တစ်လှေတည်းစီး တစ်ခရီးတည်း သွားကြမဲ့ အာဖတာ ခရီးအစ

ဒီဇင်ဘာ ၃၁ ရက် ညသန်းခေါင်မှာ သံချောင်း ခေါက်လိုက်ပြီးတဲ့နောက် နေ့သစ်တစ်ခ ုမွေးဖွား လာပါတယ်။ ထို့ အတူ နှစ်သစ်တစ်ခုကို ကူးပြောင်း လာခဲ့ ပါတယ်။ ဒီနေ့ဒီအချိန်မှာပဲ အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ ကလည်း အာဆီယံ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှု ဒေသဆိုတဲ့ မှတ်တိုင်သစ် တစ်ခုကို ထူထောင်ပေး လိုက်ပါတယ်။ အာဆီယံခြောက်နိုင်ငံ ဖြစ်တဲ့ ဘရူနိုင်း၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ စင်ကာပူနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံတို့က မိမိတို့ နယ်နိမိတ်တွေကို ဖြတ်သန်းပြီး ကုန်ပစ္စည်း အားလုံးကို အခွန်လွတ် တင်သွင်းခွင့်ပြုလိုက်ပါတယ်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့စပြီး အာဖတာလို့ အများသိ နေကြတဲ့ အာဆီယံ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှု ဒေသအတွက် ဘုံဦးစားပေး အကောက်အခွန် (Common Effective Preferential Tariff-CEPT) အစီအစဉ်အရ အာဆီယံ-၆ နိုင်ငံ ဒေသမှာ ရှိတဲ့ နောက်ထပ် အကောက်ခွန် လိုင်း ၇၈၈၁ ခုကို အကောက်ခွန် ကင်းလွတ် ခွင့်ပြုမှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် စုစုပေါင်း အကောက်အခွန် လိုင်းပေါင်း ၅၄၄၅၇ (စုစုပေါင်းရဲ့ ၉၉ ဒသမ ၁၁ ရာခိုင်နှုန်း) ကို အခွန် ကင်းလွတ် ခွင့်ပြုမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အကောက်ခွန်နှုန်းထားတွေကို လည်း ၂၀၀၉ ခုနှစ်က သုည ဒသမ ၇၉ အထိ လျှော့ချပေးခဲ့ရာ ကနေ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်မှာ သုည ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်း အထိ လျှော့ချပေးတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်းက အာဆီယံ ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်မှုမှာ ဒီအကောက် အခွန်လိုင်းတွေ ကရတဲ့ သွင်းကုန်တန်ဖိုးဟာ ဒေါ်လာ ၂၂ ဒသမ ၆၆ ဘီလီယံ ရှိပြီး အာဆီယံ ဒေသ ခြောက်နိုင်ငံရဲ့ သွင်းကုန်စုစုပေါင်းရဲ့ ၁၁ ဒသမ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါတယ်။ ဒီအကောက်ခွန် လိုင်းတွေထဲမှာ လေအေးပေးစက်လို လူကုန်သုံးပစ္စည်း တွေ၊ ငရုတ်သီး၊ ပဲငါးပိလို စားသောက် ကုန်တွေပါဝင်သလို မော်တော်ဆိုင် ကယ်စက်အစိတ်အပိုင်းနဲ့ မော်တော် ကားဆလင်ဒါလို စက်မှုသုံးကုန်ကြမ်း တွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ တခြားထုတ်ကုန်တွေကတော့ သံ နဲ့ သံမဏိ၊ ပလတ်စတစ်၊ စက်ယန္တရား နဲ့ စက်မှု အသုံးအဆောင်များ၊ ဓာတု ဆေးများ၊ ပြုပြင်ပြီးအစားအစာ၊ ငရုတ် ကောင်း၊ ဘိလပ်မြေ၊ ေ<ကထည်နဲ့ မှန် စတဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေပါဝင်ပါတယ်။ CEPT-AFTA  အရ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တိုင်းရဲ့ ထုတ်ကုန်တွေကို ပုံမှန်လမ်း ကြောင်း (Normal Track) က တင်ပို့ ခွင့်ပြုပြီး