Background
မန္တလေး ကုန်စည်ဒိုင် (ပွဲစား၊ ကုန်သည်၊ စက်ပိုင်များ ကထိန်တော် အသင်း) ကို အနယ်နယ်အရပ်ရပ်မှ ပဲစင်းငုံနီနဲ့ ပဲစင်းငုံရွှေများဝင်ရောက်ပြီး ရောင်းချလျက် ရှိပါတယ်။ နွားထိုးကြီး၊ မြင်းခြံ၊ မလှိုင်၊ ဝမ်းတွင်း၊ မြစ်သား၊ ကျောက်ဆည်၊ စဉ့်ကိုင်၊ တံတားဦး၊ မြစ်ကြီးနား၊ ဗန်းမော်၊ လွိုင်ကော်၊ ရွှေဘို၊ ဒီပဲယင်းစတဲ့ဒေသများမှ အများဆုံးဝယ်ယူရောင်းချကြောင်းသိရပါတယ်။ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးမှ ကုန်သည် ပွဲစားများဟာ ပဲသီးနှံမျိုးစုံကို ဝယ်ယူရာမှာ မိမိတို့ ယုံကြည်စိတ်ချရသော တောပွဲစား၊ မြို့ပွဲစားများအား သီးနှံပေါ်ချိန်မှာ ငွေကြိုတင်ပေးပြီး ဝယ်ယူခြင်း၊ မိမိပွဲရုံ အရောက် ဝယ်ယူခြင်း၊ ပစ္စည်းရောက် ငွေချေစနစ်နဲ့ ကျင့်သုံးဝယ်ယူကြောင်း သိရပါ တယ်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ ယခုဇူလိုင်လအထိ ဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲတဲ့ ပဲစင်းငုံနီ နဲ့ ပဲစင်းငုံရွှေတို့ရဲ့ ဈေးနှုန်းများမှာ -
မုံရွာကုန်စည်ဒိုင် ဇူလိုင်လ ဒုတိယပတ် ဝါဝင်ကာလ အကြိုပဲဈေးကွက်မှာ ပဲအများစုအရောင်းအဝယ်အေးခဲ့တယ် လို့ သိရပါ တယ်။ မုံရွာကုန်စည်ဒိုင်ရဲ့ အဓိကပဲဈေးကွက်ထဲက ငုံနီ၊ စိမ်းကြီး၊ မတ်ပဲနဲ့ ထောပတ်ပဲတွေဟာ Export မျှော်လင့် ချက် နဲ့ ဈေးကွက်မှာပဲလက်ကျန် နည်းခြင်းတို့ကြောင့် မနှစ်ကနဲ့ ကာလတူထက် ပေါက်ဈေး မြင့်နေကြ တာ တွေ့ရပါတယ်။ Export မရှိ၊ ပဲ လက်ကျန်များနေတဲ့ ကုလားပဲမျိုးစုံ၊ ပဲကြီးနဲ့ စွန်တာနီပဲတွေကတော့မနှစ်က ကာလတူထက် ဈေးလျော့နေ တာ တွေ့ ရပါတယ်။
ချင်းရွှေဟော်နယ်စပ် ကုန်သွယ် ရေး စခန်းမှ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘဏ္ဍာနှစ် ဇွန်လအတွင်း ပဲမျိုးစုံတင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး ပဲတီစိမ်း တင်ပို့မှု ပိုမို တိုး တက် လာခဲ့ ပါတယ်။ ပဲတီစိမ်း တင်ပို့မှု တန်ချိန်
၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့ နေ့လည် ၁၄း၀၀ နာရီက ကယားပြည် နယ် ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေး ဦးစီးဌာန ၊ ပြည်နယ်ဦးစီးမှူး ဦးမောင်မောင်အေးနဲ့ အဖွဲ့ဟာ လွိုင်ကော်မြို့ လောဓမရပ်မှာ ရှိတဲ့ ကယားကြီးပွားတိုးတက်ရေး အများပိုင် ကုမ္ပဏီရုံးခန်းမှာ ကယား ပြည်နယ်၊ လွိုင်ကော်ကုန်စည်ဒိုင်မှ တာဝန်ရှိအလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့နဲ့ သွားရောက် ကွင်း ဆင်းတွေ့ဆုံဆွေးနွေး ခဲ့ပါတယ်။
