(ယခင်လမှအဆက်)
စတော့သည် ငွေသားကဲ့သို့ အသုံးဝင်
အများပိုင်ကုမ္ပဏီများ၏ ရှယ်ယာများသည် ငွေသားနှင့် အများအားဖြင့် ဆင်တူသည်။ သို့အတွက် အခြားကုမ္ပဏီများကို ဝယ်ယူခြင်း၊ ပေါင်းစည်းခြင်းများပြုရာတွင် စတော့ဖြင့်ပေးချေနိုင် သည်။ ကုမ္ပဏီ၏ စတော့ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်နေသည့်အချိန် များတွင် ပိုမို၍အလုပ်ဖြစ်မည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ကုမ္ပဏီတစ်ခု ကို ဈေးချိုချိုဖြင့် ဝယ်ယူနိုင်သည့် အခွင့်အရေးကောင်းတစ်ခုဖြစ် သည်။ သို့သော်လည်း အကန့်အသတ်များရှိနေသည်။ ဥပမာ- ဝယ်ယူသူသည် အဝယ်ခံရမည့်ကုမ္ပဏီ၏ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ကို တစ်နှစ်သို့မဟုတ် တစ်နှစ်ထက်ပို၍ ဆက်လက်ထားရှိခြင်းဖြစ် သည်။ ထို့အတွက် မန်နေဂျာများအနေနှင့် ဆွဲဆောင်မှု ပိုမိုရရှိ စေကာ ကုမ္ပဏီ၏ တန်ဖိုးကိုလည်း ပိုမိုမြင့်တက်စေမည်ဖြစ် သည်။
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအတွက် ငွေဖြစ်လွယ်မှု
ရှားပါးသည့်ဖြစ်ရပ်မှအပ ကုမ္ပဏီတစ်ခု အများပိုင်ကုမ္ပဏီ အဖြစ် ပြောင်းလဲရာတွင် အဖွဲ့အစည်းလိုက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ (Institutional Investors) များဖြစ်ကြသည့် Private Equity Fund များ၊ Venture Capital Fund များ၊ Mutual Fund များက အဆင် သင့် စောင့်ကြိုနေမြဲဖြစ်သည်။ ၎င်းအဖွဲ့တို့သည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု များကို ၅ နှစ်မှ ၁၀ နှစ်အထိကိုင်ဆောင်ကာ အဆုံးတွင် ပြန်လည် ထုတ်ရောင်းလိုကြသည်။ အချို့ကိစ္စများတွင် အဖွဲ့အစည်းလိုက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေနှင့်Registration Right ရရှိကြသည်။ အဓိပ္ပာယ်မှာ ၎င်းတို့သည် အခြေခံအားဖြင့် ကုမ္ပဏီအား အများ ပိုင်အဖြစ် ပြောင်းလဲရန် တွန်းအားပေးနိုင်ခွင့်ရှိခြင်းဖြစ်သည်။ တစ်ခါတစ်ရံ ကုမ္ပဏီများသည် ၎င်းတို့ပိုင်ဆိုင်သည့် ရှယ်ယာ အချိုးအစား အနည်းငယ် (ဥပမာ ၂% ၊ ၅% ) သာIPO ထုတ် ရောင်းပြီး အများစုကို Founder များက ကိုင်ထားလေ့ရှိသည်။ ဤသို့လုပ်ခြင်းဖြင့်Supply side ကို ကန့်သတ်ထားကာ ရှယ်ယာ ဈေးနှုန်းမြှင့်တက်ရန် တွန်းအားကို ဖြစ်စေသည်။ Private Equity Fund များ ငွေပြန်ဖော်သည့်အချိန်တွင်IPO နည်းလမ်းကို အသုံး ပြုကာ ရောင်းထုတ်လိုခြင်းကြောင့် ကုမ္ပဏီကို အများပိုင်အဖြစ် ပြောင်းကာ စတော့ဈေးကွက်မှတစ်ဆင့် ထွက်ခွာခွင့်ပြုခြင်းဖြစ် သည်။
IPOလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ပါဝင်သည့် ဇာတ်ကောင်များ
Angel Investors and Venture Capitalists ။ ။ အိုင်ပီအို လုပ်ငန်း များ စတင်ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုမီ ကုမ္ပဏီတစ်ခုသည် မိမိအား ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု ပြုလုပ်မည့်သူများကို ရှာဖွေရန်လိုအပ်သည်။ ကနဦးအဆင့်တွင် ကုမ္ပဏီသည် ငွေကြေးအရင်းအနှီးကို သူငယ် ချင်းများ၊ မိသားစုဝင်များနှင့် Angel များထံမှ ရှာဖွေလေ့ရှိသည်။ Angel Investor ဆိုသည်မှာ ငွေကြေးြွကယ်ဝချမ်းသာသည့် တစ်ဦးချင်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများဖြစ်ပြီး စွန့်ဦးတီထွင်စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများကို ထည့်ဝင်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ အပြန်အလှန်အားဖြင့် ထည့်ဝင်ထားသည့် ငွေကြေးအတွက် စတော့ရှယ်ယာအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်သည့် ချေးငွေများ (သို့မဟုတ်) ရှယ်ယာအီကွီတီများ ကို ရယူလေ့ရှိသည်။
