မြန်မာ့စီးပွားရေး ရေစီးကြောင်းနှင့် စီးပွားရေးဝန်းကျင်

စီးပွားရေးပညာရှင်၊ စီးပွားရေးလုပ် ငန်းရှင်တစ်ဦး မဟုတ်သော်လည်း နိုင်ငံ ရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်အတူ စီးပွား ရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ လုပ်နေသည့် အခါဖြစ်၍  မြန်မာ့စီးပွားရေး ရေစီး ကြောင်းနှင့် စီးပွားရေးဝန်းကျင်ကို လေ့ လာကြည့်မိသည်။

မကြာမီက တရားမဝင် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်မှုများ ယခင်ကထက်ပိုမိုများ ပြားလာသဖြင့်  ရွေ့လျားစစ်ဆေးရေး အဖွဲ့များ   ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်မည့် အကြောင်း ဖတ်ရသည်။တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင်ပင်   ဆရာ မောင်စူးစမ်း၏  စီးပွားရေး အတွေး အမြင်စာအုပ်မှ “စည်းလွတ်နှင့်စည်းညီ စီးပွားရေးနယ်ပယ်နှစ်ရပ်” ဆောင်း ပါးကို ဖတ်ရှုရသည်။ စည်းလွတ်နယ် ပယ် (Informal Sector)   ဆိုသည်မှာ စီးပွားရေးကို ဥပဒေစည်းမျဉ်းနှင့်အညီ မဆောင်ရွက်ကြခြင်း၊ တရားဝင် အခွန် အတုတ်တို့ကို ရှောင်ကြခြင်း၊ အာဏာ ပိုင်တို့ ပြဋ္ဌာန်းထားသော ပုံစံစာရွက် အမျိုးမျိုးတို့ကို မဖြည့်လိုဘဲ ရှောင်ရှား ကြခြင်း၊ တရားဝင်ခွင့်ပြုမိန့်  လိုင်စင်တို့ ကို မယူဘဲရှောင်ရှားကြခြင်း စသည်ဖြင့် တရားဝင်စည်းအပြင်ဘက်တွင် ဖြစ် ထွန်းနေသော စီးပွားရေး ''နယ်ပယ်"(ဝါ) "ခွင်'' ကိုဆိုသည်။ စည်းညီ စီးပွားရေး ဆိုသည်မှာ ဥပဒေစည်းမျဉ်း ပြဋ္ဌာန်း ချက်များ ဘောင် အတွင်း   ဆောင်ရွက် သော ''နယ်ပယ်"(ဝါ) ''ခွင်"ကို  ဆိုလို သည်ဟုဆရာမောင်စူးစမ်းကအဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ထားသည်။နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးတွင် စည်းညီ  စီးပွားရေးက အဓိကရေစီး ကြောင်း ဖြစ်နေသလား၊ သို့တည်းမ ဟုတ်စည်းလွတ် စီးပွားရေးက အဓိက ရေစီးကြောင်း ဖြစ်နေသလား၊ ဤအ ချက်သည် အလွန်အရေးကြီးပြီး သော့ ချက်ကျကြောင်းလည်း   ထောက်ပြ ထားသည်။၁၉၉၃ ခုနှစ်က ဆရာမောင်စူးစမ်း ရေးခဲ့သော အဆိုပါ ဆောင်းပါးသည် ထိုခေတ်ထိုအချိန် က မြန်မာ့စီးပွားေ ရး ရေစီးကြောင်းကို ထင်ဟပ်ဖော်ညွှန်း ထားခြင်းဖြစ်သည်။ထိုကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍  မည်သည့် ဘောဂဗေဒပညာရှင်ကမျှ တိကျပြတ် သားစွာ အကြံမပေး ရဲကြဟု ရေး သား ဖော်ပြထားသော်လည်း  စည်းလွတ် စီးပွားရေး  ပပျောက်သွားစေလိုသော ဆန္ဒဖြင့် ဘောဂဗေဒ ပညာရှင် တစ်ဦးက အကြံပေးရာ၌  "အစိုးရ၏ ချုပ်ချယ် သော စည်းမျဉ်းများကို  ဖယ်ရှားပါ။ ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဆိုင်မှု တို့ကို မြန်မြန်ဆန် ဆန် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်  ဆောင်ရွက် ပါ။   ဘဏ္ဍာရေး  လုပ်ငန်းတို့တွင် ပုဂ္ဂလိကပိုင်များကို အများဆုံးနှင့် အမြန်ဆုံးခွင့်ပြုပါ'' စသည်ဖြင့် တင်ပြ ထားကြောင်း  ဆရာမောင်စူးစမ်း က ရေးသား ဖော်ပြထားသည်။ယခု မြန်မာနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးအခြေအနေတို့များစွာပြောင်း လဲနေသည်ကို  တွေ့ရှိရသည်။  ကုန် သွယ်မှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလုပ်ငန်းများ သာမက အစိုးရဌာန အတော်များများ ၏ လုပ်ငန်းများကို ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှု အခန်းကဏ္ဍသို့ ပြောင်းလဲခွင့်ပြုပေးမှု များစွာကိုတွေ့နေရသည့်အတွက် စည်း လွတ်နယ်ပယ် အခြေအနေအကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို မေး ကြည့်ပါသည်။ထိုဝန်ထမ်းက ''ကုန်သွယ်မှု လုပ် ထုံးလုပ်နည်း၊ စည်းမျဉ်းတွေ တော် တော်များများ ဖြေလျော့ထားပြီးပါပြီ၊ အခွန်အကောက်ပိုင်းမှာလည်း အစိုးရ က တတ်နိုင်သမျှ ကုန်သည်လုပ်ငန်း ရှင်တွေ လုပ်သာ ကိုင်သာရှိအောင် လျှော့ပေါ့ပေးခဲ့ပါတယ်"ဟုဆိုသည်။''ဒါဆိုရင် ဘာကြောင့် တရားမဝင် ကုန်သွယ်  ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုတွေ ယခင်ကထက် များလာပြီး ရွေ့လျား စစ်ဆေးရေးတွေပါ ဖွဲ့လုပ်ရတာလဲ"ဟု မေးကြည့်မိသည်။''ဆရာ ရေ၊ အရင်အစိုးရလက် ထက်ကတော့ တားမြစ်ထားတဲ့၊ တင် သွင်းတင်ပို့ခွင့်မပြုတဲ့ ကုန်ပစ္စည်း အမယ် တွေကို တရားမဝင် သယ်ကြတာပါ။ အခုတော့ တင်သွင်းတင်ပို့ခွင့်တားမြစ် တာဆိုလို့  နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း များနဲ့လိုက်နာရတဲ့ စည်းမျဉ်းမှာပါ ရှိတဲ့ ကုန်ပစ္စည်းကလွဲလို့ အကုန်ခွင့်ပြု နေတာ ပဲ၊တရားဝင်ခွင့်ပြုပေမယ့်တရား မဝင်သွားတာကတော့ အခွန်ရှောင် ချင်လိုပေါ့"''ထူးခြားတာက တရားဝင် လမ်း ကြောင်းက တင်ပို့တင်သွင်းတဲ့ ပစ္စည်း တွေအပေါ်မှာလည်း မမှန်မကန်တဲ့ဈေး နှုန်းတွေနဲ့ အခွန်သက်သာအောင် လုပ် တာတွေ ပိုများလာတယ်ဆရာ"ဟု ဆို သည်။ပြင်ပစီးပွားရေးနယ်ပယ်မှ ပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးအား မေးမြန်းကြည့်ရာ ''ကုန် စည်ဒိုင်ပေါက်ေ ဈး၊ နိုင်ငံတကာေ ပါက် ဈေးနဲ့ Customs Valuation  တွေကို ဌာနပေါင်းစုံပါတဲ့အဖွဲ့နဲ့ Review လုပ် ကြည့်သင့်တာပေါ့ဗျာ၊ ဒါဆိုရင် အား