နိုင်ငံတစ်ခုအနေဖြင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဈေးကွက်များ အထိ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်စေရေးအတွက် နိုင်ငံတွင်းတွင် သမာသမတ်ရှိသော စီးပွားရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွင် ပါဝင် ဆောင်ရွက်နေသူများ အားလုံး မိမိတို့၏ ပြည်တွင်းစီးပွားရေးဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် ကျင့်ဝတ်များကို ကျွမ်းကျင်နှံ့စပ်လိုက်နာစောင့်ထိန်းရန် လိုအပ်သကဲ့သို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကုန်သွယ်မှုတွင် ကျင့်သုံးသည့် လုပ်ထုံး လုပ်နည်းများကိုလည်း လိုက်နာစောင့် ထိန်းရန် လိုအပ်ပါသည်။                      အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာကုန်သွယ်မှုသည်နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးမှု အတွက် တွန်းအားတစ်ရပ်ဖြစ်ရုံမျှမက ဆင်းရဲမှုပပျောက် ရေးအတွက်အဓိကအရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍတစ်ရပ်လည်း ဖြစ်ပါသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်မှုတွင် ဝင်ရောက် မည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံစုံကုန်သွယ်မှုစနစ်  (Multilateral trading system)  မှ စီးပွားရေး၊ နည်းပညာ၊ စီမံခန့်ခွဲမှု၊ အလုပ်အကိုင်နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် အခွင့် အလမ်းများ၊ လူမှုကောင်းကျိုးများရရှိစေနိုင်ပါသည်။ သို့ပါ၍ နိုင်ငံတစ်ခုသည် အခြားနိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်ခြင်းဖြင့် ဇောက်ချ ထုတ်လုပ်မှု ကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး ထုတ်လုပ်မှု အရည်အသွေးနှင့် လူနေမှု အဆင့်အတန်း တိုးတက်မှုတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဈေးကွက်များအထိ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်စေရေး (Developing international market)                   အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဈေးကွက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ လုပ်ကုန်စည်များ (Made in Myanmar products) ကျယ် ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်စေရန် ယှဉ်ပြိုင်မှု (Competitiveness)  မှာ အလွန်အရေးပါပေသည်။ ဈေးကွက်ယှဉ်ပြိုင်မှုတွင် အဓိကပြဋ္ဌာန်းသည့်အချက်များမှာ ထုတ် လုပ်သော ကုန်စည်တစ်ခုသည် သင့်တော်သော ဈေးနှုန်း ဖြစ်ခြင်း (Suitable price)  ၊ ပစ္စည်းအမျိုးအစားမှန်ကန်ခြင်း (Right type of commodity)  ၊ မှန်ကန်သည့် တိုင်းတာ မှုနှင့် အလေးချိန် တင်းတောင်းမှန်ကန်ခြင်း(Right measure-ment and weight) ၊ အရည်အသွေးမှန်ကန်ခြင်း (Right quality) ၊ အဆိုပါကုန်စည်များနှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ဝန်ဆောင်မှုများပံ့ပိုးပေးနိုင်ခြင်း (additional services)  စသည်တို့ပင် ဖြစ်သည်။                   အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဈေးကွက်များအထိ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်စေရေး ထုတ်ကုန်အမှတ်တံဆိပ် (Brand name)  သည် လွန်စွာအရေးပါပေသည်။ အတိတ်၏ မှန်ကန်သောလုပ်ဆောင်ချက်များအရ နာမည်ကောင်း (Good Will)  သည်လည်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ ထိတွေ့မရနိုင် သည့်၊ မမြင်နိုင်သည့် ရပိုင်ခွင့် (Intangible Asset)  ဖြစ်ခြင်း ကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအနေဖြင့်အလွန်အရေးပါပေသည်။ သို့ပါ၍ နာမည်ကောင်းရရှိစေရန် ကြိုးပမ်းရမည် ဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့နာမည်ကောင်းရရှိစေရန် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသည် သမာသမတ်ကျရန် လိုအပ်ပါသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံတွင်းရှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအားလုံး သမာသမတ် ရှိမှ သာလျှင် သမာသမတ်ရှိသော မြန်မာ့စီးပွားရေး အဖွဲ့အစည်း (Myanmar Business Society) ဖြစ်ပေမည်။ သို့မှသာ စားသုံးသူများအနေဖြင့် မြန်မာ့ကုန်စည်များကို စိတ်ချ ယုံကြည်စွာ စားသုံးခြင်း၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် မြန်မာ့ စီးပွားရေးအဖွဲ့အစည်းနှင့် အကျိုးတူစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ယုံကြည်မှုများရရှိခြင်းမှ တစ်ဆင့်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တိုးတက်လာနိုင်ပေသည်။                      အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရာတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအနေဖြင့် မိမိတို့၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် မိမိလူမျိုး၊ မိမိနိုင်ငံအား ကိုယ်စားပြုနေသည်ကို သတိပြုရပါမည်။ တစ်နည်း အားဖြင့် ကုန်သွယ်မှုမှတစ်ဆင့် အပြန်အလှန်ချစ်ကြည်မှု၊ ရင်းနှီးခင်မင်မှု၊ ယုံကြည်မှု၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတို့ကို တိုးပွားစေပါသည်။ ဤသို့ဖြင့် တစ်ဦးချင်း၊ ကုမ္ပဏီတစ်ခုချင်းမှသည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ချင်းထိ ကောင်းမွန်သော ဆက်ဆံမှုတစ်ရပ်ကို