နောက်ပိုင်းတွင် ကုမ္ပဏီသည် ရင်းနှီးငွေ အများအပြား ထပ်မံလိုအပ်လာမည်ဖြစ်သည်။ ရရှိနိုင်သည့်နေရာမှာ Venture Capital (VC) အဖွဲ့များထံမှဖြစ်သည်။ VC တို့သည် အလား အလာကောင်းမွန်သည့် ကုမ္ပဏီများသို့ ငွေကြေးထည့်ဝင်လေ့ရှိ သည်။ ၎င်းတို့သည် အစောပိုင်းတွင် ဒေါ်လာ ၅ သန်းမှ ၁၀ သန်း အထိ စတင်ထည့်ဝင်လေ့ရှိပြီး နောက်ပိုင်းတွင် သန်း ၁၀ဝ ကျော် အထိ ထည့်ဝင်လေ့ရှိသည်။ ငွေအများစုသည် ကုမ္ပဏီ၏ ဘဏ္ဍာ တိုက်သို့ ရောက်ရှိသွားသည်။ သို့သော် ကုမ္ပဏီတိုးတက်ကြီးပွား လာသည်နှင့်အတူ တည်ထောင်သူများသည်လည်း ဆုကြေးငွေ များရရှိနိုင်သည်။ VC တို့သည် ကုမ္ပဏီသို့ ငွေချည်းပဲ ယူဆောင် လာခြင်းမဟုတ်ဘဲ လုပ်ငန်းအတွက် ကျွမ်းကျင်သည့် အမှုဆောင် များ ငှားရမ်းပေးခြင်း၊ ဖောက်သည်များ ရှာဖွေခြင်းတို့ကိုလည်း ဆောင်ရွက်ပေးသည်။ သို့အတွက်IPO ရှယ်ယာများကို ဝယ်ယူ ရာတွင်VC ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားသည့် ကုမ္ပဏီများကို ရွေးချယ်ခြင်းသည် အကြံကောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။
Strategic Investors ။ ။ ကော်ပိုရေးရှင်းကြီးများသည် အများ အားဖြင့် IPO မသွားရသေးသည့် ကုမ္ပဏီများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ လေ့ရှိသည်။ အချို့သောကုမ္ပဏီကြီးများတွင် ကိုယ်ပိုင်VC လုပ်ငန်းခွဲများပင် ထားရှိကြသည်။ အထူးသဖြင့် Intel နှင့် SAP တို့ဖြစ်ကြသည်။ အဆိုပါကုမ္ပဏီများကိုStrategic Investor ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ စင်စစ် ယင်းကုမ္ပဏီများသည် ၎င်းတို့၏ ထည့်ဝင် ထားသည့် ငွေအပေါ်ပြန်ရနှုန်းကို အဓိက ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည် မဟုတ်ဘဲ အခြားအကြောင်းရင်းများအပေါ် အခြေခံလေ့ရှိ သည်။ နည်းပညာအသစ်များ လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲနေသည့် ခေတ်ကြီးတွင် ကုမ္ပဏီကြီးများအနေနှင့် အသစ်တီထွင်မှုများ လျင်မြန်စွာပြုလုပ်ရန် လွန်စွာခက်ခဲသည်။ ပြင်းထန်သည့် အမြန် နှုန်းဖြင့်တီထွင်သူများဟု ခေါ်ဆိုသည့် ကနဦးတည်ထောင်စ ကုမ္ပဏီများတွင် ပါဝင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းသည် ကုမ္ပဏီကြီးများ အတွက် အဖြေတစ်ခုဖြစ်သည်။ စတင်တည်ထောင်စ ကုမ္ပဏီငယ် လေးများတွင် အားသာချက်များရှိသည်။ ယင်းမှာ လုပ်ငန်း၏ အတားအဆီးဖြစ်သည့် ဗျူရိုကရေစီစနစ်မရှိခြင်းနှင့် ထုတ်ကုန် တစ်ခုကို အာရုံစူးစိုက် ဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။
အချို့သောလုပ်ငန်းအမျိုးအစာများမှာStrategic Investor များ၏အခန်းကဏ္ဍမှ အခရာကျသည်။ အထူးသဖြင့် ဘိုင်အိုနည်း ပညာလုပ်ငန်းများဖြစ်သည်။ အဆိုပါကုမ္ပဏီများသည် များပြား လှသည့်ရင်းနှီးငွေများ လိုအပ်သလို ၎င်းတို့၏ ဆေးဝါးများကို ဖြန့်ချိရန် ကြီးမားသည့် ဖြန့်ချိရေး ပလက်ဖောင်းတစ်ခုလည်း လိုအပ်သည်။
