ကမ္ဘာနဲ့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ
ကိုဗစ်-၁၉ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့နိုင်ငံအားလုံးအတွက် ကျန်းမာရေးပြဿနာကနေအစပြုတယ်ဆိုရပေမယ့်၊ နောက်ပိုင်းမှာတော့ ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ဖို့ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ တစ်နိုင်ငံနဲ့တစ်နိုင်ငံ ခရီးသွားလာမှု တွေကန့်သတ်ထိန်းချုပ်တာ၊ နိုင်ငံတိုင်းမှာလည်း Lockdown ချပြီးလုပ်ငန်းတွေ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်မှုတွေ ပိတ်တာ၊ ကန့်သတ်တာ တွေေကြောင့် ကမ္ဘာ့ကုန်ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုစနစ်ကြီး တစ်ခုလုံးအပေါ်မှာ ကြီးမားတဲ့ထိခိုက်မှုတွေရှိလာခဲ့ပါတယ်။ဒါ့ကြောင့်လည်းနိုင်ငံတိုင်းကကပ်ရောဂါကိုထိန်းချုပ်နိုင်အောင်ကြိုးစားရင်းတစ်ဖက်မှာလည်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေပုံမှန်ပြန်လည်လည်ပတ်နိုင်အောင်ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြပါတယ်။ အခုဆိုရင်ကာကွယ်ဆေးထိုးတဲ့လုပ်ငန်းတွေကိုအရှိန်အဟုန်မြှင့်ဆောင်ရွက်နေကြပြီး၊နိုင်ငံတွေအကြားကာကွယ်ဆေးထိုးနှံထားတဲ့အထောက်အထားတွေကိုအပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုကြဖို့၊အသွားအလာကန့်သတ်မှုတွေကိုဖြေလျော့ဖို့နဲ့လုပ်ငန်းတွေပြန်လည်စတင်ဖို့အပြင်းအထန်ကြိုးပမ်းနေကြပါတယ်။
အပြောင်းအလဲနဲ့ အခွင့်အလမ်း
အပြောင်းအလဲတွေက ကြီးမားတဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေ ပေးတတ်တာကို လူတိုင်းသတိထားမိကြမှာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အပြောင်းအလဲကို ထိုင်စောင့်ကြည့်နေသူတွေ ရှိသလို၊ ကိုယ်လိုချင်တဲ့ ပုံစံမဟုတ်လို့ ဘေးထွက်ထိုင်ဖို့ ကြိုးစားနေသူတွေကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။ မြန်မာနဲ့ ရုရှားက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေကတော့ အပြောင်းအလဲကို အခွင့်အလမ်းအဖြစ်နဲ့ မြင်ပုံရပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံ ရှိရင်း ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို စီးပွားရေးမျက်နှာစာမှာပါ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ရလဒ်တွေ၊အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိလာအောင် နှစ်ဖက် ကြိုးပမ်းနေတာတွေ တွေ့နေရပါတယ်။၂၀၂၁ခုနှစ်၊စက်တင်ဘာလ၂၈ရက်နေ့မှာကျင်းပခဲ့တဲ့ပထမအကြိမ်မြန်မာ-ရုရှား B2B Dialogue ကိုနှစ်ဖက် အစိုးရတာဝန်ရှိသူတွေနဲ့လုပ်ငန်းရှင်တွေရာချီတက်ရောက်ခဲ့ပြီး ဆွေးနွေးခဲ့တာက သက်သေပြနေပါတယ်။ ရုရှားမြန်မာနှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကိုပြန်ကြည့်မယ်ဆိုရင်လွတ်လပ်ရေး ရပြီးမကြာခင်၁၉၄၈ခုနှစ်၊ ဖေဖေါ်ဝါရီလ ထဲက နှစ်နိုင်ငံသံတမန်ဆက်ဆံရေးကိုထူထောင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။၁၉၉၀ခုနှစ်လွန်ကာလများမှာနှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကပိုမိုကောင်းမွန်ခဲ့ပြီး၊၂၀၁၁ခုနှစ်နောက်ပိုင်းမှာတော့သိသိသာသာအရှိန်အဟုန်မြင့်လာခဲ့တယ်လို့ ပြောရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇွန်လအတွင်းက ရုရှားနိုင်ငံကို သွားရောက်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရဲ့ ခရီးစဉ်မှာလည်း နှစ်နိုင်ငံအကြား ကုန်သွယ်မှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ တိုးမြှင့်ဖို့ အစီအစဉ်တွေ ချခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။
