးဖောက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမှသာ သွင်းကုန်တန်ဖိုး လျှော့ချ နိုင်ပြီး၊ ပို့ကုန်တန်ဖိုးမြင့်မားစွာနဲ့ ပြည်သူ လူထုသာယာဝပြောရေးကို တိုးမြှင့် ဆောင်ရွက်နိုင်မှာဖြစ်လို့ စက်မှုဇုန်များ အနေနဲ့ နိုင်ငံတော်နဲ့ ပြည်သူအတွက် ယခုထက်ပိုမိုကြိုးစား ဆောင်ရွက် သွား ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ စိုက်ပျိုးရေး ကို အခြေခံတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တဲ့အတွက် စိုက်ပျိုး ရေးအခြေခံတန်ဖိုးမြှင့် စားသောက်ကုန် ထုတ်လုပ်ရေးဟာလည်း အလား အ လာ ကောင်းများစွာရှိတဲ့ လုပ်ငန်း တစ်ခု ဖြစ်တဲ့အတွက် ယခင်က ပဲ၊ နှမ်းကို ကုန် ကြမ်း အဖြစ်သာ တင်ပို့ခဲ့ပြီး၊ ယခုဆို ရင် ပဲအခွံချွတ်၊ ခွဲခြမ်းများ ထုတ်လုပ် ခြင်း၊ နှမ်းအခွံချွတ် ခြင်းနှင့် နှမ်း အမှုန့်ထုတ်လုပ်ခြင်းများ ဆောင်ရွက် လာကြပြီး တင်ပို့နေကြပြီဖြစ်ပါတယ်။ စက်မှုဇုန်များအနေနဲ့ ပြည်ပနိုင်ငံ တွေရဲ့လိုအပ်ချက်များ၊ စားသုံးမှု ဓလေ့ထုံးစံများကို လေ့လာပြီး မိမိနိုင်ငံ ကထွက်ရှိတဲ့သီးနှံကို တန်ဖိုးမြှင့် ထုတ် ကုန် (Value Added)များ ထုတ်လုပ် တင်ပို့ကြမယ်ဆိုရင် အခွင့် အလမ်း များစွာ ရရှိလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ မကြာတော့တဲ့ကာလမှာ Asean Free Trade Area အကောင်အထည် ဖေါ် ဆောင်ရွက်ကြမှာ ဖြစ်တဲ့ အတွက် အာဆီယံ (၁၀) နိုင်ငံအချင်းချင်း ကုန် ပစ္စည်းတွေ အကောက်ခွန်မဲ့ ဝင်ရောက် လာတော့မှာဖြစ်လို့ စက်မှုဇုန်များမှ ယခုအချိန်က စတင်၍ ပြည်ပ သွင်းကုန်များကို ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ဖို့ ကြိုတင်ပြင် ဆင် ဆောင်ရွက်သွားကြရန် လိုအပ်ပါ တယ်။ အဲဒီလိုဆောင်ရွက်ကြရာမှာ မိမိ နိုင်ငံရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်မယ် ဆိုတဲ့ စိတ်ဓါတ်နဲ့ ထုတ်ကုန် ပစ္စည်း အရေအတွက် များများထုတ်လုပ်ပြီး၊ အမြတ်နည်းနည်းယူတဲ့စနစ်ဖြင့် အရည် အသွေးကောင်းမွန်သော ကုန်ပစ္စည်း များ ထုတ်လုပ်ကြမယ်ဆိုရင် ပြည်ပ နိုင်ငံ များရဲ့ မိမိနိုင်ငံအတွင်း ဈေးကွက် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာမှုကို ကာ ကွယ် တားဆီးနိုင်မှာဖြစ်လို့ Industrial Cluster များအတွက် "မြန်မာစက်မှု ပြပွဲ ၂၀၁၀" က လုပ်ငန်းရှင်များ အချင်းချင်း စီးပွားရေး ဆက်သွယ်မှု များရရှိလာပြီး၊ ဈေးကွက်များ ချဲ့ထွင် နိုင်ဖို့အတွက် အခွင့်အလမ်းကောင်း များ ရရှိလာတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။PTAC-2
ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အင်အားဗဟိုသည် အရှေ့ ဘက်သို့ ရွေ့နေပြီဆိုသည့် အကြောင်းအရာမှာ အသစ်အဆန်းမဟုတ်ပေ။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာ့ ဘဏ္ဍာရေး အကျပ်အတည်းက စီးပွားရေးပါဝါကို အမေရိကန်နှင့် အနောက်ဥရောပတို့မှ အာရှသို့ တွန်းပို့လိုက်သည်ဟူသောအဆိုမှာ လက်လွှတ် စပယ် ပြောရာရောက်နေသည်။ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး တုံ့နှေးကျဆင်းနေရာမှ စီးပွားထွန်းသစ်စ အာရှ နိုင်ငံများသည် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများထက် ပို၍မြန် ဆန်စွာ ပြန်လည် ထွက်မြောက်လာနိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအာရှနိုင်ငံများ၏ ဘဏ်လုပ်ငန်းစနစ်နှင့် ေ<ကးမြီအခြေအနေမှာလည်း အတော်ပင် ကောင်း မွန်ခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည်၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဂျာမနီကိုကျော်တက်ပြီး ကမ္ဘာ့ပို့ကုန် အများဆုံး ရောင်းချသည့်နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း စီးပွားရေးပါဝါသည် အရှေ့သို့ ရွေ့သွားခဲ့ပြီဟု ပြောလို့ရနိုင်ဦးမှာ မဟုတ်ပေ။ကုမ္ပဏီအများအပြား၏ မနှစ်က အမြတ် ငွေဝေစု စံချိန်တင်နိုင်ခဲ့သဖြင့် အာရှဒေသသည် ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင်များနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ အတွက် အမှန်ပင် အရေးပါလာခဲ့သည်။ ဝါရင့် အမှုဆောင်အရာရှိများပင် အာရှသို့ပြောင်း၍ ရုံး ထိုင်လာကြသည်။ HSBCဘဏ်လုပ်ငန်းမှ အမှု ဆောင်အရာရှိချုပ်သည် လန်ဒန်မှဟောင်ကောင် သို့ ဖေဖော်ဝါရီလ တစ်ရက်နေ့တွင် တရားဝင် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ၁၉၉၅ခုနှစ်မှစ၍ အာရှဒေသ ၏ အမှန်ဂျီဒီပီသည် နှစ်ဆကျော်တိုးတက်လာ ခဲ့သည်။ မော်ဂန်စတန်လီ ဘဏ္ဍာရေးလုပ်ငန်း၏ ခန့်မှန်းချက်တွင် အာရှဂျီဒီပီသည် ယခုနှစ်နှင့် လာမည့်နှစ်တို့တွင် ၇ရာခိုင်နှုန်းစီ တိုးလိမ့်မည်ဟု ဆိုထားသည်။ အမေရိကတွင် ၃ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အနောက်ဥရောပတွင် ၁ဒသမ ၂ရာခိုင်နှုန်း တိုးနိုင် သည့်အခြေအနေနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အာရှ တိုး တက်မှုက သိသိသာသာ မြန်ဆန်နေသည်။သို့တိုင်အောင် ကိန်းဂဏန်းများကို သေချာ စိစစ်ကြည့်လျှင် စီးပွားရေးပါဝါ အနောက်မှ အရှေ့ သို့ ရွေ့နေပြီဆိုခြင်းမှာ ချဲ့ကားပြောကြတာ ဖြစ်နိုင် နေသည်။ အာရှငွေကြေးတန်ဖိုး ကျဆင်းလာသည့် အကြောင်းရင်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကြောင့် တစ် ကမ္ဘာလုံး ဂျီဒီပီတွင် အာရှ၏စုစုပေါင်း ဂျီဒီပီပါဝင်မှု အချိုးသည် ဈေးကွက်ငွေလဲနှုန်း ပေါက်ဈေးအရ ၁၉၉၅ ခုနှစ်က ၂၉ရာခိုင်နှုန်းရှိခဲ့ရာမှ မနှစ်က ၂၇ရာခိုင်နှုန်းသို့ ရောက်သွားသဖြင့် အမှန်တကယ် တမ်းမှာ ကျဆင်းသွားခြင်းဖြစ်သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် က အာရှဂျီဒီပီသည် အမေရိကထက် ကျော်လွန်ခဲ့ သော်လည်း အနောက်ဥရောပထက် အနည်းငယ် လျော့နည်းနေသေးသည်။ (ယခုနှစ်တွင် အနောက် ဥရောပကို ကျော်တက်နိုင်ပါသည်) ယင်းအချက် ကို အခြားနည်းဖြင့် အနက်ဖော်ရလျှင် ချမ်းသာ သော အနောက်၏ ကုန်ထွက် (Output)သည် ယနေ့ထက်တိုင်ပင် အာရှထက် နှစ်ဆလောက် ပိုကြီးနေသေးသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။အများလက်ခံထားကြသလို အာရှထုတ် လုပ်သူများ၏ ပို့ကုန်ဝေစုသည် ဆက်တိုက်ကြီးမား လာသည်ဆိုသည်မှာလည်း မဟုတ်ပေ။ ကမ္ဘာ့ ပို့ကုန်ပမာဏတွင် အာရှပါဝင်သည့်ဝေစုမှာ ယမန် နှစ်က ၃၁ရာခိုင်နှုန်းရှိသဖြင့် ၁၉၉၅ ခုနှစ်ကရှိခဲ့ သည် ၂၈ရာခိုင်နှုန်းထက် မဆိုစလောက်သာ တိုးလာခြင်းဖြစ်သည်။ တကယ်ဆိုလျှင် အနောက် ဥရောပ၏ ပို့ကုန်ဝေစုထက် နည်းနေသေးသည်။ ၁၉၈၀ပြည့်လွန်နှစ်များနှင့် ၁၉၉၀ပြည့်လွန် အစော ပိုင်းကာလအထိ အာရှ၏ကုန်ထွက်နှင့် ပို့ကုန်ဝေစု သည် မြန်ဆန်စွာမြင့်တက်ခဲ့သည်။ ထိုကာလ အတွင် တရုတ်ပြည်၏ ကုန်ထွက်နှင့် ပို့ကုန်ဝေစု ကြီးမားလာခဲ့သော်လည်း ဂျပန်တွင် ထက်ဝက် ကျော် ကျဆင်းသွားသဖြင့် ဘဲစားဘဲချေဖြစ်နေ သည်။အာရှစတော့ဈေးကွက်များ၏ စုစုပေါင်း အရင်းအနှီးသည် အမေရိကနှင့် ဥရောပတို့အသီး သီးထက် ပိုများပါသည်။ အာရှဗဟိုဘဏ်များသည် တစ်ကမ္ဘာလုံး သီးသန့်ငွေပမာဏ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံကို လက်ဝယ်ကိုင်ထားနိုင်သဖြင့် အထင်ကြီးဖွယ်ဖြစ် သော်လည်း တရားဝင်သီးသန့်ငွေ အားလုံးပေါင်း လျှင်ပင် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ ဘဏ္ဍာရေးရပိုင်ခွင့်များ (Financial assets) အားလုံး၏တန်ဖိုးနှင့် နှိုင်း ယှဉ်လျှင် ၅ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာရှိသဖြင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာ ရေး ဈေးကွက်အပေါ် သီးသန့်ငွေလက်ကိုင်ထား ခြင်းဖြင့် သြဇာမလွှမ်းနိုင်ချေ။ ပုဂ္ဂလိကဓနအင်အား သည် အနောက်မှာပင် ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ကမ္ဘာ့လူဦးရေငါးပုံသုံးပုံသည် အာရှတွင်ရှိ သော်လည်း တစ်ကမ္ဘာလုံးပုဂ္ဂလိက ဝယ်ယူစားသုံး မှုတွင် အာရှသည် ငါးပုံတစ်ပုံသာရှိသည်။အမေ ရိက၏ စားသုံးမှုဝေစုသည် ၃၀ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိ သည်။ သို့သော်လည်း ယမန်နှစ်က တစ်ကမ္ဘာလုံး တွင်ရောင်းချခဲ့သည့် မော်တော်ကား ၃၅ရာခိုင်နှုန်း၊ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း ၄၃ရာခိုင်နှုန်းသည် အာရှဈေးကွက် ၏ ရောင်းအား ဖြစ်နေသည်။ ထို့ပြင် အာရှသည် ၁၉၉၅ခုနှစ်က ကမ္ဘာ့စွမ်းအင်မှ ၂၆ ရာခိုင်နှုန်းသာ သုံးစွဲခဲ့သော်လည်း ယခုတော့ ၃၅ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့်သုံးစွဲလာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ် နောက်ပိုင်း စွမ်းအင်တိုးတက်သုံးစွဲမှု စုစုပေါင်း၏ သုံးပုံနှစ်ပုံကို အာရှက ပိုသုံးလာခြင်းဖြစ်သည်။ ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချုပ် ဝင်စတန်ချာချီက "နောက်ကြောင်းကို ဝေးဝေးပြန်ကြည့်နိုင်သမျှ ရှေ့ ကို ဝေးဝေး လှမ်းမြင်နိုင်လိမ့်မည်" ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည်။ လွန်ခဲ့သည့် ရာစု ၂၀အနက် ၁၈စုတွင် ကမ္ဘာ့ကုန် ထွက်၏ ထက်ဝက်ကျော်ကို အာရှကထုတ်လုပ် ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်ရာ စီးပွားရေးပါဝါ အရှေ့ သို့ ရွေ့ခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အစီအစဉ်သစ် (New economic order)ပေါ်လာသည် ဆိုခြင်း မှာ ယခုမှအသစ်ဖြစ်လာခြင်း မဟုတ်။ ယခင်က ရှိခဲ့ပြီး အစီအစဉ်ဟောင်း ပြန်ပေါ်လာခြင်းသာ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ Ref: The Economistဦးဟန်ထွန်း(အခွန်)