ဖိလစ်ပိုင် ဆန်စပါးလုပ်ငန်း မူဝါဒနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍအပေါ် ရိုက်ခတ်မှု

(ယခင်အပတ်မှအဆက်) အခြေခံ အဆောက်အအုံ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍမှာ ဆန်ကိုပြည်ပမှ တင်သွင်း ဖို့အတွက် အခြေခံ အဆောက်အအုံတွေ မရှိပါ ဘူး။ မနီလာဆိပ်ကမ်းဟာလည်း ကုန်ပစ္စည်းတွေနဲ့ အမြဲတန်း ပြည့်နေတတ်ပါတယ်။ အထူးကောင်းတာ က ပုဂ္ဂလိကပိုင်းက ဆန်တင်သွင်းမှုဟာ ကွန်တိန် နာများ အသုံးပြုပြီး သွင်းကြတာများပါတယ်။ မနီလာကဆိပ်ကမ်း ကွန်တိန်နာ ကိုင်တွယ်ထိန်း သိမ်းမှုဟာ သွက်လက်မြန်ဆန်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင် ပါတယ်။ ပြည်တွင်း၌ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်း မှာ အနည်းနှင့်အများဆိုသလို ပြဿနာတွေတော့ ရှိကြပါတယ်။ ကြီးမားတဲ့ ကုန်တင်ကားကြီးတွေ အသုံးပြုပြီး ဆန်စပါးသယ်ယူနိုင်ဖို့က လမ်းခရီး တွေမှာ အမြဲကားတွေနဲ့ ကြပ်နေတော့ ဈေးသက် သာပေမဲ့လည်း အသုံးမပြုနိုင်ကြပါဘူး။ ကားသေး တွေ အသုံးပြုတော့ ကုန်ကျစရိတ်မှာ ပိုလာတာ ပေါ့။ ဆန်စပါးလုပ်ငန်းနှင့် ငွေကြေးအထောက်အပံ့ ဖိလစ်ပိုင်၌ ဆန်စက်အများစုဟာ ကြိတ်ခွဲပြီး ဆန်ကို ချက်ချင်းပဲ ဈေးကွက်မှာ ရောင်းချကြရ တယ်။ ဈေးတက်လာလိမ့်မယ်ဆိုတဲ့ မျှော်မှန်းချက် နဲ့ဆန်ကို မသိုလှောင်ရဲကြပါဘူး။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ ငွေကြေးရင်းနှီးရမှုဟာ အခြား နိုင်ငံတွေ ထက်နှိုင်းစာရင် အတော်မြင့်မားတာကြောင့် ဖြစ်ပါ တယ်။ ဆန်စက်တွေမှာ ရာသီမရွေး မပြတ်ကြိတ်ခွဲ ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်အတွက် ကုန်ကြမ်း ဖြစ်တဲ့ စပါးကို လှောင်ထားဖို့ လိုပါတယ်။ ဒီအတွက် ငွေကြေးဟာ အမြဲလိုအပ်နေ ပါတယ်။ ဆန်စပါး လုပ်ငန်းအတွက် ငွေကြေးလိုအပ် ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ဖို့ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှာ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုရှိခဲ့ဘူးပါတယ်။ Quedan and Rural Credit Guarantee Corporation (Quedancor) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အက်ဖ်အေအို ကမကထ ပြုလုပ်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ Association of Food Markating Agencies (AFMAရဲ့ ဒေသတွင်း လှုပ်ရှားမှုများမှာ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ် တစ်ဝိုက်က ပါဝင်လာ ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒီ Quedancor အဖွဲ့အစည်းဟာ ဆန်စက် ပိုင်ရှင်များရဲ့ စပါးအစုအဆောင်းကို အပေါင်အဖြစ် ထားပြီး ဘဏ်က ငွေချေးလို့ရအောင် ဆောင်ရွက် ပေးတဲ့ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအဖွဲ့အစည်းက ကြားဝင်ပြီး အာမခံပေးတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ Quedancor ၏ လုပ်ပုံကိုင်ပုံကို ယေဘုယျ အားဖြင့် ဆန်စက်ပိုင်ရှင်များက ကျေနပ်မှုရှိကြပြီး သူ၏ ဝန်ဆောင်မှုများကိုအသုံးချနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ သို့သော် ဝမ်းနည်းစရာကောင်းတာက Quedancor သည် မကြာခင်က ေ<ကးများစွာဖြင့် ဒေဝါလီ ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ေ<ကးဆုံးရှုံးများသည် Quedancor ၏ ချေးငှားသည့် လုပ်ပုံကိုင်ပုံ စနစ် ကြောင့်မဟုတ်ဘဲ ချေးငွေပေးရာတွင် နိုင်ငံရေး သမားက ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ပါဝင်မှုကြောင့် ဖြစ် တယ်လို့ လေ့လာသုံးသပ်သူများက ဆိုကြပါတယ်။ ဘဏ်များဘက်ကလည်း စပါးကို အပေါင် ထားချေးသည့် လုပ်ငန်းအတွက် ငွေဆက်လက် မထုတ်ပေးတော့ပါ။ အလွန်ကို ယုံကြည်စိတ်ချ ရသော ပုဂ္ဂိုလ်များမှလွဲ၍ မချေးကြတော့ပါ။ ယခင် က အပေါင်ထားသည့် စပါးသီးနှံတန်ဖိုး၏ ၅၀% ကို