ယခုနှစ်အတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေ နဲ့ ပဲပိုမိုတင်သွင်းရမယ့်အခြေအနေ ရှိပေမဲ့ ပြည်တွင်းပဲဈေးကွက်မှာ စိုးရိမ်ဖို့ မရှိဘူးလို့ businessstandard မီဒီ ယာမှG Chandrashekhar ကပြော ကြားထားပါတယ်။ ပဲမျိုးစုံနဲ့ ဆန် (သို့ မဟုတ်) ပဲမျိုးစုံနဲ့ အိန္ဒိယ ပေါင်းမှုန့် ဖြူလို့ပဲဆိုဆို ပရိုတိန်းပြည့်ဝတဲ့ ပဲက တော့ နိုင်ငံတစ်ဝန်းအဓိကအစားအစာ အဖြစ်အစဉ်အမြဲရှိနေပါတယ်။ ကနေ ဒါ၊ အမေရိကန်၊ သြစတြေးလျနဲ့ မြန်မာ တို့လို တင်ပို့တဲ့နိုင်ငံများက အိန္ဒိယကို အဓိကဈေးကွက်အဖြစ်ထားရှိကာ စိုက် ပျိုးထုတ်လုပ်လျက်ရှိပါတယ်။
ဇူလိုင်လဆန်း ပြည်ပဲမျိုးစုံ ဈေး ကွက်မှာ ပဲအချို့ဈေးမြင့်တက်လာခဲ့ တာကို တွေ့ရပါတယ်။ မတ်ပဲနဲ့ ပဲစင်းငုံ သီးနှံများ ရန်ကုန်ဝယ် လို အား ကောင်း နေတာကြောင့် ဈေးမြင့်တက်ခဲ့သလို ကုလားပဲနဲ့ ပဲကြီးသီးနှံကတော့ ဒေသ တွင်းသာ အရောင်း အဝယ်ဖြစ်လျက် ရှိ လို့ဈေးလည်းအေးအရောင်းအဝယ်လည်း အေးခဲ့ကာ ယခင်တစ်ပတ် ဈေးထက် ထပ်မံကျ ဆင်းသွား ခဲ့ပါ တယ်။ ပဲပုပ်သီး နှံကတော့ ဈေးငြိမ်နေခဲ့တယ်လို့ သိရပါ တယ်။
မုံရွာကုန်စည်ဒိုင် ဇူလိုင်လ ပထမပတ် ပဲမျိုးစုံဈေးကွက်မှာExport ပဲ တွေဖြစ်ကြတဲ့ ငုံနီ၊ စိမ်းကြီး၊ မတ်ပဲနဲ့ CP ပြောင်းဖူးေ စ့ ဈေးကွက်တို့ ဝယ်လက်ဆွဲအားကောင်းလို့ ဈေးမာနေကြ ပြီး၊ ဒေသသုံး ဝယ်လက်သာရှိကြတဲ့ ကုလားပဲမျိုးစုံ၊ ထောပတ်ပဲ၊ ပဲကြီး၊ စွန် တာနီတို့ ဈေးပျော့ကာ ဝယ်လက်အေး နေတယ်လို့ ဒိုင်ဈေးကွက်က သိရပါ တယ်။ ပဲတီစိမ်းကြီးအနေနဲ့ မနှစ်က ဈေး ကောင်းရလို့ တောင်သူတွေ မျှော်လင့် ချက်နဲ့ မိုးကြိုပဲအဖြစ် ရေသွင်းစိုက်ပျိုး မှုများပြား ခဲ့သလို ဒေသစုံစိမ်းကြီးတွေ ယနေ့ထိ ဒိုင်ကို ဝင်လာဆဲဖြစ်ကာ တရုတ်ဝယ်လက်ဆွဲအား ပြန်ကောင်း လာတဲ့ အတွက်ယခုတစ်ပတ်ထဲမှာ တစ် တင်း၃၄၅၀၀ကျပ်ကနေ ၃၆၅၀၀ ကျပ် ထိ ဈေးမြောက်လာခဲ့ပြီး တစ်ရက် အိတ် ၂၀၀၀ ခန့် ဝင်သမျှရောင်းရတယ်လို့ ကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။