ရရှိစေမည်ဖြစ်သဖြင့် မိမိတို့၏ ကုန်သွယ်မှုဆောင်ရွက်ချက် များသည် မိမိနိုင်ငံ၏ သံတမန်ရေးတာဝန်ကိုပါ တစ်ပါတည်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်ဟု သတိပြုမှတ်ယူဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေသော လုပ်ငန်းဖြစ်စေရေး For being Sustainable Business)                     စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ အဖွဲ့အစည်းများ ၊ Corporation  များသည် အမြတ်အတွက်သာ ဦးတည်လှုပ်ရှားခြင်း (Profit Motive) နှင့်သာမက လူ့အဖွဲ့အစည်း (Society)  ကိုလည်း တန်ဖိုးထားရပေမည်။ မိမိတို့လုပ်ငန်းသည် ဖောက်သည်များ (Customers)  တည်ရှိနေခြင်းကြောင့်သာ စီးပွားရေးဆက်လက်ရပ်တည်နေနိုင်ပြီး လူ့အဖွဲ့အစည်း ကောင်းမွန်တိုးတက်စေရန် စေတနာထားလျက် မိမိထုတ်ကုန်များကို ရွေးချယ်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ထုတ်ကုန်ဖွံ့ဖြိုးအောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းကာကွယ်မှုနှင့် စွမ်းအင်အသုံးပြုရာတွင် ချွေတာမှုဖြစ်စေသော Environmental Friendly Technologies and Energy Saving Technologies များတီထွင်ခြင်း၊ အသုံးပြုခြင်း၊ မိမိတို့ ရရှိသည့်အမြတ်ထဲမှ လူ့အဖွဲ့ အစည်း အကျိုးပြုလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်လှူဒါန်းခြင်း၊ စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးမှု (Sustainable Development)  အတွက် အလေးထားဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။ လူမှုရေးလုပ်ငန်းများ (Social Activities) တွင် အမြတ်၏ အချို့သောရာခိုင်နှုန်းကို လှူဒါန်းရန်နှင့် အချို့သော အကျိုးပြုလုပ်ငန်းများ တွင် ပါဝင် ဆောင်ရွက်လာခဲ့ကြသည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတို့သည် အပြန်အလှန် အကျိုးပြုနေကြသည်ကို တွေ့ရှိရပေသည်။                   ထို့ကြောင့်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသည် ဈေးကွက် (Market)  မှတစ်ဆင့် စားသုံးသူများ စိတ် ကျေနပ်မှု (Customer Satisfaciton)  ကို ရနိုင်သလောက် အမြင့်ဆုံးစွမ်းဆောင်ရပေမည်။ သင့်လျော်သော ရောင်းဝယ်မှု (Fair Trade) ကိုဖြစ်ပေါ်စေပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် (Environmental)  ကိုလည်း ကောင်းစွာစောင့်ရှောက်တတ်သည့် လူ့အဖွဲ့ အစည်းဖြစ်ရပါမည်။ ထုတ်လုပ်ခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်သော စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို ပြန်လည်အသုံးပြုခြင်း (Recycling)  ၊ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လုပ်မှုများ လျော့ချခြင်းနှင့် စွမ်းအင်ချွေတာမှု (Energy Saving)  ကိုဖြစ်ပေါ်စေသည့် နည်းပညာ အသိများ သိရှိကျင့်သုံးခြင်းအားဖြင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အား ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာ ရောက်ပေသည်။                    မိမိတို့၏ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများတွင် လူတို့အတွက် အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးပေးခြင်းအားဖြင့် လူ့အဖွဲ့ အစည်းအား စား၊ဝတ်၊နေရေးအတွက် စောင့်ရှောက်ပေးရာရောက်သည်။ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း များ ဖန်တီးပေးရာတွင် ကျား၊ မ အခွင့်အရေးတူညီမှု (Equal Opportunity) များကို ဦးတည်စေပြီး မိမိတို့ထုတ်ကုန်များကို လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းရှိ မိသားစုများ အသုံးပြုခြင်းအားဖြင့် ရင်းနှီး ချစ်ကြည်မှု (Family Friendly)  ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ လူ့အဖွဲ့အစည်းတို့မှတစ်ဆင့် ပရဟိတလုပ်ငန်းများ အတွက် လှူဒါန်းခြင်း (Philanthropy)  နှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများ (Non Governmental Organization-NGOs)  နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းအားဖြင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုတွင် ပါဝင်ရာ ရောက်သည်။                     နိုင်ငံကြီးသားပီသစွာဖြင့် အစိုးရအားအခွန်အကောက်များထည့်ဝင်ခြင်းအားဖြင့် အစိုးရ၏ အကောင် အထည်ဖော်ဆောင်နေသော ဖွံ့ဖြိုးမှုစီမံချက်များကို အထောက်အကူပြုရာ ရောက်ခြင်း (Tax Contribution to the Development projects)၊ အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍတို့အကြား အပြန်အလှန် နားလည်မှုများဖြင့် အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်စေခြင်း (Good Government  Business Relationship) စသည်ဖြင့် ကောင်းကျိုးများကို  ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။                        ထို့ကြောင့် သိက္ခာရှိစွာဖြင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ကောင်းကျိုးကို လိုလားသည့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများသည် အမြတ်တစ်ခုအတွက် ပဓာန မထားဘဲ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် သဘာ၀ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းမှုဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်များကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်း