Background
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ယင်းလပ်ရှင်နာဝပ်ထရာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ရာထူးလက်ခံပြီးနောက် အခြေခံလုပ်ခလစာကို တစ်ရက်ဘတ် ၃၀၀ နှုန်းနဲ့ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်ကစပြီးပေးဖို့ဆောင်ရွက်ခဲ့ ပါတယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်အတာနဲ့ ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်ကစပြီး အခြေခံလစာတွေကိုတိုးပေးလိုက်မယ် ဆိုရင် အသေးစားနဲ့ အလတ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်း (SME) ပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော် အခက်အခဲနဲ့ ရင်ဆိုင်ရလိမ့်မယ်လို့ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ဒီဇင်ဘာလအတွင်းက ပြောခဲ့ပါတယ်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နေသူတွေက တစ်ရက်အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခလစာ ကို ဘတ် ၃၀၀ အထိ တိုးမြှင့်ပေးမယ်ဆိုရင် ဒီအခြေအနေနဲ့ကိုက်ညီအောင် ပြုလုပ်ရပါမယ်။ မဟုတ်ရင် လုပ်ငန်းတွေပိတ်သိမ်းရမဲ့ အခြေအနေရှိတယ်လို့ ထိုင်းဗဟိုဘဏ်အရာရှိတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ ဒီအခက် အခဲက ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ အလုပ်သမားရဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းရည်ကို ၈ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းစွမ်းဆောင်ရည်ကို ၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့်ပေးဖို့လိုမယ်လို့ဆိုပါတယ်။
အင်တာနက်အွန်လိုင်း ကူးသန်းရောင်းဝယ် ရေးတွင် စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာတွင် အမြန်ဆုံး ထွန်းကားလာ သည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။ အာရှတွင် သာမက ကမ္ဘာနှင့်ချီပြောရလျှင်ပင် စင်ကာပူသည် အင်တာနက် ချိတ်ဆက်အသုံးပြုနှုန်း အများဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ယနေ့ စင် ကာပူနိုင်ငံတွင် အွန်လိုင်းရောင်းဝယ်မှု (e-commerce) စုစုပေါင်း၏ လေးပုံတစ်ပုံခန့်သည် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းမှတ စ်ဆင့် ရောင်း ဝယ်ကြခြင်းဖြစ်၍ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့်ရောင်းဝယ်မှု (m-commerce) မြန်မြန်ဆန်ဆန် ကြီးထွား လာသည်။ သို့ဖြစ်ရာ PayPal ကဲ့သို့ အွန်လိုင်းမှ ငွေပေးချေရှင်းလင်း သည့်ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းကို ဆောင်ရွက်နေကြ သည့်ကုမ္ပဏီများအဖို့ စင်ကာပူသည် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း အသုံးပြု ကူးသန်းရောင်း ဝယ်ရေးလုပ်ငန်းအတွက် နည်းပညာသစ်များ စမ်းသပ်သုံးစွဲရန် အသင့်တော် ဆုံးနေရာ ဖြစ်နေသည်။