အာဆီယံ ၆ နိုင်ငံက အခွန်ကို ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်မှာ သုည ရာခိုင်နှုန်း အထိ လျှော့ချပေးမှာဖြစ်ပြီး ကမ္ဘောဒီး ယား၊ လာအို၊ မြန်မာနဲ့ ဗီယက်နမ်တို့ ကတော့ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ စတင်ကျင့်သုံး မှာ ဖြစ်ပါတယ်။  CEPT-AFTA အရ ဆေးရွက်ကြီး နဲ့ကော်ဖီလိုလယ်ယာထွက်ကုန်တွေကို အရေးကြီးစာရင်း (Sensitive List) မှာ ထားတဲ့အတွက် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်မှာ ၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျှော့ချပြီး ၂၀၁၅ ပြည့်နှစ်မှာ သုညရာခိုင်နှုန်းအထိလျှော့ ချပါမယ်။ အလွန်အရေးကြီးစာရင်း (Highly Sensitive List) မှာ ဆန်ကိုတော့ အမြင့်ဆုံးထားရှိပါတယ်။ အထွေထွေ ဖယ်ထား စာရင်း (General Exclusion List) စတဲ့ပစ္စည်းတွေကိုတော့ အမျိုးသား လုံခြုံရေး၊ ကိုယ်ကျင့်တရား၊ ကျန်း မာရေး၊ ရသဆိုင်ရာ တန်ဖိုးထားမှု၊ ရှေး ဟောင်း အထောက်အထား စတဲ့ အခြေအနေတွေပေါ်မှာမူတည်ပြီး ထားရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်နေ့အခြေအနေ အရ အကောက်အခွန်လိုင်း ၄၈၇ (အကောက်ခွန်လိုင်း အားလုံးရဲ့ သုည ဒသမ ၈၉ ရာခိုင်နှုန်း) ကတော့ အရေး ကြီးစာရင်း၊ အလွန်အရေးကြီးစာရင်းနဲ့ အထွေထွေဖယ်ထားစာရင်းထဲမှာ ပါနေ ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အာဖတာအရ အခွန်လျှော့ချပေးမဲ့ အကောက်ခွန်လိုင်းက ၉၉ ဒသမ ၁၁ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါတယ်။ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှု ဒေသကို အောင်မြင်စွာ ထူထောင်နိုင်ဖို့ အတွက် အာဆီယံနိုင်ငံ အသီးသီးက ဆောင်ရွက် ကိစ္စအသီးသီးကို လှုပ်ရှားဆောင်ရွက် လျက်ရှိပါတယ်။ အာဖတာ အစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်ရာကနေဖြစ်ပေါ်လာမဲ့ ဂယက်ရိုက် ခတ်မှုအခြေအနေကို စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ရှင်တွေက ကြိုတင်စဉ်းစားဆောင်ရွက် လျက်ရှိပြီး တချို့ကတော့ ပို့ကုန်အခွင့် အလမ်းတွေ တိုးတက်လာတဲ့ အတွက် လယ်ယာကဏ္ဍ ပြန်လည် တိုးတက်လာလိမ့် မယ်လို့ ခန့်မှန်းကြ ပါတယ်။ ပြည်တွင်း စီးပွားရေး အခြေခံ အဆောက်အအုံနဲ့ လက်ရှိ စီးပွားရေး စနစ်ပုံစံတွေက အကန့်အသတ်တွေရှိ နေတဲ့အတွက် တချို့စီးပွားရေး လုပ်ငန်း ခေါင်းဆောင်တွေက ကျယ်ပြန့်တဲ့ ဈေးကွက်ထဲကိုဝင်မဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရဲ့ စွမ်းရည်ကို မယုံရဲဘူးဖြစ်နေပါတယ်။ တခြား အာဆီယံနိုင်ငံ တွေကနေ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရဲ့သွင်းကုန်ဟာ ၂၀၀၈ ခုနှစ်က ဒေါ်လာ ၄ ဒသမ ၇၄ ဘီလီယံရှိပြီး စုစုပေါင်းသွင်းကုန်ရဲ့ ၇၂ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါတယ်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်က ကမ္ဘောဒီးယား ပို့ကုန်ရဲ့ ၂ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်းပဲရှိတဲ့ လက်ယာ စိုက်ပျိုးရေး ကဏ္ဍကို အာဖတာ အစီအစဉ် အရ ပိုမိုတိုးချဲ့ပြီး အိမ်နီးချင်းထိုင်းနဲ့ ဗီယက်နမ်တို့ကို ကျော်လွန်ပြီး တင်ပို့နိုင်လိမ့်မယ် လို့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဒုတိယ ဝန်ကြီးချန်နိုရာက ပြောပါတယ်။  ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံကတင်ပို့တဲ့ ကုန်ပစ္စည်း တွေကတော့ ဆန်၊ ပဲပုပ်နဲ့ ပလောပီနံတို့ဖြစ်ပါ တယ်။ ကမ္ဘောဒီးယား အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းဟာ ကမ္ဘောဒီးယား စက်မှု လုပ်ငန်းရဲ့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းထိ ရှိပါတယ်။ အခြားအသေး စားနဲ့အလတ်စား စက်မှုလုပ်ငန်းပေါင်း ၃၂၀၀၀ ရှိပြီး အစားအစာနဲ့အဝတ် အထည်တို့ကို ထုတ်လုပ်ပေးပါတယ်။ တင်သွင်းလာတဲ့ ကုန်စည်တွေကို အဆင့်အတန်း သတ်မှတ်တဲ့ ဥပဒေ ထုတ်ပြန်ဖို့လိုနေပြီလို့ စက်မှု၊ သတ္တု တွင်းနဲ့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနမှ ညွှန်ကြား ရေးမှူးက ပြောပါတယ်။အင်ဒိုနီးရှား အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက သူ့ရဲ့ပြည် တွင်းစက်မှုလုပ်ငန်းတွေကို အားနည်း သွားစေနိုင်တဲ့ အလားအလာ ရှိတဲ့ အကောက်အခွန်လိုင်း ၄၅၅ လိုင်းကို ပြန်လည် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးဖို့ ကြိုးစား နေပါတယ်လို့ အန်တာရာသတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီအကောက်ခွန်လိုင်း ၄၅၅ လိုင်း အနက် ဆက်အာဖတာအစီအစဉ်အရ အာဆီယံ-၆ နိုင်ငံနဲ့သက်ဆိုင်တာက ၂၂၇ လိုင်းဖြစ်ပြီး အာဆီယံ-တရုတ် အက်ဖ်တီအေအရ ၂၂၈ လိုင်း ရှိတယ် လို့ စီးပွားရေးဝန်ကြီးဟတ္တာရာဂျာဆာ က ပြောပါတယ်။အင်ဒိုနီးရှားအစားအစာနဲ့ အဖျော်ယမကာလုပ်ငန်းများအနေနဲ့ တခြားငါးနိုင်ငံက လှိမ့်ဝင်လာမဲ့ ထုတ် ကုန်တွေကို ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း ရှိတယ်လို့ အစားအစာနဲ့ အဖျော်ယမကာ လုပ်ငန်း အသင်း ဥက္ကဌ သောမတ်ဒါမာဝန်က ပြောပါတယ။် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ မော်တော် ကားလုပ်ငန်းအလားအလာကတော့ ကောင်းနေပါတယ်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်က ကားစီးရေ ၆၀၃၇၀၀ တင်ပို့ခဲ့ရပါတယ်။ မော်တော်ဆိုင်ကယ် လုပ်ငန်းကတော့  ၁ ရာခိုင်နှုန်း လောက်ကိုပဲ ပြည်ပကိုတင် ပို့ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ ဘာလီကျွန်းမှာတော့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း၊ စက်မှုလုပ်ငန်း တွေ၊ အိမ်တွင်းလက်မှု ပစ္စည်းတွေကို အရည်အသွေးတိုးတက်အောင်ဆောင် ရွက်နေတယ်လို့ ကျွန်းအုပ်ချုပ်ရေးမှူး က ပြောပါတယ်။မလေးရှား လွတ်လပ်တဲ့သဘောတူစာချုပ် တွေကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ဖို့ အတွက် ဥပဒေတွေ ရေးဆွဲ အတည်ပြု ပြီးပြီလို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကုန်သွယ်မှု နဲ့ စက်မှုဝန်ကြီးဌာနက ပြောပါတယ်။ အက်ဖ်တီအေကြောင့်ဖြစ်ပေါ် လာမဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြောကြားရာမှာ မလေးရှား နိုင်ငံဟာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်ကတည်းက အခွန်တွေတစစလျှော့ချထားပေးပြီး သားဖြစ်လို့ အက်ဖ်တီအေကို အကောင် အထည်ဖော်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ အသွင်ကူး ပြောင်းရေးကာလ ပြည့် မြောက်သွားပြီ လို့ မလေးရှားနိုင်ငံ တရုတ် ကုန်သည် ကြီးများနဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ်က ပြောကြားပါတယ်။ဖိလစ်ပိုင် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံဟာ ယခုနှစ်မှာ ဘတ်ဂျက်လိုငွေပြမဲ့အလားအလာရှိနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေနဲ့ ကုန်သွယ်တဲ့အခါ အခွန်သုညရာခိုင်နှုန်း အထိလျှော့ချရမှာဖြစ်တဲ့အတွက် အစိုး ရဝင်ငွေမှာ ပြင်းထန်တဲ့ရိုက်ခတ်မှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါ တယ်။ ယခုနှစ်ထဲမှာပြုလုပ်တဲ့ အခွန် လိုင်းဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်တွေက အစိုးရဝင်ငွေအပေါ်မှာ ရောက်ရှိလာမဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေကို စီးပွားရေး စီမံခန့်ခွဲသူတွေက လေ့လာဆန်းစစ်နေ တယ်လို့ အကောက်အခွန်ကော်မရှင်နာ ပိုလီယံမိုရေးက ပြောပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က အကောက်ခွန်ရရှိဖို့ ရည်မှန်းချက်ကို ပီဆို ၇၃ ဒသမ ၃ ဘီလီယံထားခဲ့ပေမယ့် ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်စာရင်းအရ ပီဆို ၆၉ ဒသမ ၂၃ ဘီလီယံသာရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်ပြည်တွင်းရှိ ရေနံဓာတု အခြေပြုလုပ်ငန်းတွေကို အခွန်သဘော တူညီချက်ကြောင့် ထိခိုက်မှုမရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ ပလတ်စတစ်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်သူများအသင်းက အစိုးရကို ပန်ကြားထားပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှာ ရွေးချယ်တင် မြှောက်ပွဲတွေရှိနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကုန်စည် အကောက်ခွန ်နှုန်းထား လျှော့ချ ရေးအပါအဝင် အိမ်နီးချင်းတွေနဲ့ညှိနှိုင်း ထားတဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ကုန်သွယ်ရေး ကတိကဝတ်တွေကို အစိုးရသစ်က လက်ခံ/မခံကိစ္စက စဉ်းစားစရာဖြစ်နေ ပါတယ်။ထိုင်းနိုင်ငံ အစိုးရအရာရှိတွေက မေးမြန်လာ တဲ့မေးခွန်းတွေကို နေ့စဉ်လက်ခံပြော ကြားပေးနိုင်ဖို့အတွက် ထိုင်းစီးပွားရေး နဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန အာဆီယံအရေးပေါ်လိုင်း ၁၃၈၅ (ASEAN Hotline 1385) ကို ဖွဲ့စည်းပေး ခဲ့ပါတယ်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက် နေသူတွေကို အကူအညီပေးဖို့နဲ့ အများ ပြည်သူက မေးမြန်း လာတာတွေကို ဖြေ ကြားပေးနိုင်ဖို့ ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့လမ်းညွှန်ချက်အရ ဒီဝန်ဆောင်မှုကို