အသုံးပြုမှသာလျှင် စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေသောလုပ်ငန်းနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း (Sustainable Business & Society)ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်မည်ဖြစ်သည်။                             စီးပွားရေးလုပ်ငန်းစုအဆင့်တွင် ပြိုင်ဆိုင်မှုသည်လည်း အရေးပါလျက်ရှိသည်။ ဈေးပေါသော ကုန်ကြမ်းနှင့် လုပ်အားရရှိနိုင်မှု၊ နည်းပညာရရှိနိုင်မှု၊ ဈေးကွက်ရရှိနိုင်မှုတို့သည် ပြိုင်ဆိုင်မှုကို တွန်းအားပေးသော အရာများဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ပညာခေတ် (Knowledge Age) တွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ အောင်မြင်မှုကို စဉ်ဆက်မပြတ်စေရန် တွန်းအားပေးနိုင်သော အင်အားစုအသစ် (New driver for competitiveness)  မှာ ဝယ်ယူသူများကို တန်ဖိုးထားခြင်း (Customer value)  ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရပေသည်။ ဝယ်ယူသူများကို တန်ဖိုးထားခြင်း (Customer value)တွင် ဒီဇိုင်းနှင့် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် ပိုင်ဆိုင်မှု (Ownership of designs and brands)  ၊ ဈေးကွက်ရှာဖွေမှု စွမ်းရည်  (Excellence of marketing skills) နှင့် ဝယ်ယူသူများ၏ လိုအပ်ဆန္ဒကို ချဉ်းကပ်မှု  (Focus on consumer demands)  တို့ပါဝင်ပေသည်။ ထို့ကြောင့်ပုံစံကျနသော ထုတ်လုပ်မှုဖြစ်စဉ်  (Smart production processes) သည် အလွန်အရေး ပါလာခဲ့သည်။ နည်းပညာစီမံခန့်ခွဲမှု  (Management of technology)  ၊ တီထွင်မှု (Innovation) နှင့် သတင်းအချက်အလက်  (Information) တို့မှာ ၂၁ ရာစုတွင် အဓိက လိုအပ်ချက်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။                           ထို့ကြောင့်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပြိုင်ဆိုင်မှုအောင်မြင်ရရှိရေးတို့သည် အပြန်အလှန် ဆက်စပ်လျက်ရှိပြီး ပညာဗဟုသုတ၊ နည်းပညာလွှဲပြောင်းရယူရေး (Generation and transfer of knowledge and technology)  တို့အပေါ်တွင် မူတည်လျက်ရှိသည်။ ပညာဗဟုသုတနှင့် နည်းပညာများမြှင့်တင်ခြင်း၊ စဉ်ဆက်မပြတ် တီထွင်မှုများပြုလုပ်ခြင်း (Sustained innovation)  ဖြင့် စက်မှုနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ပြဿနာများကို အောင်မြင်ကျော်လွှားစေနိုင်ပြီး နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို အထောက်အကူပြုနိုင်သော စဉ်ဆက်မပြတ် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ (Sustainable business) ဖြစ်နိုင်ပေသည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ ကျင့်ဝတ်များ (Business Ethics)                        အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဈေးကွက်များသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်ရန် စဉ်ဆက်မပြတ်အောင်မြင်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ (Sustainable Business)  ဖြစ်ပေါ်စေရန်မှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ ကျင့်ဝတ်များ (Business Ethics) ကို လိုက်နာကျင့်သုံးရန် လိုအပ်ပါသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စီးပွားရေး အဆောက်အအုံတွင် ကျင့်သုံးလျက်ရှိသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်း၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ၊ ဥပဒေများကို လိုက်နာကျင့်သုံး နိုင်ရမည် ဖြစ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် "အမြီးကျက် အမြီးစား၊ ခေါင်းကျက် ခေါင်းစား လတ်တလော ရေတိုတိုသာကြည့်ပြီး ဖြတ်လမ်းနည်းဖြင့် ကြီးပွားရေးဟူသည့် အတွေးမျိုးနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတွင် ထိုးဖောက်နိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ "                       စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွင် အောင်မြင်မှုကို ရေရှည်ထိန်းသိမ်းထားလိုပါက မိမိဖောက်သည်များ (Customers) အပေါ်စေတနာများများ ထားရှိရန်လိုအပ်ပါသည်။ ဥပမာ-မကြာသေးသောကာလက ဟင်္သာတမြို့၊ ကြို့ပင်ကောက်မြို့ များတွင် ပဲထဲတွင် အရွယ်အစားတူ ခဲများ ရောနှောကာ"ပဲတူ၊ ခဲတူ" များ ဝယ်ယူ ရောင်းချခဲ့ကြောင်း ကြားသိရပါသည်။ ထိုကဲ့သို့သော အပြုအမူများသည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ကျင့်ဝတ်နှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိသော စိတ်မကောင်းဖွယ် အပြုအမူများပင် ဖြစ်ပါသည်။                        ထို့အတူ နို့မှုန့်များတွင် မယ်လမင်းဓာတ်များ ရောနှောရောင်းချခြင်းကိစ္စ၊ သရက်သီးအပါအဝင် အခြားသော သစ်သီးများ ဝင်းမှည့်၍ ရောင်းပန်းလှစေရန် အသီးနုနုများအား ဈေးကောင်းရရှိချိန်တွင် ပေါ်ဦးပေါ်ဖျား ရောင်းချလို၍ ဆွတ်ခူးကာ ဆေးတို ရောင်းချသော ကိစ္စရပ်များ၊ ငါးပိ ငါးခြောက်များတွင် ဓာတုဆိုးဆေးများဖြင့် အရောင်ဆိုးခြင်းစသည့် ကိစ္စရပ်များသည်လည်း မည်မျှအန္တရာယ်များသော ကိစ္စများ ဖြစ်မည်ကို စဉ်းစားကြည့်ရုံမျှဖြင့် သိရှိနိုင်ပါသည်။                     