ဆက်သွယ်ရေးအခြေခံအဆောက်အအုံများ သာလွန်ကောင်းမွန်နေခြင်းအတွက် စင်ကာပူနိုင်ငံ ကလည်း ဂုဏ်ယူသည်။ ၂၀၁၂ခုနှစ် အောက်တို ဘာလတွင် ကြိုးမဲ့အင်တာနက်(Wireless broa- dband) အသုံးပြုနှုန်း ၁၆၂ရာခိုင်နှုန်းနှင့် မိုဘိုင်းလ် ဖုန်းသုံးစွဲနှုန်း ၁၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့သည်ဟု အစိုးရ ၏ ထုတ်ပြန်ချက် တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် မေလတွင် ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများက ထုတ်ပြန် သော သုတေသနအစီရင်ခံစာ၌ စင်ကာပူနိုင်ငံ တွင် ၂၀၁၁ ခုနှစ်အတွင်း အင်တာနက်အွန်လိုင်း ဖြင့် ဝယ်ယူသုံးစွဲခဲ့သည့်ပမာဏမှာ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ သန်း ၁၄၀၀ (အမေရိကန် ဒေါ်လာဖြင့် သန်း ၁၁၀၀) ရှိခဲ့သဖြင့် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်ကထက် ၃၃ ရာခိုင်နှုန်း ပိုများလာသည်ဟု ဖော်ပြထား သည်။ အွန်လိုင်းမှဈေးဝယ်သူဦးရေ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာသဖြင့် ဝယ်ယူသူပေါင်း တစ်သန်းခွဲအထိ ဖြစ်လာသည်။လေယာဉ်လက်မှတ်၊ ဖက်ရှင်အဝတ်အထည်၊ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှု၊ အုပ်စုလိုက် အလည် အပတ်ခရီးစဉ်နှင့် စာအုပ်များသည် အွန်လိုင်းမှ အများဆုံးဝယ်ယူတတ်ကြသည့် အမျိုးအစား ၅ မျိုးဖြစ်သည်။ အိမ်အရောက်ပို့ စနစ်ဖြင့် လွယ်ကူ အဆင်ပြေစွာ ဝယ်ယူနိုင်သဖြင့် စားသောက်ကုန် အွန်လိုင်းဈေးကွက်သည်လည်း ဖွံ့ဖြိုးလျက်ရှိသည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် တစ်နှစ်လုံးကထက် ၂၀၁၁ခုနှစ် ပထမ ၈ လအတွင်း အွန်လိုင်းဈေးကွက်တွင် စားသောက်ကုန်ဝယ်ယူသုံးစွဲမှုပမာဏ သုံးဆအထိ တိုးလာသည်ဟု PayPal ကုမ္ပဏီ၏ စစ်တမ်းတွင် တွေ့ရသည်။ ဆန်၊ နို့မှုန့်၊ ကလေးအနှီးဘောင်းဘီ နှင့် အချိုရည်တို့ကဲ့သို့ များများစားစား ဝယ်ယူ လေ့ရှိသည့် ကုန်ပစ္စည်းများဝယ်ယူသုံးစွဲမှုအပေါ် လေ့လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အွန်လိုင်းဖြင့် လက်လီ ရောင်းချသည့် လုပ်ငန်းများသည်လည်း စူပါမား ကက်ကုန်တိုက်ကြီးများနည်းတူပင် အကျိုးအမြတ် ရရှိနေကြသည်ဟု ဆိုသည်။မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းသုံးစွဲမှု ကျယ်ပြန့်လာသည်နှင့် အမျှ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုှု (m-commerce) သည်လည်း တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာဦး မည်သာဖြစ်သည်။ စင်ကာပူတွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းအထိ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း အရေအတွက် ၇ ဒသမ ၈ သန်းခန့်ရှိပြီး နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၉၀ ရာ ခိုင်နှုန်းသည် စမတ်ဖုန်း (Smartphone) ကို ကိုင်ဆောင်ကြသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် မိုဘိုင်းလ် ဖုန်းဖြင့် ရောင်းဝယ်မှုဈေးကွက်သည် စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၃၂၈ သန်းဖိုးအထိ အရောင်းအဝယ် ရှိခဲ့သဖြင့် ၆၆၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြင့်တက်လာ သည်မှာ အံ့သြဖွယ်ဖြစ်သည်ဟု သုတေသနစစ် တမ်းတွင် သုံးသပ်ဖော်ပြထားသည်။အင်တာနက်အွန်လိုင်းဖြင့် စုစုပေါင်း ဝယ်ယူ မှုပမာဏထဲတွင် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့် ဝယ်ယူသည့် ပမာဏမှာ ၂၀၁၁ ခုနှစ်က ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိ ခဲ့သော်လည်း လာမည့် ၂၀၁၅ခုနှစ်တွင် ၇၀ ရာ ခိုင်နှုန်းကျော်အထိ တိုးတက်လာလိမ့်မည်ဟု ခန့် မှန်းထားသည်။ ကိုယ်နှင့်အတူ သယ်ဆောင်သွား နိုင်သောကိရိယာများ (Mobile devices)ကို အသုံးပြု၍ဈေးဝယ်ကြရာတွင် အများစု ၇၅ ရာခိုင် နှုန်းမှာ စမတ်ဖုန်းများမှတစ်ဆင့် ဝယ်ယူကြခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့တိုင်အောင် ဈေးဝယ်သူတစ်ဦးချင်း ဝယ်ယူသုံးစွဲမှုတွင် ကျောက်သင်ပုန်းကွန်ပျူတာ (Tablet) အသုံးပြုဝယ်ယူသူက ပျမ်းမျှ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၃၈၀ ဖိုးဝယ်ယူပြီး၊ စမတ်ဖုန်းဖြင့် ဝယ်သူ က ပျမ်းမျှ ၂၇၄ ဒေါ်လာဖိုးသာ ဝယ်ယူသည်ဟု ဆိုပါသည်။စင်ကာပူတွင် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်မှု မြန်ဆန်စွာ ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းေ ကြာင့် ဒေသတွ င်းနှင့်နိုင်ငံတကာတို့မှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ ကို ဆွဲဆောင်လျက်ရှိသည်။ အမျိုးသမီးအဝတ် အထည် လက်လီရောင်း သည့် Qoo10 ကုမ္ပဏီက အာရှ-ပစိဖိတ် ဒေသအတွင်း မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့် ရောင်းရငွေပေါင်း ဒေါ်လာ ၁၅ သန်းအနက် ၃၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် ရောင်းရခြင်း ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ Qoo10 ကုမ္ပဏီသည် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့်ဝယ်ယူနိုင်မည့်အစီအစဉ် ဆော့ဖ်ဝဲ ကို လွန်ခဲ့သည့်နှစ်က အင်တာနက်တွင်ထုတ်လွှင့် ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဒေသတွင်းမှ ဆော့ဖ်ဝဲကူးယူသုံး စွဲသူ (Downloads) ၇၀၀၀၀၀ ရှိခဲ့ပြီး၊ ကူးယူသူ ၆၄ ရာခိုင်နှုန်းသည် စင်ကာပူနိုင်ငံမှဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ တစ်နည်းပြောရလျှင် စင်ကာပူနိုင်ငံသူ အမျိုးသမီး ၅ ဦးလျှင် တစ်ဦးက ထိုဆော့ဖ်ဝဲကို ကူးယူသုံးစွဲခြင်းဖြစ်သည်။စင်ကာပူအစိုးရကလည်း မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းဖြင့် ရောင်းဝယ်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန် အားပေးသည်။ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းအသုံးပြုရာတွင် အထောက်အကူပြုမည့် ဆော့ဖ်ဝဲများ ရေးဆွဲထုတ် လုပ်ရာတွင် စံချိန်စံညွှန်း မီရေးအတွက် သက်ဆိုင် ရာအစိုးရဌာနက အကူအညီပေးသည်။ အွန်လိုင်း ငွေချေဝန်ဆောင်မှုကုမ္ပဏီ PayPal ကလည်း အွန်လိုင်းဖြင့်ရောင်းချသူများ၏ အင်တာနက် ဝက်ဘ်ဆိုက်များတွင် မိုဘိုင်းဖုန်းဖြင့်လည်း အဆင် ပြေစွာ ဝယ်ယူနိုင်ရန် အစီအစဉ်သစ်များ ထပ်မံ ဖြည့်စွက်ပေးထားသည်ဟု ဆိုပါသည်။Ref; The Economist.
