အော်ဂဲနစ် တိုးတက်မှု (Organic Growth) ဆိုသည်မှာ ကုမ္ပဏီတစ်ခု လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရာမှ ရရှိလာသည့် ဝင်ငွေ အရင်းအမြစ်များကို ရင်းနှီးငွေအဖြစ် ပြန်လည်အသုံးပြုကာ တဖြည်းဖြည်းချင်း ကြီးပွားတိုးတက်ခြင်းကိုဆိုသည်။ အော်ဂဲနစ် တိုးတက်မှု နည်းစနစ်သည် နှေးကွေးပြီး အဆင့်တစ်ခုသို့ရောက် ရှိရန် အချိန်ကြာမြင့်စွာ စောင့်ဆိုင်းရသည်။ ထိုသို့ ကုမ္ပဏီတစ်ခု ၏တိုးတက်ကြီးပွားမှုနှုန်း နှေးကွေးသဖြင့် လုပ်ငန်းများချဲ့ထွင်ရန် အချိန်ကြာမြင့်ပြီး အခြားသော ပြည်တွင်းကုမ္ပဏီများ၊ ပြည်ပ ကုမ္ပဏီများနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရာတွင် အသာစီး မရရှိနိုင်၊ ဈေးနှုန်းနှင့် အရည်အသွေး၊ ဝန်ဆောင်မှုများတွင်လည်း မယှဉ်ပြိုင်နိုင်၊ ဈေးကွက်ဝေစု မရနိုင်သလို နည်းပညာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကိုလည်း ထိုက်သင့်သလောက် ဆောင်ရွက်နိုင်သည့် အနေအထားများ မရရှိနိုင်ပါ။
သို့အတွက် အချို့သောကုမ္ပဏီများသည် အင်အော်ဂဲနစ် တိုးတက်မှု (Inorganic growth) ရရှိရေးအတွက် ဆောင်ရွက်လာ ကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ အင်အော်ဂဲနစ်တိုးတက်မှုဆိုသည်မှာ ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှ အခြားသော ကုမ္ပဏီတစ်ခုကို ဝယ်ယူခြင်း၊ ပေါင်း စည်းခြင်းပြုလုပ်ကာ ကုမ္ပဏီကို အသွင်သစ်တစ်ခုဖြစ်ပေါ်စေပြီး ယင်းမှတစ်ဆင့် ရောင်းအားများမြင့်တင်ခြင်း၊ ယှဉ်ပြိုင်မှုစွမ်းရည် များ တိုးတက်စေခြင်း၊ ဈေးကွက်ဝေစုများ တိုးတက်စေခြင်း၊ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းသစ်များ တိုးပွားစေခြင်း စသည့် အကျိုးများ ရရှိစေခြင်းဖြစ်သည်။
ယင်းနည်းစနစ်သည် ကုမ္ပဏီတစ်ခုကို အလျင်မြန်ဆုံး တိုးတက်စေသည့် နည်းစနစ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အော်ဂဲနစ်တိုးတက်မှု နှုန်းထက် များစွာသာလွန်သည်ကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။ ဖောက် သည်များအချိန်တိုအတွင်း များပြားလာစေခြင်း၊ ပေါင်းစုလိုက် သည့် လုပ်ငန်းကြီးမှ ပိုင်ဆိုင်မှုတန်ဖိုး (Assets) များ ကြီးထွားလာ ခြင်း၊ ဈေးကွက်ဝေစု အချိုးအစားကြီးထွားလာခြင်း စသည့် အကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိစေသည်။
သို့ရာတွင် အင်အော်ဂဲနစ်တိုးတက်မှုသည် အော်ဂဲနစ် တိုးတက်မှုထက် ပိုမိုစွန့်စားရကာ ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေ (Risk) လည်း ပိုမို များပြားသည်။ ကုမ္ပဏီတစ်ခုနှင့်တစ်ခုပေါင်းစည်းခြင်းမှာ ကုမ္ပဏီ ၏ ယဉ်ကျေးမှု၊ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများနှင့် သဘာဝများ မတူ ညီသည့်အတွက် လွယ်မယောင်နှင့် ခက်သော လုပ်ငန်းဖြစ်သလို ကနဦး စရိတ်ကြီးမားသည့်လုပ်ငန်းလည်းဖြစ်သည်။ သို့သော် လည်း တစ်ဖက်တွင် ရှယ်ယာရှင်များ၏ တန်ဖိုးများမြင့်မားလာ ခြင်း၊ ပိုင်ဆိုင်မှုတန်ဖိုးများမြင့်မားလာခြင်း စသည့် အကျိုးအမြတ် ကြီးမားမှုများကြောင့် နိုင်ငံတကာတွင် ကုမ္ပဏီများ ပေါင်းစည်း ရေး၊ ဝယ်ယူရေးကို အသည်းအသန် ဆောင်ရွက်ကြသည်။
ကုမ္ပဏီများ ပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဝယ်ယူခြင်း (Merger and Acquisition) ကို နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ဆောင်ရွက်လေ့ရှိသည်။ အဆိုပါနည်းလမ်းများမှာ (က)Horizontal Merger၊ (ခ) Vertical Merger ၊ (ဂ) Congeneric Merger ၊ (ဃ) Conglomerate Merger ၊ (င) Market Extension Merger နှင့် (စ) Product Extension Merger တို့ဖြစ်ကြသည်။
Horizontal Merger မှာ လုပ်ငန်းတူ၊ ထုတ်ကုန်အမျိုးအစား တူသော လုပ်ငန်းများကိုပေါင်းစည်းခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းမှ Synergy ခေါ်သည့် ပေါင်းစည်းခြင်းမှ ထပ်တိုးစွမ်းအားများ ရရှိစေရန် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်။
Vertical Merger မှာ လုပ်ငန်းကွင်းဆက်ကြီးတစ်ခုအောက် တွင်ရှိသည့် အမျိုးအစားမတူသည့် လုပ်ငန်းနှစ်ခု သို့မဟုတ် နှစ်ခု ထက်ပို၍ ပေါင်းစည်းခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာ-ကုန်ပစ္စည်းထုတ် လုပ်သည့် စက်ရုံနှင့် ဖြန့်ချိရေးလုပ်ငန်းကို ပေါင်းစည်းလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
Congeneric Merger ဆိုသည်မှာ လုပ်ငန်းစုကြီး တစ်ခုအောက်တွင် ထုတ်ကုန်အမျိုးအစား မတူညီသော လုပ်ငန်းနှစ်ခု ကို ပေါင်းစည်းခြင်းဖြစ်သည်။ ဥပမာ-မော်တော်ကားအင်ဂျင် ထုတ်သည့် လုပ်ငန်းနှင့် ကားတာယာထုတ်သော လုပ်ငန်းနှစ်ခု ပေါင်းစည်းခြင်းဖြစ်သည်။
Conglomerate Merger ဆိုသည်မှာ လုပ်ငန်းသဘာဝ၊ အမျိုးအစားခြင်း လုံးဝမတူသောလုပ်ငန်းများ ပေါင်းစည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ဥပမာ- ဘိလပ်မြေစက်ရုံ လုပ်ငန်းနှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်း ပေါင်းစည်းခြင်းဖြစ်သည်။
Market Extension Merger နှင့် Product Extension တို့မှာ Conglomerate Merger အမျိုးအစားထဲတွင် ပါဝင်သည့် ပေါင်းစည်းခြင်း အမျိုးအစားများဖြစ်ပြီး ဈေးကွက် ထိုးဖောက်ရန် အတွက်လည်းကောင်း၊ ထုတ်ကုန် မြှင့်တင်ရန်အတွက် လည်း ကောင်း ကုမ္ပဏီများ ပေါင်းစည်းခြင်းဖြစ်သည်။
အထက်ပါ ပေါင်းစည်းနည်းမျိုးစုံရှိသည့်အထဲမှ ကုမ္ပဏီ များအနေဖြင့် အဆင်အပြေဆုံးနည်းလမ်းကို ရွေးချယ်ပေါင်းစည်း နိုင်ကြပြီး ယင်းသို့ပေါင်းစပ်လိုက်သည့် လုပ်ငန်းသစ်၏ ရှယ်ယာ ပိုင်ဆိုင်မှုများ၊ စီမံအုပ်ချုပ်မှု စနစ်များ၊ ဝန်ထမ်းရေးရာကိစ္စရပ် များကို ကြိုတင်စီမံမှုများ ဆောင်ရွက်ကြရန်လိုအပ်ပါသည်။ ယင်းသို့ ကုမ္ပဏီများ ဝယ်ယူခြင်း၊ ပေါင်းစပ်ခြင်းလုပ်ငန်းများကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ် (Investment Bank) များက တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ပေးကြသည်။
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်များသည် မြင်တွေ့နေကျ ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်များနှင့်မတူဘဲ စတော့ဈေးကွက်တွင် ပါဝင် ဆောင်ရွက်နေသည့် Securities Company များနှင့် ပိုမိုဆင်တူ သည်။ ယင်းတို့သည် ကုမ္ပဏီများပေါင်းစည်းရေးအတွက် ကနဦး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ တန်ဖိုးများတွက်ချက်ခြင်း၊ ပေါင်းစပ်ပေး ခြင်း၊ စတော့ဈေးကွက်တွင် စာရင်းတင်ခြင်း အစရှိသည့်လုပ်ငန်း များကို တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ပေးကြသည်။
