Background
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု စီးပွား ရေးနာလန်ထူလာတာက အာရှဒေသရဲ့ ပို့ကုန်အတွက်ဝယ်လို အားတိုးမြှင့်လာလိမ့် မယ်လို့ တွက်ဆကြပါတယ်။ဒါကြောင့် မလေးရှား ရင်းဂစ်က ဦးဆောင်ပြီး အာရှ ငွေကြေးတွေ ကနှစ်လအတွင်းရက်သတ္တ ပတ်အလိုက် တိုးတက်မှု ရှိခဲ့ပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံအစိုးရကို ငွေကြေးကုန် သည်တွေကအယုံအကြည်ရှိလာတာက ဝန်ကြီးချုပ် ယင်လတ်ရှင်နာဝပ်ရဲ့အစ်ကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်က ဖြုတ်ချ ခံခဲ့ရတဲ့ ၂၀၀၆ ခုလောက်ကထက် ပိုမိုလာတာ ကိုတွေ့ရပါတယ်။ ငွေကြေးအဆင့် သတ်မှတ်ရေးအေဂျင်စီ Fitch Rating ကလည်းထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ အဆင့်သတ်မှတ် ချက်ကို ယခုလမှာမြှင့်တင်ခဲ့ပါတယ်။ အဓိကအားဖြင့် စီးပွားရေးခိုင်မာတောင့် တင်းလာတာနဲ့ နိုင်ငံရေး ပတ်ဝန်းကျင် ပိုမိုတည်ငြိမ်လာတာကိုအကြောင်းပြု ပြီးတိုးမြှင့်ပေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ ကြောင့် အာရှငွေကြေးတွေထဲမှာ ဘတ် ငွေကစွမ်းဆောင်ရည်ကောင်းတဲ့ငွေ ကြေးတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ယခုနှစ် အတွင်း ဘတ်တန်ဖိုးကလည်း ဒေါ်လာ နဲ့ဖလှယ်ရာမှာ ၄ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်း ထိမြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ် ဘဏ္ဍာရေးနောက်ပိုင်းမှာ အခိုင်မာဆုံး အနေအထားဖြစ်ပါတယ်။
ယခုတစ်ပတ်အတွင်းတွင် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များနှင့် ဘဏ်မဟုတ်သည့် ပုဂ္ဂလိက အဖွဲ့အစည်းများ၏ငွေလဲနှုန်းများ ဆက်လက်မြင့်တက်လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ နေ့စဉ်သတ်မှတ်ပေးလျက်ရှိသည့် ဗဟိုဘဏ်၏ ရည်ညွှန်းငွေ လဲနှုန်းမှာလည်း တစ် ပတ်လျှင် တစ်ကြိမ် အနည်းငယ်မြင့်တက်လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
ယခုတစ်ပတ်တွင် ငွေလဲနှုန်းများ အနည်းငယ်မြင့်တက်လာခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ ဗဟိုဘဏ်၏ရည်ညွှန်းငွေ လဲနှုန်း မြင့်တက်လာမှုကြောင့် ပုဂ္ဂလိကငွေလဲစင် တာများတွင် ငွေလဲနှုန်းများ မြင့်တက်လာခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
ငွေကြေးဈေးကွက်တွေမှာ စီးပွား ရေးစစ်ပွဲဖြစ်လာမှာကို စိုးရိမ်စိတ်တွေ ရှိနေတာကိုတည်ငြိမ်သွားစေဖို့ ဂျီ-၂၀ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးတွေက ဖေဖော်ဝါရီ ၁၆ ရက်ကစတင်လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ခဲ့ ကြပြီးသူတို့ရဲ့ငွေကြေးတွေရဲ့ ယှဉ်ပြိုင် နိုင်မှုစွမ်းရည်မြင့်တက်သွားအောင်ငွေ ကြေးတန်ဖိုးကိုသီးသီးခြားခြားသတ်မှတ် ပေးတာမျိုးကိုသော်လည်းေ ကာင်း၊ ငွေ ကြေးတန်ဖိုးချတာကိုသော်လည်းကောင်း မပြုလုပ်ကြပါဘူးလို့ ကတိပြုပေးခဲ့ကြ ပါတယ်။ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်သစ် ရှင်ဇိုအာဘေးလက်ထက်မှာ ဂျပန်နိုင်ငံ ကငွေကြေးဖေါင်းပွမှုမြှင့်တင်ဖို့ ငွေကြေး မူဝါဒကိုလျှော့ချ တဲ့အစီအစဉ်ကိုဆောင် ရွက်တဲ့အပြင်ယန်းငွေတန်ဖိုးကိုလျှော့ ချဖို့ဆောင်ရွက်လာတဲ့အတွက် အသံ ပလံတွေထွက်ပေါ် လာပါတယ်။
