အခုတလော မကြာမကြာ ကြား နေရတဲ့ GSP ဆိုတဲ့ ကုန်သွယ်မှုအထူး အခွင့်အရေးအကြောင်းကို ဘာသာ ရပ်နဲ့စိမ်းတဲ့ အများပြည်သူတွေ သဘောပေါက်နိုင်စေဖို့ အတိုချုပ်လေး ရှင်းပြချင်ပါတယ်။ GSP  ရဲ့အရှည် က Generalised System of Preference ဖြစ်ပါတယ်။

နှစ်ပေါင်း၂၀အတွင်း တစ်ဘီလီ ယံနီးပါး ရှိသောသူများကို ဆင်းရဲတွင်း မှဆွဲထုတ်နိုင်ခဲ့သည့်အတိုင်း ကျွနု်ပ်တို့ ကမ္ဘာ့လူမှုအဖွဲ့အစည်းများက နောက် တစ်ကြိမ်ကြိုးစားရအံ့ ၁၉၄၉ သမ္မတ ဟင်နရီထရူးမင်း က သူ့၏ ကျမ်းသစ္စာကြိမ်ဆိုပွဲ၌ ကမ္ဘာ့ လူဦးရေထက်ဝက်ကျော်ဟာ အလွန် ဆိုးဝါးလှတဲ့ အခြေအနေများမှာ နေ ထိုင် အသက်ရှင် နေကြရတယ်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ သမိုင်းတွင် ပထမဦးဆုံး အကြိမ်အဖြစ် လူတွေ၏ အသိပညာနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုဟာ သူတို့ ၏ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရတဲ့ဒုက္ခတွင်းက လွတ်မြောက်နိုင်ကြောင်း ဆိုခဲ့သည်။ အချိန်များသည် ထရူးမင်း မျှော်လင့် ထားတာထက် ပိုမိုကြာမြင့်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် နောက်ပိုင်းနှစ်များ၌ ကမ္ဘာ က အလွန်ဆင်းရဲလှပါသည် ဆိုသော သူများကို အတိုင်းအတာတစ်ခု အထိ ကယ်တင်နိုင်ခဲ့ပြီ။ ၁၉၉၀ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်များအတွင်း ဖွံ့ဖြိုး ဆဲနိုင်ငံ များမှ လူဦးရေ၏ ထက်ကျော်ရှိနေ သည့် ဆင်းရဲသူ ၄၃ ရာခိုင်းနှုန်းကနေ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းသို့ လျှော့ချနိုင်ခဲ့ပြီး ယင်း မှာ လူဦးရေ တစ်ဘီလီယံနီးပါး ဖြစ် သည်။ ယခုတော့ ထရူးမင်း၏ ဆန္ဒကို ဖြည့်စွမ်းပေးနိုင်မည့် အခွင့်အရေးကို အနည်းဆုံးတော့ ပံ့ပိုးပေးနိုင်မည့် အခြေအနေကို ရောက်ရှိနေပြီဖြစ် သည်။ ဤကမ္ဘာတွင် လူဦးရေ ခုနှစ် ဘီလီယံ နေထိုင်လျက် ရှိပြီး၊ ယင်းတို့ အထဲမှ ၁ ဒသမ ၁ ဘီလီယံနီးပါးမှာ နိုင်ငံတကာကလက်ခံထားသည့် ဆင်းရဲ မှုမျဉ်းဖြစ်သော တစ်နေ့ဝင်ငွေ ၁ ဒသမ ၂၅ ဒေါ်လာအောက် ဝင်ငွေ မျှနှင့်ပင် အသက်ရှင်ရပ်တည်နေထိုင် နေရကြပေသည်။ ယခုအချိန်မှ နောင်နှစ်များသို့တိုင် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်စရာများ ရှိနေ သေးသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်းများ၊ နိုင်ငံတကာမှ ခေါင်း ဆောင်များ၊ အစိုးရတာဝန်ရှိသူ များ၊ နိုင်ငံတကာအလှူရှင် အဖွဲ့ အစည်းများ တွေ့ဆုံကြ၍ ရှိပြီးထောင်စု နှစ် ရည်မှန်းချက်များ နေရာ၌အစား ထိုး မည့် ရှေ့ဆက်လက်ဆောင်ရွက် ကြရ မည့် ရည်မှန်းချက်အသစ်များကို ဆွေး နွေး သတ်မှတ်ကြရဦးမည် ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသော ထောင်စုနှစ် ရည်မှန်းချက်မှာ ၂၀၀၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလက ချမှတ် ထား ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ လာမည့် ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် သက်တမ်း ကုန်ဆုံးတော့မည်ဖြစ်သည်။  ထို့ကြောင့်ပင် အစိုးရများက သက္ကရာဇ် ၂၀၃၀ တွင် နောက်ထပ် ဘီလီယံချီ သည့် ဆင်းရဲတွင်းနက်နေသူများကို ယင်းတို့၏ ဆင်းရဲဒုက္ခများမှ လွတ် ကင်းအောင် ရည်မှန်းချက်အသစ် များ လက်ခံကြရန် လိုအပ်သည်။ လေးစားပါသည် အရင်းရှင်စနစ် တစ်နေ့ ၁ ဒသမ ၂၅ ဒေါ်လာ သာရရှိသူမည့်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်မှ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင်မရှိပေ။ အမေရိ ကန်နိုင်ငံ၏ ဆင်းရဲမှုမျဉ်းသည် လူလေး ဦးရှိသော မိသားစု တစ်စုအတွက်  အနည်းဆုံးတစ်နေ့ဝင်ငွေမှာ ၆၃ ဒေါ် လာရှိသည်။ ထွန်းသစ်စ စက်မှု နိုင်ငံ များ၌ပင် အနည်းငယ် ချမ်းသာသည့် အုပ်စုများ၏ ဆင်းရဲမှု မျဉ်းအတွက် တစ်နေ့ ဝင်ငွေမှာ ၄ ဒေါ်လာ ဖြစ် သည်။ သို့ရာတွင် ဆင်းရဲသူများ၏ တစ်နေ့ဝင်ငွေမှာ ၁ ဒသမ ၂၅ ဒေါ် လာဖြင့် အနည်းဆုံး ဖြစ်နေသည်။ (၂၀၀၅ ခုနှစ်၌ အဆင်းရဲဆုံးနိုင်ငံ ၁၅ နိုင်ငံ၏ ဆင်းရဲမှုမျဉ်းများကို ပျမ်းမျှ သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်) တစ်နေ့ လျှင် ထိုဝင်ငွေကိုမျှ မရရှိကြလျှင် ထို သူများကို ဆင်းရဲသူများ၊ အန္တရာယ်ရှိ သောအလုပ်ဖြင့် အသက်မွေးကြရသူ များစသည်ဖြင့် သတ်မှတ်ထား သည်။ သူတို့သည် ပညာရေး တတ်မြောက်မှု အားနည်းခြင်း၊ ကျန်းမာ ရေးချို့ယွင်း ခြင်း၊သင့်တော်လုံလောက်သည့် အဝတ် အထည်နှင့် နေစရာ အိမ်ရာ မရရှိခြင်း စသည့် အခက်အခဲများကို ကြုံတွေ့ နေကြရပြီး အများစုကို တစ်ခါတစ်ရံ၌ ကမ္ဘာ့က ထောက်ပံ့ ကူညီကြသော် လည်း ယင်းတို့အတွက် အစားအစာကဲ့ သို့သော် ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းဖြည့်ဆည်း ပေးမှုနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်ပေးမှုများမှာ လောက်င ခြင်းမရှိပေ။ အတိုင်းအတာတစ်ခု အထိ ထိုသူများကိုကူညီနိုင်ခဲ့သော်လည်း မဖြစ်မနေ ဆက်လက်ဆောင်ရွက် ရမည့်လုပ်ငန်း တစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိနေ ဆဲ ဖြစ်သည်။ မည်သည့်ပေတံဖြင့် တိုင်းတိုင်း ကမ္ဘာကဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည့် ဆင်းရဲ မှုလျှော့ချရေး အောင်မြင်မှုမှာ အထူး ချီးကျူးထောမနာပြုရမည့်ကိစ္စပင်။ မူလထောင်စုနှစ်ရည်မှန်းချက်များထဲမှ မိခင်သေဆုံးမနှုန်း လေးပုံသုံးပုံလျှော့ချ ရေး၊ ကလေးငယ် သေဆုံးမှုကို သုံးပုံ နှစ်ပုံလျှော့ချရေးဆိုသည့် ရည်မှန်း ချက်များကိုတော့ ပြည့်မှီနိုင်မည် မဟုတ်သော်လည်း၊ ၁၉၉၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၅ ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာ့ဆင်းရဲသူ များမှ ထက်ဝက် လျှော့ချနိုင်ရေး ရည်မှန်းချက်ကိုမူ ၅ နှစ်စော၍ လျှော့ ချနိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ဆင်းရဲမှုကို ဖြစ်စေသည့် အကြောင်း အရာများကို အာရုံစိုက် ကုစားခြင်းနှင့် တိုးတက်မှုတိုင်းတာ နိုင်သည့် စံချိန်စံညွှန်းများသတ်မှတ်၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် ထောင်စု နှစ် ရည်မှန်းချက်များမှာ အကျိုးရှိခဲ့ သည်။ သို့သော်လည်းချေးငွေအများ စုမှာ အရင်းရှင် စနစ်ဆန်သည့် လုပ်ငန်းများနှင့် လွတ်လပ်သောကုန် သွယ်လုပ်ငန်းများ ကြီးထွားလာရေး အတွက် အရေးပါသည့်အတွက် ချေးငွေအများစုမှာ ထိုလုပ်ငန်းများသို့ ရောက်ရှိကြရမှာဖြစ်ပြီး၊ အမှန်တကယ် လည်းတိုးတက်စေခဲ့သည့်အတွက် ယင်းလုပ်ငန်းများက ဝင်ငွေဖြန့်ဖြူးမှုကို အားပေးဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဆင်းရဲမှုနှုန်းကို နှစ်ဆယ်ရာစု နှောင်းပိုင်းကာလနှစ်များတွင် စတင်ချေ ဖျက်နိုင်ခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ဖွံ့ဖြိုး ဆဲနိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးသည် အလျင် အမြန် တိုးတက်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၆၀-၂၀၀၀ ခုနှစ်များတွင် တိုးတက်မှုနှုန်း ၄ ဒသမ ၃ ရာခိုင်နှုန်းရှိရာမှ ၂၀၀၀-၂၀၁၀ ခုနှစ် များတွင် ၆ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးတက် လာခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုးတက်မှု ကြောင့် ဆင်းရဲမှုနှုန်းကို သုံးပုံနှစ်ပုံအထိ လျှော့ချ နိုင်ခဲ့သည်။ ကျန်နေသည့် သုံးပုံတစ်ပုံသော လူများသည်လည်း ဝင်ငွေခွဲဝေမှု ပိုမိုညီမျှလာခဲ့ခြင်း၏ အကျိုးကို ခံစားခဲ့ကြရသည်။ ညီမျှမှု အနည်းငယ်သာခံစားကြရသည့်နိုင်ငံများ၌ ဝင်ငွေ ၁ ရာခိုင်နှုန်းတိုးလျှင် ဆင်းရဲမှု ကို သုညဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းသာ လျှော့ ချနိုင်သော်လည်း၊ ညီမျှမှုအများဆုံးရှိ သည့် နိုင်ငံများတွင်မူ ဝင်ငွေ ၁ ရာခိုင် နှုန်းတိုးလျှင် ဆင်းရဲမှုကို ၄ ဒသမ ၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျှော့ချနိုင်ခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံ(ထောင်စုနှစ်ရည် မှန်း ချက်နှင့်ပတ်သက်၍ မည်သည့်စိတ် ဝင်စားမှုမျှမပြ) သည်ဆင်းရဲမှု ၄ ပုံ ၃ပုံ လျော့ချနိုင်ခဲ့သည်။ မညီမျှမှုများ တိုးပွားလာသည့်တိုင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကလည်း အလွန်လျင်မြန်စွာ တိုးတက်ခဲ့သည့်အတွက် အလွန် ဆင်းရဲသည့် အုပ်စုများပျောက်ကွယ် လာခဲ့သည်။ ၁၉၈၁-၂၀၁၀ ခုနှစ်များ အတွင်း အလွန်ဆင်းရဲသည့် လူဦးရေ ၆၈၀ သန်းကိုဆင်းရဲတွင်းမှ လွတ် မြောက်စေခဲ့ပြီး၊ ၁၉၈၀ ခုနှစ်တွင် အဆင်းရဲဆုံးဦးရေ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းရှိရာ မှယခုအခါ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းသာကျန် ရှိ တော့သည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ၂၀ က လူဦးရေ တစ်ဘီလီယံနီးပါးကို ဆင်းရဲ တွင်းမှ ကယ်ထုတ်နိုင်ခဲ့သော်လည်း နောင်လာမည့် နှစ် ၂၀ အတွင်းလူဦး တစ်ဘီယံကိုဆင်းရဲတွင်းမှ လွတ်မြောက် စေရန်မှာမူ ပိုမိုခက်ခဲနိုင်သည့် အခြေ အနေဖြစ်သည်။ ဆင်းရဲမှုအများဆုံး ဖြစ်နေသည့်နေရာဒေသနှစ်ခုဖြစ်သော အိန္ဒိယနှင့် အာဖရိကနိုင်ငံများ၏ အစိုးရ အုပ်ချုပ်မှု အားနည်းမှုများကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အောင်မြင်ခဲ့သော အတွေ့အကြုံများကို အစားထိုး ဖြေရှင်း ခက်ခဲလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။ အခြား အကြောင်းတစ်ခုမှာ တစ်နေ့ ၁ ဒသမ ၂၅ ဒေါ်လာအောက် ရောက်နေသော သူများကို အလွယ်တကူ ထိုဝင်ငွေ ထက်ပို၍ ရရှိအောင်ဆောင်ရွက်နိုင် သည်။ အကြောင်းမှာ ထိုသူများသည် ထိုဝင်ငွေမျဉ်း၏ အောက်နား ကလေး တွင် ရှိနေကြသူများဖြစ်သဖြင့် စီးပွား ရေးအနည်းတိုးတက်ရုံမျှဖြင့် ထိုသူများ ဆင်းရဲမှုမျဉ်း၏ အထက်သို့ရောက်ရှိ လာကြမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဆင်းရဲသူ အနည်းငယ်ကို ဆွဲတင်ရ သည့်ကိစ္စသည် အရေအတွက် အများ အပြားကို တွန်းတင်ရသည့်ကိစ္စထက် ပိုမို လွယ်ကူသည့်ကိစ္စ ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ရည်မှန်းချက်များ အောင်မြင်နိုင် သည့်တိုင် သတိကြီးစွာ ဆောင်ရွက်ကြ ရဦးမည် ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် ကာလများကတည်းက စီမံဆောင်ရွက် သည့်အတိုင်း ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများက ယင်း တို့၏တိုးတက်မှုများကို အလေးထား ဆောင်ရွက်နိုင်လျှင်၊အဆင်းရဲဆုံးသော နိုင်ငံများကလည်း ဝင်ငွေအလယ် အလတ် နိုင်ငံများ၏ ခပ်လှမ်းလှမ်း၌ နောက်ကျမကျန်နေခဲ့လျှင်၊ မညီမျှမှုများ ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့်မဖြစ်ပေါ်ခဲ့လျှင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအနေဖြင့် သက္ကရာဇ် ၂၀၃၀ ခုနှစ်၌ ဆင်းရဲမှုကိုယခုရှိနေ သည့် ၁၆ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၃ ရာခိုင်နှုန်းသို့ လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေးတိုး တက်မှုကလည်း အနည်းပိုမြန်မည်၊ ဝင်ငွေခွဲဝေမှုကလည်း ပိုညီမျှလာမည် ဆို လျှင် အဆင်းရဲဆုံးဦးရေကို ၁ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျှော့ချနိုင်လိမ့် မည်ဖြစ် ပြီး လက်တွေ့ဆောင်ရွက်နိုင် ပါက သုည ရာခိုင်နှုန်း နီးပါးသို့ပင် ရောက်ရှိနိုင်သည်။ ထိုအခါ ဆင်းရဲသူ ဦးရေမှာ သန်း ၁၀၀ ခန့်သာရှိနိုင်ပြီး ထိုသူများမှာဆောင်ရွက်ပေးရန် အလွန် ခက်ခဲလှသည့် အာဖရိကနိုင်ငံများမှ ဖြစ်ပေမည်။ ထို့ကြောင့် ဆင်းရဲသူသန်း ထောင်ချီရှိသည်ဆိုသည့် အဖြစ်အပျက် မှာ သမိုင်းမှတ်တမ်း အဖြစ်သာ ကျန်ရှိ နေတော့မည်ဖြစ်သည်။ ဈေးကွက်များနှင့် ဆင်းရဲမှုများ ဆောင်ရွက်စရာကိစ္စပေါင်းများ စွာ ရှိပါသည်။ သို့သော်လည်း ထို အကြောင်းအရာများ အမှန်ဖြစ်လာ အောင် ဆောင်ရွက်ရာတွင် အဆိုးမြင် သူများ ထင်ထားသလောက် ခက်ခဲ သည်တော့မဟုတ်။ ဆင်းရဲမှုလျှော့ ချခြင်း လုပ်ငန်းများကို ကမ္ဘာကသိခဲ့ ပြီဖြစ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အခြေခံ လူမှုရေးကိစ္စများ၌ ဖြည့်ဆည်းဆောင် ရွက်ပေးခြင်းနှင့်ချေးငွေထုတ်ချေးမှုအစီ အစဉ်များ ကဲ့သို့သော အစီအစဉ်များ ပါဝင်သည့် မူဝါဒရည်မှန်းချက်များက ကူညီပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီး ရှားတွင် လူလတ်တန်းစားများကို စက်သုံးဆီထောက်ပံ့ခြင်းနှင့် တရုတ် နိုင်ငံ၏ အိမ်ရာအစီအစဉ်များကတော့ မညီမျှမှုကို တိုးတက်စေခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေး အစီ အစဉ်များတွင် ဈေးကွက်ကို လွတ်လပ် စွာ ဆောင်ရွက်စေခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲ သူများကို ချမ်းသာလာစေသည်။ ဆိုလို သည်မှာ နိုင်ငံများအကြား လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ရေးကို ဆောင်ရွက်ပေးရန်ဖြစ် သည်။ ( အာဖရိကသည်  ကုန်သွယ်ခွန် များကြောင့် ဒဏ်ခတ်ခံနေရသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်၊ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အလျင်အမြန် တိုးတက်မှုမှာ ပုဂ္ဂလိက စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ ကြီးထွား လာစေရေးကို ခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်)။ သို့သော် အိန္ဒိယနှင့် အာဖရိကနိုင်ငံများသည် လက်ဝါးကြီးအုပ်လုပ်ငန်းများအားခွင့်ပြု ထားခြင်းနှင့် ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်ခြင်း များရှင်သန်နေခြင်းကြောင့် ဆင်းရဲမှု လျှော့ချရေးအတား အဆီးသဖွယ်ဖြစ် နေနိုင်သည်။ အနောက်နိုင်ငံများသည် စီးပွား ရေးနှေးကွေးမှုများနှင့်ကြုံလာသည့်အခါ ဈေးကွက်အကန့်အသတ် ဖြစ်နေသည် များ ကိုရှာဖွေဖြေရှင်းပေးခြင်း၊ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်ရေးတိုးမြှင့်နိုင် အောင် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် တုံ့ပြန် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပြီး၊ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံများကိုလည်း ယင်းအတွေးအခေါ် အယူအဆများ ဖြန့်ဝေပေးသည်။ ယင်းကို အကြံဉာဏ်တစ်ခု အနေဖြင့် သာသဘောမထားဘဲ၊ အကောင်းဆုံး ဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ကြလျှင်၊ ဖွံ့ဖြိုး ပြီး နိုင်ငံများချမ်း သာလာစေခဲ့သည့် စီးပွားရေးမူဝါဒများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့် ပြန့် သုံးသပ်ကာ ဆင်းရဲသူအုပ်စုကြီးမှ အဆင်းရဲဆုံးများကို ဆင်းရဲဆုံး ဒုက္ခ များမှ လွတ်ကင်းအောင် ဆောင်ရွက် ကြရန်သာ ဖြစ်ပေသည်။

ဥရောပသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ ကို မြန်မာနိုင်ငံက တင်ပို့မယ့်ကုန်ပစ္စည်း တွေအပေါ်အကောက်ခွန် သက်သာခွင့် ပြန်လည်ပေးအပ်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဥရောပပါလီမန်နဲ့ ဥရောပကောင်စီ တို့က ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၂ ရက်နေ့ မှာ Regulation (EU) No. 607/2013 နဲ့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီထုတ်ပြန်ချက်အရ ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့ကစပြီး ဥရောပ သမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တွေကိုတင်ပို့တဲ့ မြန်မာ့ပို့ကုန်တွေအပေါ် ဖွံ့ဖြိုးမှု နည်းပါးတဲ့ နိုင်ငံစာရင်းဝင်နိုင်ငံ တစ် နိုင်ငံအနေနဲ့ အကောက်ခွန်ကင်းလွတ် ခွင့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင်နောက် ကြောင်းပြန်ရရှိမယ့် အခွင့်အရေးအနေနဲ့ ၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့ကစပြီး ပို့ခဲ့တဲ့ ပို့ကုန်တွေကစပြီး ဒီအခွင့် အရေး ကို ပြန်လည် ရရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ဒါကြောင့်အီးယူဈေးကွက်ကို လက်တွေ့ တင်ပို့ရာမှာ အီးယူ GSP နဲ့ပတ်သက် ၍ သိသင့်သိထိုက်တာ တွေကို အမေး အဖြေပုံစံနှင့် ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်-၁။    အီးယူ GSP ဆိုတာ ဘာလဲ။ အီးယူ GSP ဆိုတာဥရောပသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတွေကို ဖွံ့ဖြိုးဆဲနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းပါးသေးတဲ့ နိုင်ငံ တွေက တင်ပို့တဲ့ကုန်ပစ္စည်းတွေ အပေါ်တစ်ဖက်သတ်အကောက်ခွန်  လျော့ပေါ့ပေးတဲ့အစီအစဉ် ဖြစ်ပါ တယ်။ ၂။    အီးယူက GSP  အစီအစဉ်ကို ဘယ်လို နိုင်ငံတွေကို ပေးအပ် တာပါလဲ။ အီးယူက GSP  အခွင့်အရေးကို ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၊ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းပါး တဲ့နိုင်ငံများနဲ့  ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် မှုနှင့် ကောင်းမွန်တဲ့အုပ်ချုပ်မှုစနစ်ရှိတဲ့ နိုင်ငံများဆိုပြီး အုပ်စုသုံးခုခွဲ ပြီးပေး ပါတယ်။ အုပ်စုအပေါ်မူတည်ပြီး အကောက်ခွန်ကို လုံးဝကင်းလွတ် ခွင့် (သို့) လျော့ပေါ့ပေးတာ မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းပါးတဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ ထွက်ကုန်အားလုံး ကတော့အကောက်ခွန်ကင်းလွတ် ခွင့်ရ မှာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ လည်းပါဝင်ပါတယ်။၃။      ဒါဆို GSP  အခွင့်အရေးရရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေကတင်ပို့တဲ့ကုန်ပစ္စည်း အားလုံးဟာအခွန်သက်သာခွင့် ရမှာလား။ မရပါဘူး။ဒါကိုနောက်ပိုင်း ဆက် လက်ရှင်းပြပါ့မယ်။၄။    GSP အခွင့်အရေးရရှိဖို့ ဘယ်လိုအချက် အလက်တွေနဲ့ ကိုက်ညီဖို့ လိုအပ်ပါလဲ။ ပင်းရင်းဒေသစည်းမျဉ်းနဲ့ ကိုက်ညီဖို့ လိုအပ် ချက် (၃) ခုရှိပါတယ်။ နံပါတ်တစ်ကတော့ (Origin Criteria)  ပင်ရင်းဒေသထုတ်ကုန် စံသတ်မှတ်ချက်နဲ့ ကိုက်ညီရမယ်။ နံပါတ်နှစ် ကတော့(Direct Consignment) တိုက် ရိုက်တင်ပို့တဲ့နည်းလမ်းဖြစ်ရမယ်။ အခုအချိန် မှာ အီးယူက Direct Consignment ဆိုတဲ့ နေရာမှာ  Non Manipulation  စည်းမျဉ်း ကို သုံးနိုင်တယ်ဆိုပြီး ဖြေလျော့မှု ပေးထား ပါတယ်။  Non Manipulation ဆိုတာက  GSP အခွင့်အရေး ရရှိတဲ့နိုင်ငံက တင်ပို့လိုက် တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း၊ ထပ်တိုးထုတ် လုပ်ခြင်းမရှိပဲ မူရင်းအခြေအနေ အတိုင်း အီးယူအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများအတွင်း သယ်ဆောင် ခွင့် ပြုတဲ့နည်းလမ်းဖြစ် ပါတယ်။ နံပါတ်သုံး ကတော့ (Documentary Evi-dence) သက်သေခံစာရွက်စာတမ်းအထောက် အထား (Form A, Invoice)  အပြည့်အစုံ တင်ပြနိုင်ရမယ်။  ၅။    နိုင်ငံတခုရဲ့ ပြည်တွင်းထွက်ကုန်ဆိုတာကို ဘာနဲ့ တိုင်းတာတာလဲ။ နိုင်ငံတခုရဲ့ထွက်ကုန်ဆိုတာကို ပင်ရင်းဒေသ စည်းမျဉ်းနဲ့ တိုင်းတာပါတယ်။ ၆။     ပင်ရင်းဒေသစည်းမျဉ်းဆိုတာရော ဘာ လဲ။ ပင်ရင်းဒေသစည်းမျဉ်းဆိုတာ ပစ္စည်းတွေ ဘယ်ကနေထုတ်လုပ်လဲဆိုတာကို စဉ်းစားတဲ့ နည်းလမ်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ ဘယ်နိုင်ငံ ကနေတင်ပို့တယ်ဆိုတာအပြင်ဘယ်လိုထုတ် လုပ်တယ်ဆိုတာလဲ ပါဝင်ပါတယ်။ ၇။     ပင်ရင်းဒေသထွက်ကုန်ကို ဘယ်လို သတ် မှတ်လဲ။ ရာနှုန်းပြည့် ပြည်တွင်းထွက်ကုန်  (Wholly Obtained or Produced)၊ပြည်ပသွင်း ကုန် ကုန်ကြမ်းအသုံးပြု ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ထွက် ကုန် (Not wholly obtained or produce) ဆိုပြီးနည်းလမ်းနှစ်မျိုးနဲ့သတ်မှတ် ပါတယ်။ ၈။    ဘယ်လို ပစ္စည်းမျိုးကို ရာနှုန်းပြည့် ပြည်တွင်း ထွက်ကုန်လို့ သတ်မှတ်လဲ။ အခြေခံအားဖြင့်တော့ အခွင့်အရေးလက်ခံ ရရှိတဲ့ နိုင်ငံရဲ့ သဘာဝသယံဇာတ ကိုအသုံး ပြုပြီးထုတ်လုပ်ထားတဲ့ပစ္စည်းမျိုးဖြစ်ပါ တယ်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ပြည်ပသွင်းကုန်ပစ္စည်း မပါဝင်တဲ့ ပစ္စည်းမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမာ လက်ရှိ မြန်မာ့ပို့ကုန်တွေထဲက ဆန်၊ ပဲမျိုးစုံ တို့ဖြစ်ပါတယ်။၉။    ပြည်ပက တင်သွင်းတဲ့ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းကို အသုံးပြု ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေ အတွက်ဘယ်လို အချက်တွေက ပြည်တွင်း ထွက် ကုန်လို့ သတ်မှတ်နိုင်မှာလဲ။ အချို့ပစ္စည်း တွေဟာ အလွယ်တကူပဲ နိုင်ငံ တစ်ခုရဲ့ ထွက်ကုန်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပေမဲ့ တိုး တက်လာနေတဲ့ ဒီနေ့ခေတ်မှာ ပစ္စည်း အချို့ ဟာတစ်နိုင်ငံတည်းက ထုတ်လုပ်တဲ့ပစ္စည်း တွေမဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် အခွင့်အရေး လက်ခံရရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေဟာ ပြည်ပက ပစ္စည်း တွေ တင်သွင်းပြီး ထုတ်လုပ်ခဲ့မယ် ဆိုရင် ကိုယ်နိုင်ငံရဲ့ ထွက်ကုန်ဖြစ်ဖို့ အတွက် ထုတ်လုပ်မှုပုံစံတွေကို ကြည့်ပြီး သတ်မှတ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခြေခံအားဖြင့် ဒီနည်းလမ်း(၃)မျိုးနဲ့ သတ်မှတ်လို့ရပါတယ် - (၁)    အကောက်ခွန်လိုင်း (H.S ခေါင်းစဉ်) ပြောင်းလဲမှု နည်းလမ်း (၂)    ပြည်တွင်းပစ္စည်း တန်ဖိုး ပါဝင်မှု ရာခိုင်နှုန်း ထွက်ချက်သည့်နည်းလမ်း (၃)    သီးသန့်စည်းမျဉ်းဖြင့်ထုတ်လုပ်မှု နည်း လမ်း အကောက်ခွန်လိုင်း (H.S ခေါင်းစဉ်) ပြောင်း လဲမှုနည်းလမ်းဆိုတာ အသုံးပြုထားတဲ့ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းရဲ့ H.S ခသိန နဲ့ထွက်လာတဲ့ ကုန်ချောပစ္စည်းရဲ့ H.S code  ဟာ ဂဏန်း ၄ လုံး (4 digit) ကနေစပြီးကွဲပြားရင်ရ ပါတယ်။(ဥပမာ - သတ္တုချောင်း (H.S code 74.07) ကနေ သတ္တုပိုက် (H.S code 74.11) ကိုပြောင်းလဲသွားခြင်းမျိုး) သစ် (H.S code 4407)  ကနေ ကုလားထိုင် (H.S code 8403)   ကို ပြောင်းလဲသွားတာ မျိုး။) ပြည်တွင်းပစ္စည်း တန်ဖိုး ပါဝင်မှု ရာခိုင်နှုန်း တွက်ချက်သည့်နည်းလမ်းဆိုတာ ပြည်ပ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်း အသုံးပြုတဲ့ အချိုးအစားနဲ့ စက်ရုံထွက် ကုန်ချော ပစ္စည်းတန်ဖိုးကို အချိုးအစားတွက်ချက်တဲ့ နည်းလမ်းဖြစ်ပါတယ်။ သတ်မှတ်ထားတဲ့ အချိုးအစားနဲ့မကိုက်ညီရင်တော့ပင်ရင်းဒေသ ထွက်ကုန်လို့ သတ်မှတ်လို့ ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။ (ဥပမာ - ထီး (H.S  ခေါင်းစဉ်-6601) ကို ထုတ်လုပ်မယ်ဆိုရင် အသုံးပြုထားတဲ့ ပြည်ပ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်း တန်ဖိုးဟာ ကုန်ချောပစ္စည်း တန်ဖိုးရဲ့ ၇၀%ထက်မပိုရတာမျိုး၊ သတ်မှတ် အချိုးအစားဟာ ကုန်ပစ္စည်းကိုလိုက်၍ ကွဲလွဲမှု ရှိပါတယ်။)သီးသန့်စည်းမျဉ်းဖြင့် ထုတ်လုပ်မှုနည်းလမ်းဆိုတာ ကုန်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်မှု နည်းလမ်းစဉ် (သို့မဟုတ်) နည်းပညာ အသုံးပြုထုတ်လုပ်တဲ့ နည်းလမ်း ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၀။    ကိုယ့်ပစ္စည်းဟာ ပင်ရင်းဒေသ စည်းမျဉ်း နဲ့ကိုက်ညီပြီဆိုရင် ဘာကိုသတိထားဖို့ လိုအပ် သေးလဲ။ ကိုယ့်ပစ္စည်းရဲ့H.S code  အမှန်ကိုသိရှိဖို့ လိုအပ်ပါသေးတယ်။ ဒါမှမဟုတ်ရင် Origin Criteria မှားယွင်းပြီးလျှောက်မိတတ်ပါတယ်။  Origin Criteria မှားယွင်းပြီး လျှောက်ထား မိရင် အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။၁၁။    Form A  ဆိုတာက ဘာပါလဲ။ Form A  ဆိုတာအီးယူကိုပစ္စည်းတင်ပို့တဲ့ အခါ မှာ အကောက်ခွန် သက်သာခွင့် ရရှိဖို့ အသုံးပြုတဲ့ စာရွက်စာတမ်းဖြစ်ပါတယ်။ ၁၂။     Form A   ကို ဘယ်သူဖြည့်သွင်းရသလဲ။ Exporter ကဖြည့်ရပါတယ်။ Exporter  ကိုယ်တိုင်ကသာ ကိုယ့်ပစ္စည်းဟာ ပင်ရင်း ဒေသ စည်းမျဉ်းနဲ့ ကိုက်ညီ/မညီသိနိုင်လို့ပါ။၁၃။     Form A  လျှောက်ထားလာမှုကို ထုတ် ပေးတဲ့ အာဏာပိုင် အဖွဲ့အစည်း က ငြင်းဆိုခွင့် ရှိလား။ ရှိပါတယ်။ ကုန်ပစ္စည်းတွေရဲ့  ပင်ရင်းဒေသ သတ်မှတ်ချက်ကို ဘယ်လိုနည်းလမ်းနဲ့ ထုတ်လုပ်တယ်ဆိုတာမျိုး၊ လုံလောက်တဲ့ တင်ပြနိုင်မှုမရှိဘူးဆိုရင် ငြင်းဆိုနိုင်ပါတယ်။၁၄။    Form A  ကို ဘယ်အချိန်မှာ လျှောက်ထား နိုင်ပါသလဲ။ ပုံမှန်အားဖြင့် Form A  ကို ကုန်ပစ္စည်း အမှန် တကယ် တင်ပို့ပြီးချိန်မှာ လျှောက်ထားနိုင် ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အချို့အခြေအနေတွေမှာ နောက်ကြောင်းပြန် လျှောက်ထား နိုင်ပါ တယ်။ ၁၅။    Form A   ကို တစ်စောင်မှာ ကာလသတ် မှတ်ချက် ရှိပါသလား။ ရှိပါတယ်။  Form A  ကိုထုတ်ယူပြီး ၁၀ လအတွင်းတင်သွင်းတဲ့နိုင်ငံရဲ့ အကောက်ခွန် ဌာနကို တင်ပြရပါမယ်။ ၁၆။     Form A  ပျက်စီး၊ ပျောက်ဆုံး၊ ခိုးယူခံရရင် ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ။ မိတ္တူမှန် ပြန်လည်လျှောက် ထားနိုင်ပါတယ်။ ၁၇။    မြန်မာနိုင်ငံကို အီးယူက GSP အခွင့် အရေးပြန်လည်ပေးအပ်မယ်လို့ သိရှိထား ပါတယ်။အချိန်အတိအကျ ပြောနိုင်ပါ ပြီးလား။ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့မှာ မြန်မာ နိုင်ငံက အီးယူကပေးတဲ့ GSP အခွင့် အရေးကို တစ်ကျော့ပြန် ပြန်လည် ရရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။၁၈။    မြန်မာ့ပို့ကုန်တွေအတွက် နောက်ကြောင်း ပြန်လျှောက်ထားနိုင်မဲ့ အစီအစဉ်ကိုလဲ သိလိုပါတယ်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၃ ရက်နေ့ ကစပြီး အီးယူကိုတင်ပို့ထားတဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေကို နောက်ကြောင်းပြန် အနေနဲ့ Form A   ပြန်လည် လျှောက်ထားနိုင်ပါတယ်။သုတေသနနှင့်ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး ဌာနခွဲ
 

