ကုန်သွယ်ရေး းအငြင်းပွားမှု ဖျန်ဖြေခြင်း

၂ဝဝ၉ ခုနှစ်တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံကို ကျော် တက်ကာ တရုတ်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့ပို့ကုန်အများ ဆုံးတင်ပို့သည့်နိုင်ငံ ဖြစ်လာသည်။ သို့နှင့်ပင် ကမ္ဘာ့ ကုန်သွယ်မှုအဖွဲ့(WTO)သို့ ယမန်နှစ်က တိုင် ကြားခဲ့သော ကုန်သွယ်ရေး အငြင်းပွားမှုများ၏ ထက်ဝက်တိတိသည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက် နေတော့သည်။  ဤအချက်နှစ်ရပ်မှာ အဆက် အစပ်မရှိဟု မဆိုနိုင်ပေ။ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုအဖွဲ့၏ အကြီးအကဲ ပါစကယ်လာမီက '' နိုင်ငံများအကြား ကုန်သွယ်မှု တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ကုန်သွယ် ရေး  အဖုအထစ်များအဖြစ်  ပိုများလာသည့် သဘော ဖြစ်သည်''ဟု မှတ်ချက် ပေးခဲ့ဖူးသည်။ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အခြားနိုင်ငံများအကြား အငြင်း ပွားမှုများ ပေါ်ပေါက်လာမည့်အရေးကို WTOက မျှော်လင့်ထားပြီးဖြစ်သည်။ပါစကယ်လာမီ  ပြောခဲ့သည့်အတိုင်းပင် ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် တရုတ်နိုင်ငံက WTO သို့  တိုင်ကြားလာတော့သည်။ တရုတ် ပြည်မှ တင်ပို့သည့်ဖိနပ်များအပေါ် ဈေးကွက်လု ရန်  ဈေးလျှော့ရောင်းခြင်းအား  တားဆီးသည့် အနေဖြင့် ဥရောပသမဂ္ဂက သွင်းကုန်ခွန်တိုးမြှင့် ကောက်ခံ (Anti-dumping duties) သည့် အတွက်ကန့်ကွက်တိုင်ကြားခြင်းဖြစ်သည်။ တရုတ် ပြည်မှတင်ပို့သည့် သံမဏိကြိုး၊ မော်တော်ကား တာယာနှင့် ကြက်၊ ဘဲစသည့် မွေးမြူရေးတိရစ္ဆာန် ပို့ကုန်များအပေါ် ကန့်သတ်ချက်များ ချမှတ်ခဲ့သ ဖြင့်  တရုတ်ပြည်ကတိုင်ကြားခဲ့သည့် အမှုများ နောက်တွင် ဖိနပ်ပို့ကုန်အတွက် တိုင်ကြားမှု ဆက် လက်ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုအဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင်ဖြစ် လာသည့် ၂ဝဝ၁ ခုနှစ်မှစ၍ ၂ဝဝ၈ ခုနှစ်အထိ တရုတ်ပြည်က တိုင်ကြားခဲ့သည့် ကုန်သွယ်ရေး အငြင်းပွားမှုဦးရေမှာ နှစ်မှုသာရှိခဲ့သည်။ ယင်း ကာလ နောက်ပိုင်းတွင် တရုတ်ပြည်က တိုင်ကြား သည့် အမှုအရေအတွက်သည် နောက်ထပ် ငါးဆ တိုးလာခဲ့သည်။ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်စအချိန်က ''စောင့် ကြည့်လေ့လာ''သည့်အနေဖြင့် အခြားအငြင်းပွား မှုများကို  အာရုံစိုက် လေ့လာစူးစမ်းခဲ့ခြင်းဖြင့် အငြင်းပွားမှုများအတွက် တရားနည်းလမ်းတကျ ဖျန်ဖြေရေးတွင် တရုတ်ပြည်က တက်တက်ြွကြွက ပါဝင်လာခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဝါရှင်တန်ရှိ ဂျော့ တောင်း တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခ မာ့ခ်ဘွတ်ချ်က သုံးသပ်ခဲ့သည်။ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုအဖွဲ့သို့ တရုတ်ပြည်က အငြင်းပွားမှုများ တင်ပြရန် လိုလိုလားလားဖြစ်လာ ခြင်းသည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သောပြောင်းလဲမှု၏ တစ် စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။ သို့တိုင်အောင် ၂ဝဝ၁ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် WTOသို့ နှစ်စဉ်တိုင်ကြားသည့် ပုံမှန်အငြင်းပွားမှု အရေအတွက်မှာ လျော့ကျလာ ခဲ့သည်။ ဤသို့လျော့ကျလာခြင်းမှာ တစ်စိတ်တစ် ပိုင်းအားဖြင့် ချမ်းသာနိုင်ငံများက အချင်းချင်း ရန်ဖြစ်နေရသည့်အတွက် အချိန်ကုန် မခံလိုကြ တော့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ WTO စတင်တည် ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၉၅ခုနှစ်မှ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ် ကုန်အထိ တိုင်ကြားခဲ့သည့်အငြင်းပွားမှု အရေ အတွက် တစ်ဝက်တိတိမှာအမေရိကန်နှင့် ဥရောပ သမဂ္ဂတို့မှ တိုင်ကြားခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ၂ဝဝ၁ ခုနှစ်မှ ၂ဝဝ၈ ခုနှစ်အတွင်း ယင်းတို့မှ တင်ပြတိုင်ကြားသည့် အမှုအရေအတွက်မှာ ၂၇ ဒသမ ၂ ရာခိုင်နှုန်းသာရှိတော့သည်။ ကျန်အမှု အရေအတွက် ထက်ဝက်ကျော်မှာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံ များက တိုင်ကြားမှုများဖြစ်သည်။ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှု ပမာဏထဲတွင် အခိုျး အစား ပိုမိုတိုးတက်ပါဝင်လာသည့် စီးပွားထွန်း သစ်စနိုင်ငံများက WTO ၏ အငြင်းပွားမှု ဖျန် ဖြေရေးစနစ်အပေါ် ယုံကြည်ကိုးစားမှု ပိုရှိလာကြ သည်။ ထိုသို့ဖြေရှင်းခြင်းမပြုဘဲ မည်သည့်စည်း မျဉ်း စည်းကမ်း အထိန်းအခုျပ်မျှမရှိသော လက် တုံ့ပြန်နည်းကို အသုံးပြုမည်ဆိုလျှင် ကုန်သွယ်မှု စစ်ပွဲ ဖြစ်ပေါ်လာသည်အထိ ဆိုးဝါးသွားနိုင်ပေ သည်။ သို့ဆိုလျှင် ွှွျှဥ၏  အငြင်းပွားမှုဖျန်ဖြေ ရေးယန္တရားဖြင့် တရုတ်ပြည်နှင့် ကုန်သွယ်ရေး တင်းမာမှုများ တိုးပွားလာသည်ကို ပြေငြိမ်းစေနိုင် ပါ့မလား မေးစရာဖြစ်လာသည်။အငြင်းပွားမှုဖျန်ဖြေရေးယန္တရားမှာ ယခင် WTO ခေတ်ကနှင့် မတူတော့ပေ။ WTO က ချမှတ်သည့်ဆုံးဖြတ်ချက်များကို  ယခင်တုန်းကလို ပယ်ချလိုက်ရုံနှင့် မပြီးတော့ပေ။ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လိုက်နာရန်ပျက်ကွက်သည့် နိုင်ငံအပေါ် တိုင်ကြား သည့် နိုင်ငံအနေဖြင့် တရားဝင် လက်တုံ့ပြန်ရန် WTO က ခွင့်ပြုနိုင်သည်။ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံ၏ ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ခွင့်ကို ပိတ်ပင်သည်အထိ လက်တုံ့ပြန်နိုင်သည်။ သို့သော် ကုန်သွယ်မှုစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသည်အထိ မပြင်းထန် စေရန်အတွက်လည်း လက်တုံ့ပြန်ရမည့် အတိုင်း အတာကို ထိခိုက်နစ်နာခဲ့သည်အပေါ် အခြေပြု စဉ်းစားပြီး WTO က ကန့်သတ်ခွင့်ပြုနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် အငြင်းပွားမှု ၇ဝ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ နှစ်ဖက်စေ့စပ်ညှိနှိုင်းစေခြင်းနည်းဖြင့် ဖျန်ဖြေနိုင် ခဲ့သည်ဟု ဆိုပါသည်။ဦးဟန်ထွန်း(အခွန်)