ကုမ္ပဏီများ ပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဝယ်ယူခြင်းမပြုလုပ်မီ ကုမ္ပဏီတာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် ခိုင်လုံသည့် အကြောင်းပြချက် နှင့် ပေါင်းစပ်ပြီးနောက် ဆောင်ရွက်မည့်မဟာဗျူဟာများကို ခိုင်မာစွာ ချမှတ်ထားရန် လိုအပ်သည်။ ယင်းသို့ပေါင်းစပ်လိုက် ခြင်းဖြင့် ကုမ္ပဏီသည် စာရင်းစစ်၊ စာရင်းကိုင် ဥပဒေအကြံပေး၊ ဘဏ္ဍာရေး အတိုင်ပင်ခံနှင့် ထိပ်တန်းအမှုဆောင်အရာရှိများ၏ စရိတ်များ လျော့ကျသွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ၊ ထပ်တလဲလဲ ကုန်ကျနေသည့်စရိတ်များ လျော့ကျသွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ၊ ကုမ္ပဏီ ပိုင်ဆိုင်မှုနှင့် အဆောင်အယောင် စရိတ်များ လျော့ကျသွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ စသည် တို့ကို စိစစ်ရန်လိုအပ်သည်။
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်သည် မိမိထံသို့ အလုပ်အပ်နှံသည့် ကုမ္ပဏီ၏ ရည်မှန်းချက်များ ပြည့်မီစေရေးအတွက် စနစ်တကျ တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ပေးကြရသည်။ အလုပ်အပ်နှံသည့်ကုမ္ပဏီ မှ အကြီးတန်းအရာရှိများနှင့် လက်တွဲကာ ဝယ်ယူမည့်၊ ပေါင်းစပ် မည့် ပစ်မှတ်ကုမ္ပဏီ များနှင့် အသေးစိတ် ညှိနှိုင်းတွက်ချက်မှုများ၊ စီမံခန့်ခွဲမှုများကို ဆောင်ရွက်ကြရသည်။ ယင်းသို့ပေါင်းစပ်ခြင်းမှ ကာလတိုအတွင်း ရှယ်ယာရှင်များ၏တန်ဖိုး တက်၊ မတက်၊ စတော့အိပ်ချိန်းတွင် ရှယ်ယာဈေးနှုန်းများ တက်၊ မတက်၊ ကုမ္ပဏီ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုတန်ဖိုးများ တက်၊ မတက် စသည်တို့ကို အသေးစိတ် တွက်ချက်ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ကြရသည်။ ထိုသို့ကြိုတင်စီစဉ် မှုများကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် စာရင်းစစ် စာရင်းကိုင်အဖွဲ့များ၊ ဥပဒေပညာရှင်များ၊ စီးပွားရေးပညာရှင်များ၊ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး အရာရှိများ စသည့်အဖွဲ့များသည် အဓိကနေရာမှပါဝင်ဆောင် ရွက်ပေးကြရသလို သတင်းနှင့်စာနယ်ဇင်း၊ မီဒီယာများ၏အခန်း ကဏ္ဍသည်လည်း အရေးပါသောနေရာမှ ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။
ကုမ္ပဏီများ ဝယ်ယူခြင်း၊ ပေါင်းစည်းခြင်းတွင် ကုမ္ပဏီနှင့် အလုပ်လက်ခံမည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်တို့ အဓိကစဉ်းစားတွက် ချက်ရမည့်ကိစ္စမှာ ကုမ္ပဏီဝယ်ယူပေါင်းစည်းပြီးနောက် ရရှိမည့် Synergy ခေါ်သည့် ပေါင်းစည်းခြင်းမှ ထပ်တိုးစွမ်းအား မည်မျှ ရရှိမည်ကို တွက်ချက်ရန်ဖြစ်ပါသည်။ ပေါင်းစည်းခြင်းမှ ရရှိမည့် Synergy တွင် Cost Synergy နှင့် Revenue Synergy ဟူ၍ ရှိရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်နှင့် ကုမ္ပဏီတို့သည် အထက်ပါ ရလဒ်များ အမှန်တကယ် ထွက်ပေါ်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ သုံးသပ်ရန်လိုအပ်သည်။