ပခုက္ကူ ကုန်စည်ဒိုင်ရဲ့ စတုတ္ထ ပတ်ဖြစ်တဲ့ ဇွန်လကုန်ရက် နောက် ဆုံးပတ်မှာ အရောင်းအဝယ်ဖြစ်နေတဲ့ သီးနှံတွေ အနေ နဲ့ ပဲစင်းငုံနီ၊ ကုလားပဲ ဖြူကြီး၊ စွန်တာနီ (ကျွန်း)၊ ပြောင်းဖူးစေ့ စီပီ၊ ပဲနီပြား၊ ပဲယင်း(မြစ်ခြေ)၊ နှမ်းညို သစ်၊ ဟောင်း ဆိုတာတွေ အရောင်းအဝယ် ဖြစ်နေပါတယ်။ ဖော်ပြပါသီးနှံ အမယ်များဟာ နောက်ဆုံးပတ်အတွင်း နေ့စဉ်နေ့တိုင်း အရောင်း အဝယ် ဖြစ် တာ မဟုတ်ပါဘူး၊ တစ်နေ့ကို သီးနှံ ၃-၄-၅ မျိုးလောက်သာ အရောင်း အဝယ်ဖြစ် တာ ကို တွေ့ရပါ တယ်။ ပဲစင်းငုံနီ တစ်ပိဿာ ၉၃၅ ကျပ်၊ တစ် တင်း ၁၈၇၀၀ ကျပ်မှ တစ်ပိဿာ ၉၆၀ ကျပ်၊ တစ်တင်း ၁၉၂၀၀ ကျပ်ဆို တော့ တစ် တင်း အပေါ် ၅၀၀ ကျပ် လောက်ဈေးတက်လာတယ်လို့ ပြော ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ရန်ကုန်ဝယ်လက်များ ခပ်စိပ်စိပ်ဆွဲ လာ လို့ ဈေး အနည်းငယ် မြောက်လာတယ်လို့ သုံးသပ်ရပါတယ်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ လက်ကား ဈေး ကွက် အတော်များများမှာ ယခင်ရက် တွေက ဝယ်လိုအားများပြီး ဈေးအမြင့် နဲ့ပိတ်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် လတ်တလောမှာ အရောင်းအဝယ်ပါးပြီး ဈေးငြိမ်နေတယ်လို့သိရပါတယ်။ ဝင်ရောက်မှုရော ဝယ် ယူမှုပါ နည်းနေတယ် လို့ လည်း ဈေးကွက်က ဆိုပါတယ်။ ဝယ်လိုအားပါးနေတဲ့အတွက် ဈေးကွက်မှာတော့ သို လှောင်မှုကအလုံအလောက်ရှိနေသေး တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ အနောက်တောင်မုတ်သုန်မိုးက
မုံရွာကုန်စည်ဒိုင် ဇွန်လတတိယ ပတ် ပဲဈေးကွက်မှာပဲသစ်ပေါ်စကတည်း က ဈေးအေးပြီး ဝယ်လက် ငြိမ်နေတဲ့ ကုလားပဲမျိုးစုံ ဟာယခုအပတ်ထဲတရုတ် ပြည်အတွက် မန်းကုန်သည်ဝယ်လိုအား မြင့်လာတာကြောင့် ဈေးအနည်းငယ်တက်ခဲ့သလို အရောင်းအဝယ်လည်း သိသိသာသာသွက်လာခဲ့တယ်လို့ ဒိုင်ရပ် ကွက်ကဆိုပါတယ်။အရင်ကဒေသတွင်း ပုံမှန်ဝယ် လက်ေ တွ ဈေးထိန်း ဝယ်နေလို့ အရောင်းအဝယ်အေးခဲ့ရာက ယခုလို ပြည်ပပို့ကုန်ပဲအဖြစ် တစ်ဖန်ပြန် စန်းထ လာ တာနဲ့ ဈေးလည်း အနည်းငယ်ကျ ခဲ့ရာ ယခုပတ်မှာ ထိုင်ဝမ်တစ်တင်း ၁၄၀၀၀ ကျပ်၊ V2 တစ်တင်း ၁၄၄၀၀ ကျပ်နဲ့ ၉၂၉ တစ်တင်း ၁၄၁၀၀ ကျပ် အသီးသီး ပေါက်ခဲ့ပြီး အရောင်းအဝယ် အားဖြင့်တစ်ရက်အိတ် ၄၀၀၀ မှ ၅၀၀၀ ထိ တိုးတက်လာခဲ့တယ်လို့ ဈေးကွက်က ဆိုပါတယ်။