ပူးတွဲကော်မရှင်ဖွဲ့စည်း
မြန်မာနဲ့ရုရှားအကြားစီးပွားရေး၊သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာကဏ္ဍစုံပါဝင်တဲ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကိုတိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ “ရုရှား- မြန်မာအစိုးရအချင်းချင်း ကုန်သွယ်ရေးနဲ့စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ပူးတွဲကော်မရှင်”ကို ထူထောင်တဲ့သဘောတူစာချုပ်ကို၂၀၁၄ခုနှစ်၊ဩဂုတ်လ၂၉ရက်နေ့မှာနှစ်နိုင်ငံလက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ခဲ့တာကိုကြည့်ရင်၊စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့အခြေခံအုတ်မြစ်ကိုချခဲ့တာပဲဖြစ်ပါတယ်။နှစ်နိုင်ငံဝန်ကြီးအဆင့်ဦးဆောင်တဲ့ ဒီကော်မရှင် ကစီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ့် နယ်ပယ်အလားအလာ တွေကိုဖော်ထုတ်ဆွေးနွေးကြဖို့ ကော်မရှင်အစည်းအဝေးတွေကို တစ်နိုင်ငံစီမှာအလှည့်ကျ ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ ပထမအကြိမ် ကော်မရှင်အစည်းအဝေးကို နေပြည်တော်မှာ၂၀၁၄ခုနှစ်ကကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယအကြိမ်ကိုရုရှားနိုင်ငံ၊မော်စကိုမြို့မှာ၂၀၁၇ခုနှစ်၊စက်တင်ဘာလမှာကျင်းပခဲ့ပါတယ်။တတိယအကြိမ်ပူးတွဲကော်မရှင်အစည်းအဝေးကိုမြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ ကျင်းပဖို့ နှစ်ဖက်စီစဉ်ခဲ့ကြပေမယ့် ကိုဗစ်-၁၉ ကမ္ဘာ့ ကပ်ရောဂါကြောင့်ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့ရပါတယ်။ အခုအခါမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှုတွေကို အတိုင်းအတာတစ်ခု အထိထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီ ဖြစ်လို့နှစ်ဖက် အဆင်ပြေမယ် ဆိုရင်၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလထဲမှာနေပြည်တော်မှာကျင်းပဖို့ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းနေတယ်လို့ကြားရပါတယ်။ဒီတတိယအကြိမ်ပူးတွဲကော်မရှင်အစည်းအဝေးမှာနှစ်နိုင်ငံဝန်ကြီးအဆင့်ဦးဆောင်တဲ့အစိုးရအဆင့်မြင့်ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွေသာမက၊နှစ်ဖက်စီးပွားရေးအသင်းအဖွဲ့တွေ၊လုပ်ငန်းရှင်တွေစုံစုံညီညီတက်ရောက်ဖို့စီစဉ်နေတာကိုလည်းသိရပါတယ်။ဒါ့အပြင်နှစ်နိုင်ငံအစိုးရအကြားပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ့်သဘောတူညီချက်တွေ၊စီးပွားရေးအသင်းအဖွဲ့တွေအကြားနှစ်ဖက်ရှေ့ဆက်ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မယ့်နားလည်မှုစာချွန်လွှာတွေကိုလည်းလက်မှတ်ထိုးနိုင်ကြဖို့မျှော်မှန်းလုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်။နှစ်ဖက်တာဝန်ရှိသူတွေဟာဒီတတိယအကြိမ်ပူးတွဲကော်မရှင်အစည်းအဝေးမတိုင်မီမှာစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေအကြားB2B Dialogue တစ်ခုကို Video Conferencing နဲ့ ကြိုတင်စီစဉ်ဖို့သဘောတူခဲ့တာကြောင့်စက်တင်ဘာလ၂၈ရက်နေ့မှာကျင်းပခဲ့တဲ့ပထမအကြိမ်မြန်မာ-ရုရှား B2B Dialogue ဖြစ်ပေါ်လာရတာပါ။
နှစ်နိုင်ငံစီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကိုလုပ်ဆောင်ရာမှာအတူတကွပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့အလားအလာကောင်းတဲ့ဦးစားပေး နယ်ပယ်၇ခုပါဝင်တဲ့စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးမဟာဗျူဟာ(Strategy for the Development of Russian-Myanmar Economic Cooperation)ကိုလည်းနှစ်ဖက်အစိုးရဝန်ကြီးဌာန တွေနဲ့ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍတွေက ပူးပေါင်းရေး ဆွဲနေတာ အခုဆိုရင် အပြီးသတ် လုနီးတဲ့အ ခြေအနေ ကိုရောက်နေပြီ လို့လည်းသိရပါတယ်။ အဲဒီနယ်ပယ်တွေထဲမှာ မဖြစ်မနေပါမှာတွေကတော့ သတင်းနဲ့ နည်းပညာ၊ ဘဏ်နဲ့ ငွေကြေး၊ ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်မှု၊ အခြေခံအဆောက်အဦ၊ ဘူမိဗေဒနှင့် သန့်ရှင်းတဲ့စွမ်းအင်နဲ့ စက်မှုကဏ္ဍတွေ ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ အဲဒီ မဟာဗျူဟာကို အဓိက တာဝန်ယူ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေတဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန က အကြီးတန်းအရာရှိကြီးတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။
ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ပြည်ပရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု
ရုရှားဖက်ဒရေးနိုင်ငံဟာလူဦးရေ၁၄၆.၂သန်းနီးပါးရှိပြီး၊၂၀၁၉ခုနှစ်စာရင်းအရ GDP တန်ဖိုးအမေရိကန်ဒေါ်လာ၁.၇ထရီလီယံရှိပြီး၊ကမ္ဘာ့နံပါတ်အဆင့်၁၁ရှိတဲ့စီးပွားရေးအင်အားကြီးနိုင်ငံလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားနိုင်ငံကပြည်ပမှာသွား ရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကိုကြည့်မယ်ဆိုရင်လည်း၂၀၂၀ခုနှစ်အတွက်ထုတ်ပြန်တဲ့ World Investment Report 2021အရကမ္ဘာ့အဆင့်၁၆မှာရှိပါတယ်။ ၂၀၁၈ခုနှစ်မှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ၃၅.၈၂ ဘီလီယံ၊၂၀၁၉ခုနှစ်မှာအမေရိကန် ဒေါ်လာ၂၂.၀၂ဘီလီယံကိုပြည်ပမှာရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။၂၀၂၀မှာတော့ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကြောင့်အမေရိကန်ဒေါ်လာ၆.၃၁ဘီလီယံပဲမြှုပ်နှံနိုင်ခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။
၂၀၁၉ခုနှစ်စာရင်းအရရုရှားနိုင်ငံဟာကမ္ဘာ့ပြည်ပကုန်သွယ်မှုမှာပို့ကုန်အမေရိကန်ဒေါ်လာ၄၀၇ဘီလီယံနဲ့သွင်းကုန်အမေရိကန်ဒေါ်လာ၂၃၈ဘီလီယံရှိတာကြောင့်ပို့ကုန်အဆင့်မှာကမ္ဘာ့အဆင့်၁၃မှာရှိပြီး၊ သွင်းကုန် အဆင့်မှာ တော့ ကမ္ဘာ့အဆင့် ၂၁မှာ ရှိပါတယ်။ ရုရှားနိုင်ငံရဲ့အဓိကပို့ကုန်တွေက ရေနံနဲ့တွင်းထွက်လောင်စာ၊ ကျောက်မျက်နဲ့အဖိုးတန်သတ္တု၊ သံ၊ သံမဏိ၊ သီးနှံ(ဂျုံ)၊ ကွန်ပျုတာ အပါအဝင်စက်ပစ္စည်းကိရိယာတွေ၊ သစ်နဲ့ မြေဩဇာ တွေဖြစ်ပါတယ်။အဓိကသွင်းကုန်တွေကတော့စက်ပစ္စည်း၊လျှပ်စစ်ပစ္စည်း၊မော်တော်ယာဉ်၊ဆေးဝါး၊ဆေးကိရိယာ၊သံ၊သံမဏိ၊သစ်သီးဝလံ၊အဝတ်အထည်တွေဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာ-ရုရှားကုန်သွယ်မှု နဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု
မြန်မာ-ရုရှားနှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်မှုကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့လွန်ခဲ့တဲ့၄နှစ်တာကာလမှာ သိသိသာသာတိုးတက်လာခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။၂၀၁၅-၂၀၁၆ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်မှုပမာဏက အမေရိကန်ဒေါ်လာ၂၈.၁၂၄သန်း လောက်ပဲရှိခဲ့တာကနေ၂၀၁၉-၂၀၂၀ဘဏ္ဍာနှစ်မှာအမေရိကန်ဒေါ်လာ၆၀.၆၂၃သန်းထိနှစ်ဆကျော်တိုးလာတာတွေ့ရပါတယ်။မြန်မာရဲ့အဓိကကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့တရုတ်၊စင်ကာပူ၊ထိုင်း၊ဂျပန်တို့နဲ့စာရင်တော့နည်းနေပါသေးတယ်။ မြန်မာအဓိက ပို့ကုန်တွေက အဝတ်အထည်၊ ဆန်နဲ့ ဆန်ထွက်ပစ္စည်း၊ ပဲမျိုးစုံတို့ များပါတယ်။ ရုရှားဖက်က မြန်မာကို ပို့တာတွေက ရေနံထွက်ပစ္စည်း၊ မြေဩဇာ၊ ဂျုံ၊ စက်မှုကုန်ကြမ်းသုံးဆီထွက်သီးနှံ၊ ပုံနှိပ်စက္ကူနဲ့ ဓါတုပစ္စည်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုက ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ကဏ္ဍမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၄ သန်းပဲ ရှိတာကြောင့် နိုင်ငံပေါင်း ၅၁ နိုင်ငံမှာ အဆင့် ၂၂ မှာပဲ ရှိပါသေးတယ်။ ဒါကလည်း နယ်ပယ်စုံမှာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ဖို့ အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိနေသေးတဲ့ သဘောပါ။
မြန်မာနိုင်ငံကိုဘာကြောင့်စိတ်ဝင်စားသလဲ
မြန်မာနိုင်ငံကအရှေ့တောင်အာရှနဲ့အာရှဈေးကွက်နှစ်ခုကိုတံတားသဖွယ်ဆက်သွယ်ထားတဲ့နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သလို အဓိကဈေးကွက်နိုင်ငံနှစ်ခုဖြစ်တဲ့အိန္ဒိယနိုင်ငံ(လူဦးရေ၁.၃၉ဘီလီယံ)နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ(လူဦးရေ ၁.၄ ဘီလီယံ)တို့အပြင် အာဆီယံနိုင်ငံတွေ(လူဦးရေ ၆၆၀ သန်းကျော်)နဲ့ လည်း နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်နေပါတယ်။ ဒီဒေသက လူလတ်တန်းစားတွေအများစုရှိတဲ့၊ အချိန်နဲ့အမျှဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေတဲ့အပြင် ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ ၄၄.၇၅ % ရှိတဲ့အတွက် ဒီလို မဟာဗျူဟာကျလွန်းတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနေအထားကို ရုရှားတွေ ကောင်းကောင်းသတိထားမိပါတယ်။
ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံက အာဆီယံလွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်ရေးနယ်မြေရဲ့ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သလို အာဆီယံကိုဗဟိုပြုပြီး တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ကိုရီးယား၊ ဩစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်၊ အိန္ဒိယ၊ ဟောင်ကောင်တို့နဲ့ချုပ်ဆိုထားတဲ့ အာဆီယံ အပေါင်းတစ် ကုန်စည်ကုန်သွယ်မှု၊ ဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကဏ္ဍတွေပါဝင်တဲ့ လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်တွေမှာလည်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတင်မကသေးပဲ အာဆီယံ ၁၀ နိုင်ငံနဲ့ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ကိုရီးယား၊ ဩစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်တို့ပါဝင်တဲ့ ဒေသတွင်းဘက်စုံ စီးပွားရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက် (RCEP)ကိုလည်း၂၀၂၀ပြည့်နှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ၁၅ရက်နေ့မှာ ပါဝင်လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့ပြီးဖြစ်သလို၊စာချုပ်အသက်ဝင်အတည်ပြုတဲ့ပြည်တွင်းလုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေကိုလည်းဆောင်ရွက်ပြီးဖြစ်ပါတယ်။RCEPဟာကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးလွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှုသဘောတူစာချုပ်တွေထဲကတစ်ခုဖြစ်သလို၊ခေတ်မီပြီးဘက်စုံကဏ္ဍတွေပါဝင်တဲ့စာချုပ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့၃၀%၊ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး(GDP)ရဲ့၃၀%နဲ့ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုစုစုပေါင်းရဲ့၂၈% ကိုကိုယ်စားပြုတာကြောင့်ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး FTA အဖြစ်တင်စားတာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကုမ္ပဏီဥပဒေနဲ့အညီ လုပ်ငန်းမှတ်ပုံတင်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဆောင်ရွက်မယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှုဒေသနဲ့ဆိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို သက်ဆိုင်ရာစာချုပ်ပါ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေနဲ့အညီ ခံစားခွင့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။အခုဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံဟာ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှုဒေသ(FTA)လို့ လူတိုင်းသိနေတဲ့ ဒေသတွင်း စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ၇ ခုကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီး လိုက်ပါအကောင်အထည်ဖော်နေတဲ့နိုင်ငံပါ။ ဒါက ဘာကိုပြသလဲဆိုရင် နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်မူဘောင်တွေ နဲ့အညီ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အစိုးရနဲ့ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍဟာ ကောင်းကောင်းပါဝင် ဆောင်ရွက်နေတာကို ပြတာပါ။ ဒါကိုလည်း ရုရှားတွေက သိပါတယ်။
ဆွေးနွေးပွဲမှာ ဘာတွေ စိတ်ဝင်တစားဆွေးနွေးကြလဲ
ဒီနေရာမှာမေးစရာရှိတာကရုရှားတွေကိုဖိတ်ခေါ်နေတာသူတို့ကစိတ်ဝင်စားပါ့မလားဆိုတဲ့မေးခွန်းရှိလာနိုင်ပါတယ်။စက်တင်ဘာလ၂၈ရက်နေ့ကလုပ်ခဲ့တဲ့ဆွေးနွေးပွဲမှာမြန်မာနိုင်ငံဖက်ကရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ကုန်သွယ်မှုပိုင်း၊ဘဏ္ဍာရေးနဲ့ငွေကြေးပိုင်း၊လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး၊စွမ်းအင်၊စက်မှု၊ကုန်ထုတ်လုပ်မှုစတဲ့ကဏ္ဍအသီးသီးကအစိုးရနဲ့ပုဂ္ဂလိကဦးဆောင်သူတွေဟာမြန်မာနိုင်ငံမှာလာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလုပ်ကိုင်မယ့်