Main menu

Background

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနှင့် ဇီဝမျိုးကွဲများမျိုးတုံးရမည့်အန္တရာယ်

Fri, 03/19/2010 - 04:55 -- Anonymous (not verified)

၂၀၀၈ခုနှစ် ဆောင်းရာသီ မှာအာတိတ် ဒေသရဲ့ ပျမ်းမျှအပူချိန်ဟာ ၅ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအပူချိန်ကြောင့် ဝင်ရိုးစွန်း ရေခဲပြင်တွေဟာ ပါးလွှာလာပြီး ရေခဲပြင်ဧရိယာ ဟာ ကျုံ့ဝင်လာနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဝင်ရိုးစွန်း (ပိုလာ)ဝက်ဝံဖြူလို ရေခဲပြင်ပေါ်မှာ ကျက်စားနေ ရတဲ့ သတ္တဝါတွေအတွက် ပြေးစရာရေခဲပြင်မရှိတဲ့ ဘဝကို တဖြည်းဖြည်း ဦးတည်နေပါပြီ။ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုဒဏ်ကို ပိုလာဝက်ဝံဖြူလို အအေး ပိုင်း သတ္တဝါတွေထက် အပူပိုင်းအပင်နဲ့ သတ္တဝါ မျိုးစိတ်တွေက ပိုပြီးခံနေရပြီဖြစ်ပါတယ်။အပူ ပိုင်းဒေသ မြေနိမ့်ပိုင်းမှာရှိကြတဲ့ ဇီဝမျိုးစိတ် အများအပြားဟာ ရာသီဥတု ပူပြင်းလာတဲ့ အတွက် မျိုးတုံးရမယ့်အန္တရာယ်နဲ့ ကြုံတွေ့နေ ရ ပါ တယ်။ သုတေသီအချို့က နောက်ထပ် အပူချိန် ၃ဒသမ ၂ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် တက်လာ ရင် မြေနိမ့်ပိုင်းရှိအပူပိုင်းမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၉၀၀ ကျော်အနက် ထက်ဝက်ကျော်ဟာ မျိုးတုံး ပျောက်ကွယ်သွားနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အချို့အပင်နဲ့ သတ္တဝါတွေဟာ နေရင်း ဒေသမှာ အပူချိန်တက်လာရင် ပို၍အေးတဲ့ မြောက်ပိုင်း၊ ဒါမှမဟုတ် တောင်ပိုင်းကို ပြောင်းရွှေ့ရှင်သန်နိုင်ကြပါတယ်။ တချို့မျိုးစိတ်တွေက ပို၍မြင့်တဲ့အရပ်ကို ပြောင်းရွှေ့ကြ ပါတယ်။ ဥရောပတိုက်မှာ ပေ ၃၀၀၀နဲ့အထက် တောင်စောင်းတွေမှာတွေ့ရတဲ့ အပိုလိုလိပ်ပြာတွေ ဟာ ပူပြင်းလာတဲ့ရာသီဥတုကို ရှောင်ကွင်းဖို့ ပိုပြီး မြင့်တဲ့နေရာတွေကို ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရပါတယ်။ အနောက်ဥရောပ အပင်မျိုးစိတ် ၁၇၁ မျိုးဟာလည်း ပိုပြီးမြင့်၊ ပိုပြီး အေးတဲ့ နေရာတွေကို တဖြည်းဖြည်းချင်း ရွှေ့ ပြောင်း ပေါက်ရောက်နေကြတာ တွေ့ရပါတယ်။ တချို့မျိုးစိတ်တွေဟာ ပြောင်းလဲနေတဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေနဲ့ အမီလိုက်ပြီး မပြောင်းနိုင်ကြသလို၊ တချို့လုံးဝမရွှေ့ပြောင်းနိုင်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေ လည်း ရှိကြပြီး ဆက်လက်မရှင်သန်နိုင်တော့ဘဲ မျိုးတုံး ပျောက်ကွယ် သွားခဲ့ကြရပါတယ်။ ဇီဝမျိုးစိတ်တွေ မျိုးတုံးမယ့်အန္တရာယ်ဟာ တဖြည်းဖြည်း ကြီးမားလာလျက်ရှိရာ ပညာရှင် အချို့ဟာ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဇီဝမျိုးကွဲ (Bio deversity) တွေ<ကယ်ဝတဲ့ ဒေသခြောက်ခုကို သုတေ သနပြုခဲ့ ပါတယ်။ အဲဒီဒေသတွေမှာရှိတဲ့ အပင် တွေ၊ နို့တိုက်သတ္တဝါတွေ၊ တွားသွားသတ္တဝါတွေ၊ ဖားတွေ၊ လိပ်ပြာတွေနဲ့ တခြားကျောရိုးရှိတဲ့ သတ္တဝါမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၁၀၃ မျိုးရဲ့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု တုံ့ပြန်ပုံကို လေ့လာခဲ့ရာမှာ ၂၀၅၀ ပြည့်နှစ်ရောက်ရင် မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်နိုင်တဲ့ မျိုးစိတ် အရေအတွက်ဟာ သန်းနဲ့ချီပြီး ရှိနိုင် တယ်လို့ သိရပါတယ်။သဘာဝနဲ့သဘာ၀ သယံ ဇာတများ ထိန်းသိမ်းရေး နိုင်ငံတကာသမဂ္ဂရဲ့ လေ့လာချက်အရ စိုးရိမ်စရာကောင်းလောက် အောင် အရေအတွက် လျော့နည်းလာနေတဲ့ မျိုးစိတ်အရေအတွက်ဟာ ၄၄၈၃၈ မျိုးရှိပြီး အဲဒီထဲက ၁၆၂၉၈ မျိုးဟာ မျိုးတုံးတဲ့အထိ ဖြစ်သွားနိုင်တယ် လို့သိရပါတယ်။ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု ကြောင့် ပထမဆုံး မျိုးတုံးသွားခဲ့တဲ့ မျိုးစိတ်တစ်မျိုးကို ပညာရှင်တွေက မကြာမီကပဲ သိရှိခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီမျိုးစိတ်ကတော့ အာဖရိကတိုက် အော်စတာရီကာနိုင်ငံမှ ရွှေရောင် ဖားပြုပ်(Extinct Golden Toad) ဖြစ်ပါတယ်။ဒီရွှေရောင်ဖားပြုပ်တွေဟာ ကော်စတာရီကာနိုင်ငံ မွန်းဗာ့ဒ်ဒေသ ပေ ၄၀၀၀ ကျော်မြင့်တဲ့ တောင် စောင်း သစ်တောတွေမှာ နေထိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ပုံမှန်ရာသီဥတုရှိစဉ်က ရွှေရောင်ဖားပြုပ်ရာပေါင်း များစွာဟာ နှစ်စဉ် ဧပြီလဝန်းကျင်မှာ တောင် စောင်း ရေကန်တစ်ခုအတွင်း စုရုံးနေတတ်ခဲ့ကြ ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော် ခန့်ကစပြီး အဲဒီဒေသမှာ အပူချိန် တက်လာတဲ့ အတွက်ကြောင့် ရွှေရောင်ဖားပြုပ်အရေအတွက် ဟာ တဖြည်းဖြည်းလျော့နည်းလာခဲ့ပါတယ်။၁၉၈၈ ခုနှစ်ရောက်တော့ ၁၀ ကောင်သာကျန် ပါတယ်။၁၉၈၉ ခုနှစ်ရောက်တော့ တစ်ကောင်ပဲ တွေ့ရပြီး နောက် ယခုချိန်အထိ တစ်ကောင်မျှမတွေ့ရတော့ တဲ့အတွက် ကမ္ဘာပေါ်မှ မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်သွား ခဲ့ပြီလို့ယူဆရပါတယ်။ ဒေသတစ်ခုမှာ ဇီဝမျိုးကွဲတွေ များပြားစွာ တွေ့ရှိရရင် အဲဒီဒေသရဲ့ ဇီဝစနစ်ဟာကောင်းမွန် တယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ လက်ရှိ အခြေအနေမှာ မျိုးစိတ်အ ရေအတွက်တိုးလာဖို့နေနေသာ ဆုတ် ယုတ် လျော့နည်းလာ နေပါတယ်။ မျိုးတုံးလာရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကတော့ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ များ ပြားလာပြီး တိရစ္ဆာန်တွေကို အလွန်အကျွံဖမ်းဆီး သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းလာခြင်း၊ သစ်တောတွေ ခုတ်လှဲကြတဲ့အတွက် သတ္တဝါတွေ နေထိုင်စရာ ပျက်စီးခြင်း၊ အစားအစာ အတွက် အပြိုင် ရှာဖွေလာရခြင်းတွေကြောင့်အပြင် ယခု အခါမှာ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာပြီး ရာသီဥတု ပြောင်း လဲလာမှုကြောင့် အဓိကဖြစ်လာပါတယ်။ လောလောဆယ် တစ်ရက်ကို ဇီဝမျိုးစိတ် ၁၀၀ နှုန်း ခန့် မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်နေတယ်လို့ ခန့်မှန်း ကြပါတယ်။ ယနေ့ကမ္ဘာမှာ မျိုးစိတ် ပေါင်း တစ်သန်းခွဲခန့်ကို စနစ်တကျ မှတ်တမ်း တင် ထားရှိပြီးဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီ ထဲမှာ အပင်မျိုးစိတ်ပေါင်း သုံးသိန်းခန့်နဲ့ သတ္တ ဝါမျိုးစိတ်ပေါင်း တစ်သန်းနှစ်သိန်းခန့် ပါဝင် ပါတယ်။ မှတ်တမ်းမတင်နိုင်သေးတဲ့ မျိုးစိတ် ပေါင်း ၅ သန်းကနေ သန်း ၃၀ ခန့်အထိ ရှိဦး မယ်လို့ ခန့်မှန်းကြပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အပူချိန်ဟာ လက်ရှိထက် နောက်ထပ် ၂ ဒီဂရီမှ ၃ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်တက်လာရင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မျိုးစိတ် သုံးပုံ တစ်ပုံခန့်ဟာ မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်သွား နိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ရှိနေကြောင်းပါ ခင်ဗျား။ ။Ref: Economist မောင်ပုဆိုးကြမ်း