နောက်ခံသမိုင်းကြောင်း
ယနေ့မျက်မှောက်ကာလတွင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး၌ တစ် နည်းအားဖြင့်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ၌ အဂတိ လိုက်စား မှု ကြီးထွားလျက် ရှိသည်။ အဂတိလိုက်စားမှုနှင့်
ဆက်နွယ်နေသော အကြောင်းအချက်များစွာ ရှိသည်။ ပထမအချက် မှာအဂတိလိုက်စားမှုသည် တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် ပျံ့နှံ့လျက်ရှိကြောင်း လူအများကလက်ခံထားခြင်းဖြစ်သည်။ အဂတိလိုက်စားမှု သည်နိုင်ငံအားလုံးတွင် ဖြစ်တည် လျက်ရှိသည်။ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများနှင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံ များရှိ ပြည်သူပိုင် ကဏ္ဍနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍတွင်သာမကဘဲ အမြတ်ကို ရှေးရှုခြင်းမပြုသော အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ကုသိုလ် ဖြစ် အဖွဲ့အစည်းများ (Nonprofit and charitable orga-nizations)တွင်လည်းအဂတိလိုက်စားမှုဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။
ဒုတိယအချက်မှာ သက်သေ အထောက်အထားမရှိဘဲ အဖိုးအခပေးရခြင်း၊ အပိုကြေးပေးရခြင်းကဲ့သို့ သော အဂတိ လိုက်စားမှုသည် နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်တွင် ပိုမိုဖြစ်ပွားလျက် ရှိ ခြင်းဖြစ်သည်။အခြားသောနေရာထက်နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာအပေါ် ပိုင်း ရာထူးနေရာများနှင့် ပြည်သူပိုင်ကဏ္ဍရှိ အဆင့်မြင့်ရာထူး နေရာများတွင် အဂတိ လိုက်စားမှုပြဿနာ ပိုမိုတွေ့ရှိရသည်။ အဂတိ လိုက်စားမှုက အစိုးရများ ပြုတ်ကျခြင်း၊ ကမ္ဘာကျော် ထင်ရှားသည့် လုပ်ငန်းကြီးများ ပြိုလဲခြင်း၊ ဂုဏ်သတင်းကျော် ကြားသော အဖွဲ့အစည်းကြီးများနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကြီးများ နာမည်ပျက်ဖြင့် ကျဆုံးရခြင်း စသည် တို့ကို ဖြစ်စေကြောင်း တွေ့မြင်နိုင် သည်။ နိုင်ငံတကာ မီဒီယာများက အပေါ်ပိုင်း နေရာများနှင့်ပတ်သက်သော အဂတိ လိုက်စားမှုသတင်းများ၊ မကောင်းသတင်း များနှင့် မရိုးသားသည့် လုပ်ဆောင်ချက်များ ကို ဦးစားပေးသတင်းများအဖြစ် ထုတ်လွှင့်ဖော်ပြလေ့ ရှိသည် ။ နိုင်ငံရေးပြိုင်ဖက် များ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကျဆင်းစေရန် အဂတိ လိုက်စားမှုကို လက်နက်ကိရိယာအဖြစ် ပိုမိုအသုံးပြုလာခြင်း ကိုလည်း တွေ့ရှိရ သည်။ တတိယအချက်မှာ အဂတိလိုက်စားမှုသည် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဖြစ်စဉ်နှင့် ခေတ်မီစက်မှုနိုင်ငံ ထူထောင်ရေး တွင် အဓိက ကျသော အဟန့်အတား(A major obstacle) ဖြစ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဤအချက်သည် ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြလို သည့် အဓိကြ ပဿနာ သို့မဟုတ် အဓိကအကြောင်းအရာ (Main issue) ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအများစုနှင့် ပညာရှင်များစွာ ကလည်း နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ် (Development agenda)တွင် အဂတိလိုက်စားမှု ပြဿနာကို ဦးစားေ ပးဖြေရှင်းသင့်ကြောင်း လက်ခံကြသည်။ အဂတိလိုက်စားမှုက ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုအပေါ် ပြင်းထန်သော ဆိုးကျိုး သက်ရောက်စေ ကြောင်းလည်း နိုင်ငံများစွာက လက်ခံအသိအမှတ်ပြုလာကြ သည်။ တတိယ ကမ္ဘာနိုင်ငံ ၆၀ မှ အဆင့်မြင့် အရာရှိ ၁၅၀ ကို စစ်တမ်းကောက်ယူရာတွင် ပြည်သူပိုင်ကဏ္ဍရှိ အဂတိ လိုက်စားမှု (Public sector corruption) သည် ၎င်းင်းတို့တိုင်း ပြည်၏ ဖွံ့ဖြိုးးမှုဖြစ်စဉ်(Development process) အတွက် ပြင်းထန်သော အဟန့်အတားဖြစ်ကြောင်း တုံ့ပြန်ဖြေကြားကြ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအပါအဝင် အာရှနှင့် ပစိဖိတ်ဒေသတွင်ရှိသော နိုင်ငံများကလည်း အဂတိလိုက်စား မှု ပြဿနာကို အကြီးအကျယ် စိုးရိမ်လျက်ရှိကြသည်။ ထို့ပြင် အဆိုပါနိုင်ငံများက ယင်းတို့၏ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှု ရေးဆက်လက်တိုးတက်မှုများအတွက် အဂတိ လိုက်စားမှု သည် အဓိကအဟန့် အတားြ ဖစ်ကြောင်း သဘောတူလက်ခံ ကြသည်။ ထို့ကြောင့် အဂတိလိုက်စားမှုကို အမြင့်ဆုံးအဆင့် တွင်ရှိသော အရေးတကြီးဖြေရှင်းရမည့် ပြဿနာအဖြစ် ရှုမြင် ကြသည်။ အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်ချက် အဂတိလိုက်စားမှု (Corruption)ဆိုသည်မှာ ပုဂ္ဂလိက အကျိုးအမြတ်အတွက် ပြည်သူပိုင်ရုံးကို အသုံးပြုခြင်း (Use of public office for private gain) ဖြစ်သည်။ တစ်နည်း အားဖြင့်ရုံးဝန်ထမ်းက သူ၏ကိုယ်ပိုင်ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအကျိုးအမြတ် အတွက်သူ၏ ရာထူးနှင့် အဆင့်အတန်းကို အသုံးပြုခြင်း(Use of official positionç rank or status by an office bearer for his own personal benefit) ဖြစ်သည်။ ဤအဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်ချက်အရ အောက်ပါ အဂတိလိုက်စား မှု အပြုအမူများ အကျုံးဝင်နိုင်သည်- (က) လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှု (Bribery) (ခ) ငွေကြေး၊ ဥစ္စာပစ္စည်း၊ တံစိုးလက်ဆောင်ရရှိ ရေးအတွက် မိမိ၏ တရားဝင်ရာထူး၊ အဆင့် အတန်း၊ အာဏာတို့ကို တရားမဝင်အသုံးပြု ခြင်း (Extortion) (ဂ) တရားဥပဒေနှင့် မညီညွှတ်သည့် အကျိုးအမြတ် ရရှိရန်အတွက် လိမ်လည်ခြင်း၊ မသမာမှုပြု လုပ်ခြင်း (Fraud) (ဃ) ယုံကြည်မှုကို အလွဲသုံးစားပြု ၍ ငွေကြေး၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်၊ အာဏာစသည်တို့ကို အသုံးပြုခြင်း (Embezzlement) (င) မိမိ၏ ဆွေမျိုးသားချင်းများကိုသာ အခွင့်အရေး ပေး၍ ဘက်လိုက်ခြင်း(Nepotism) (စ) မိမိ၏ ဆွေမျိုးမိတ်သင်္ဂဟများကို အရည်အချင်း နှင့်မကိုက်ညီသည့်၊ မထိုက်တန်သည့် ရာထူး နေရာ များတွင်ခန့်ထား၍ အလွဲသုံးစား ပြုလုပ်ခြင်း (Cronyism) (ဆ) ပုဂ္ဂလိက အသုံးပြုရန်အတွက် ပြည်သူပိုင်ရပိုင်ခွင့် များနှင့် ပိုင်ဆိုင်မှုများကို တရားဝင်သုံးစွဲခြင်း(Appropriation of public assets and property for private use) (ဇ) မိဘ၏ အရှိန်အဝါနှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို သားသမီးက ကိုယ်ကျိုးအတွက် အသုံးချခြင်း (Influence peddling) အထက်တွင် ဖော်ပြထားသည့် အဂတိလိုက်စားမှုအပြု အမူများအနက် တရားဥပဒေနှင့် မညီညွှတ်သည့် အကျိုး အမြတ် ရရှိရန်အတွက် လိမ်လည်ခြင်း၊ မသမာမှုပြုလုပ်ခြင်း(Fraud) နှင့် ယုံကြည်မှုကို အလွဲသုံးစားပြု၍ ငွေကြေး၊ လုပ် ပိုင်ခွင့်၊ အာဏာစသည်တို့ကို အသုံးပြုခြင်း (Embezzlement) ဟူသော အချက် ၂ ချက်ကိုသာ အပြင်လူ/ဘေးလူ မပါဘဲရုံးဝန်ထမ်းက လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။ လာဘ်ပေး လာဘ် ယူမှု (Bribery)၊ ငွေကြေး၊ ဥစ္စာပစ္စည်း၊ တံစိုးလက်ဆောင်ရရှိ ရေးအတွက် မိမိ၏ တရားဝင်ရာထူး၊ အဆင့်အတန်း၊ အာဏာ တို့ကို တရားမဝင် အသုံးပြုခြင်း (Extortion)နှင့် မိဘ၏ အရှိန်အဝါနှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို သားသမီးက ကိုယ်ကျိုးအတွက် အသုံးချခြင်း(Influence peddling) စသည့် ကိစ္စရပ်များ သည် အပြင်လူ/ဘေးလူပါမှသာလျှင် ရုံးဝန်ထမ်းက လုပ် ဆောင်နိုင်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် Bribery နှင့် Extortion စသည့်ကိစ္စရပ်များသည် အဂတိလိုက်စားမှုဖြစ်စဉ် အတွင်း ပေးသူနှင့် ယူသူ (အပြင်လူနှင့် ရုံးဝန်ထမ်း) နှစ်ဦးနှစ် ဘက်ပါဝင်မှသာ အထမြောက်နိုင်ပါသည်။အဂတိလိုက်စားမှုဖြစ်စေသော အခြေအနေများ နှစ်ဦးနှစ်ဘက် ပါဝင်သော အဂတိ လိုက်စားမှုသည် အခြေအနေအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ နှစ်ဦး နှစ် ဘက်ပါဝင်သောအဂတိလိုက်စားမှုပုံစံသည်အောက်ပါအခြေ အနေများကြောင့် ဖြစ်လေ့ရှိကြောင်း တွေ့ရပါသည်- (က) အစိုးရ၏ သဘောတူစာချုပ်များ (Government contracts) လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုက သဘောတူ စာချုပ်ရရှိပိုင်ဆိုင် ထားသူအပေါ် လွှမ်းမိုးနိုင်သည်။ စီမံကိန်း/ ပရောဂျက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် စာချုပ်သက်တမ်း/လုပ်ပိုင်ခွင့် အရသော် လည်းကောင်း၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်ရရှိထားသော စာချုပ်/ပရောဂျက်ကို တစ်ဆင့်ကန်ထရိုက်ပေး၍ လည်းကောင်း လွှမ်း မိုးနိုင်သည်။(ခ) အစိုးရ၏ ကောင်းကျိုးများ(Government benefits) လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုက ဈေးနှုန်း ထိန်းချုပ်မှုများနှင့် နိုင်ငံခြားငွေ လဲလှယ်နှုန်း အမျိုးမျိုးရှိေ သာ နေရာများတွင် ဈေးနှုန်းနှင့်ငွေလဲနှုန်းတို့နှင့် ပတ်သက်၍ လည်းကောင်း ၊ ချေး ငွေနှင့်ထောက် ပံ့ကြေးများပေး ရာတွင်လည်းေ ကာင်း ငွေကြေး အကျိုးအမြတ်ခွဲဝေခြင်းကိုလွှမ်းမိုးနိုင်သည်။ ဝယ်လိုအား များ ပြီး ရောင်းလို အားနည်းသော ကုန်ပစ္စည်းမျိုးကို တင်သွင်းခြင်း ကဲ့သို့သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမျိုးကို လုပ်ဆောင်ရန် အတွက် လိုင်စင်နှင့် ပါမစ်များရ ယူရာတွင်လည်း လာဘ်ပေးလာဘ်ယူ မှုမှာ အရေးပါလျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် အစိုးရထောက်ပံ့ကြေး ပေးထားသော အိမ်ရာ၊ တိုက်ခန်းနှင့် မြေကွက်များ၊ အစိုးရ ထောက်ပံ့ ကြေးပေးထားသော စာသင်ကျောင်းများနှင့် ကျန်း မာရေးစောင့်ရှောက်မှုများ၊ ပုဂ္ဂလိကပိုင်ပြုလုပ် ရေးအတွက် အစိုးရက လွှဲပြောင်းရောင်းချသော မြေယာနှင့် အဆောက် အအုံစသည်တို့ကို ဝယ်ယူခံစားရရှိရန် လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှု ကို အသုံးချနိုင်သည်။ (ဂ) အစိုးရ၏ရငွေ (Government revenue) စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် လူတစ်ဦးချင်းအပေါ် ကောက်ခံသည့် အခွန်များ၊ အခွန်အခများ၊ အကောက်ခွန် များ၊ လျှပ်စစ်မီတာခများနှင့် အခြားသော ပြည်သူ့ရေးရာဝန် ဆောင်ခများ (Other public utility charges)ပေးဆောင်ရ သည့် ပမာဏကို လျှော့ချရှောင်ရှားရန်အတွက်လည်း လာဘ် ပေးလာဘ်ယူမှုကို အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ (ဃ) အချိန်ကုန် သက်သာခြင်းနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်း ရှောင် ရှားခြင်း တရားဝင်ဆောင်ရွက်ရသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်နိုင်ရန်အတွက် လိုအပ်သော လုပ်ငန်းခွင့်ပြုချက်၊ လိုင်စင်နှင့် ပါမစ်တို့ကို သတ်မှတ်ချိန်ထက်ပို၍ မြန်မြန်ရရှိစေ ရန် လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုကို အသုံးပြုကြသည်။ဤကဲ့သို့ သတ်မှတ်ချိန်ထက်စော၍ ရရှိရေးအတွက် ပေးဆောင်ရသည့် ငွေကြေး/အဖိုးအခကို “ချောဆီ” သို့မဟုတ် Grease Money ဟူ၍ ခေါ်ဆိုသည်။Grease Moneyဆိုသည်မှာ အလိုရှိရာနေရာသို့ မှန်ကန်စွာ ရောက်ရှိရေးအတွက် ဗျူရို ကရေစီဘီးများ ပိုမို၍ချောချောမွေ့မွေ့၊ မြန်မြန်ဆန်ဆန်နှင့် မျှော်လင့်ချက်ရှိရှိ လည်ပတ်ရန်လာဘ်ပေးရခြင်းဖြစ်သည်။(င) တရားဝင်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းစဉ် များကို လွှမ်းမိုးခြင်း ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍမှ လူတစ်ဦးချင်း သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်း များအနေဖြင့် တည်ဆဲဥပဒေများ၊ စည်းကမ်း ချက်များနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ချိုးဖောက်သည့် အချိန်အခါမျိုးတွင် ဌာနဆိုင်ရာများ၏ အရေးယူမှုကို ရှောင်ကြဉ်ရန် ဌာနဆိုင်ရာ ပုဂ္ဂိုလ်များအားမက်လုံးများ ဖြည့်ဆည်းပေးရန်အတွက် လာဘ် ပေးလာဘ်ယူမှုကို အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ ှSource: “Corruption: Causesç Consequences and Curesç” U Myintç Chiefç Centre for Economic and Social Developmentç Myanmar Development Resource Instituteç Yangon.