Background
အိန္ဒိယဘက်မှ စိန်များကို ပြည် တွင်းဈေးကွက်က ဝယ်ယူအသုံးပြုလျက် ရှိရာ အိန္ဒိယစိန်ဈေး တက်ခြင်းကြောင့် ပြည်တွင်းစိန်ဈေး ကွက်မှာ ၅ ရာခိုင်နှုန်း နီးပါးဈေးတက်လျက်ရှိပြီး ကျင်ဖြူစိန် များအဝင်နည်း၍ ပစ္စည်းပြတ်သလောက် ရှိနေကြောင်းသိရပါတယ်။ကျင်ဖြူစိန်ကို မြန်မာနိုင်ငံမှ အသုံးများပြီး အိန္ဒိယဘက်မှ ပစ္စည်းဝင်ရောက် မှုနည်းလာခြင်းကြောင့် ပစ္စည်းရှားလာကြောင်းနဲ့ အိန္ဒိယစိန်သွေးတဲ့လုပ်အား ခဈေးနှုန်းများအပြောင်းအလဲဖြစ်ပေါ် လာခြင်းကြောင့် လက်ဝင်တဲ့ စိန်အပွင့် သေးများ ပို၍ဈေးမြင့် လျက်ရှိကြောင်း မန္တလေးမြို့စိန်ဈေးကွက်အတွင်းမှ သိရပါတယ်။ ''ကျင်ဖြူက အသစ်ရယ်လို့ မဝင် ဘူး၊ ဈေးကွက်ထဲမှာရှိသလောက်ဘဲ အ ရောင်းအဝယ်လုပ်နေရတယ်။ ကျင်ဖြူ အမိုျးအစားအများ ကြီးထဲကမှ ကျင်ဖြူ မဲပြီးဖြူတာ၊ မဲပြီးစိမ်းတာ၊ ညိုပြီးဝါတာ၊ ကာလာများတာကို ကြိုက်ကြတယ်။အစိမ်းဘက်ပါတာကို အန်တီတို့ကြိုက် ကြတယ်။ ကာလာမှာ သူ့အမှတ်အသား နဲ့ အခေါ်အဝေါ်လေးတွေရှိတယ်။ J နဲ့G ဈေးမြင့်တာတွေ သိပ်မဝင်ဘူး။ ပစ္စည်းကောင်းရှားတဲ့အတွက် စိတ်တိုင်း ကျပစ္စည်းလိုချင်တာ မရနိုင်တာပေါ့'' လို့ မန္တလေးရှိစိန်ကုန်သည်တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ စိန်ဈေးနှုန်းမှာ စိန်ကောင်းစိန်သန့် တဲ့အပေါ်မူတည်ပြီး ဈေးနှုန်းကွဲပြားပါ တယ်။ ယခုလတွင် တောင်ပြုံးပွဲရာသီ ကြောင့် မန္တလေးမြို့သို့ နယ်စုံမှလာ ရောက်သူများမှ စိန်သေးသေးဖြင့် ပြု လုပ်ထားတဲ့အထည်များကို ဝယ်ယူလျက် ရှိကြောင်း သိရပါတယ်။ ၁ဝ လုံးစီး ၂ဝ လုံးစီး ၄ဝ လုံးစီး အကျင် ၁၈ဝဝဝဝ မှ ၂ဝဝဝဝဝ ၁၅ဝဝဝဝ မှ ၁၈ဝဝဝဝ ၁၂ဝဝဝဝ မှ ၁၄ဝဝဝဝ အသန့်နီးပါး ၃၇ဝဝဝဝ မှ ၃၈ဝဝဝဝ ၂၈ဝဝဝဝ မှ ၃၂ဝဝဝဝ ၂၈ဝဝဝဝ မှ ၃၄ဝဝဝဝ ကောင်းတဲ့စိန် စိန်အသန့် ၆၂ဝဝဝဝ ၄၈ဝဝဝဝ ၄၅ဝဝဝဝ ဇူးဇူး
ကုန်စည်တွေရဲ့ သမိုင်းအစဉ်အလာအရ တောင်သူတွေအတွက် နှစ် နှစ်၊ ကုန်သည်တွေအတွက် သုံးနှစ်၊ အကျိုးအမြတ်ရရှိတဲ့ အပေါ်အခြေခံပြီး၊ ကနေဒါတောင်သူများ ပဲအမျိုးအစား ရွေးချယ်စိုက်ကြပါတယ်။ ယခုနှစ် ကနေဒါနိုင်ငံအနောက်ခြမ်းမှာ ပဲနီ လေးကို ပိုမိုစိုက်ပျိုးလာကြခြင်းက အဲဒီအချက်ကို ပိုမိုပေါ်လွင်စေပါတယ်။