သူတွေ၊မြန်မာနဲ့ကုန်သွယ်မှုပြုမယ့်သူတွေအတွက်လုပ်ငန်းတွေလွယ်ကူချောမွေ့အောင်လုပ်ဆောင်ပေးနေတာတွေကိုဥပဒေမူဘောင်ပိုင်းအရပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု၊လုပ်ထုံးလုပ်နည်းပိုင်းပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေကိုရှင်းပြခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ရုရှားဖက်ကလုပ်ငန်းရှင်တွေကလည်းစိတ်ဝင်တစားမေးမြန်းကြလို့အစီအစဉ်ကြီးကြပ်သူ Moderator ကိုယ်တိုင်ကအချိန်အကန့်အသတ်ရှိလို့နောက်မှစာနဲ့ဖြေကြားဆက်သွယ်ကြဖို့ညှိနှိုင်းစီစဉ်ပေးခဲ့ရတယ်လို့လည်းကြားရပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဝန်းကျင်ပုံရိပ်ကို ထူးခြားပြောင်းလဲ တိုးတက်အောင် ၁၀ စုနှစ် တစ်ခုကျော် ကိုယ်တိုင် ပုံဖော် ထုဆစ်ခဲ့တဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးအောင်နိုင်ဦးကတော့ သူ့ရဲ့ အဖွင့်အမှာစကားမှာ ကိုဗစ်ကာလအလွန် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုစနစ်နဲ့ အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်မယ့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဝန်းကျင်ကောင်းတစ်ခုကို ထူထောင်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ သူ့ရဲ့ အစီအစဉ်တွေကို ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေအတွက် အစိုးရ ဌာနတွေနဲ့ ထိတွေ့ လုပ်ဆောင်ရတဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေကို ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုးမဖြစ်စေဘဲ ရိုးရှင်း လွယ်ကူစေရမယ်၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ကာလတလျောက်လုံးမှာလည်း ဥပဒေနဲ့အညီ စောင့်ရှောက်မှုတွေ ရစေရမယ်၊ စီးပွားရေးနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ပါမစ်/ လိုင်စင် နဲ့ ထောက်ခံချက်တွေ ရယူရာမှာ အတတ်နိုင်ဆုံး Online ဝန်ဆောင်မှု ပေးနိုင်အောင် လုပ်ဆောင်နေတယ်၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ကိစ္စရပ်တွေမှာလည်း ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိစေရမယ်လို့လည်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒါတွေကို မကြာခင်မှာအတည်ပြုထုတ်ပြန်မယ့် ကိုဗစ်အလွန် မြန်မာ့စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကာလလတ်စီမံကိန်းလို့ခေါ်ဆိုရမယ့် မြန်မာ့စီးပွားရေးပြန်လည်ဦးမော့စေရေးစီမံချက်(Myanmar Economic Recovery Plan)နဲ့အတူ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့လည်း ပြောခဲ့ပါတယ်။
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီးမြန်မာနိုင်ငံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကော်မရှင်က ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ကမြန်မာနိုင်ငံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဥပဒေအရနိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကိုပေးထားတဲ့အခွင့်အရေးတွေ၊နှစ်ရှည်မြေငှားရမ်းလုပ်ကိုင်နိုင်တဲ့အခြေအနေတွေ၊ဌာနဆိုင်ရာပူးပေါင်းအဖွဲ့(One Stop