Background
အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်က အိန္ဒိယနိုင်ငံအပေါ် အခွန်စည်း ကြပ်မှုကို ၅၀ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့်ကောက်ခံမှု စတင်လိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း သြဂုတ် ၂၈ ရက်တွင် ဘီဘီစီသတင်းဌာနက ရေးသားဖော်ပြထားသည်။
အိန္ဒိယက ရုရှားထံမှ ရေနံနှင့် လက်နက်များဝယ်ယူမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဒဏ်ငွေ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ထပ်မံချမှတ်ရန် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်က အမိန့်ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်အတွင်း၌ပင် အိန္ဒိယ အပေါ် စည်းကြပ်ခွန် ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကို စတင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့သည် တတိယ နိုင်ငံ သစ်သီးဝလံ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက် Third Country Fruit Trans- port Protocol) ) အောက်တွင် ပို့ကုန်သွင်းကုန် စစ် ဆေးရေးဂိတ်အသစ် ငါးခု ဖွင့်လှစ်ရန် အရေးပါ သော သဘောတူညီမှု တစ်ရပ်ကို ရယူခဲ့ကြောင်း၊ စက်တင်ဘာ ၁ ရက်မှ စတင်အာဏာ သက်ရောက် မည့် အဆိုပါ သဘောတူညီချက်သည် သယ်ယူ ပို့ဆောင်မှုစရိတ်များ လျှော့ချနိုင်ရန်၊ လက်ရှိစစ် ဆေးရေးဂိတ်များတွင် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်နေမှုကို သက်သာစေရန်နှင့် ထိုင်းသစ်သီးဝလံများကို တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်များသို့ မြန်မြန်ဆန်ဆန် ဖြန့်ဖြူးနိုင်ရန် အထောက်အကူဖြစ်စေမည်ဖြစ် ကြောင်း သိရှိရသည်။
ဆီအုန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု နှေးကွေးကျဆင်းလာမှုနှင့် အတူ ဇီဝဒီဇယ်ဆီထုတ်လုပ်နိုင်ရန် ဝယ်လိုအားကြောင့် ပဲပုပ် ဆီများ ဈေးကွက်အတွင်း ရရှိလွယ်မှု နည်းပါးခြင်းတို့အရ စားအုန်းဆီ ဈေးနှုန်းများသည် တစ်တန်လျှင် ရင်းဂစ် ၄၃၀ဝ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀၁၈) အထက်၌ တည်ရှိနိုင်ဖွယ်ရှိ ကြောင်း မလေးရှားစားအုန်းဆီ ကောင်စီ (ဏြဥဃ) က ၂၀၂၅ ခုနှစ် သြဂုတ် ၁၉ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
ယခုဘဏ္ဍာနှစ်တွင် ပြည်တွင်းမှ ထုတ်လုပ်သော မြန်မာ့ရော်ဘာများကို ပြည်ပသို့ တန်ချိန် ၃၈၀ဝ၀ဝ ခန့် တင်ပို့နိုင်ရန် လျာထားကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ရော်ဘာစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်သူများအသင်းမှ သိရသည်။
နှစ်စဉ် ပြည်တွင်းမှထုတ်လုပ်သော ရော်ဘာများ၏ ၆ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို ပြည်တွင်း၌ အသုံးပြုပြီး ၉၄ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရောင်းချလျက်ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံသို့ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ကျန် ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းကို မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယနှင့် ဗီယက်နမ် စသည့်နိုင်ငံများသို့ အဓိကထား တင်ပို့လျက်ရှိသည်။
၂၀၂၅-၂၀၂၆ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် စိုက်ဧကငါးသန်းကျော်အတွက် စိုက်ပျိုးစရိတ် ချေးငွေကျပ် ၆၈၈ ဘီလီယံ ထုတ်ချေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြည်ထောင်စုကုန်ဈေးနှုန်း တည်ငြိမ်ရေးကော်မတီ အစည်းအဝေး (၁/၂၀၂၅) မှသိရသည်။