နိုင်ငံတကာစီးပွားရေးအသိုင်းအဝိုင်းတွင် မိမိထုတ်လုပ်သည့် ကုန်ပစ္စည်းအရည်အသွေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်မှုများကို ထူးကဲစွာ ဆောင်ရွက်ကြကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။ ဥပမာ-ဂျပန် နိုင်ငံ တိုယိုတာ ကားထုတ်လုပ်သည့် ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် ၎င်းင်းတို့ထုတ်လုပ်လိုက်သည့် ကားမော်ဒယ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ အားနည်းချက်ကို ဈေးကွက်အတွင်း ဖြန့်ဖြူးရောင်းချပြီးမှ သိရှိရခြင်းကြောင့် အဆိုပါ ကမ္ဘာ့ ဈေးကွက်အနှံ့ရောက်ရှိနေသော ရောင်းချပြီး ကားများကို ဆက်သွယ်သိမ်းယူပြီး ကားအသစ်နှင့်အစားထိုး ပြန်လည်လဲလှယ်သည့် အစီအစဉ်မျိုး ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။ မိမိကုန်ပစ္စည်း အမှတ်တံဆိပ်  (Brand name)  အမည် မထိခိုက်စေရေးအတွက် အရည်အသွေးဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှု  (Total Quality Management) ကိုစေ့စပ်သေချာစွာ ဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်ပါသည်။ သို့မှသာဝယ်ယူ သူများ၏ ယုံကြည်မှု (Customer trust)  ကိုရရှိမည် ဖြစ်သည်။                        အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စီးပွားရေး အသိုင်းအဝိုင်းတွင် စံသတ်မှတ်မှုအရ ထုတ်လုပ်မှုရှိ၊ မရှိမှာ လွန်စွာ အရေးပါပါသည်။ အသိအမှတ်ပြုခြင်း ခံရမှု ရှိ၊ မရှိအပေါ် မူတည်၍ အောင်မြင်မှုများ ကွာခြားသွား နိုင်သည်။ ဥပမာ- ယခု အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စီးပွားရေးအသိုင်းအဝိုင်းတွင်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စံ သတ်မှတ်မှု အဖွဲ့အစည်း (International Organization for Standardization-ISO)  မှ လက်မှတ်ရ ကုန်ပစ္စည်းဖြစ်ပါက ဝယ်ယူသူများ၏ ယုံကြည်စိတ်ချမှုကို ရရှိနိုင်ပေသည်။ အလားတူပင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ များ အနေဖြင့်လည်း ISO လက်မှတ်ရ ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းများတွင်သာ အစုရှယ်ယာ ဝယ်ယူလိုမည် ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ ရေရှည်တည်တံ့ ခိုင်မြဲအောင်မြင်ရေးသည် အဆိုပါ လုပ်ငန်းများအနေဖြင့် စီးပွားရေးကျင့်ဝတ်များကို လိုက်နာမှုရှိ မရှိအပေါ် မူတည်ပေသည်။    စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှု (Food Security) နှင့် စားနပ်ရိက္ခာဆိုင်ရာ အချုပ်အခြာအာဏာ (Food Sovereignty)                အစားအစာဖူလုံစွာရရှိမှုသည် အခြေခံကျသည့် လူ့အခွင့်အရေးဖြစ်ပါသည်။ လူဦးရေတိုးတက်ခြင်း၊ ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုများနှင့်အတူ အစားအစာဖူလုံရေး (Food Security)  သည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ အတွက် စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။ အဆိုပါစိန်ခေါ်မှုကို ဖြေရှင်းရင်း ထပ်မံတက်လာသော ပြဿနာ တစ်ရပ်မှာ အစားအစာနှင့် ပတ်သက်သည့်အချုပ်အခြာအာဏာ (Food Sovereignty) ပင်ဖြစ်သည်။ Food Sovereignty ဆိုသည်မှာ လူတို့သည် လုံခြုံသော (safe) ၊ အာဟာရရှိသော (nutritious) ၊ ဓလေ့ထုံးစံနှင့် ကိုက်ညီလိုက်ဖက်သည့် အစားအစာ ရရှိမှု (Culturally appropriate food)  နှင့် အစားအစာထုတ်လုပ်နိုင်သည့် သယံဇာတများ (Food - producing resources) တည်ရှိမှုစသည့် အခွင့်အရေးတို့ကို ခြုံငုံခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ သို့ပါ၍လုံခြုံမှုရှိသော၊ အာဟာရဖြစ်စေသော အစားအစာ ရရှိမှုမှာ စားသုံးသူများအတွက် Food Sovereignty အောက်တွင် တည်ရှိပေသည်။ ထို့ကြောင့် လူတိုင်း အတွက် အစားအစာဖူလုံမှု (Food Security) သာမက Food Sovereignty ဟူသော သဘောတရား သည်လည်းအရေးပါလာပါကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိနိုင်ပါသည်။                 Food Sovereignty မရှိဘဲ အစားအစာဖူလုံမှု (Food Security) လုံးဝမဖြစ်နိုင်ပေ။ အထူးသဖြင့် အစားအသောက် ထုတ်လုပ်ရေးဆိုင်ရာ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများအနေဖြင့် အစားအသောက်ဆိုင်ရာ သန့်ရှင်းမှု (Sanitary and Phytosanitary or SPS Measures) တို့ကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံကြီးများက သတ်မှတ်ကာ အဆိုပါ စံသတ်မှတ်စစ်ဆေးချက်များ သည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအတွက် အကောက်ခွန် မဟုတ်သော ကုန်သွယ်မှု အတားအဆီး (Non-Tariff Barrier) သဖွယ်ပင်ဖြစ်လျက်ရှိနေပေ သည်။ မည်သို့ဆိုစေ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဈေးကွက်သို့ ထိုးဖောက် ဝင်ရောက်မည့် အစားအစာထုတ်လုပ် ရောင်းချ မည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသည် အဆိုပါနည်းပညာဆိုင်ရာ စံသတ်မှတ်ချက်များကို သိရှိနားလည်အောင်စွမ်းဆောင်ကြရမည် ဖြစ်ပါသည်။ စားသုံးသူများအား အကာအကွယ်ပေးရေး (Consumer protection)                 လူတို့သည်တစ်ချိန်တည်းမှာပင်ကုန်စည်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကိုထုတ်လုပ်သူများဖြစ်သကဲ့သို့ ရောင်းချ သူများလည်းဖြစ်ကြသည်။ထို့ကြောင့် စားသုံးသူများအား အကာအကွယ်ပေးရန် ဥပဒေများ (Consumer protection laws)  