ချေးငွေထုတ်ပေးကြပါတယ်။ ရံဖန်ရံခါ Quedancor ၏ အာမခံချက်တောင်မလိုဘဲ ထုတ်ပေး ခဲ့ကြပါတယ်။ ဆန်စက် အငယ်စားများကတော့ Quedancor ဒေဝါလီခံသွားရပေမဲ့ Quedancor ၏ အခန်းကဏ္ဍအပေါ် ယုံကြည်နေဆဲဖြစ်၍ အစိုးရဟာ အလားတူအဖွဲ့အစည်းမျိုး တစ်ခုခုကို ပြန်လည်ပေါ်ထွက် လာအောင်လုပ်ပေးသင့်တယ် လို့ ပြောကြပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ အသစ် ပေါ်လာတဲ့ အဖွဲ့အစည်းဟာလည်း လာဘ်ပေး လာဘ်ယူ လုပ်ခဲ့တာနဲ့ပဲ ကျဆုံးသွားနိုင်တာကို စိုးရိမ်ကြပါ တယ်။ ဆန်လက်ကား ကုန်သည်ကြီးတွေက ဆန် စက်တွေကို ငွေပေးချေတဲ့အခါ (၁၅)ရက် ဆိုင်းငံ့ ချက်လက်မှတ်များ (15 day post dated cheque) များဖြင့် ပေးချေလေ့ရှိပါတယ်။ ဆန် လက်လီရောင်းသူတွေကိုတော့ ရက် (၃၀)ဆိုင်းငံ့ နဲ့ပဲ ဆန်ကို ရောင်းချပေးခဲ့ပါတယ်။ သို့သော် လည်း နောက်ပိုင်း၌ ငွေပေးငွေချေယူ ကိစ္စများကို လက်ငင်း ပေးချေလာကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဆန်စက်ပိုင်ရှင်တစ်ဦးက ပြောတာကတော့ "စူပါ မားကတ်တွေနဲ့ ဆက်ဆံရ တာကို ပိုမိုကြိုက်နှစ် သက်ကြောင်း၊ တစ်နေ့ကျရင် ငွေရမှာ သေချာတာ ကြောင့် ဖြစ်တယ်"လို့ ပြောပါတယ်။ ဆန်လက်လီ ရောင်းချသူတွေကတော့ ငွေကြေးပြတ်လပ်မှုများ မကြာခဏကြုံ ရပြီး ရံဖန်ရံခါ တရားမဝင်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေဆီက အတိုးနှုန်းမြင့်မားစွာဖြင့် ငွေချေး ယူရလျက် လည်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သုံးသပ်ချက် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၌ ဆန်စပါးလုပ်ငန်းတစ်ခု လုံးကို ခြုံငုံမည့် အသင်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို မကြာခင်က တည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအဖွဲ့ အစည်းမှာ လက်သမားကိုယ်စားလှယ်များလည်း ပါဝင်ခဲ့ကြပါတယ်။ အမည်က တော့ "Alliance of Grains Stakeholders of the Philippines" ဖြစ်ပါတယ်။ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ ပါဝင်ပတ်သက်သူ Stakeholderအချင်းချင်း ညှိနှိုင်းနိုင်ကြရန် ဖြစ်ပါတယ်။ ဆန်စပါးမှာ ထုတ် လုပ်သူ၊ သိုလှောင်သူ၊ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်သူ၊ သယ် ယူသူနဲ့ အရောင်းအဝယ်လုပ်သူများဟာ သူ့အပိုင်း နှင့်သူ Supply Chain မှာ ပါဝင်ပတ်သက်နေ ကြပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်မှာ အသစ်ဖွဲ့စည်းလိုက်တဲ့ Allianceကတော့ လယ်သမားများ ပိုမိုအကျိုး အမြတ် ခံစားနိုင်ရေးကို အခြေခံဦးတည်ပါတယ်။ သို့သော် ၂၀၀၉ ခုနှစ်၊ နှစ်လယ်ပိုင်းထိ ဆန်စက် ပိုင်ရှင်အသင်း အသင်းဟာ အဖွဲ့ဝင်မဖြစ်လာသေး ပါ။ အတွင်းရေးမှူးရုံးအဖွဲ့ကတော့ စီဘူး (Cebu) မှာ အခြေခံပါတယ်။ Alliance စိတ်အပူ ပန်ဆုံးကတော့ လယ်ယာမြေတွေ တော်တော်များ များဟာ စီးပွားရေးအခြေခံတဲ့ စက်မှုဇုန်တွေအဖြစ် ပြောင်းလဲကုန်တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှာ ဆန်စပါးလုပ်ငန်းနှင့် ပတ် သက်ပြီး commodity exchange centre မရှိသေးပါ။ quality standard များနှင့် ပတ် သက်၍လည်း တိတိကျကျသတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းထား ခြင်းမရှိသေးပါ။ ဆန်ကို နိုင်ငံတကာ၌ ရောင်းဝယ် ကြသည့်အခါ "rice with 25% broken; rice with 5% broken" စသည်ဖြင့်သာ ရောင်းချ ကြပါတယ်။ သို့သော် ထိုင်းပြည်ပပို့သူများက Thail rice with 15% brokens သည် Vietnam rice with 15% broken၏ အရည်အသွေးနှင့် လုံး၀ မတူနိုင်ပါဟုငြင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ ဆန်ကို Chicago Board of Tradeမှတစ်ဆင့် အရောင်း အဝယ် ပြုလုပ်ကြပါတယ်။ သို့သော် တစ်နေ့မှာ ပျမ်းမျှ အရောင်းအဝယ် (၂၀၀၀)လောက်ပဲ ရှိပါ တယ်။ပြောင်းမှာ အရောင်းအဝယ်ဈေး(၂၀၀၀၀၀) လောက်ရှိနေပါတယ်။ မောင်တိုင်ပင်