ထိုင်းနိုင်ငံ၌ စပါးဈေးနှုန်းများသည် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့် သိသာစွာ ကျဆင်းလျက်ရှိပြီး တစ်တန်လျှင် ဘတ်ငွေ ၅၀ဝ၀ ကျော်နှုန်းထားဖြင့် ၁၇ နှစ်အတွင်း အနိမ့်ဆုံးအဆင့်သို့ ရောက်ရှိခဲ့မှုအပေါ် တုံ့ပြန်ဖြေရှင်းရန်အတွက် အမျိုးသား ဆန်စပါးမူဝါဒနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုကော်မတီ (NRPMC) ၏ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သူ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး Pichai Chunhavajira က ဇွန် ၂၆ ရက်တွင် အရေးပေါ် အစည်းအဝေး ကျင်းပရန် ခေါ်ယူခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
၂၀၂၅-၂၀၂၆ ခုနှစ် အိန္ဒိယအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ မီဂါ ကုန်စည်ပြပွဲတွင် ပါဝင်ပြသရန် မြန်မာစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များကို ဖိတ်ခေါ်ထားကြောင်း မြန်မာကုန်သွယ်မှု မြှင့်တင်ရေးအဖွဲ့မှ သိရသည်။
ယင်းပြပွဲကို လာမည့် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၅ ရက်မှ ၂၅ ရက်အထိ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကိုလ်ကတ္တားမြို့တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ဘင်္ဂလားကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းနှင့်G.S Marketing Associationတို့ ပူးပေါင်းကျင်းပသွားမည်ဖြစ်သည်။
မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး ကျောက်ဆည် စက်မှုနယ်မြေရှိ အမှတ် (၃၆)အကြီးစားစက်ရုံ (ကျောက်ဆည်) နှင့် မြစ်သား မြို့နယ်ရှိ အမှတ်(၇)အထည်စက်ရုံတို့မှ ငလျင်ဒဏ်ကြောင့် ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့မှုများအား စစ်ဆေးပြုပြင်လျက်ရှိပြီး ကုန် ထုတ်လုပ်မှုများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ အမှတ် (၃၆)အကြီး စားစက်ရုံ (ကျောက်ဆည်)မှ တစ်ရက်လျှင် ဘိလပ်မြေ တန် ၅၀ဝ၀ အမြန်ဆုံး ထွက်ရှိနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု သိရ သည်။
၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ပို့ကုန်တင်ပို့ခဲ့ပြီး ပို့ကုန်ရငွေ ပြန်လည် ဝင်ရောက်ရန် ကျန်ရှိသည့် ကုမ္ပဏီ ၁၉၀ ကျော်ကို အမည်မည်းစာရင်းသွင်းခဲ့ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်က ဇွန် ၃၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။ နိုင်ငံတော် အတွင်းသို့ နိုင်ငံခြားသုံးငွေများ ဝင်ရောက်လာသည့် အဓိကလမ်းကြောင်းဖြစ်သော ပို့ကုန်တင်ပို့မှုမှ ရငွေများ အပြည့်အဝရရှိရန်မှာ အဓိကကျသည့် အချက်ဖြစ်သဖြင့် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေပုဒ်မ ၃၈-ခ နှင့် နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုစည်းမျဉ်း အပိုဒ်-၃၅၊ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၇/၂၀၂၃ တို့တွင် အာရှနိုင်ငံများသို့ တင်ပို့ ခြင်းဖြစ်ပါက ပို့ကုန်တင်ပို့သည
ဗီယက်နမ်သည် ပြည်တွင်းဆန်ထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းပြီး ပို့ကုန်ဝယ်လိုအားကို ဖြည့်ဆည်းရန် ၂၀၂၅-၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် ဖိလစ်ပိုင်၏နောက် ကမ္ဘာ့ဒုတိယအကြီးမား ဆုံး ဆန်တင်သွင်းဖြစ်လာရန် ခန့်မှန်းရကြောင်း အမေရိကန်စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန(USDA) ၏ မေလ ၁၆ ရက်နေ့က အဆိုအရ သိရသည်။