လိုအပ်လာခဲ့သည်။ ထိုသို့ပြဌာန်းကြရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာသင့်တင့်မျှတသော ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ ယှဉ်ပြိုင်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေရန်နှင့် ဈေးကွက်အတွင်း မှန်ကန်သော သတင်းအချက် အလက်များ လွတ်လပ်စွာ စီးဆင်းမှုများဖြစ်ပေါ်စေရန် ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အဆိုပါဥပဒေများသည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအား လိမ်လည်မှု၊ တရားမျှတမှု မရှိသော လုပ်ရပ်များဖြင့် အကျိုးအမြတ်များ ရယူခြင်း၊ အားနည်းသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအား ကာကွယ်မှုပေးရန် စသည့် ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် ရေးဆွဲထားသည့် ဥပဒေများဖြစ်သည်။                   သို့ဖြစ်ပါ၍ စားသုံးသူများအား အကာအကွယ်ပေးရန် ဥပဒေများ (Consumer protection laws)  သည် သမာသမတ်ရှိသော စီးပွားရေးအသိုက်အဝန်း ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ရန် စားသုံးသူများ၏ အခွင့် အရေးများအား ကာကွယ်ပေးသည့် အစိုးရ၏ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ (A form of government regulation which aim to protect the rights of consumers)  ဖြစ်သည်။ ဈေးကွက်အတွင်း စားသုံးသူများအား အရည်အသွေးအပြည့်အ၀ အာမခံချက်ရှိပြီး ကုန်စည်ရွေးချယ်မှု ပိုမိုများပြားလာစေနိုင်သည်။                   ထို့အတူ သမာသမတ်ရှိသော စီးပွားရေးအသိုက်အဝန်းဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ရန် စီးပွားရေးစွမ်းဆောင်ရည် (Economic Efficiency)  ပိုမိုပြည့်ဝစေရေးအတွက် ဈေးကွက်အတွင်း သင့်တော်သော ယှဉ်ပြိုင်မှုများ မြှင့်တင်ခြင်းအားဖြင့် ယှဉ်ပြိုင်မှုဥပဒေ (Competition law)  ပြဋ္ဌာန်းခြင်းများဖြင့်လည်းစားသုံးသူများအား ပိုမိုအကျိုးရှိစေနိုင်ပါသည်။ ကုန်စည်ဒိုင်များ၏ အခန်းကဏ္ဍ (The Role of Commodity Exchange Centre)                  ဈေးကွက်ဖွံ့ဖြိုးစေရန် ကုန်စည်ဒိုင်များ ဖွံ့ဖြိုးရေးသည်လည်း အလွန်အရေးပါပေသည်။ ကုန်စည်ဒိုင်များသည် ဒိုင်လူကြီးများအနေဖြင့် သမာသမတ်ရှိစေရေး ကြီးကြပ်မှုများ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ လူဆိုသည်မှာ အတ္တအခြေခ ံသော လောဘသားများသာ ဖြစ်ကြသည်။ ရောင်းသူဘက်မှ လည်း ဈေးနှုန်းအမြင့်ဆုံးနှင့် အမြတ်အများဆုံး ရချင်ကြသကဲ့သို့ ဝယ်သူဘက်မှလည်း ဈေးအသက်သာ ဆုံးနှင့် အကောင်းဆုံးပစ္စည်းကိုသာရလိုကြသည်။ ထိုအစွန်း နှစ်ဖက်အကြား ချိန်ညှိရင်း အားမျှခြေ  (Equilibrium) ကိုကောင်းစွာရှာဖွေရန် လိုအပ်ပါသည်။ အရောင်းအဝယ် ဖြစ်သည့် ကုန်စည်များ၏ ဈေးနှုန်းများမှန်ကန်ရေး၊ ပစ္စည်းအရည်အသွေးနှင့်အမျိုးအစားမှန်ကန်ရေး၊ အလေးချိန် တင်းတောင်း မှန်ကန်ရေး စသည်ဖြင့် အရောင်းအဝယ် မှန်ကန်အောင် ဖော်ဆောင်ပေးရန်မှာ အလွန်အရေးပါသည်။                 အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့ဖြစ်ရသနည်း ဟူသော သဘောကို လေ့လာရန် လိုအပ်ပါသည်။သင့်တော်သော ဈေးနှုန်းမရရှိပါကတွက်ခြေကိုက်အောင် မသမာမှုများနှင့် အလေးခိုးယူခြင်း၊ ပစ္စည်းအညံ့များဖြင့် ရောနှော ရောင်းချခြင်းတို့ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ သင့်တော်သော ဈေးနှုန်းရရှိသော်လည်း ရောင်းချသူ၏ မတော်လောဘ ကြောင့် ပုံမှန်ထက်ပိုမို သောအမြတ်အစွန်းများရရှိစေရန် အလေးချိန်တင်းတောင်း မမှန်ကန်ခြင်း၊ ပစ္စည်း အညံ့များ ရောနှောရောင်းချခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်လေ့ရှိကြသည်။                 သို့ဖြစ်ပါ၍ ကုန်စည်ဒိုင်များအနေဖြင့် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုပြုနိုင်သည့် ကုန်စည်များကို စုစည်း၍ ရောင်းသူဝယ်သူများအကြား အရောင်းအဝယ်ဖြစ်စေရုံသာမက ရောင်းသူနှင့် ဝယ်သူတိ့ုအကြား တစ်ဖက် နှင့် တစ်ဖက် သမာသမတ်ဖြစ်ရေးအတွက် မှန်ကန်စွာ ထိန်းကျောင်းပေးရန်လည်း လိုအပ်ပါသည်။ သို့မှသာ ကုန်စည်ဒိုင်၏ အင်္ဂါရပ်နှင့် ပြည့်စုံမည်ဖြစ်သည်။ သမာသမတ်ရှိသော စီးပွားရေးအသိုက် အဝန်းဖြစ်ပေါ်စေရန် စီးပွားရေး ဆိုင်ရာကျင့်ဝတ်များအား ထိန်းကျောင်းပေးရာလည်း ရောက်ပါသည်။  ဘာသာရေးရှုထောင့် (Religion Aspect)                 သမာအာဇီဝဟူသော " ကောင်းစွာ အသက်မွေးခြင်း" ဟူသည့် သဘောတရားတို့သည် ဗုဒ္ဓတရား တော်နှင့်အညီ တည်ရှိခဲ့ပါသည်။ "ကောင်းစွာ" ဟုဆိုရာတွင် ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မနောကံတို့ဖြင့် မိမိ၏ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းအလုပ်အား ကောင်းမွန်စွာ စေတနာထား၍ လုပ်ကိုင်ခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။ (၃၈) ဖြာ မင်္ဂလာတရားတော်တွင်လည်း လူနှင့်ဆိုင်သော ကျင့်ဝတ်များကို ကောင်းစွာသင်ယူခြင်း၊ နားလည်ခြင်း၊ ကျင့်သုံးခြင်းနှင့်အခြားသူများအား အနှောင့်အယှက် ကင်းသည့် အလုပ်ကို လုပ်ကိုင်ခြင်း စသည့်အပြုအမူ များနှင့်လည်း အကျုံးဝင်ပေသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် သာမက မည်သည့် ဘာသာမဆို မကောင်းသော အသက်မွေးမြူခြင်း (မိစ္ဆာဇီဝ)ကို တားမြစ်ပါသည်။                    