ပြုလုပ်တာ ပါလို့ စီးပွားရေးနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ် ရေးဝန်ကြီး ပွန်စီဝါနာကာဆိုင်းက ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့က ပြောပါတယ်။ အာဖတာကြောင့် နစ်နာနိုင်တဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေကို ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်မှာ ထိထိ ရောက်ရောက် ယှဉ်ပြိုင် နိုင်အောင် အကူအညီပေးဖို့ ရန်ပုံငွေ တစ်ရပ်ထူထောင် ထားပြီးပြီလို့ ဆိုပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံက အာဆီယံနိုင်ငံတွေ ကို တင်ပို့မဲ့ပို့ကုန်ဟာ ယခုနှစ်မှာ ၁၀-၁၅ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်မယ်လို့ စီးပွားရေးနဲ့ ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောပါတယ်။ ရရှိလာမဲ့ အကျိုးအမြတ်တွေ အကြောင်းကို စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် တွေအပြည့်အဝနားလည် သဘောပေါက်ပြီး အကျိုးအမြတ်တွေ အပြည့်အ၀ အသုံးချနိုင်အောင် ဖေဖော်ဝါရီလမှာ စီးပွားရေးနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြည်ပကုန်သွယ်မှုဦးစီးဌာန က ဆွေးနွေးပွဲတွေ ကျင်းပသွားမယ်လို့ ဌာနရဲ့ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ကပြောပါ တယ်။ သက်ကြီးရွယ်အို လူဦးရေတိုးတက်ပြီး စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းအတွက် လုပ်သားရှားပါးနေတဲ့ ဂျပန် လိုနိုင်ငံမျိုးတွေက ထိုင်းနိုင်ငံကို အမှာ စာတွေပို့လာနေပြီလို့ ဆိုပါတယ်။ မယ်လမင်း ပြဿနာဖြစ်ပြီးတဲ့နောက်မှာ ဂျပန်စားသုံးသူတွေက ထိုင်းထုတ်ကုန် တွေဘက ်ဦးလှည့်လာကြပါ တယ်။ လုပ် သားစရိတ်၊ ကုန်ကြမ်းစရိတ်သက်သာ ပြီး ထုပ်ပိုးမှုအရည်အသွေးကလည်း ထိုင်းနိုင်ငံက ဗီယက်နမ် ထက်သာလွန် ပါတယ်။ ပြုပြင်ပြီး အစားအစာ ဈေးကွက် ကျယ်ပြန့်လာတာနဲ့ အာဆီယံလွတ်လပ် တဲ့ ကုန်သွယ်မှု နယ်မြေတို့ကြောင့် ထိုင်း နိုင်ငံရဲ့ပြုပြင်ပြီး အစားအစာ ထုတ်လုပ်မှုကာလဟာ တိုးတက် လာနိုင်တယ်လို့ ထိုင်းစက်မှုလုပ်ငန်း အသင်းဥက္ကဌက ပြောကြားပါတယ်။ဦးတည်ရာလမ်း တစ်စုတည်းသောဈေးကွက်နဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုအခြေခံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် လာဖို့အတွက် အာဆီယံစီးပွားရေး အသိုက်အဝန်းကို တည်ထောင်ဖို့နဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့က ရည်မှန်းချက်ရှိပါ တယ်။ အာဆီယံစီးပွားရေးအသိုက် အဝန်းကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ အကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့အတွက် အာဆီယံလွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်ရေး ဒေသထူထောင်မှုအရ အာရှစီးပွားရေး အသိုက်အဝန်းရဲ့ စီမံချက်အရ ဆောင် ရွက်တာဖြစ်ပြီး အာရှစီးပွားရေးအသိုက် အဝန်းထူထောင်ရေးအတွက် ပထမ ခြေလှမ်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ဉာဏ်တင်