Background
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံရှိ အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့်ဒေသတစ်ခုဖြစ်သောDak Lakစီရင်စုသည်နိုင်ငံ၏ အဓိကကော်ဖီ စိုက်ပျိုးသည့်ဒေသတစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ယင်းဒေသ၏ ကော်ဖီထုတ်လုပ်မှုသည် နိုင်ငံအတွင်း ကော်ဖီစေ့ထုတ်လုပ် မှု စုစုပေါင်း၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ ရှိပါသည်။ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကျေးလက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်ရှိ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် ဈေး ကွက်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး အာဏာပိုင်က ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် Dak Lakစီရင်စု ၏ ကော်ဖီစေ့ထုတ်လုပ်မှုကို၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ကျော်အထိ ပိုမိုထုတ်လုပ်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံ ၏ကော်ဖီထုတ်ကုန် များ၏ တန်ဖိုးကို တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ထား ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ဗီယက်နမ် နို
ယခုတစ်ပတ် ပြည်ဈေးကွက်တွင် မြေပဲဆန်ဈေးမှာ လုံးဆန်(အဖြူ)ဈေးကျလာပြီး (အနီ)ဈေးအနည်းငယ်ပြန်မြင့် လာတာ တွေ့ရပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ကုတ်ဘက်မှာ မြေပဲဆန်ဆီဆန်မှာ တစ်နေ့လျှင် အိတ် ၂၀၀ လောက်ဝင် ရောက်မှုရှိသဖြင့် ဈေးကွက်တွင် ပုံမှန်အရောင်းအဝယ်ဖြစ် လျက်ရှိပါတယ်။မိုးမြေပဲအသစ်များ ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်မှုမရှိသေး လို့ အခြားနယ်မှ မြေပဲဆန်များနှင့် လှောင်မြေပဲဆန်များ ကြောင့် ပြည်ဈေးကွက်အတွင်း ပုံမှန်အရောင်းအဝယ်ဖြစ် လျက်ရှိပါတယ်။ ရခိုင်ဘက်မှ ဝင်ရောက်လာတဲ့ ဆီဆန်များကို ပြည်ပွဲရုံများတွင် လုံးဆန်နှင့်ဆီဆန်ကိုပြန်လည် ရွေးပြီးခွဲခြား ၍ ရောင်းချတာ တွေ့ရပါတယ်။ မြေပဲဆီဆန်ဈေးမှာ တစ် ပိဿာလျှင် ကျပ် ၂၂၀
ကလေးဒေသထွက်နာနတ်သီးများသည် ကျောက်ပန်းတောင်း မြို့နယ်ရှိ သစ်သီးကုန်စည်ပွဲရုံများတွင် ဝင်ရောက်လျက်ရှိရာ အညာဒေသရှိ မကွေး၊ ရေနံချောင်း၊ နတ်မောက်၊ ညောင်ဦး၊ တောင်သာ၊ နွားထိုးကြီး၊ ဆိပ်ဖြူ၊ စလင်းမြို့နယ်များမှ လက်လီဆိုင်များက ဝယ်ယူသည့်အတွက် အရောင်းသွက်နေကြောင်း သိရသည်။''အသစ်စပေါ်တာကတော့ ဇွန်လလယ်ကစတာပါ။ သကြားနာနတ် တစ်လုံးကိုကျပ် ၁၂၀၀ ရှိတယ်။ တစ်ပတ်ကို နာနတ်သီးအလုံး ၃၀၀ ပဲ ရောင်းရတာ။ ယခုတော့ နာနတ်သီး တစ်လုံးကိုကျပ် ၇၀၀ ရောင်းတယ်။ ဈေးကလည်းကျသွားတော့ အဝယ် လိုက်တာပေါ့။ တစ်ပတ်ကိုအလုံး ၈၀၀ နီးပါးရောင်းရတယ်''ဟု ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့ လက်ကားရောင်းသူတစ်ဦး ကပြောပါသည်။နာနတ်သီးတွင် ခါးပတ်နာနတ်နှင့်သကြားနာနတ်ဆို
