ဆစ်(ခ်) ဘုရားကျမ်းစာအုပ်ဖြစ်တဲ့ ဂရန်သ်ဆာဟစ်(ဘ်)ထဲပါတဲ့ "လေဟာကျွနု်ပ်တို့ ရဲ့ ဆရာသခင်ဖြစ်ပြီး ရေက အဖေ၊ ကမ္ဘာမြေ က အမေဖြစ်ပါတယ်" ဆိုတဲ့ စာပိုဒ်ဟာ အိန္ဒိယ ဆစ်(ခ်)ဘုန်းတော်ကြီး ဘဲလ်ဘာဆင်းဆီးချီဝေါ ရဲ့ အကြိုက်နှစ်သက်ဆုံး စာပိုဒ်ဖြစ်တယ်လို့ သိရပါ တယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၄၀ လောက်ကစပြီး အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့တဲ့ "အစိမ်းရောင် ပြောင်းလဲရေး (Green Revolution) " ကြီးကြောင့် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း တွေ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာပြီး ပန်ဂျတ်ပြည်နယ်ဟာ နိုင်ငံရဲ့ စပါးကျီကြီးဖြစ်လာခဲ့ပေမယ့် တစ်ချိန်က သန့်ရှင်းပြီး လှေသင်္ဘောတွေနဲ့ စည်ကားခဲ့တဲ့ မြစ်ချောင်းတွေကတော့ ရေတွေခမ်းခြောက် လာပြီး ညစ်ညမ်းလာခဲ့ရပါတယ်။ စက်မှုနဲ့ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းတွေက မြေအောက်ရေတွေကို အမြောက် အမြား တူးဖော်သုံးစွဲခဲ့တာကြောင့် မြစ်ချောင်းတွေ ထဲကရေတွေ လျော့နည်းလာခဲ့ရပါတယ်။ စက်ရုံ အလုပ်ရုံတွေကထွက်ရှိတဲ့ ဘေးထွက် ပစ္စည်းနဲ့အမှိုက်တွေကို မြစ်ချောင်းတွေအတွင်း စွန့်ပစ်ခဲ့ကြတဲ့ အတွက် မြစ်ချောင်းတွေရဲ့ ရေတွေဟာ ညစ်ညမ်း လာခဲ့ရပါတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ ဓာတ် မြေသြဇာနဲ့ ဓာတုဗေဒ ပိုးသတ်ဆေးတွေကိုအများ အပြား အသုံးပြုခဲ့တဲ့အတွက် အဲဒီလုပ်ငန်းတွေက ပိုလျှံလို့ထွက်ရှိလာတဲ့ ညစ်ညမ်းတဲ့ ရေတွေက လည်းမြစ် ချောင်းတွေထဲ စီးဝင်ခဲ့ကြပါတယ်။ပန်ဂျတ်ပြည်နယ်က ၉၉ မိုင် ရှည်လျား တဲ့ ကာလီဘိန်မြစ်ဟာ အဲဒီပြည်နယ်မှာ အများ ဆုံးနေထိုင်တဲ့ ဆစ်(ခ်)လူမျိုးတွေက ဘာသာရေး အရ အထွတ်အမြတ်ထားတဲ့ မြစ်တစ်ခုဖြစ်ပါ တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ဆယ်စုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း အဲဒီမြစ်တစ်လျှောက်မှာရှိတဲ့ မြို့ပေါင်း ၆ မြို့နဲ့ ကျေးရွာပေါင်း ၄၀ ကနေ စည်းကမ်းမဲ့ အမှိုက် သရှိုက်တွေကို စွန့်ပစ်ခဲ့တာကြောင့် ရေညစ် ညမ်းတဲ့ မြောင်းကြီးတစ်ခုလို ဖြစ်လာခဲ့ရပါ တယ်။ တချို့ မြစ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေမှာ ရေ နည်းလာပြီး အနီးတစ်ဝိုက်က လယ်မြေတွေကို ခမ်းခြောက်စေခဲ့ပါတယ်။ ညစ်ညမ်းတဲ့ရေတွေ ဟာ မြေအောက်ကိုစိမ့်ဝင်ပြီး မြေအောက်ရေ အလွှာကိုပါ ညစ်ညမ်းစေတဲ့အတွက် သောက် သုံးရေကို အန္တရာယ်ပြုကာ လူတွေကို ရောဂါ အမျိုးမျိုး ဖြစ်ပွားစေခဲ့ပါတယ်။၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်ရောက်တော့ ဆစ်(ခ်)ဘုန်း တော်ကြီး ဆီးချီဝေါဟာ မနေနိုင်တော့ဘဲ အဲဒီမြစ် ကို သန့်ရှင်းရေးပြုလုပ်ဖို့ စတင်ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။ဆစ်(ခ်)လူမျိုးရဲ့ ဓလေ့ထုံးစံဖြစ်တဲ့ ကာဆီဝါလို့ ခေါ်တဲ့ လုပ်အားပေးလှူခြင်းကို အခြေခံပြီး သူနဲ့ သူ့ရဲ့နောက်လိုက်တွေဟာ အဲဒီမြစ် တစ်လျှောက် မှာ နေထိုင်ကြသူတွေကို ဘာကြောင့် ကာလီဘိန် မြစ်ကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ဖို့ လိုကြောင်း ဟောပြော စည်းရုံးခဲ့ပါတယ်။ လုပ်အားပေးမယ့်သူတွေကို စုစည်းပြီး လိုအပ်တဲ့ ပစ္စည်းကိရိယာတွေ ဝယ်ယူဖို့ ရန်ပုံငွေ ထူထောင်ပေးခဲ့ပါတယ်။ သူ့ရဲ့စည်းရုံးမှု ကြောင့် ရွာပေါင်း ၂၀ ကျော်မှ ရွာသားတွေဟာ သူရဲ့လုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်လုပ်ကိုင်လာခဲ့ကြပါတယ်။စေတနာ့ဝန်ထမ်း လုပ်အားပေးသူတွေဟာ မြစ်ထဲမှာရှိတဲ့ ဗေဒါပင်နဲ့ နှုန်းမြေအားလုံးကို ဖယ် ရှင်းလင်းခဲ့ကြပါတယ်။ မြစ်နံရံတွေတည်ဆောက် ပြီး မြစ်ကြောင်းဘေးတစ်လျှောက်မှာလည်း လမ်း တွေကို ဖောက်လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဘုန်းတော်ကြီး ဆီး ချီဝေါဟာ ပြည်နယ်အစိုးရနဲ့ မြူနီစီပါယ် အုပ်ချုပ် ရေးအဖွဲ့တွေကို မြစ်အတွင်း ညစ်ညမ်းတဲ့ရေတွေ မဝင်ရောက်နိုင်အောင် တားမြစ်ပေးဖို့ မေတ္တာရပ် ခံပြီးနောက် မြစ်ချောင်းတစ်လျှောက် နေထိုင်ကြ သူတွေကို အမှိုက်သရှိုက်တွေ မြစ်ချောင်းအတွင်း မစွန့်ပစ်ဖို့၊ မိမိတို့ရဲ့ အမှိုက်သရှိုက်တွေကို ယခင် အသုံးပြုခဲ့တဲ့ မိရိုးဖလာ အမှိုက်စွန့်ပစ်တဲ့ စနစ်တွေ ကိုဖော်ထုတ်ပြီး ဆောင်ရွက်သွားကြဖို့ ဟောပြော စည်းရုံးခဲ့ပါတယ်။ ပြည်နယ်အစိုးရကလည်း အနီး မှာ ဖောက်လုပ်ထားတဲ့ တူးမြောင်းထဲက ရေတွေ မြစ်အတွင်း မဝင်ရောက်နိုင်အောင်လမ်းလွှဲပေးခဲ့ပါ တယ်။ ဒီလိုဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့အတွက် ယခုအခါ ကာလီဘိန်မြစ်ရဲ့ အောက်ခြေဟာ သန့်ရှင်းသွားပြီး စိမ့်စမ်းရေတွေ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာတဲ့ အတွက် ယခင်လိုပြန်ပြီး ရေတွေပြည့်လာပါတယ်။ မြစ်ကမ်း တစ်လျှောက် သစ်ပင်တွေ စိုက်ပျိုးထားတဲ့ အတွက် လည်း စိမ်းလန်းစိုပြည်လာပါတယ်။ ငါးမျှားခွင့်ကို လည်း ပိတ်ပင်ထားတဲ့အတွက် ဇီဝမျိုးစိတ်တွေကို လည်း စောင့်ရှောက်ရာရောက်ပါတယ်။ယခုအခါ မြစ်ကမ်းတစ်လျှောက် အပန်းဖြေအနားယူသူတွေ ပျော်ပွဲစားထွက်တဲ့ မိသားစုတွေနဲ့ စည်ကားလာ ပါတယ်။ ဘာသာရေးပွဲတွေမှာ မြစ်အတွင်း တပျော်တပါး ရေဆင်းချိုးလာနိုင်ကြပါတယ်။လောလောဆယ် ဘုန်းတော်ကြီး ဆီးချီဝေါ ဟာ ပန်ဂျတ်ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးမှာရှိတဲ့ သားရေ နယ်စက်ရုံတွေနဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်းတွေက မိမိတို့ရဲ့ အမှိုက်သရှိုက်တွေကို မြစ်ချောင်းတွေအတွင်း မစွန့် ပစ်ကြဖို့ လှုံ့ဆော်စည်းရုံးနေပါတယ်။ ကာလီဘိန် မြစ်ကို စံနမူနာယူပြီး တခြား မြစ်ချောင်းတွေလည်း သန့်ရှင်းရေးပြုလုပ်ဖို့ တိုက်တွန်းနေပါတယ်။သူက "ကာလီဘိန်မြစ်ရဲ့ သန့်ရှင်းရေး ဆောင်ရွက်မှုကို ကြည့်ရင် ညီညွတ်ပြီး စုပေါင်းလုပ်ကိုင်ကြရင် ကျွနု်ပ်တို့နိုင်ငံရဲ့ မြစ်ချောင်းတွေဟာ စက်မှုလုပ်ငန်း တွေမပေါ်ပေါက်မီကရှိခဲ့တဲ့အတိုင်း ပြန်ပြီးသန့်သန့် ရှင်းရှင်းနဲ့ စီးဆင်းအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်တာတွေ့ ရမှာဖြစ်တယ်"လို့ ပြောကြားကြောင်းပါခင်ဗျာRef;''Heroes of the Environment'' (Time)မောင်ပုဆိုးကြမ်း
Background