လုံးအဖြစ်မှန်တွေ့ရမှာ။ ကုန်သည်ပိုင်း ကလည်း မှန်ဖို့၊ ဝန်ထမ်းပိုင်းကလည်း မှန်ဖို့၊ လွှတ်တော်တို့  အစိုးရတို့က လည်း Rule of Law   ဖြစ်အောင် စီမံ ကွပ်ကဲဖို့လိုမယ်ထင်ပါတယ်။ ကုန်သည် အများစုကတော့   ကောင်းရောင်း ကောင်းဝယ်လုပ်ချင်ကြတာပါ။ သူများ ထက် ပိုမြတ်ချင်တဲ့သူ တချို့ကြောင့် ဈေးကွက်မှာ Level Playing Field  မဖြစ်ရုံသာမကဘူး၊ အများ မိုးခါးရေ သောက်လို့ လိုက်သောက်ရာက ပမာဏ ကြီးလာတာပေါ့ဗျာ၊   National Character  ပါ  မပျက်အောင် လမ်း ကြောင်းမှန်ပေါ်  ရောက်အောင် ထိန်း သင့်တာပေါ့ဗျာ"ဟု ရှင်းပြသည်။လားရှိုးကမိတ်ဆွေတစ်ဦးကတော့ "ရွေ့လျားစစ်ကြောင်းက ရှောင်ကွင်း လမ်းနဲ့ လမ်းကြောင်းပေါ်က ကုန်တင် ယာဉ်တွေကို ရှောင်တခင် စစ်တာမျိုး သာမကဘူး၊ တစ်ပိုင်တစ်နိုင်တွေ စု ပေါင်းသယ်ဆောင်မှုအမျိုးမျိုးကို ဘယ် လိုစဉ်းစားမယ်။ မူဆယ် ကုန်သွယ်ရေး စခန်းက တရားဝင် ဖြတ်တဲ့အထဲမှာ ညှိနှိုင်းပြီး  တရားမဝင် လုပ်တာမျိုးကို ဘယ်လိုထိထိရောက်ရောက် အရေးယူ မယ်ဆိုတာမျိုးတွေကို သူ့အပိုင်းနဲ့သူ လုပ်သင့်တယ်ထင်တယ်"ဟု သူ့အမြင် ကို ပြောပြသည်။ ပင်လယ်ပြင်မှာ အသက်မွေးဝမ်း ကျောင်းသူတစ်ဦးကတော့  ''စက်သုံး ဆီမှောင်ခိုတွေက  တအားများတယ် ဆရာ"ဟု ဆိုသည်။လမ်းကြောင်းအမှန်အတိုင်း ဖြစ် စေလိုသူ  ကုန်သည်တစ်ဦးကတော့ ''ကုန်သွယ်လုပ်ငန်းခွန်ကို အဝင် (Point of entry)  ကုန်သွယ်တဲ့ ဂိတ်ဝမှာ ကြို တင်ကောက်တာမျိုးထက် အရင်းအမြစ် ဖြစ်တဲ့ ဈေးကွက်တွေမှာ လက်ကား၊ လက်လီလမ်းကြောင်းအလိုက် တရား ဝင်ကောက်ရင်  တရားမဝင် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်မှု လျော့နည်းသွားမယ်လို့ ထင်တယ်။ တစ်နိုင်တစ်ဆွဲနဲ့ ကယ်ရီ တွေကို  သွားကိုင်မဲ့အစား  အရင်းနဲ့ အဖျားကို နိုင်အောင် ကိုင်နိုင်မှ အောင် မြင်မယ်ထင်တယ်"ဟု ဆိုသည်။နိုင်ငံရေးစနစ်ပြောင်း၊ ခေတ်ပြောင်း တွင် မြန်မာ့စီးပွားရေး ရေစီးကြောင်း သည် ယခင်လို အတားအဆီး၊ အဖု အထစ် ကန့်သတ်မှုကင်းကင်းဖြင့် ချော မွေ့စွာ စီးဆင်းနိုင်အောင် ပြုပြင်ပြောင်း လဲနေချိန်မျိုးတွင် စီးပွားရေး ဝန်းကျင် ကောင်း ဖြစ်ပေါ်ရေးအတွက် ပြည်သူ တစ်ရပ်လုံး ဝိုင်းဝန်းကြိုးစားသွားကြရန် လိုအပ် လာပြီဖြစ်သည်။သို့မှသာ မြန်မာ့စီးပွားရေး  ရေစီး ကြောင်းသည် မြောင်းငယ်၊ ချောင်းငယ် မှတစ်ဆင့် မြစ်ကြောင်းအတိုင်း ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေးဈေးကွက် သမုဒ္ဒရာသို့ ချော မွေ့စွာ စီးဆင်းဝင်ရောက်နိုင်လိမ့်မည် ဟု ယုံကြည်ပါသည်။