ချင်းရွှေဟော်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းမှ အမယ်သစ်ပို့ကုန်အဖြစ် ဒူးရင်းသီးကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှ စတင် တင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး အရေအတွက် အားဖြင့် ၅ဒသမ၂ တန်၊ တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၆၀၉ ခန့် တင်ပို့ရောင်းချနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒူးရင်းသီး ပို့ကုန်လိုင်စင်ဈေးမှာ တစ်တန်လျှင် ၁၂၇၁ အမေရိကန် ဒေါ်လာဖြစ်ပါတယ်။ ဒူးရင်းသီးကို ပြည်တွင်းမှာ တစ်တန်ကို ကျပ် ၁၁ သိန်းခန့်ဝယ်ယူရပြီး တစ်ဖက်တရုတ်နိုင်ငံမှာ တစ်တန်ကို ကျပ် ၃၅ သိန်းခန့် ဈေးရရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံ ကွမ်းတုံမြို့အထိ သယ်ယူတင်ပို့ရောင်းချတယ်လို့ လည်းသိရှိရပါတယ်။ဒူးရင်းသီးဟာဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာသာမက ထိုင်း၊ မလေးရှားနိုင်ငံတို့မှလည်း အများဆု
ဇွန်လ ၁၀ ရက်မှ ၁၆ ရက် သီတင်း ပတ်အတွင်း ချင်း ၃၅၂ တန်ကို ပင်လယ် ရေကြောင်း ကုန်သွယ်မှုလမ်းမှ တင်ပို့ခဲ့ပါ တယ်။ ဒီတစ်ပတ် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ တန်ချိန်၃၀၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ၁၈၇ တန်နဲ့စင်ကာပူ နိုင်ငံသို့ ၁၃၅ တန် တင်ပို့ ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတစ်ပတ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ အများဆုံး တင်ပို့ခဲ့တယ်လို့ သိရပါ တယ်။ ယခင်သီတင်းပတ်က တင်ပို့ခဲ့တဲ့ ချင်းတန်ချိန် ၇၇၀ ကျော်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် တန်ချိန် ၄၂၀ ကျော်တင်ပို့မှု လျော့နည်းခဲ့ပါတယ်။ ချင်းစိုတစ်တန်ကို ပျမ်းမျှအမေ ရိကန်ဒေါ်လာ ၇၀၀ ကျော်ရရှိခဲ့ပြီး ချင်းစိုတစ်တန် ပျမ်းမျှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂၀၀ ဝန်းကျင်ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီတစ်ပတ် ချင်းတင်ပို့မှုမှအမေရိကန်ဒ
ဇွန်လ ၁၀ ရက်မှ ၁၆ရက်အထိ သီတင်းပတ်အတွင်း နနွင်း ၁၆၂ တန်ကို ပင်လယ်ရေကြောင်းလမ်းမှ တင်ပို့ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတစ်ပတ် စင်ကာပူနိုင်ငံသို့ ၂၉ တန်၊ ဂျော်ဒန်နိုင်ငံသို့ ၅၈တန်နဲ့အိန္ဒိယသို့ ၇၅ တန် တင်ပို့ ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ယခင်သီတင်းပတ်က တင်ပို့ခဲ့တဲ့နနွင်းတန်ချိန် ၂၆၀ ကျော်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် တန်ချိန် ၁၀၀ကျော် တင်ပို့မှုလျော့နည်းခဲ့တယ်လို့သိရပါတယ်။ နနွင်းတစ်တန်ကို ပျမ်းမျှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၀၀-၅၁၀ ကျော်ရရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ဒီတစ်ပတ် နနွင်း တင်ပို့မှုမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၂၃၀၀ ဝင်ငွေရရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။
သီတာဝင်း( DOT )
ပြည်မန်ကျည်းမှည့်(ပွဲရုံ) တွင် မန်ကျည်းမှည့်ဝင်ရောက် မှုဆက်တိုက်ရှိနေပြီး ရွှေတောင်၊ ကျီးသဲ၊ မြန်အောင်၊ ထုံးဘို တို့မှ အစေ့မပါ မန်ကျည်းမှည့်တွေ ဝင်ရောက်နေပါတယ်။အရောင်းအဝယ်အနေနဲ့ကတော့ ပြည်မှာမိုးဆက် ရွာပြီး မိုးကောင်းနေပေမယ့် ရခိုင်နှင့် ရန်ကုန်တို့မှ မန်ကျည်း မှည့် အဝယ်ရှိတာကြောင့် ပြည်မန်ကျည်းမှည့် ပွဲရုံသမားများ အရောင်းအဝယ် ဖြစ်လျက်ရှိနေကြောင်း သိရပါတယ်။
ပြည်မန်ကျည်းမှည့်(ပွဲရုံ) တွင် မန်ကျည်းမှည့်ဝင်ရောက် မှုဆက်တိုက်ရှိနေပြီး ရွှေတောင်၊ ကျီးသဲ၊ မြန်အောင်၊ ထုံးဘို တို့မှ အစေ့မပါ မန်ကျည်းမှည့်တွေ ဝင်ရောက်နေပါတယ်။အရောင်းအဝယ်အနေနဲ့ကတော့ ပြည်မှာမိုးဆက် ရွာပြီး မိုးကောင်းနေပေမယ့် ရခိုင်နှင့် ရန်ကုန်တို့မှ မန်ကျည်း မှည့် အဝယ်ရှိတာကြောင့် ပြည်မန်ကျည်းမှည့် ပွဲရုံသမားများ အရောင်းအဝယ် ဖြစ်လျက်ရှိနေကြောင်း သိရပါတယ်။
ယခုတစ်ပတ်အတွင်း ပြည်ဈေးကွက်သို့ ပခုက္ကူ၊ဆိပ်ဖြူ၊ ရေနံချောင်း စတဲ့နယ်များမှ ကြက်သွန်နီများ တစ်ရက်ကို ပိဿာ ၃၀ ဝင်အိတ် ၄၀၀ မှ ၅၀၀ ခန့်နေ့စဉ်ပုံမှန်အဝင်ရှိကြောင်း သိရပါတယ်။ အဝင်ပုံမှန် ရှိသော်လည်း အရောင်းအဝယ်မှာ ပုံမှန်ဈေးကွက်ဖြစ်သော ဒေသတွင်းဝယ်လက်သမားများ၊ အိတ်ဆွဲ သမားများ၊ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရခိုင်ပြည် နယ်တို့သို့နယ်ကျော်တင်ပို့မှုများဖြင့်သာ အရောင်းအဝယ် ရှိပြီး အဝင်ရှိသလောက် အရောင်းအဝယ်မဖြစ်သည့်အတွက် အရောင်းအဝယ်အေး နေကြောင်း သိရပါတယ်။
ဇွန် ၉ရက်မှ၁၅ ရက်အထိ သီတင်းပတ်အတွင်း မြန်မာ- တရုတ်နယ်စပ်နဲ့ မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်ရှိကုန်သွယ်ရေး စခန်းများမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅ ဒသမ ၁၉၀ သန်း တန်ဖိုး ရှိ ဆန် ၁၄၄၁၆ တန်ကျော် တင်ပို့ခဲ့ကြောင်းသိရပါတယ်။ မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ်မှတင်ပို့မှုများမှာ မူဆယ်(၁၀၅)မိုင် ကုန်သွယ်ရေးဇုန်မှ ဧည့်မထဆန်၁၃၄၉၈တန်ကျော်နဲ့ကောက် ညှင်းဆန် ၄၉ တန်၊ ချင်းရွှေဟော် ကုန်သွယ်ရေးစခန်းမှ ငစိန် ဆန် ၁၈၃ တန်၊ လွယ်ဂျယ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းမှ ဧည့်မထဆန် ၆၅၆ တန်တင်ပို့ခဲ့ပါတယ်။