ထိုင်း ဆန်စပါးလုပ်ငန်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက အခန်းကဏ္ဍ

၂၀၀၉ ခုနှစ် အလယ်ပိုင်းခန့်က ထိုင်း အစိုးရအနေဖြင့် ဝယ်ယူထားသော ဆန် အစုအဆောင်း များကို ထုတ်ရောင်းချဖို့ ပျက်ကွက်နေတာကို ဆန်ပြည်ပ တင်ပို့ သူများက ထောက်ပြပြောဆို ခဲ့ပြီး ပြည်ပ ဈေးကွက်များ ရှာဖွေနိုင်သည့် အခွင့် အရေးများ ဆုံးရှုံးခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါ တယ်။ အထူးသဖြင့် အာဖရိကသို့ ပုံမှန် တင်ပို့နေသော ပြုတ်ဆန် ဈေးကွက် ပျက်ခဲ့ရပြီး ထိုင်းကုမ္ပဏီ များ အနေဖြင့် အိန္ဒိယမှ ဆန်တင်ပို့နေသည့် ကုမ္ပဏီ များ နှင့် ယှဉ်ပြိုင်သည့်အခါ ယှဉ်ပြိုင် နိုင်မှု အားနည်းချက်များ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ သည်ဟု ဆိုပါတယ်။ ထိုင်းအစိုးရက စုဆောင်းထားသောဆန်ကို တင်ဒါခေါ် သည့်အခါ လုပ်ငန်းငယ်သည့် ကုမ္ပဏီ များက အစိုးရ တင်ဒါခေါ်သည့် ပမာဏဟာ အလွန်အမင်း ကြီးမားနေသော ကြောင့် ကုန်သည်အငယ်စားများ ပါဝင် လို့မရအောင် တားဆီး ထားသကဲ့သို့ ဖြစ်နေတယ်လို့ စွပ်စွဲကြပါတယ်။ ပုံ မှန်အခြေအနေမှာဆိုလျှင် ဆန်ကုန် သည်ငယ်များသည် ပြည်တွင်းဆန် ဈေးကွက်မှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ဝယ် ယူနိုင်မည်ဖြစ်တဲ့ အတွက် ပြဿနာ ကြီးကြီးမားမား မရှိနိုင်ပါဘူးလို့ ဆိုကြ ပါတယ်။ ဆန်ပြည်ပတင်ပို့သူအားလုံး ကတော့ အစိုးရက ဆန်ဈေးကွက်မှာ ဝင်ရောက် စွက်ဖက်ပါဝင်နေမှုများ အားလုံးကို သိသိသာသာလျှော့ချပေးဖို့ တောင်းဆို နေကြပါတယ်။ စပါးပေါင်နှံပြီး ငွေချေး သည့်စနစ်သည် တီထွင်လုပ်ကိုင်ခြင်းရဲ့ ရည်ရွယ်ချက် ဟာ စပါးပေါ်ချိန်မှာ ဈေးကွက် အဆမတန် ပြုတ်ကျ သွားခြင်းကို ဟန့်တားရန်အတွက် သာ ဖြစ်သင့်ပါတယ်။ လယ်သမားများကို လျှော့ပေါ့ပေးပြီး အကာအကွယ် မလုပ်သင့်ပါဘူးလို့ ယူဆကြပါတယ်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်အတွင်း စပါးပေါင်နှံ ချေး ယူတဲ့စနစ်ဟာ ထိုင်းလယ်သမားတိုင်းကို အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေခဲ့ပေမဲ့ ဈေးနှုန်း တွေကိုလည်း တစ်ဖက်က တွန်းတင်စေ ခဲ့ပါတယ်။ ထိုင်းဆန်ပြည်ပတင်ပို့သူတွေက ဒီလို လုပ်ခဲ့ခြင်းဟာ ဗီယက်နမ် ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ ယှဉ်တဲ့အခါမှာ ယှဉ်ပြိုင် နိုင်စွမ်း ကျဆင်းစေခဲ့ တယ်လို့ ဆိုပါ တယ်။ ယခုလို ထိုင်းအစိုးရက ဆန်ဈေး ကွက်မှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့ခြင်း ကြောင့် ဆန်စက်များကို အထောက် အကူ ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။ စပါးအထွက် တိုးစေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့တဲ့ စပါးပေါင်နှံ ချေးယူတဲ့ စနစ်ဟာ ဆန်စက်ကဏ္ဍကို သိသာထင်ရှားစွာ အကျိုးပြုခဲ့ပါတယ်။ ပေါင်နှံတဲ့ စပါးကို ကြိတ်ခွင့် ရခြင်းဟာ ဆန်စက်များအတွက် မက်လုံးတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဆန်စက် အချင်းချင်းလည်း ပေါင်နှံတဲ့ လယ်သမား စပါးကို ကြိတ်ခွဲ ရဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြပါတယ်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် အလယ်လောက်မှာ ထိုင်း ဆန်ပြည်ပ တင်ပို့သူ တွေက Public Warehouseing Organization ရဲ့ ဆန်အစု အဆောင်း များ(Stock)၏ အရည် အသွေးအပေါ် သံသယဖြစ်ခဲ့ကြပါ တယ်။ သိုလှောင်ထားစဉ်ကာလအတွင်း အရည်အသွေးများ ကျဆင်းသွားနိုင်သ လို တစ်ဖက်မှာလည်း အစိုးရက စပါး ပေါင်နှံငွေချေးတဲ့စနစ်မှာ တိကျမှန်ကန် တဲ့ စပါး အရည်အချင်း သတ်မှတ်ချက် များ ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းမရှိလို့ ဖြစ်ပါ တယ်။ ဥပမာပြောရရင် စံပယ်ဆန်မွှေး ဟာ အနံ့ မမွှေးတော့ပါဘူး။ ရက်ကြာ မြင့်စွာ သိုလှောင်ထားရတော့ ဈေး လည်း ကျဆင်းသွားခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လအထိ အစိုးရသိုလှောင်ရုံ တွေထဲမှာရှိတဲ့ဆန်ဟာ တန်ချိန် ၆ ဒသမ ၈ သန်း ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ဆန်အရည်အသွေးပြဿနာ  ပြည်ပဆန်တင်ပို့နေတဲ့ ထိုင်းကုမ္ပဏီ ကြီးတွေက ထိုင်းဆန်အရည်အသွေး ကျဆင်းလာတာကို ထောက်ပြကြပြီး အထူးသဖြင့် "ဟုန်မာလီ" ဆန်မှာ မွှေး သော ရနံ့ကွယ်ပျောက်ခဲ့တာက အဓိက ပြဿနာ ဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။  သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ရန် ပျက်ကွက် ခဲ့ကြပြီး၊ "စပယ်ဆန်မွှေး" ဟာ အရည်အသွေး ပိုင်းမှာ ကျဆင်းခဲ့တာဟာ ထိုင်း ဆန် စပါး လုပ်ငန်း အနာဂတ်အတွက် စိုးရိမ် စရာ တစ်ခုပဲလို့ ဆိုကြပါတယ်။ ဆန်စက်တွေကတော့ ဒီလို မယူဆ ကြပါဘူး။ အမြင်ကွဲပြားပါတယ်။ ဆန် အရည်အသွေးဟာ အေးတဲ့ ရာသီဥတု သို့မဟုတ် ပူပြင်းခြောက်သွေ့တဲ့ ရာသီ ဥတုကြောင့် ပြောင်းလဲတာမျိုးဖြစ်နိုင် ပြီး၊ နှစ်တစ်နှစ်မှာ ရာသီဥတု မကောင်းခဲ့ တာနဲ့ပဲ အရည်အသွေးတွေ ကျဆင်း ကုန်ပြီလို့ မအော်ဟစ်သင့်ပါဘူး။ ယေဘုယျအားဖြင့် "ထိုင်းစပယ်ဆန် မွှေး" အရည်အသွေးကျကုန်ပြီလို့ အ လန့်တကြား အော်ဟစ်နေတာဟာ မသင့်တော်ပါဘူးလို့ ၎င်းင်းတို့က ဆိုပ ါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ စပါးအစိုဓါတ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အားသာချက်ကတော့ ထွက်ရှိလာတဲ့ စပါးအများစုဟာ အခြောက်ခံစက်နဲ့ အစိုဓါတ်ကို ကျ ဆင်း အောင်လုပ်နိုင်ခဲ့လို့ အခြား နိုင်ငံ တွေမှာလို ကြုံတွေ့ ရတဲ့ အစိုဓါတ်များတဲ့ ပြဿနာမျိုး မကြုံကြရပါဘူး။ ထိုင်း နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ဆန်စက် အတော်များ များဟာ အခြောက်ခံစက်တွေ တပ်ဆင် ထားကြပါတယ်။ထိုင်း ပြည်ပ တင်ပို့သူများကတော့ စပါးတွေ၊ ဆန်တွေထဲမှာ မြက်သီးစေ့တွေပါတာကို ထောက်ပြပြောဆိုကြပါတယ်။ ဒါဟာ ဘာကိုပြနေသလဲဆိုရင် လယ်ယာလုပ်ငန်းလုပ်တဲ့အခါ ပေါင်းသတ်တဲ့ လုပ်ငန်းကို ထိထိရောက်ရောက် မလုပ်ကိုင်နိုင်လို့ပဲလို့ ပြောကြပါ တယ်။ နောက်တစ်ချက်က စပါးမျိုးသစ်တွေ စိုက်ခိုင်းခြင်းဟာလည်း  အရည်အသွေးကို ကျဆင်း စေတတ်တဲ့ အကြောင်းတစ်ချက်ပဲလို့ ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင်တွေက ပြောကြပါတယ်။ အရင်တုန်းက ထိုင်း လယ်သမားတွေဟာ နှစ်နှစ်အတွင်းမှာ စပါး ငါးသီးစိုက်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆန်ကုန်သည်တွေက ပထမနဲ့ ဒုတိယသီးကထွက်တဲ့ စပါးပဲ ယူကြတယ်။ ၂၀၀၈-၂၀၀၉ ခုနှစ်တုန်းက ရေသွင်းတဲ့စိုက်တဲ့ဒေသ တွေမှာ စပါးကို နှစ်နှစ်မှာ ခြောက်သီးအထိ စိုက်ဖို့ကြိုးစားလုပ်ဆောင် လာကြတယ်။ ဒါဟာလည်း  အသစ်ထွက်လာတဲ့  စပါးမျိုးတွေက ရက် သိပ်မကြာဘဲ  စပါးမှည့်တဲ့အတွက်  စပါးမျိုးတစ်ခုပေါ်ဖို့ သိပ် မစောင့်တော့ ဆန်စက်တွေအနေနဲ့ အောင်မြင်မှုတော့ရပါရဲ့။ အရည် အသွေးက အတော်ညံ့ဖျင်းတယ်လု့ိဆိုပါတယ်။ နောက်အချက်တစ်ခု က စပါးကို ပေါင်ရောင်း ရောင်းတဲ့အခါ စပါးရဲ့ အရည်အသွေးကို လက်ခံတဲ့ ဆန်စက်တွေဟာ တိတိကျကျမစစ်ဆေးဘဲ လက်ခံခဲ့တာ ကြောင့် အရည်အသွေးတွေ ကျဆင်းရတာဖြစ်တယ်။ထိုင်း exporters များက အမျိုးသားအဆင့်မှာ စပါးအရည်အချင်း သတ်မှတ်ချက် ရှိသင့်တယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။ (စာရေးသူမှတ်ချက်။ မြန်မာနိုင်ငံ မှာလည်း ကုန်သွယ်လယ်ယာခေတ်က ပြည့်စုံကောင်းမွန်တဲ့ စပါးအရည်အချင်း သတ်မှတ်ချက်တစ်ရပ် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး အခု အချိန်မှာတော့ စပါးအရည်အချင်း သတ်မှတ်ချက်ဟာ အသုံး မဝင်သလိုနေပါတယ်။ ပုဂ္ဂလိကပိုင်းက စပါးဝယ်သူတွေ၊ ဆန် စက်တွေကတော့ ဖုန်သဲခဲလောက်ပဲစစ်ပြီး ဝယ်နေကြတယ်နဲ့ တူပါ တယ်။ ကုန်သည်အသင်းက ဦးအောင်သန်းဦး ဆန်စက်ကို ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်းက  သွားလေ့လာတော့  ဇီယာစပါးကြိတ် နေတာ ဆန်နီက ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိမယ်ထင်တယ်။ ဘိလပ်ဆန်ကာ ပေါ်မှာ အနီရောင် လုံးတီးတွေက များနေတယ်။ မြန်မာဆန်စပါး လုပ်ငန်းအသင်းအနေနဲ့ ဒါတွေကို တဖြည်းဖြည်း အသက်ဝင် လာအောင် လုပ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဆန်စပါးနဲ့ပတ်သက်လို့ အစိုးရ ကိုင်ခဲ့စဉ်က လုပ်ထားကိုင်ထားပြီးသားတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ အသင်းအနေနဲ့ ကိုးကားဖြည့်စွက်ပြီး သက်ဝင်လှုပ်ရှားလာအောင် လုပ်ဖို့ပဲလိုပါတယ်။)ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အရည်အသွေးပြဿနာဟာ အသစ်အဆန်း မဟုတ်ပါဘူး။ ထိုင်း ဆန်စပါး လုပ်ငန်းကိုကြည့်ရင် ပထမထွက်လာ တဲ့စပါးဟာ အရည်အသွေးအကောင်းဆုံးပါ။ ဒုတိယထွက်လာတဲ့ စပါးဟာ ပထမထွက်တဲ့ စပါးလောက် အရည်အသွေး မကောင်းပါ ဘူး။ ဒီစပါးကို ပြုတ်ဆန်လုပ်ကြတာများတဲ့အတွက် အကျိုးအကြေ နည်းပြီး တွက်ချေကိုက်ကြပါတယ်။ ထိုင်း exporters များက ပထမ ထွက်လာတဲ့စပါးကို ယာယီသိုလှောင်ထားရှိပြီး ဒုတိယထွက်တဲ့ စပါးကို စောင့်ပါတယ်။ ဒုတိယစပါးက အရည်အသွေးမကောင်း တော့ ပထမစပါးနဲ့ပေါင်းပြီး ဆန်ကြိတ်ခွဲကြပါတယ်။ (မှတ်ချက်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ မိုးစပါးနဲ့နွေစပါး ပေါင်းကြိတ်တာမျိုး နည်းပါ တယ်။ နွေစပါးက အရည်အသွေး ညံ့တယ်၊ စပါးအထွက်ကောင်း တယ်၊ ဆန်အရောင်အသွေးက မတူတော့ ပေါင်းကြိတ်ရင် သိသာ တယ်၊ ဆန်ကုန်သည်လောကမှာ နွေစပါးက ပြည်တွင်းစားဆန်လုပ် လိုက်ပြီး မိုးစပါးကိုပဲ export ပို့ကြပါတယ်။) ထိုင်း ဒုတိယသီးနှံဟာ နိုင်ငံတကာ ဆန်စံချိန်စံညွှန်းကို မမီနိုင်ဘူးလို့ဆိုကြပါတယ်။သို့သော် ၂၀၀၇ ခုနှစ်ကစပြီး ပထမသီးနှံနဲ့ ဒုတိယသီးနှံ စပါး ပေါင်းကြိတ်ဖို့ရန် အခက်အခဲတွေရှိလာပါတယ်။ အစိုးရက ဝင် ရောက်စွက်ဖက်မှုများကြောင့် စပါးဒုတိယသီးနှံကို ဝယ်ယူနိုင်ဖို့ မသေ ချာတော့ဘူးဖြစ်နေပါတယ်။အစိုးရက ဆန်ကို တင်ဒါခေါ်ယူရောင်းချတဲ့အခါ ပထမသီးနှံ စပါးကလား၊ ဒုတိယသီးနှံ စပါးကလားဆိုတဲ့အချက်ကို ဖော်ပြပေး ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆန်ကုန်သည်ကြီးများ၊ exporters များက ဒီ အချက်အလက်ဖော်ပြရုံနဲ့ စိတ်မချရကြောင်း၊ ဆန်စက်တွေ၊ သို လှောင်သူတွေဟာ ပထမသီးနှံနဲ့ ဒုတိယသီးနှံကို ရောစပ်လိုက်ကြပြီး အခြားသီးနှံနဲ့ အစားထိုးပေးတတ်ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အချို့ တင်ဒါနဲ့ ရောင်းချတဲ့ဆန်တွေဟာ နှစ်နှစ်လောက်တောင် ကြာနေပြီ ဖြစ်တဲ့ ဆန်ဟောင်းတွေလို့ ဆိုပါတယ်။ ထိုင်း exporters တွေက တင်ဒါနဲ့ ရောင်းချတဲ့သူတွေကို စစ်ဆေးဖို့ အချိန် လုံလုံလောက် လောက်ပေးသင့်ကြောင်း စောဒကတက်ကြပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာ ပဲ ပုံမှန်ဈေးကွက်လမ်းကြောင်းတွေကနေ ရောင်းချတဲ့ ဆန်တွေရဲ့ အရည်အသွေး တွေဟာလည်း စိတ်ချယုံကြည်ကြရဖို့ တော်တော် ခက်ပါတယ်လို့ ညည်းတွား ကြပါတယ်။ ဒီဆန်စက်တွေဟာ ထိုင်း လယ်သမားတွေကို ငွေထုတ်ပေးသူတွေ ဖြစ်ကြတော့ အရည်အသွေး ညံ့တဲ့စပါးတွေက သွင်းရင်လည်း ငွေချေးထားတာပြန်မရမှာစိုးတာနဲ့ စပါးအရည်အသွေး မကောင်းပေမယ့် ပယ်ချဖို့ ဝန်လေးနေကြရ ပါတယ်။တော်တော်သင့်တင့်ကောင်းမွန်တဲ့ ဆန်ရရှိလျှင်ပင် ထိုင်း exporters များနဲ့ ဆန်လက်ကား ပြည်တွင်း ရောင်းချသူတွေဟာ ဆန် ပြန်လည်ကြိတ်ဖွပ်ရောနှောစက်ရုံတွေရှိနေတော့ မထောင်းသာလှပါ ဘူး။ ဥပမာပြရလျှင်  ဆန်ကွဲ ၅ ရာခိုင်နှုန်းပါတဲ့ ဆန်ကို ဝယ်ရလျှင် ပင် ဆန်ကွဲဖယ်ထုတ်ပြီး ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းစူပါဆန်အဖြစ် ရနိုင်ပါတယ်။  ထွက်လာတဲ့ဆန်ကွဲတွေကို ၅ ရာခိုင်နှုန်းဆန်မှာ ရောလိုက်ရင် ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း ဆန်ကွဲပါတဲ့ဆန်ရပါမယ်။ အာဖရိကကို ဆန်ကွဲ ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းပို့နိုင်တဲ့ဈေးကွက်ကရှိနေပါတယ်။ ဆန်ခေါက်ကွဲ၊ ဆန်ကြာ ဆံလုပ်ဖို့ ဆန်ကွဲဈေးကွက်ကရှိ နေပါတယ်။ ဒါမှမဟုတ် တိရစ္ဆာန် အစား အစာထဲမှာရောစပ်ဖို့အတွက် ဆန်ကွဲကို ရောင်းနိုင်ပါတယ်။မောင်တိုင်ပင်