အမေရိကန် ဗဟိုဘဏ်က ငွေ ကြေးမူဝါဒလျှော့ချဖို့ ဆက်လုပ်တော့မှာ မဟုတ်ဘူး။ အာရှဒေသတွင်းမှာရှိတဲ့ ဗဟို ဘဏ်တွေကလည်း ငွေတန်ဖိုးမြင့် တက်နေတာကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ဝင်ရောက် စွက်ဖက်လိမ့်မယ် ဆိုတဲ့အထင်ကြောင့် ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာ မလေးရှား ရင်းဂစ်နဲ့ တောင်ကိုရီးယားဝမ်တို့ ဦး ဆောင်ပြီး အာရှငွေကြေးတွေ တန်ဖိုး ကျခဲ့ပါတယ်။
ပြင်ပငွေကြေးဈေးကွက်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာငွေလဲလှယ်နှုန်းတွင် ရောင်း ဈေးနှင့် ဝယ်ဈေးများ တူညီလုနီး ပါးဖြစ်လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ပုဂ္ဂလိကဘဏ် များ၏ ငွေလဲစင်တာများနှင့် ဘဏ်မဟုတ်သည့် ပုဂ္ဂလိက ငွေလဲ စင်တာများတွင် ရောင်းဝယ်သည့် ဈေးနှုန်းများသည် ဗဟိုဘဏ်မှ သတ်မှတ်ထားသည့် ရည်ညွှန်း ငွေလဲနှုန်းေ ပါ်တွင်သတ်မှတ်၍ ရောင်းဈေး၊ ဝယ်ဈေးကို သတ်မှတ်ထားသော် လည်း ပြင်ပငွေလဲေ ဈးကွက် တွင်မူ အဆိုပါ ငွေလဲစင်တာများက သတ်မှတ်ထား သည့်နှုန်း အောက်သို့လျှော့ချ ကာ ရောင်းဝယ် လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံနဲ့ ဖွံ့ ဖြိုးဆဲနိုင်ငံ ၂၀ ပါဝင်တဲ့အဖွဲ့ (ဂျီ-၂၀) အစည်းအဝေးမတိုင်မီမှာ ယန်းငွေတန် ဖိုးကသုံးနှစ်အတွင်းအမြင့်ဆုံးဖြစ်နေရာ မှ ပြန်လည်မြင့်တက်လာတဲ့အတွက် တောင်ကိုရီးယားအာဏာပိုင်တွေက လည်းဝမ်ငွေတန်ဖိုးမြင့်တက်နေတာကို ထိန်းချုပ်ဖို့ဆောင်ရွက်တော့မှာမဟုတ် ပါဘူးဆိုတာ ပြသလာပါတယ်။ ဒါ ကြောင့်ဝမ်ငွေကြေးတန်ဖိုးက ရက်သ တ္တပတ်အလိုက်တိုးတက်နှုန်းမြင့်မားလာ တာတွေ့ရပါတယ်။ ဝမ်ငွေတန်ဖိုးက ယန်းငွေနဲ့ဖလှယ် တဲ့အခါတတိယမြောက်ရက်သတ္တပတ် အဖြစ်မြင့်တက်ပြီးတစ်ယန်းကို ၁၁ ဒသမ ၆၂ ဝမ်နှုန်းရှိခဲ့ပါတယ်။ ဖေဖော် ဝါရီ ၁၂ ရက်ကဆိုရင် ၁၁ ဒသမ ၅၇ ဝမ်နှုန်းရှိပြီး လွန်ခဲ့တဲ့သုံးလအတွင်း ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းမြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။
ပြင်ပငွေလဲဈေးကွက်အတွင်းတွင် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များ၏ ငွေလဲစင်တာများ မှ သတ်မှတ်ရောင်းဝယ်လျက်ရှိ သည့်ဈေးထက် လျော့၍ရောင်းဝယ်မှုများ ပြုလုပ် လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ ပြင်ပငွေကြေးဈေးကွက် တွင် ငွေလဲဈေးနှုန်းများမှာ နေ့စဉ်လိုလို အပြောင်းအလဲများဖြင့် ရောင်းဝယ်လျက်ရှိနေကြောင်း သိရသည်။
အာရှစိမ်းလန်းမှုဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် (အေဂျီဒီဘဏ်)အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ ဘဏ် အား အများပိုင်ဘဏ် အဖြစ် ပြောင်းလဲလုပ်ဆောင်တော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ဖော် ပြောကြားခဲ့သည်။