Service)ဖွဲ့စည်းပြီး၊အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ကိစ္စ၊ပို့ကုန်သွင်းကုန်ကိစ္စ၊ပြည်ပကျွမ်းကျင်သူပညာရှင်ခန့်ထားရေးကိစ္စတွေကိုတစ်နေရာတည်းမှာပြီးစီးအောင်ဆောင်ရွက်ပေးနေမှုတွေ၊စီးပွားရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့လိုင်စင်/ပါမစ်တွေကိုရယူရာမှာတင်ပြရတဲ့စာရွက်စာတမ်းအထောက်အထားတွေ၊ကြာမြင့်ချိန်တွေကိုလျှော့ချဖို့စီစဉ်ဆောင်ရွက်ထားတာတွေအပြင်၊ဌာနနဲ့ဆက်ဆံရတဲ့လုပ်ငန်းတော်တော်များများကိုဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာကိုအသုံးပြုပြီးOnline ကပဲဆောင်ရွက်နိုင်အောင်လုပ်ဆောင်နေမှုတွေကိုရှင်းပြခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။
ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာနကတာဝန်ရှိသူတွေကလည်းနိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ၊မြန်မာနိုင်ငံမှာကုမ္ပဏီထောင်ပြီးပို့ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ဆောင်မယ့်သူတွေကိုကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့စည်းမျဉ်းတွေ၊ဒေသတွင်းစီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုစာချုပ်တွေနဲ့အညီဖြေလျော့ဆောင်ရွက်ပေးနေတာတွေ၊မြန်မာနိုင်ငံမှာရင်းနှီးမြှုပ်နှံထုတ်လုပ်တဲ့မြန်မာ့ပို့ကုန်တွေကိုအကောက်ခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်နဲ့တင်ပို့နိုင်မယ့်အခွင့်အရေးတွေကိုရှင်းပြခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။သတိထားမိတာတစ်ခုကတော့မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ပို့ကုန်နဲ့ပတ်သက်လို့အကောက်ခွန်လိုင်းအားလုံးရဲ့၁၀% ဘဲပို့ကုန်လိုင်စင်လျှောက်ဖို့လိုပြီး၊သွင်းကုန်မှာလည်းအကောက်ခွန်လိုင်းအားလုံးရဲ့၃၀% ကိုဘဲသွင်းကုန်လိုင်စင်လျေှာက်ဖို့လိုတာတွေ့ရတဲ့အတွက်ကုန်သွယ်မှုမှာမြန်မာနိုင်ငံဟာကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့နဲ့ဒေသတွင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုစာချုပ်တွေနဲ့အညီဖြေလျော့မှုတွေပေးထားတာတွေ့ရပါတယ်။ဒါ့အပြင် Myanmar TradeNet 2.0 စနစ်ကိုထူထောင်ပြီး၂၀၂၀ပြည့်နှစ်ထဲကပို့ကုန်/သွင်းကုန်နဲ့ပတ်သက်တဲ့လိုင်စင်/ပါမစ်တွေကို Online ကနေအချိန်မရွေး၊နေရာမရွေးလျေှာက်ထားရယူနိုင်တာကိုပါရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။
ကဏ္ဍ၅ခုကိုဦးတည်ဆွေးနွေး
B2B ဆွေးနွေးပွဲမှာနှစ်နိုင်ငံအကြားမှာအထူးစိတ်ဝင်စားပြီးကာလတိုအတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မယ့် ဘဏ်နဲ့ငွေကြေးကဏ္ဍ၊လယ်ယာသားငါးကဏ္ဍ၊ လျှပ်စစ်နဲ့စွမ်းအင်ကဏ္ဍ၊စားသောက်ကုန်ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍနဲ့ သတ္တုကဏ္ဍတွေကိုအဓိကဆွေးနွေးခဲ့ကြတာတွေ့ရပါတယ်။မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ဘဏ်နဲ့ငွေကြေးကဏ္ဍမှာရုရှားလုပ်ငန်းရှင်တွေလာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလုပ်ကိုင်ဖို့စိတ်ဝင်စားရတဲ့အဓိကအကြောင်းအရင်းကတော့နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်မှုနဲ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကိုတိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်တဲ့အခါငွေပေးငွေယူကိစ္စတွေ၊ချေးငွေအပါအဝင်ငွေကြေးအရင်းအနှီးရယူတဲ့ကိစ္စတွေမှာလွယ်ကူလျင်မြန်ချောမွေ့စေဖို့အဓိကပဲဖြစ်ပါတယ်။ဆွေးနွေးပွဲမှာမြန်မာနိုင်ငံကလယ်ယာထွက်ကုန်တွေကိုရုရှားကဝယ်ယူဖို့၊အထူးသဖြင့်ရုရှားဖက်မှာဈေးကွက်ရှိပြီးမြန်မာ့ပေါင်းဆန်ကိုနှစ်ဖက် MOUထိုးပြီးပေးပို့နိုင်ဖို့၊ရုရှားတွေအဓိကကျွမ်းကျင်တဲ့နယ်ပယ်ဖြစ်တဲ့ရေနံနဲ့သဘာဝဓါတ်ငွေ့ကဏ္ဍမှာလည်းမြန်မာနိုင်ငံမှာရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်မယ့်အခွင့်အလမ်းတွေကိုလျှပ်စစ်နဲ့စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနကတာဝန်ရှိသူတွေကရှင်းလင်းဆွေးနွေးခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ငါးနဲ့ရေထွက်ကုန်တွေကိုရုရှားဈေးကွက်ကိုတိုးမြှင့်တင်ပို့နိုင်မယ့်အခွင့်အလမ်းတွေကိုလည်းမြန်မာနိုင်ငံရေထွက်ပို့ကုန်အသင်း၊ ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနက ကိုယ်စားလှယ်များက ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာတွေ့ရပါတယ်။
တကယ်တော့ ရုရှားတွေနဲ့ မြန်မာတွေ စိတ်ဝင်စားတဲ့ စီးပွားရေးနယ်ပယ်တွေက ကျန်ပါသေးတယ်။ အဲဒါတွေက ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ရေး၊ ခရီးသွား၊ သတင်းနဲ့ နည်းပညာ(ဒစ်ဂျစ်တယ်စီးပွားရေး)၊ မော်တော်ယာဉ်ထုတ်လုပ်မှု၊ အခြေခံအဆောက်အဦနဲ့စက်မှုကဏ္ဍတို့ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားလုပ်ငန်းရှင်တွေက မြန်မာနိုင်ငံကိုလာပြီး သူတို့နဲ့အတူတွဲလုပ်မယ့် မြန်မာ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေနဲ့ လူကိုယ်တိုင်တွေ့ပြီး ဆွေးနွေးချင်သလို၊ မြန်မာနိုင်ငံက အစိုးရဌာနတာဝန်ရှိသူတွေကိုလည်း ကိုယ်တိုင်တွေ့ပြီး သူတို့သိချင်တဲ့ ဘဏ်ကိစ္စ၊ ငွေကြေးကိစ္စတွေ၊ လယ်ယာထုတ်ကုန်အရည်အသွေးကိစ္စတွေ၊ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ လုပ်ကွက် တင်ဒါကိစ္စတွေ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဥပဒေအရပေးတဲ့အခွင့်အလမ်းနဲ့ အကာအကွယ်တွေကိုလည်းမေးမြန်းချင်နေကြတာပါ။ ဒီတစ်ချိန်ကတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကန့်သတ်ချက်နဲ့ အချိန် ကန့်သတ်ချက် ကြောင့် ကဏ္ဍ ၅ ခုပဲ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီအတွက်လည်း ကျန်တဲ့ကဏ္ဍတွေအတွက် နှစ်ဖက်စီးပွားရေးဆွေးနွေးပွဲတွေကို မကြာခင်မှာထပ်ပြီး လုပ်ဆောင်ဖို့ သဘောတူထားတယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။
တကယ်တော့ အပြောင်းအလဲတိုင်းမှာ အခွင့်အလမ်းတွေ ကြီးကြီးမားမား ရှိနေတတ်တဲ့ သဘာဝကို ကျွန်မ အထက်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အပြောင်းအလဲအပေါ် အကောင်းဖက်က ရှုမြင်ပြီး ပေးလာတဲ့ အခွင့်အလမ်းကောင်းတွေကို အမိအရ ဆုပ်ကိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြတဲ့ မြန်မာနဲ့ ရုရှား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေအနေနဲ့ နှစ်နိုင်ငံ ပြည်သူများရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို အောင်မြင်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မယ်လို့ ယုံကြည် မျှော်လင့်မိပါကြောင်းရေးသား လိုက်ရပါတယ်။
မိုးပြာ(ရင်းနှီး/စီးပွား)