၁၉၈၈ ခုနှစ် ဟိုရှေ့ပိုင်းနှစ်များမှာ နိုင်ငံ တော်မှာ ဆိုရှယ်လစ်စီးပွားရေးစနစ် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး၊ ပြည်သူတို့ရဲ့ စားဝတ်နေရေးကို နိုင်ငံတော်မှပင် တာဝန်ယူဖြေရှင်းခဲ့တာ အများအသိဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်သူပိုင်စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံနဲ့ ပြည်တွင်းပုဂ္ဂလိလ က ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေက ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုန် ပစ္စည်းတွေကိုပဲ သုံးစွဲခဲ့ကြရ ပါတယ်။ ပြည်ပမှ လူသုံးကုန်ပစ္စည်းများ တင်သွင်းခြင်းဟာ အကန့် အသတ်ရှိခဲ့လို့ နယ်စပ်မျဉ်းတွေကနေ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံတွေက ခိုးဝင်လာတဲ့ မှောင်ခိုပစ္စည်းဆိုတာ ရှားပါးပြီး တန်ဖိုးကြီးတယ်။ ဝင်ငွေကောင်းသူ များ သာ ဝယ်ယူအားပေး အသုံးပြုနိုင်ကြပါတယ်။
၂၀၁၂ ခုနှစ်ကုန်လို့ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ကို ဝင်ရောက်လာပါပြီ။ နှစ်သစ်မှာ မြင် သာပွင့်လင်း တဲ့အတိုင်း အတာအပြောင်း အလဲဆိုတာတွေ တွေ့ကြုံရတော့မှာပါ။ နှစ်တစ်နှစ်နဲ့ တစ်နှစ် အကူးအပြောင်း မှာ နှစ်ဟောင်း က အတွေ့အကြုံ အဖြစ် အပျက်ဆိုတာတွေကို နှစ်သစ်မှာ မကောင်းတာ ထားခဲ့ပြီး၊ ကောင်းတာ အတုယူ လို့ပြုပြင်သင့်တာပြုပြင်လို့ဆက် လက်ချီတက်ရလုပ်ဆောင်ရ တော့မှာပါ။ စိုက်မလား၊ ရောင်းမလား၊ ဝယ်မလား၊ ပို့မလား၊ သွင်းမလား၊ စိုက်ပျိုး ထုတ် လုပ်သူ၊ ရောင်းသူဝယ်သူ၊ ပို့သူ၊ သွင်းသူ တို့ လက်တွဲညီညီရှေ့သို့ ချီရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပခုက္ကူရဲ့ စားဖိုဆောင်သီးနှံ ဖြစ်တဲ့ ကြက်သွန်နီဈေးကွက်ကို ပြန် ကြည့်ရအောင်ပါ။ ပခုက္ကူကို ပေါက်မြို့ နယ်နဲ့ ရေစကြိုမြို့နယ်က အဝင်စုစု ပေါင်းဟာ ၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီမှ ဒီဇင်ဘာလအထိ တစ်နှစ်ပတ်လည် ၈၃၇၆၀၄၅ ပိဿာချိန် စုစုပေါင်း အဝင်ရှိပါတယ်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ လထဲမှာကို အဝင်ပိဿာချိန် ၆၅၃၀၀၀ ပါ။ ဒီဇင်ဘာလထဲမှာဝင်တဲ့ ကြက်သွန် ကတော့ ချောင်းတွေ ထဲမှာစိုက်တဲ့ ဆောင်း ကြက်သွန်မဟုတ်ဘဲ ကုန်းတွေ မှာစိုက်တဲ့ မိုးစိုက် (ဥစိုက်) ကြက်သွန် အသစ်တွေပါ။ ယခင်နှစ်များနဲ့နှိုင်းယှဉ် ကြည့်ရင် ကြက်သွန်အဝင်အနေနဲ့ နည်း တယ်လို့ သုံးသပ်ရမှာပါ။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အနေနဲ့ အဝင်ပိဿာချိန် ၈၃ သိန်း ကျော်ပဲရှိပါတယ်။ ယခင်နှစ်များ တုန်း ကတော့ အဝင်ပိဿာချိန် သိန်း ၁၀၀ ကျော်ဝင်ခဲ့တာဆိုတော့ အစိုက်နည်း တာလား၊ အထွက်နည်းတာလားဆိုတာ ပြန်လည်ဆင်ခြင် သတိပေး စရာတစ်ခု ပါ။ ယခု ဈေးကွက်ထဲကို ဝင်နေတဲ့ မိုးစိုက် ကြက်သွန်နီတစ်ခုပဲ နီးနီး စပ်စပ် ပြန်ကြည့်ရအောင်ပါ။ မိုးစိုက် ကြက် သွန် ဈေးကွက်ကို စတင်ဝင်ရောက်လာ တော့ ကျွန်တော်ယခင်က ရေးခဲ့ဘူး ပါတယ်။ ခေါင်းကော့၊ ရင်မော့ လက် မထောင်ဝင်လာတဲ့ မိုးစိုက်ကြက်သွန်နီ ဆိုတာလို အတက်ဈေးနဲ့ တစ်ပိဿာ ၁၃၀၀ ကျပ်ထိ ဈေးမြောက်ခဲ့တော့ ကြက်သွန်စိုက်တဲ့ တောင်သူတွေ စဉ်း စားကြပြီ။ တက်ဈေးမိတုန်း အသက် မစေ့ဘဲ ကြက်သွန်ဖော်ပြီး ဝင်လာ တယ်။ အသက်မစေ့ဘဲ ဖော်တော့ အထွက် မပြည့်ဘဲ လျော့တော့တာပေါ့ ဗျာ။ စောစောဖော် ဈေးကောင်းမိရတဲ့ အကျိုးအမြတ်နဲ့ သက်ပြည့်မှ ဖော်၊ အထွက်ပြည့်ပြည့်၀၀ရှိ၊ ကျဈေးမိတဲ့ အကျိုး အမြတ်ယှဉ်ကြည့်ရအောင်ပါ။
နိုင်ငံတကာစွမ်းအင်အေဂျင်စီရဲ့ အဆိုအရ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်နဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွေရဲ့ တောရွာ တွေမှာ နေထိုင်ကြတဲ့ လူဦးရေ သန်း ၅၇၀ ကျော်ဟာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားကိုအသုံးမပြု နိုင်သေးဘူးလို့ သိရပါတယ်။ ဒါကြောင့် တချို့ဒေ သတွေမှာ ကျေးရွာအဆင့် အသေးစားလျှပ်စစ် ဓာတ်အားပေးစနစ် ( mirco-grid) တွေကို ထူ ထောင်ပြီးအသုံးပြုလာကြပါတယ်။ ဥပမာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံ Husk Power System ကုမ္ပဏီဟာ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်သုံး ဒီဇယ်ဂျင်နရေတာတွေကို စပါးခွံက ထုတ်လုပ်တဲ့ ဘိုင်အိုဒီဇယ်နဲ့ မောင်းနှင်ပြီး တောရွာ တွေမှာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးနိုင်အောင် ဆောင် ရွက်လာခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီဂျင်န ရေတာတစ်လုံးဟာ တောရွာရှိ အိမ်ထောင်စု ၆၀၀ ကို လျှပ်စစ်ဓာတ် အားပေးနိုင်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဆန်စပါးစိုက် ပျိုးနေတဲ့ ဘီဟာပြည်နယ်မှာ အဲဒီမိုင်ခရိုဂရစ် ၅ ခုကို စမ်းသပ်ထူထောင်ခဲ့ရာမှာ အောင်မြင်ခဲ့တဲ့ အတွက် ယခုအခါ ၅၀ ခုအထိ တိုးချဲ့ဆောင်ရွက် ဖို့ စီစဉ်နေပါတယ်။ Husk Power လုပ်ငန်းက အဲဒီဂျင်နရေတာတွေထုတ်လုပ်ရာမှာ ကုန်ကျတဲ့ ငွေရဲ့ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အိန္ဒိယအစိုးရက ပံ့ပိုးခဲ့ တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ၆ လအတွင်း အဲဒီလုပ်ငန်း ကအကျိုးအမြတ်တွေ ရရှိခဲ့တဲ့အတွက် ဆင်းရဲနွမ်း ပါးတဲ့ တောရွာဒေသတွေမှာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားရ ရှိရေးပုံစံ (model) တွေထဲမှာ ရေရှည်ခိုင်မာစွာ အသုံးချနိုင်တဲ့ (Sustainable) ပုံစံတစ်ခုဖြစ်တယ် လို့ ဆိုကြပါတယ်။
အဂတိမှုတွင် လာဘ်ယူသူနှင့် လာဘ်ပေးသူ ဟူ၍ နှစ်ဘက်ရှိသည်။ တစ်ဘက်တည်းရှိရုံဖြင့် အဂတိမှု ဖြစ်မလာနိုင်ပေ။ ဆင်းရဲနိုင်ငံများမှ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်နေသူများအတွက် လာဘ်ယူသူများကို စစ်ဆေးဖော်ထုတ်ရန် ခက်ခဲ နိုင်မည်မဟုတ်သော်လည်း မည်သူတွေက လာဘ် ပေးနေကြတာလဲ ဆိုသည်ကိုတော့ စုံစမ်းဖော် ထုတ်ဖို့လွယ်ကူနိုင်မှာမဟုတ်ပေ။ သို့သော်လည်း ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ဘာလင်မြို့တွင် အခြေစိုက်ထူထောင် ထားသည့် နိုင်ငံတကာ ပွင့်လင်းမြင်သာဖြစ်ရေး လှုပ်ရှားသူများအုပ်စု (Transparency Inter- national) က နောက်ဆုံးပြုစုထားသည့် လာဘ် ပေးသူများစာရင်း (Bribe Payers Index) ကို နိုဝင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ သည်။
သေရည်သေရက် မူဝါဒများဆိုင်ရာ နိုင်ငံ တကာဌာန (International Centre for Alcohol Policies) ဆိုသည်မှာ စီးပွားရေးအကျိုး အမြတ်အတွက် ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ထားသည့် အဖွဲ့အစည်း မဟုတ်ပေ။ အရက်သေစာကို အကျိုး ရှိစွာသောက်သုံးရေးကို မြှင့်တင်အားပေးရန်နှင့် အရက်ချက်လုပ်ရောင်းချသည့် လုပ်ငန်းများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို ကာကွယ်ပေးရန် ဆောင်ရွက်နေ သည့် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ အကျိုးမဲ့စေနိုင်သော မူဝါဒများကို အစိုးရအဖွဲ့များက ချမှတ်ကျင့်သုံးမိ လာစေမည့်အရေးတို့ကိုလည်း ကြိုတင်ဟန့်တား နိုင်ရန်ဖြစ်သည်။ ထိုအဖွဲ့အစည်းကို အရက်နှင့် အဖျော်ယမကာလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်နေ သည့် နိုင်ငံစုံကုမ္ပဏီကြီးများက ဘဏ္ဍာရေး အထောက် အပံ့ပေးထားသည်။ ယခုထိုအဖွဲ့အစည်းက ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံး အရက်၊ ဘီယာနှင့် ဖျော်ယမကာ ကုမ္ပဏီကြီး ၁၃ ခုက အောက်တိုဘာလအတွင်းမှာ သဘောတူချမှတ်ခဲ့သော ကတိဝန်ခံချက်များကို အစိုးရများ၊ ပြည်သူအများနှင့် အရက်သေစာဆန့် ကျင်ရေးလှုပ်ရှားသူများ ကျယ်ပြန့်စွာ သိရှိလာ စေရန် လှုံ့ဆော်ဖြန်ချိပေးနေသည်။
အရွယ်မရောက်သေးသူများ အရက်သေစာ သောက်သုံးမှု ကန့်သတ်ပိတ်ပင်ရေးကဲ့သို့ အဆိုပါ အရက်ကုမ္ပဏီကြီးများ၏ အရက်သေစာ အလွဲ အသုံးပြုမှုတားဆီးရေး ကတိဝန်ခံချက်များကို တစ် ကမ္ဘာလုံးအနှံ့ လှုံ့ဆော်အသိပေးမည့် လှုပ်ရှားမှု ကြီးဖြစ်သည်။ ထိုလှုံ့ဆော်လှုပ်ရှားမှုတွင် အာရှ ဒေသသည် အကြောင်းယုတ္တိသုံးချက်ဖြင့် အထူး အရေးပါသည့် ဒေသတစ်ခုဖြစ်နေသည်။ ပထမ အချက်မှာ အာရှသည် ကမ္ဘာတွင် အကြီးဆုံးဈေး ကွက်ကြီးတစ်ခု ဖြစ်နေခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အာရှနှင့် ပစိဖိတ်ဒေသတွင် အရက်သေစာရောင်း အား ၃၉ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။ ဥရောပတွင် ရောင်း အား ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး အမေရိကတွင် ရောင်းအား ၂၆ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိသည်ဟု ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံးကုမ္ပဏီကြီး ၁၃ ခုထဲတွင် ပါဝင်သည့် အရက်ကုမ္ပဏီကြီးတစ်ခု၏ ပိုင်ရှင် ပါနော့ဒ်ရီကဒ် ကဆိုသည်။ဒုတိယအကြောင်းမှာ အာရှသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်မည့်အလားအလာအကောင်းဆုံး ဒေသဖြစ် နေခြင်းကြောင့်ဟု ပါနော့ဒ်ရီကဒ်ကုမ္ပဏီ၏ အမှု ဆောင်အရာရှိ ပီယားပရင်းဂက်က သုံးသပ်သည်။ လောလောဆယ်တွင် မြန်ဆန်စွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် နေသည့် ဒေသစီးပွားရေးကြောင့်သာ မဟုတ်ဘဲ၊ ဒေသတွင်းထုတ်လုပ်သည့် ချက်အရက်၊ တော အရက်တို့ထက် ပြည်ပမှတင်သွင်းလာသည့် ယစ် ရွှေရည်ကို တမြမြသောက်သုံးချင်သည့် မျိုးဆက် သစ်လူငယ်များ ထွက်ပေါ်လာခြင်းကြောင့် ဖြစ် သည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး ၏ထုတ်ပြန်ချက်အရ လူတစ်ဦးချင်း အရက်သေ စာသောက်သုံးမှုတွင် အာရှသည် ဥရောပနှင့် မြောက်အမေရိကတို့နောက်တွင် ကျန်ရှိနေသေး သည်ဟုသိရသည်။ ဥပမာ-တရုတ်နိုင်ငံတွင် လတ် တလောနှစ်များအတွင်း အရက်သောက်သုံးမှု မြန် မြန်ဆန်ဆန် ကြီးထွားလာခဲ့သော်လည်း လူတစ်ဦး ချင်းအနေဖြင့် တစ်နှစ်သောက်သုံးသည့် အရက် သီးသန့် (Pure alcohol) ပမာဏမှာ ၆ လီတာ နှုန်းသာရှိသေးသဖြင့် ဗြိတိန်နှင့် အခြားသော ချမ်း သာနိုင်ငံများတွင် တစ်ဦးချင်း သောက်သုံးကြ သည့်ပမာဏ၏ တစ်ဝက်ခန့်သာရှိသည်။ အာရှ နိုင်ငံအများအပြားတွင် ဘာသာရေးအရ တားမြစ် ထားမှုများ၊ လူမှုရေးနှင့်ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်း တို့အရ ထိန်းချုပ်မှု များကြောင့် အရက်သေစာ သောက်သုံးမှု ကြီးထွားမလာစေရန် အဟန့်အတား ဖြစ်နေသော်လည်း ရှေ့အဖို့ အရက်သောက်သုံးမှု ကြီးထွားလာမည့် အလားအလာမှာ ကြီးမားစွာ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။တတိယအချက်မှာ အရက်သောက်သုံးမှု တိုးတက်များပြားလာခြင်းကို ထိန်းချုပ်ရေးသည် အာရှနိုင်ငံ အများအပြားတွင် ပြဿနာတစ်ရပ် အဖြစ် ရင်ဆိုင်လာရခြင်းဖြစ်သည်။ ထိရောက်ပြင်း ထန်သော ဥပဒေများ ရေးဆွဲပြဋ္ဌာန်းခြင်း၊ တားမြစ် ပိတ်ပင်မှုများ ချမှတ်ကျင့်သုံးခြင်း မပြုလုပ်နိုင် ခင်မှာ အရက်သေစာထုတ်လုပ်ရောင်းချသည့် လုပ် ငန်းများအနေဖြင့် မိမိတို့ တာဝန်ယူရမည်ဖြစ် ကြောင်းနှင့် အရက်သေစာအလွဲအသုံးပြုမှု လျှော့ ချရန် အကူအညီပေးရေးတို့သည် အဆိုပါအရက် လုပ်ငန်းများ အကျိုးရှိစေရန်အတွက်ပင်ဖြစ်ကြောင်း သဘောပေါက်ရပေမည်။ အာရှ-ပစိဖိတ် ဒေသ တွင်း နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည့် သြစတေးလျတွင် အရက်သောက်သုံးမှုသည် ကမ္ဘာ့တန်းစီစာရင်းတွင် ထိပ်ဆုံးတန်းထဲ ရောက်နေသည်။ လွတ်လပ်သော လစ်ဘရယ်ယဉ်ကျေးမှုထုံးတမ်းများ ထိုနိုင်ငံတွင် အမြစ်တွယ်လျက ်ရှိသည်။ အရက်သေစာသောက် သုံးမှုဓလေ့ကို တားမြစ်ချုပ်ချယ်ရန် လိုလား တောင်းဆိုသည့် သဘောထားများ ထွက်ပေါ် လျက်ရှိသော်လည်း ပျော့ပျောင်းသည့် လစ်ဘရယ် ယမကာ ဥပဒေများ ကြောင့် မလိုလားအပ်သော ဆူပူအကြမ်းဖက်မှုများ ပေါ်ပေါက်လျက်ရှိသည် ဟုဆိုပါသည်။ Ref; The Economist.