Cost Synergy တွင် ကုမ္ပဏီ စီမံခန့်ခွဲရေးဌာန၏Back Office နှင့် Front Office များတွင် လုပ်ငန်းစွမ်းဆောင်ရည်များ တိုးတက်လာမှု ရှိ၊ မရှိ၊ ကုမ္ပဏီ၏ စက်ရုံအလုပ်ရုံများတွင် ထုတ် လုပ်မှုစွမ်းအား တိုးတက်လာခြင်း ရှိ၊ မရှိ၊ ပိုလျှံစွမ်းရည်များ ရှိ၊ မရှိ၊ ကုန်ပစ္စည်းများ ဝယ်ယူမှုအပိုင်းတွင် ယခင်ထက် ပိုမိုထိ ရောက်လျင်မြန်မှု၊ စရိတ်စက သက်သာမှု ရှိ၊ မရှိ၊ ကုန်ချောများ ဖြန့်ချိရေးလမ်းကြောင်းတွင် ယခင်ထက် ပိုမိုသွက်လက်မှု ရှိ၊ မရှိ၊ ကုန်လှောင်ရုံများ၏ ကုန်စည်ဝင်ထွက်မှု ပိုမိုကောင်းမွန်လာခြင်း ရှိ မရှိ၊ ကုမ္ပဏီနှင့် သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအပိုင်းတွင် ပိုမိုစွမ်းဆောင်ရည်မြင့်တက်လာခြင်း ရှိ၊ မရှိတို့ကို သုံးသပ်တွက် ချက်ရမည်ဖြစ်သည်။
Revenue Synergy အပိုင်းတွင် ကုမ္ပဏီနှစ်ခု ဝယ်ယူ/ ပေါင်းစည်းပြီးနောက်ပိုင်း ဝင်ငွေရရှိမှု အနေအထားသည် မပေါင်းစည်းမီ အချိန်ကထက် မည်မျှတိုးတက်လာသည်ကို လေ့လာသုံးသပ်ရန်ဖြစ်သည်။ McKinsey အဖွဲ့၏ သုတေသန ပြုချက်များအရ ကုမ္ပဏီများပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဝယ်ယူခြင်းများ၏ ၈၈ ရာခိုင်နှုန်းသည် Cost Synergy ကို ၇၀ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုချွေတာ နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိရပြီး ကုမ္ပဏီများပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဝယ်ယူခြင်း များ၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် Revenue Synergy ကို ၇၀ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုမြင့်တက်စေကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။
ကုမ္ပဏီများ ဝယ်ယူပေါင်းစည်းရာတွင် လူမှုရေးနှင့် ရှယ်ယာရှင်များဘက်က ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည့် ကိစ္စများလည်းရှိသည်။ တစ်ဖက်မှ အဝယ်ခံရမည့် ကုမ္ပဏီ၏ အဆင့်မြင့်စီမံခန့်ခွဲမှု အဖွဲ့များ၏ အရည်အချင်းနှင့် ၎င်းတို့အား ဆက်လက်ခန့်ထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ၊ ပေါင်းစပ်မည့် ကုမ္ပဏီနှစ်ခုစလုံး၏ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ အားလုံးပူးပေါင်းကာ စီမံခန့်ခွဲလိုခြင်း ရှိ၊ မရှိ၊ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့တွင် မည်သူများကို ခန့်အပ်မည်၊ အကယ်၍ အလုပ်မှ အနားပေးမည့် သူများရှိပါက ယင်းတို့အတွက် နစ်နာကြေးနှင့် စရိတ်စကများ မည်သို့သတ်မှတ်မည်၊ အလုပ်လက်မဲ့ အရေအတွက် မည်မျှ များပြားသွားမည်၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် နိုင်ငံရေး ကိစ္စများတွင် မည်မျှ ထိခိုက်မှု ရှိ၊ မရှိနှင့် အခွန်အကောက်ကိစ္စများတွင် မည်သို့ အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိ၊ မရှိစသည်တို့ကို ထည့်သွင်းတွက်ချက် ရမည် ဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံမှ ကုမ္ပဏီအများစုမှာ ဤသို့သော ကုမ္ပဏီများ ပေါင်းစည်းခြင်း၊ ဝယ်ယူခြင်းများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်လုပ်သည့် အလေ့အကျင့် မရှိသေးပါ။ သို့သော်လည်း အထက်တွင် ဖော်ပြ ထားသည့်အတိုင်း နိုင်ငံတကာဈေးကွက်များနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရေး၊ စတော့ဈေးကွက်တွင် ပါဝင်နိုင်ရေး၊ ပေါင်းစည်းခြင်းမှ ထပ်တိုး စွမ်းအား Synergy များ ရရှိနိုင်စေရေးအတွက် M&A သည် နည်းလမ်းကောင်းတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။
ထွန်းသက်ထွန်း