Auditor ။ ။IPO အစီအစဉ်တွင် စာရင်းစစ်များ ပါဝင်ရခြင်း၏အကြောင်းရင်းမှာ ကုမ္ပဏီ၏ ဘဏ္ဍာရေး စာရင်းရှင်းတမ်းများကို တိကျမှန်ကန်စေရေးအတွက်ဖြစ်သည်။ စာရင်းကိုင် တစ်ယောက် ၏ စိစစ်သရုပ်ခွဲမှုသည် ကုမ္ပဏီတစ်ခုအနေနှင့် ယေဘူယျလက်ခံ ကျင့်သုံးနေသည့် စာရင်းကိုင်နည်းစနစ်များကို လိုက်နာကျင့်သုံး နေကြောင်း သေချာစေသည်။ အကျိုးစီးပွားချင်း ပဋိပက္ခဖြစ်မှု များကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ကုမ္ပဏီ၏ စာရင်းကိုင်သည် လွတ် လပ်သည့် စာရင်းကိုင်တစ်ဦးဖြစ်ရန် လိုအပ်သည်။ စာရင်းကိုင် များသည် IPO သွားလိုသည့်ကုမ္ပဏီများအတွက် ဘဏ္ဍာရေး အစီရင်ခံစာများကို ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်လုပ်ငန်း ကြီး ကြပ်ရေးကော်မရှင် SEC)) ၏ လို အပ်ချက်နှင့်အညီ ပြုစုပေးရ သည်။ ထို့အတူ ကုမ္ပဏီရှယ်ယာများကို တာဝန်ခံဖြန့်ချိပေးမည့် underwriter များအတွက် Comfort Letter များကိုလည်း ပြုစုပေး ရသည်။ အတွေ့အကြုံ ရင့်ကျက်ပြီး အများက လေးစားယုံကြည် ရသည့် စာရင်းစစ်တစ်ဦးရှိရန်အရေးကြီးသည်။ အကယ်၍စာရင်း စစ်က လွဲမှားစွာဆောင်ရွက်ထားပါကSEC ၏မေးမြန်းမှုများ ကြောင့်IPO ခရီးစဉ် နှောင့်နှေးနိုင်သည်။
Attorneys ။ ။IPO လုပ်ငန်းစဉ်ကိုဆောင်ရွက်ရာတွင် သက် ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းထိန်းကျောင်းသည့် အဖွဲ့များမှ ချမှတ်ထား သည့် များပြားလှစွာသော ဥပဒေကြောင်းများနှင့် ထုတ်ဖော်ကြေ ညာချက်များ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ရှေ့နေအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ လိုအပ် သည်။ အရည်အချင်းပြည့်ဝသည့် ဥပဒေအကြံပေးများသည်IPO လုပ်ငန်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။ မှားယွင်းသည့် အကြံ ဉာဏ်များပေးမိပါက IPO လုပ်ငန်းတွင် ကြီးမားသည့်ဒုက္ခ တွေ့ရ တတ်သည်။ ရှေ့နေအဖွဲ့၏ တာဝန်မှာ ကုမ္ပဏီ၏ လက်ရှိစာချုပ် စာတမ်းများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း၊ ကုမ္ပဏီစည်းမျဉ်းနှင့် ဥပဒေများကို ပြင်ဆင်ခြင်း၊ ဝန်ထမ်းများ စတော့ပိုင်ဆိုင်ရေး အစီအစဉ်များ ရေးဆွဲခြင်း၊ အရင်းအနှီးတည်ဆောက်ပုံကို ပြင် ဆင်ညှိနှိုင်းခြင်း စသည်တို့ကိုဆောင်ရွက်ပေးရသည်။ ရှေ့နေအဖွဲ့ သည် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်လုပ်ငန်း ကြီးကြပ်ရေးကော် မရှင် SEC မှ တာဝန် ရှိသူများနှင့်တွေ့ဆုံကာ စာရင်းဝင်မည့် အထောက်အထားများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း၊ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့ သို့ အများပြည်သူသို့ ချပြရန်လိုသည့် အချက်များ၊ မလိုသည့် အချက်များကို အကြံပေးခြင်းတို့ကိုဆောင်ရွက်သည်။ အချို့သော ကိစ္စရပ်များတွင် ကုမ္ပဏီစတင်တည်ထောင်ကတည်းကပင် အဆိုပါရှေ့နေအဖွဲ့ကို သစ္စာရှိစွာ အသုံးပြုကြသည်။ ရှေ့နေများ သည် ကုမ္ပဏီ၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် အလွန်ရင်းနှီးသော် လည်း ၎င်းတို့ထံတွင် IPOနှင့်ပတ်သက်သည့် အတွေ့အကြုံမရှိ သည့်အခါမျိုးတွင် ပြဿနာရှိနိုင်သည်။
Ref: Investment Guidebook
ထွန်းသက်ထွန်း