လေးနားညီ စတုရန်းကျမှုနဲ့ စားသုံးသူ အကာအကွယ်ပေးရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ ခုတလော နိုင်ငံတော်အ ပိုင်းက အလေးထား ဆောင်ရွက်နေ တာကို လေ့လာမှတ်သားရပါတယ်။ စိုက်ပျိုးထုတ် လုပ်သည်မှအစ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုအလယ် နောက်ဆုံးမှာ စားသုံးမှုဆီကို ရောက်လာတာပါ။ စားသုံးသူ အကာအကွယ်ပေးရေးဆိုတာ တကယ် လုပ်သင့်တဲ့ အလုပ်တစ်ခုပါ။ နိုင်ငံတော်အပိုင်းက ကျယ် ကျယ်ပြန့်ပြန့် စားသုံးသူတွေအတွက် ဆောင် ရွက်နေကြသလို စိုက်ပျိုးသူ၊ ရောင်းဝယ်သူ၊ စားသုံး သူအားလုံး ဝိုင်းဝန်းပြီး လေ့လာမှတ်သား တိတိကျ ကျ လိုက်နာဆောင်ရွက်ကြဖို့ လိုပါတယ်။
အမေရိကန်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ရှေးလ်ဂက်စ် (Shalegas) သိုက်ပမာဏဟာ ကုဗမီတာ ၃၇ ထရီလီယံခန့်ရှိတယ်လို့သိရပါတယ်။ တချို့က အဲဒီ ထက်ပိုကြီးနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဲဒီပမာဏ ဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ တစ်နှစ် သုံးစွဲနေတဲ့ စွမ်းအင်ပမာဏရဲ့ ၃၄ ဆခန့်ရှိပါတယ်။ အမေ ရိကန်နိုင်ငံက ထွက်ရှိနေတဲ့ ရေနံစိမ်းသိုက်ပမာဏ ဟာ လာမယ့် ကိုးနှစ်စာသုံးစွဲဖို့ပဲ ကျန်ရှိပေမယ့် ရှေးလ်ဂက်စ်သိုက ်ပမာဏဟာ နှစ်ပေါင်းတစ်ရာ စာလောက်ကျန်ရှိတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ အမေရိကန် သမ္မတအိုဘားမား ကိုယ်တိုင် နှစ်သစ်ကူးမိန့်ခွန်း မှာ လက်ရှိသဘာဝဓာတ်ငွေ့ အသုံးပြုမှုနှုန်းအရ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ နောင်အနှစ် ၁၀၀ ကြာတဲ့ တိုင်အောင် ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်တဲ့ ရှေးလ်ဂက်စ် (သဘာဝဓာတ်ငွေ့) သိုက်ကြီးရှိတယ်လို့ ထုတ်ဖော် ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေး တိုးတက်လာ ခြင်းသည် အာဖရိကနိုင်ငံများအတွက် ကောင်း မလား၊ ဆိုးမလားဆိုသည်ကို အတွေ့အကြုံရင့် ကျက်သည့် လေ့လာဆန်းစစ်သူများပင် ယတိပြတ် မပြောနိုင်ကြသေးပေ။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ မဟာဗျူဟာ မှာ မိမိကိုယ်ကျိုးအတွက်သာဖြစ်သည်။ ပြည်သူ လူထုမလိုလားသော အစိုးရများကို ဖေးမထောက် ကူခြင်းဖြင့် အာဖရိက၏အဖိုးတန်တွင်းထွက်သယံ ဇာတများကို ရယူရန်သာဖြစ်သည် ဟု ဝေဖန်ကြ သည်။ တရုတ်ကို လိုလားထောက်ခံသူများက တော့ အာရှမဟာအင်အားကြီးနိုင်ငံသည် သတိ ကြီးစွာဖြင့် ကြားနေရပ်တည်လျက် စီးပွားရေးလုပ် ငန်းကိုသာဦးစားပေးသည့်နိုင်ငံဖြစ်သည်။အန္တရာယ် ကြီးမားသော အထောက်အကူပေးမှုများအပေါ် မှီခိုအားကိုးမှု မပြုစေဘဲ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုကို ဦး စားပေးသည်ဟု ဆိုကြသည်။