ပြည်ပက တင်သွင်းတဲ့ ဈေးနှုန်း ထက် တစ်ကီလိုကို ရူပီး ၁ဝ (ကန်ဒေါ် လာ ဝ ဒသမ ၂၁၅) လျှော့ချပြီး ဆင်းရဲသားများကို ရောင်းချ ပေးတဲ့ သက်သာချောင်ချိရေး အစီအစဉ်ဖြစ်တဲ့ လျှော့ဈေးနဲ့ရောင်းချတဲ့ကာလကို လာမယ့်ဘဏ္ဍာနှစ်အထိ အစိုးရက သက်တမ်း တိုးဖွယ်ရှိတယ်လို့ စားသုံးသူရေးရာ ဝန်ကြီးဌာနမှ ထိပ်တန်းအရာရှိတစ်ဦးက ပြောကြားပါတယ်။
ယခု သီတင်းပတ်တွေမှာ နိုင်ငံတကာ ကုလာပဲဖြူလုံးကြီးဈေးကွက်ဟာ အရောင်းအဝယ်အားပျော့နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ယခုနှစ် အိန္ဒိယပဲရိတ်သိမ်းချိန်မှာ မိုးရွာသွန်းမှုကြောင့် နှောင့်နှေးမှုဖြစ်နိုင်ပေမယ့် ကာဘူလီကုလားပဲရဲ့ ထွက်ရှိမှုကိုတော့ ထိခိုက်နိုင်ဖွယ်မရှိဘူးလို့ ဆို ပါတယ်။
ပဲခူးတိုင်းအနောက်ပိုင်း၊ လက်ပံတန်းမြို့နယ်တွင် နွေစပါးစိုက်ပိုျးရန် လျာထားဧက ၂၁၇၆၂ ရှိရာ ယနေ့ထိ စိုက်ပိုျးပြီးဧက ၇၈၃၈ရှိပြီး အရည်အသွေးကောင်းပြီး ဝယ်လိုအား ကောင်းတဲ့ မနောသုခ၊ ဆင်းသွယ်လတ်၊ ရွှေမြန်မာ၊ ဆင်းသုခ၊ စပါးမိုျးများကို အဓိကပျိုးထာင် စိုက်ပျိုးထားကြောင်း၊ တောင်သူများအနေဖြင့်
ရက်ပေါင်း ၂၈ရက်သာရှိတဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလရဲ့ လတစ်ဝက်ကျိုးချိန်မှာတော့ ပခုက္ကူကို ဆန် ၁၃၃၈၉၆အိတ် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါ တယ်။ ဒေသအလိုက်ခွဲခြားကြည့်မယ်ဆိုရင် စစ်ကိုင်းတိုင်းရွှေဘိုက ကား ၁၁ စီးနဲ့ ၄၄ဝဝ အိတ်၊ မုံရွာက ၁၅ စီးနဲ့ အိတ် ၅ဝဝဝ ၊ ရေဦး က ၄ စီးနဲ့ ၁၆ဝဝ အိတ်၊ ကလေးက ၂ စီးနဲ့ အိတ် ၁ဝဝဝ စုစုပေါင်း ၁၂ဝဝဝ အိတ်ဝင်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ ဧရာဝတီတိုင်းဘက်ကတော့ မြောင်းမြက ရေယာဉ် ကိုးစီးနဲ့ ၉ဝ၉၈၃ အိတ်၊ မြန်အောင်က တစ်စီး ၆၅ဝဝ အိတ်၊ အိမ်မဲက တစ်စီး ၆၃၅ဝ အိတ်၊ ဟင်္သာတက နှစ်စီး ၁၆ဝ၆၃ အိတ်နဲ့ ပုသိမ်က တစ်စီး ၂ဝဝဝ အိတ် စုစုပေါင်း ၁၂၁၈၉၆ အိတ် ဝင်ရောက်ခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။
အယ်နီညိုကြောင့် လယ်ယာကဏ္ဍမှာဆုံးရှုံးမှုတွေဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပေမယ့် လက်ရှိနိုင်ငံရဲ့ ဆန်သိုလှောင်ရုံတွေမှာ ဆန်အလုံအလောက် ရှိနေတာရယ်၊ လာမယ့်လတွေမှာ တင်သွင်းထားတဲ့ ဆန်တွေရောက်လာတော့မှာ ဖြစ်တာရယ်ကြောင့် ထပ်ပြီးအပိုဆောင်း တင် သွင်းဖို့ မလိုအပ်ဘူးလို့ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံစားနပ်ရိက္ခာအာဏာပိုင် NFA မှ တာဝန်ရှိသူများက ပြောကြားပါတယ်။ ဆန်တန်ချိန် လေးသိန်းဝန်းကျင်မှာ နိုင်င်ငံကိုရောက်ရှိပြီးဖြစ်ပြီး တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၇ သန်းခန့်မှာ မနီလာကို တင်ပို့နေဆဲဖြစ် တယ်လို့ NFA လက်ထောက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး Jose Cordero က ပြောကြားပါတယ်။ လက်ရှိနိုင်ငံရဲ့ အရန် န်သိုလှောင်မှု တန်ချိန် ၂ ဒမသ ၆ သန်းရှိတဲ့အနက် တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၂ သန်းမှာ သိုလှောင်ရုံတွေမှာရှိပြီး တန်ချိန် တစ်သန်းမှာ NFA က သိုလှောင်ထားပြီး တန်ချိန် ၄၁၇၁ဝဝ ခန့်မှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေလက်ထဲမှာ ရှိတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံဟာ ယမန်နှစ် မုန်တိုင်း များ ကြောင့် ဆန်တန်ချိန် ၂ ဒသမ ၄ သန်းအထိ တင်သွင်းနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ Sources: riceonline
တစ်ဖက်နိုင်ငံမှာ ဆန်ဈေးကောင်းနေတဲ့အတွက် မြန်မာဆန်တွေ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် မြဝတီမှတစ်ဆင့် မဲဆောက်သို့ ရားမဝင် တင်ပို့မှုများရှိနေကြောင်း သတင်းရရှိပါတယ်။ ၅ဝ ကီလိုဝင် မြန်မာဆန်အကောင်းစားတစ်အိတ်ကို မဲဆောက်မှာ ထိုင်းဘတ်ငွေနဲ့ ၁၄ဝဝ ရှိပြီး မြန်မာငွေနဲ့ဆိုရင် ၄၂ဝဝဝ ကျပ်ခန့်ဈေးရှိပါတယ်။
၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်နေ့တွင် စတင်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည့် အာဆီယံလွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှုသဘော တူညီချက် AFTA အစီအစဉ်အရ ပြည်တွင်းဆန်ထုတ်လုပ်သူများအား ထိခိုက်မှုမရှိစေရန် ထိုင်းနိုင်ငံသည် ဆန်တင်သွင်းမှုအတွက် တင်းကျပ်သည့် သတ်မှတ်ချက်များ ချမှတ်ထားပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်းသို့ တင်သွင်းမည့်ဆန်များ အား စံချိန်စံညွှန်းပြည့်မီမှု၊ သန့်ရှင်းမှုနှင့် ကျန်းမာရေးနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိမရှိ စစ်ဆေးပြီးမှသာ တင်သွင်းခွင့်ပြုတော့မည်ဟု ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၇ ရက်နေ့ထုတ် ဘန်ကောက်ပို့စ် သတင်းစာတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။