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်လောက်က လျိုကျီကျွင်း ဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ မီးရထားဝန်ကြီးဖြစ်လာပြီး တရုတ်နိုင်ငံ မှာ မြန်နှုန်းမြင့် ကျည်ဆန်ရထား ကွန်ရက်ကြီး ထူထောင်ကာ ခုန်ပျံကျော်လွှား တိုးတက်ဖို့ ကြံဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီစီမံကိန်း ကြီးကြောင့်သူရဲ့ဝင်ငွေဟာလဲခုန်ပျံ ကျော်လွှားပြီး တိုးပွားခဲ့ ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ဖေဖော် ဝါရီလမှတော့ သူ့ကိုလာဘ်စားမှုနဲ့ ဖမ်းဆီးပြီး တရားစွဲ ဆိုခဲ့ပါတယ်။သူရယူခဲ့တဲ့ လာဘ်ငွေပေါင်း ဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၁၂၀ ခန့်ရှိခဲ့ တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူ့ကို ဖမ်းဆီးပြီးနောက် ၅ လကြာတဲ့အခါ တရုတ်နိုင်ငံ အရှေ့ပိုင်း ဝိန်ကျိုး မြို့အနီးမှာ ကျည်ဆန်ရထားတစ်စီး အရှိန်လွန် တိမ်းမှောက်မှု ကြီး ဖြစ်ပွားခဲ့ ပါတယ်။ ခရီးသည် ၄၀ သေဆုံးခဲ့ရပြီး ၁၉၀ကျော် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိ ခဲ့တဲ့အခါ လျိုကျီကျွင်းအပေါ် အပြစ်တွေပိုပြီး ပုံကျ လာခဲ့ရပါတယ်။

လျိုကျီကျွင်းရဲ့ခြစားမှုကြီးဟာ မော်စီတုန်း ခေတ်လွန်တရုတ်နိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပွားခဲတဲ့ မသမာမှု ကြီးတွေထဲက ဥပမာတစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ် နိုင်ငံ ဗဟိုဘဏ်ကြီးရဲ့ အစီရင်ခံစာတစ်စောင် မှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်ကနေ ၂၀၁၁ ခုနှစ် အထိအကျင့် ပျက်ခြစား မှုတွေကြောင့် အစိုးရအရာရှိပေါင်း ၁၆၀၀၀ ကို အရေးယူခဲ့ရပြီး သူတို့ရဲ့ ခြစား မှု တွေရဲ့ တန်ဖိုးဟာအကြမ်းအားဖြင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၂၅ ဘီလီယံခန့်ရှိတယ် လို့ ဖော်ပြ ထားပါတယ်။ေ လာလောဆယ်တရုတ်နိုင်ငံ အမျိုး သား စာရင်းစစ်ရုံး (NAO)  ရဲ့ အစီရင်ခံစာ အရ အစိုးရကအိမ်ရာေ ထာက်ပံ့ကြေးတွေထုတ် ပေးရာ မှာ  တရုတ်အရာရှိတွေရဲ့  လာဘ်စားမှု ဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၇၁ သန်းနီး ပါးရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်ကလဲ အဲဒီစာ ရင်းစစ်ရုံးရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရ ၂၀၀၅ ခုနှစ် တစ်နှစ် တည်းမှာပဲ အစိုးရရဲ့ ဝင်ငွေအမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ ဘီလီယံ လောက်ဟာအလွဲသုံးစားမှုနဲ့ မသမာ ခြစား မှုတွေကြောင့် ဆုံးရှုံးခဲ့ရတယ်လို့ ဖော်ပြထား ပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံအခြေစိုက် ကာနေဂျီ နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းရေးအဖွဲ့ရဲ့ လေ့လာချက်တစ်ခု အရအကျင့် ပျက်ခြစားမှုတွေကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံ GDP ရဲ့ ၃ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရှိတဲ့ငွေကြေး တန်ဖိုးဟာ ဆုံးရှုံး နစ်နာနေခဲ့ရတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ အဲဒီနှုန်း အရဆိုရင် ၂၀၀၃ ခုနှစ်က အကျင့်ပျက်ခြစားမှု တွေ ကြောင့်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၆ ဘီလီယံ ဆုံးရှုံးနိုင်ပြီး ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှာဆိုရင် ဒေါ်လာဘီလီယံ ၂၀၀ ခန့် ရှိနိုင်ပါတယ်။ ပေကျင်းမြို့ရှိ  တရုတ်နိုင်ငံ အုပ်ချုပ်ရေး ပညာတက္ကသိုလ်မှ လူထုမူဝါဒ ဆိုင်ရာဘာသာ ရပ်ပါမောက္ခကျူးလီဂျာ က "မသမာတဲ့နည်းလမ်း တွေနဲ့ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုတွေဟာ ယနေ့ဗျူရို ကရေစီအုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားမှာ အမြစ်တွယ်နေပြီး အကြီးတန်းအရာရှိကြီးတွေ အတွက် အခွင့်အရေး တစ်ရပ်လိုဖြစ်နေပါ တယ်။ ရှေးခေတ်က တရုတ် နိုင်ငံမှာ ဧကရာဇ်ဘုရင်ကြီးတစ်ပါးရှိခဲ့ပေမဲ့ ယခု အခါ ထောင်ပေါင်းများစွာရှိပြီးနေရာတကာ မှာလဲ တွေ့နေရတယ်လို့" ထောက်ပြထားပါတယ်။ (၁၈) ကြိမ်မြောက် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ကွန်ဂရက်မကျင်းပမီလအနည်းငယ်တွင်းထိပ်တန်း တရုတ်ပါတီခေါင်းဆောင် နှစ်ဦးရဲ့ အကျင့်ပျက် ခြစားမှုကြီး တွေပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ ပထမ တစ်မှုကတော့ အလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီဝင် ပိုရှီလိုင် (Boxilai) နဲ့ ဇနီးဖြစ်သူ ပိုကုခိုင်လိုင်တို့ရဲ့ မသမာမှုတွေပဲ ဖြစ်ပါ တယ်။ ပိုရှီလိုင်တာဝန်ထမ်း ဆောင်ခဲ့တဲ့ ချုံချိန်မြို့တော်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံမှာ ခေတ်မီတိုးတက်တဲ့ မြို့တော်တစ်ခုဖြစ်  ပါတယ်။ ပိုရှီလိုင်ရဲ့ တရားဝင်ရရှိတဲ့ လခဟာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁၆၀၀ သာရှိပေမဲ့ သူရဲ့သားနဲ့ဇနီးတို့ ဟာ ပေကျင်းမြို့တော်ကြီးမှာ ဇိမ်ခံကားတွေကို ထည်လဲစီးပြီးသွားလာလှုပ်ရှားခဲ့ပါတယ်။ ပိုရှီလိုင်ရဲ့ ဇနီးကုခိုင်လိုင်ဟာအလွဲသုံး စားမှုတွေကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ အပြင် ဗြိတိသျှလူမျိုး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် တစ်ဦးကို ဝိုင်အရက်တွင်းအဆိပ်ခတ်သတ်ဖြတ် မှုအတွက်အဓိကတာဝန်ရှိသူဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ချုံချိန် မြို့တော်ရဲ့  ရဲတပ်ဖွဲ့အကြီး အကဲဝမ်လီကျွင်းဟာ ပိုရှီလိုင်နဲ့ဇနီးကုခိုင်လိုင်တို့ရဲ့ ရန်ကကြောက်ရွံ့ လာပြီး ချန်ဒူမြို့ရှိ အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံး ကို ခိုလှုံခဲ့ရာကနေ အဲဒီမသမာမှုကြီး တွေဟာဖုံးဖိလို့ မရတော့ဘဲပေါ်ပေါက်  လာခဲ့ရပါတယ်။ ပိုရှီလိုင် ရဲ့ တရားမဲ့ ပြုကျင့်မှုတွေ၊ အလွန်အကျွံလုပ်ဆောင် မှုတွေ၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုတွေကို လူအများသိရှိ လာခဲ့ကြပါတယ်။ မကြာသေးမီကပဲ ပိုရှီလိုင်ရဲ့ဇနီး ကိုလူသတ်မှုနဲ့ပြည်သူ့တရားရုံး ကစစ်ဆေးပြီး ပြစ်မှု ထင်ရှားတဲ့အတွက်  သေဒဏ် ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ပိုရှီလိုင် ကိုလဲလာဘ်ငွေ အမြောက်အမြား ယူခဲ့မှု စွပ်စွဲချက်နဲ့ပါတီက ထုတ်ပယ်ခဲ့ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အောက်တိုဘာလ ၂၅ ရက်နေ့ ထုတ် New York Times သတင်းစာကြီး မှာ ယခင်တရုတ်ဝန်ကြီး ချုပ်ဟောင်းဝမ်ကြားပေါင်ရဲ့ မိသားစု လျှို့ဝှက်ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ ဓနဥစ္စာအရပ် ရပ်တန်ဖိုးဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ ဒသမ ၇ ဘီလီယံ အနည်းဆုံးရှိတယ်လို့ ဖော်ထုတ်ခဲ့ပါ တယ်။ ဝမ်မိသားစုဟာ စိန်ရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်း နဲ့ အာမခံ လုပ်ငန်းတွေကရရှိလာတဲ့ ဝင်ငွေတွေနဲ့ ယခုလိုချမ်းသာကြွယ်ဝလာတယ်လို့ ထောက်ပြ ထားပါတယ်။ ဝမ်ကြားပေါင်ရဲ့ဇနီး ဇန်ပိုင်လီဟာ ဝမ်ကဲ့သို့ဘူမိဗေဒပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီးစိန်ရောင်း ဝယ်ရေးလုပ်ငန်းကို ပိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။ဒါ့အပြင် ဝမ်နဲ့သားနှစ်ဦးဟာလဲ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း တွေ ကိုယ်စီကိုယ်ငှ ရှိကြတယ် လို့ဆိုပါတယ်။ လက်ရှိတရုတ်နိုင်ငံ ခေါင်းဆောင် သစ်ရှီ ကျင်ပင်းက ပေါ်လစ်ဗျူရိုအဖွဲ့ကို ပထမဆုံး မိန့်ခွန်း ပြောကြားရာမှာ "မကြာမီနှစ်တွေအတွင်း ကတချို့နိုင်ငံတွေမှာ မျိုသိပ်ထားခဲ့ကြတဲ့ ပြဿနာ တွေ ပွင့်ထွက်လာရာမှ လူထုအုံကြွမှု တွေဖြစ်ပေါ် ကာ လူမှုရေးပဋိပက္ခတွေ ကတစ်ဆင့်အစိုးရတွေ ပြုတ်ကျခဲ့ရပါတယ်။ ဒီလိုပြုတ်ကျရတဲ့ အဓိကအ ကြောင်းအရင်းဟာ အဲဒီနိုင်ငံတွေမှာ လာဘ်ပေး လာဘ်ယူမှုနဲ့အဂတိ လိုက်စားမှုတွေ ထူပြောခဲ့ လို့ ဖြစ်ပါ တယ်။ တရုတ်နိုင်ငံမှာလဲ အဂတိလိုက် စားမှုဆိုးဆိုးရွားရွားကြီးထွားလာရင် ပါတီနဲ့နိုင်ငံပါ ကျဆုံးဖို့ ဖြစ်လာနိုင်တာကို တွေ့ရှိရတဲ့အချက် အလက်တွေက  ဖော်ပြနေပါတယ်။ သတိထား ပြီး စောင့်ကြည့်နေကြဖို့ လိုပါတယ်။  လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ကာလအနည်းငယ်အတွင်းမှာ စည်းကမ်းနဲ့ဥပဒေ ဖောက် ဖျက်မှုတွေ ဆိုးဆိုးရွားရွားရှိခဲ့ပြီး အန္တရာယ် ကြီးမားကာ နိုင်ငံရေးအရလဲ စည်းရုံးရေးပျက်ပြား စေခဲ့ ပြီး ပြည်သူလူထုကိုလဲ အထူးတုန်လှုပ်စေခဲ့ တယ်" လို့ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ပါခင်ဗျား။       ။Ref: Newsweek/ bjreview.com