အစားအစာ၊ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများသည်အထူးသဖြင့် လူတိုင်းအတွက် လိုအပ်သော အာဟာရ ကိုမှီဝဲရသဖြင့် အစားအသောက်မှ တစ်ဆင့်လူများ အသက်အန္တရာယ်အထိ ကြုံတွေ့နိုင်ဖွယ်ရှိလာ သောကြောင့် မှန်ကန်သော အသက်မွေးမြူခြင်းလုပ်ငန်းရပ်ဖြင့်သာ လုပ်ဆောင်အပ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ သမာသမတ်ရှိသော စီးပွားရေးလူမှု အသိုက်အဝန်းဖြစ်ပေါ်စေရန် ရောင်းသူနှင့် ဝယ်သူ နှစ်ဦး နှစ်ဖက်အနေဖြင့် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် ဈေးနှုန်း၊ အရည်အသွေး ထိန်းချုပ်မှု စသည်တို့အပေါ် တန်ဖိုး ထားရန်၊ရောင်းဝယ်မှုများပြုကြရန်လိုအပ်ပါသည်။ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများအနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ Stakeholders များဖြစ်သည်နှင့်အညီ နိုင်ငံကြီးသားပီသစွာ စိတ်ဓာတ်များ အရည်အသွေးမြင့်မားစေရန် နှင့် အကျင့်စာရိတ္တပိုင်းဆိုင်ရာ ကြီးကျယ်မြင့်မြတ်မှသာ ဒီမိုကရေစီသဘောတရားများ  (Democratic Principles) ကို ကျင့်သုံးရာ ရောက်ပေလိမ့်မည်။ သမာသမတ် ရှိသော စီးပွားရေးလူမှုအသိုက်အဝန်း ဖြစ်ပေါ်စေရန် စီးပွားရေးကျင့်ဝတ်များကို လိုက်နာကျင့်သုံးခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတော်အား ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် အောင် ဆောင်ရွက်ကြရမည်ဖြစ်ပေသည်။ 

အရည်အသွေးနဲ့ အရေအတွက်များ မှန်မှန်ကန်ကန်ဖြစ်ပေါ်စေရေး အသင်းနှင့် တာဝန်ရှိသူများ ဝိုင်းဝန်းဆွေးနွေး                စားအုန်းဆီတင်သွင်းမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ယခင်က ကုမ္ပဏီတစ်ခုတည်းကသာ တင်သွင်းစေခဲ့ရာမှ လက်ရှိအစိုးရလက်ထက်မှာ ပို့ကုန် ဝင်ငွေရှိတဲ့ မည်သည့်ကုမ္ပဏီမဆို တင်သွင်းခွင့်ပြုခဲ့ရာဆီတင်သွင်းတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်များအနေနဲ့ စာချုပ်ချုပ်ဆိုမှု၊ တင်သွင်းမှုနဲ့ သိုလှောင်မှု ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ပိုမိုသိရှိလိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် မှားယွင်းမှု တစ်စုံတစ်ရာကြောင့် လုပ်ငန်းရှင်များဆုံးရှုံးမှု မဖြစ်ပေါ်စေဖို့နဲ့ တင်သွင်း ဖြန့်ဖြူးရာမှာ ကုန်ကျစရိတ်အနည်းဆုံးနဲ့ အရည်အသွေး၊ အရေအတွက် မှန်ကန်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့အတွက် စီးပွားရေးနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ မြန်မာ့လယ်ယာ ထွက်ကုန် ပစ္စည်းရောင်းဝယ်ရေးက ကြီးမှူးကျင်းပတဲ့ စာချုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်၊ FDA မှ တာဝန်ရှိသူ၊ ကုန်ပစ္စည်းစစ်ဆေးတဲ့ MITS မှ တာဝန်ရှိသူတို့မှ ဆွေးနွေးဟောပြောမှုနဲ့ တင်သွင်းသူ ကုမ္ပဏီများရဲ့ ပြန်လည်ဆွေးနွေးပွဲကို ၂၀၁၁ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်မှာ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ရန်ကုန် တိုင်းဒေသကြီးရုံးမှာ ပြုလုပ်ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဒီဆွေးနွေးပွဲမှာ အဓိကထားဆွေးနွေးမှုတွေကို ကောမတ်စ်က ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။   ဦးကျော်ထူး (ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှုး  မြန်မာ့ လယ်ယာထွက်ကုန်ပစ္စည်းရောင်းဝယ်ရေး)                     စားအုန်းဆီတင်သွင်းဖို့ စာချုပ်ချုပ်ဆိုရာမှာ အားနည်းချက်တွေ ရှိတဲ့အတွက် ပမာဏလျော့နည်းကာ အရည်အသွေးမမှန်တာတွေ ရှိပြီးတင်သွင်းလာသူ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုတဲ့အခါ ရောင်းချသူနဲ့ ဝယ်သူအကြား သမမျှတတဲ့ စာချုပ် ဖြစ်ပြီး အဓိကစားသုံးသူများလည်း နစ်နာမှုမရှိအောင် စာချုပ် ချုပ်ဆိုသွားဖို့ လိုအပ်လာပါတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ လက်ရှိ အနေအထားမှာWeight  လျော့ကျမှု ဖြစ်ရပြီး ကြန့်ကြာကြေး (Demarrage) တွေ မလိုအပ်ဘဲ ပေးဆောင်နေရတဲ့အတွက် စရိတ် စက ပိုမိုကြီးမြင့်မှု ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ အခုဆိုရင်လည်း နိုဝင်ဘာလ ထဲမှာဝင်ဖို့ ပင်လယ်ဝမှာ သင်္ဘော ၈ စီးလောက်ရှိနေပြီး ဒီဇင်ဘာလ မှာလည်း ၁၂ စီးဝင်ဖို့ ရှိနေပါတယ်။ ဆီကန်တွေမှာ သတ်မှတ်ရက်အတွင်း ထုတ်ယူခြင်းမရှိတဲ့ အတွက် ပင်လယ်ဝမှာ သင်္ဘောတွေထပ်နေပြီး ဝင်မရချမရ ဖြစ်ရတာပါ။ ဆီကန်ထဲကနေ ဆီထုတ်ယူဖို့ နေပြည်တော်မှာ ပြီးခဲ့တဲ့လက စားအုန်းဆီကိစ္စဆွေးနွေးစဉ်က တင်သွင်းတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ မြန်မာ နိုင်ငံဆီလုပ်ငန်းရှင်များနဲ့ ဆီကုန်သည်များအသင်းတို့ အချင်းချင်း ကိုယ်တိုင်ညှိနှိုင်းသဘောတူထားခဲ့တဲ့ ဆီထုတ်ယူမှု သတ်မှတ်ရက် တွေကို လိုက်နာခြင်းမရှိဘဲ သတ်မှတ်ရက်ထက်ကျော်လွန်တဲ့တိုင် ထုတ်ယူခြင်းမရှိတာကြောင့် သင်္ဘောတွေ delay ဖြစ်ရတာပါ။ ဒါတွေက တင်သွင်းတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းမှုမရှိတာ ကြောင့်လည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဆီလုပ်ငန်းကို ရေရှည်လုပ်မယ့် လုပ်ငန်းရှင်တွေအနေနဲ့ Inland Tank  တွေလို ဆီသိုလှောင်ကန်တွေ တည်ဆောက်ဖို့ အကြံပြုချင်ပါတယ်။ အခုဆိုရင် ဝင်လာတဲ့ ဆီတွေကို ဈေးကွက်ထဲဖြန့်ဝေတာကို ဆီကန်ကပဲ တိုက်ရိုက် လုပ်နေတဲ့အတွက် ပြည်တွင်းဆီကုန်သည် ဆီဖြန့်ဝေသူတွေအနေနဲ့ ဈေး ကွက်မှာ ဈေးကောင်းလို့ အရောင်းအဝယ်သွက်ရင် မြန်မြန်ထုတ်ပေမဲ့ ဈေးကွက်မှာ အရောင်းထိုင်းရင် ဆီကန်မှာပဲ လှောင်ထားတဲ့သဘော ရှိနေလို့ ဆီသင်္ဘောတွေ ဆိုက်မရဘဲ ဖြစ်နေရတာပါ။ အဲဒီတော့ ပင်လယ်ဝမှာ ဆီမသမာမှုတွေဖြစ်ပြီး ပမာဏလျော့ကျမှုတွေဖြစ်ရသလို သင်္ဘောကြန့်ကြာကြေးကလည်း တစ်ရက်ကို ဒေါ်လာ ၃၀၀၀ ပေးဆောင်နေရတာတွေရှိတဲ့အတွက် ကြာရင်ကြာသလို ကုန်ကျစရိတ်တက်ပြီး ဈေးကွက်မှာ ဖြန့်ဖြုူးနိုင်မယ့် ဈေးထက် ပိုရောင်းချတဲ့ သဘောဖြစ်နေပါတယ်။              စီးပွား/ကူးသန်းဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ သင်္ဘောဝင်ရောက်မှုမထပ် ရအောင် လိုင်စင်နဲ့ ထိန်းလို့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံတော်အစိုးရက လုပ်ငန်းရှင်တွေ အဆင်ပြေချောမွေ့စေဖို့ ဖြေလျှော့မှုတွေ လုပ်ပေး နေတဲ့အချိန်၊ စီးပွား/ကူးသန်းပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးကလည်း လုပ်ငန်း ရှင်တွေအတွက် အစစကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေတာဖြစ်လို့ လိုင်စင်နဲ့ သင်္ဘောအဝင်ကို ထိန်းခြင်းဖြင့် ကုန်သည်တွေအပေါ်မှာ ဝန်ထုပ်ဝန် ပိုးမဖြစ်စေဖို့ ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ အသင်းတို့ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပြီး ပြည် ထောင်စု ကုန်ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်ရေးကော်မတီက ထိန်းကျောင်း ဆောင်ရွက်နေတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။                ဆီတင်သွင်းရာမှာလည်း လစဉ် သင်္ဘော ၁၂ စီးနဲ့ ၁၃ စီးကြား ရှိပြီး တန်ချိန် ၂၅၀၀၀-၃၀၀၀၀ ကြားရှိတဲ့အတွက် ဇန်နဝါရီ၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၊ မတ်လအတွက် ယခုလို အခက်အခဲတွေ မဖြစ်ရ အောင်ဘယ်လိုဆောင်ရွက်ကြမလဲဆိုတာ ဆွေးနွေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။                   ဇန်နဝါရီလမှာ သွင်းမယ့်ကုမ္ပဏီတွေ စုပြီး ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်ကို စဉ်းစားတွက်ချက်ကာ ဥပမာအနေနဲ့ တန်ချိန် ၃၀၀၀၀ သွင်းမယ် ဆိုရင် ကုမ္ပဏီ ၁၀ ခု စုစည်းပြီး အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှားတို့မှာ တင်ဒါခေါ်ပြီး ခိုင်မာတဲ့ စာချုပ်ချုပ်ဆိုမယ်၊ ဆိပ်ကမ်းဆိုက်ရောက် မယ့် ကာလကို ဆီထုတ်ယူမှုနဲ့ ချိန်ပြီး တင်သွင်းမယ်ဆိုရင် စောစော က တင်ပြခဲ့တဲ့ ပြဿနာတွေ လျော့နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပြည်ပဈေး နှုန်း၊ ငွေလဲနှုန်းနဲ့ ပြည်တွင်းဈေးနှုန်း စတဲ့အချက်တွေကိုတော့ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက နည်းလမ်းတစ်ခုပါ ဒီထက် ပိုကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းတွေရှိရင်လည်း တင်သွင်းကုမ္ပဏီတွေနဲ့ အသင်းတို့ ဆွေးနွေးပြီး တင်ပြပေးစေချင်ပါတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ စားအုန်းဆီမှာ ရောနှောပြီး ပဲဆီအဖြစ် ရောင်းချမှုတွေရှိတဲ့အပေါ် စားသုံးသူတွေ နစ်နာမှုမရှိရအောင် ထပ်ဆင့်ဖြန့်ဝေသူတွေကို အသိပညာပေးဖို့လည်း လိုမယ်ထင်ပါတယ်။ အဓိကပြောချင်တာကတော့ ရောင်းသူရော ဝယ်သူပါ အကျိုး အမြတ်မျှတပြီး စားသုံးသူတွေအနေနဲ့ ကျန်းမာရေးအတွက် ယုံကြည် စိတ်ချရပြီး ဈေးနှုန်းအသင့်အတင့်နဲ့ စားသုံးနိုင်ဖို့ အလေးထား ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ ဆွေးနွေးလိုပါတယ်။ ဒါကြောင့်စာချုပ် ချုပ်ဆိုမှု အပိုင်း၊ အရေအတွက်ပိုင်းနဲ့ အရည် အသွေးပိုင်းမှာ မှန်မှန်ကန်ကန် ဖြစ်ပေါ်စေရေးအတွက် ဝိုင်းဝန်းဆွေးနွေးပေးကြဖို့ တိုက်တွန်း ပြောကြားလိုပါတယ်။   ဒေါက်တာ ကျော်လင်း (ညွှန်ကြားရေးမှုး FDA ကျန်းမာရေး ဦးစီးဌာန)                    ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ကျန်းမာရေးဦးစီးဌာနလက်အောက် မှာရှိတဲ့ FDA ဌာနအနေနဲ့ ပြည်သူလူထုကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်မှု ရှိ၊ မရှိ Quality  ကို စစ်ဆေးပေးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ စားအုန်းဆီအနေနဲ့ Physical ပိုင်းက အရောင်၊ အနံ့ပြောင်းလဲမှုရှိရင် စားသုံးဖို့ သင့်/ မသင့် စစ်ဆေးပေးသလို chemical ပါဝင်မှု၊ ပိုးမွှားပါဝင်မှုတွေအရ စားသုံးဖို့ သင့်/မသင့် စစ်ဆေးဆုံးဖြတ်ပေးပါတယ်။FDA အနေနဲ့ စားအုန်းဆီကို သင်္ဘောပေါ်မှာရော Show Tank မှာရောအပြင် Distribution  မှာ ရောင်းချတဲ့အထိ စားသုံးသူလက်ထဲမရောက်မီ မစားခင်အထိ စစ်ဆေးပေးပါတယ်။ စားအုန်းဆီမခဲအောင် ရောနှော ပြီး ပဲဆီအဖြစ်ရောင်းတဲ့ကိစ္စစတဲ့ ပြည်သူလူထုကို လိမ်ညာမှု မရှိအောင် အတတ်နိုင်ဆုံး စစ်ဆေးဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါတယ်။   ဦးတင်မောင်ဝင်း ( အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် )စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန                         စားအုန်းဆီစာချုပ်ကို လေ့လာတဲ့အခါ မလေးရှား ပိုရမ် (PORAM ) Spec နဲ့ လန်ဒန် အခြေစိုက် Federation of Edible Oil & Fats Association ရဲ့ International Contract အရ ချုပ်ဆိုတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒီစာချုပ်တွေက International Terms တွေဖြစ်လို့ တချို့အချက်တွေမှာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ကိုက်ညီမှုမရှိပါဘူး၊ ဒါ့အပြင် ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းဟာ River Port သာဖြစ်ပြီး ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းတစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး။ တခြားနိုင်ငံမှာဆိုရင် တိုက်ရိုက်ကုန်ချ နိုင်ပေမဲ့ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းမှာတော့ သင်္ဘောဟာ ပင်လယ်ဝကနေ ကုန်ချဖို့ ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်ကို အကြောင်းကြားရပြီး ရေကြောင်းပြ အရာရှိကို စေလွှတ်မှသာ ဝင်ရောက်ကုန်ချရပါတယ်။ လက်ရှိစာချုပ်အရ ကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းတဲ့အခါ  Demarrage/ Despatch (D/D rate) ဖြစ်တဲ့ ကြန့်ကြာကြေး/ အမြန်ကြေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ Charter party  စာချုပ်အရ အမြန်ကြေး Despatch money ကို ကုန်ရောင်းသူက ပေးအပ်မည်မဟုတ်လို့ ဖော်ပြထားပြီး ရန်ကုန်ကုန်ချဆိပ်ကမ်းမှာ ကြန့်ကြာကြေးDemarrage charges  များ သင်္ဘောကို ပေးဆောင်ရဖို့ရှိရင် ကုန်ဝယ်သူက ပေးဆောင်ဖို့ဖော်ပြထားပါတယ်။ အခုဆိုရင် သင်္ဘောကြန့်ကြာမှုအတွက် ကုန်ဝယ်သူကပေးနေရတယ်လို့ ကြားသိရပါတယ်။ ဒီအပိုင်းမှာ အမြန် ကြေးမပေးခြင်း No Despatch  ဖြစ်တာမို့ Demarrage  ကြန့်ကြာကြေးကိုလည်း No Despatch အဖြစ် တောင်းဆိုကြည့်ရင် ဖြစ်နိုင်မဖြစ်နိုင် ဆွေးနွေးကြစေလိုပါတယ်။                       နောက် စားအုန်းဆီ RBD Palm Olein  ရဲ့ စံချိန်စံညွန်းမှာ ကုန်သွယ်ရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနရဲ့ ပုဂ္ဂလိကစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ အတွက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ထုတ်ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ စည်း မျဉ်းနဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ၂၀၀၈ရဲ့ ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း ယခု စာချုပ်မှာ ပြည့်စုံမှုမရှိဘဲ ယင်းစာချုပ်ရဲ့ စံချိန်စံညွန်းမှာ FFA , Moisture & Impurities , Iodine Value , Colour နဲ့ Melting Point သာ ပါဝင်တဲ့အတွက် မိမိတို့ နိုင်ငံက အလေးထားနေတဲ့Cloud Point ကို10 degree centigrade Max အစား 8 degree centigrade Max  အဖြစ်လည်းကောင်း၊ Iodine value  ကို ၅၆ အစား ၅၈ ြထေ အဖြစ်လည်း ပြင်ဆင်မယ်ဆိုရင် ပြင်ဆင် ပေးသွင်းစေဖို့ အကြံပြုချင်ပါတယ်။ Weight / Quality  ပိုင်းမှာလည်း ကုန်တင်ဆိပ်ကမ်းမှာ တင်ပို့ တဲ့ အလေးချိန်၊ အရည်အသွေးအတွက် သီးခြားလွတ်လပ်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်း စစ်ဆေးသူက စစ်ဆေးပြီး အဲဒီစစ်ဆေးချက်ဟာ နောက်ဆုံး အဆင့်ဖြစ်ပြီး ကုန်ရောင်းသူရော ကုန်ဝယ်သူကပါ ဒီစစ်ဆေးချက် ကို လက်ခံဖို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ရန်ကုန်ရောက်မှ အလေးချိန် လျော့ရင် Seller  နဲ့ မဆိုင်တော့ဘူးဖြစ်နေတယ်။ ဒါနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြုတဲ့ စင်ကာပူကုမ္ပဏီလို ကုန်စည်စစ်ဆေး တဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ သင်္ဘောမတင်မီ အလေးချိန်နဲ့ အရည်အသွေးစစ်ဆေးမှုကို တောင်းဆိုဖော်ပြဖို့ လိုပါတယ်။ အဓိကတော့ ကုန်ဝယ် သူက CIF စနစ်နဲ့ ဝယ်ယူတာဖြစ်လို့ ကုန်ရောင်းသူအနေနဲ့ ကုန်တင် ဆိပ်ကမ်းမှာ ကုန်ပစ္စည်း သင်္ဘောပေါ်ကို တင်ပို့ပြီးရင် Transfer Ownership  မှာ ကုန်ဝယ်သူကို ပိုင်ဆိုင်မှု လွှဲပြောင်းပြီဆိုပြီး Incoterm 2010 မှာဖော်ပြပါရှိထားပြီးဖြစ်လို့ ကုန်တင်ဆိပ်ကမ်း မှာသာWeight / Qualityဟာfinal ဖြစ်လို့ကုန်မတင်မီအလေးချိန်၊ အရည်အသွေးစစ်ဆေးမှုကိုပိုင်နိုင်စွာလုပ်ဆောင်ဖို့သာရှိပါတော့တယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ အာမခံကြေးပေးလျော်ဖို့ ကိစ္စဖြစ်ပေါ် လာရင်လည်း စင်ကာပူနိုင်ငံမှာသာ ပေးလျော်ထုတ်ပေးပါမည်ဆိုပြီး စာချုပ်ပါဝင်တဲ့အချက်ကို မြန်မာနိုင်ငံရန်ကုန်မြို့မှာ ပေးလျော်ဖို့ ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်ပါက ပိုမိုအဆင်ပြေမယ်လို့ အကြံပြုပါတယ်။   ဦးဝင်းဆွေ (အုပ်ချုပ်မှု ဒါရိုက်တာ MITS)                  မြန်မာကုန်ပစ္စည်း စစ်ဆေးရေးနှင့် စမ်းသပ်မှုလုပ်ငန်းလီမိတက် (Myanmar Inspection & Testing Services Ltd ) အနေနဲ့ မြန်မာ့ပို့ကုန်စစ်ဆေးတဲ့အခါ ဝယ်သူနှစ်ခြိုက်မှုရရှိစေဖို့နဲ့ ဈေးကွက် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရရှိစေဖို့ ဖြစ်ပြီး သွင်းကုန်စစ်ဆေးတဲ့နေရာမှာ စာချုပ်ပါအတိုင်း ပြည့်ပြည့်၀၀မှန်မှန်ကန်ကန် ရရှိစေဖို့အပြင် ပျက်စီး ပျောက်ဆုံးလျော့နည်းခြင်းများအတွက် မိမိဘက်က အားနည်းမှု မရှိရအောင် စစ်ဆေးပေးပါတယ်။ နိုင်ငံတော်ရဲ့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအရ ရောင်းသူနဲ့ ဝယ်သူများ သတ်မှတ်ထားတဲ့ သတ် မှတ်ချက်တွေအရဆောင်ရွက်တာဖြစ်ပါတယ်။ စားအုန်းဆီကို စာချုပ် ပါအတိုင်း အရည်အသွေးနဲ့ ပမာဏကို စစ်ဆေးတဲ့အခါ MITS အနေနဲ့ဆီရောက်လာရင် သင်္ဘောမှာပါလာတဲ့ အထောက်အထားများလက်ခံပြီး FDA ကိုပို့တဲ့အခါ လိုအပ်တဲ့စာရွက်စာတမ်း နဲ့တကွ ကြိုတင်သန့်ရှင်းထားတဲ့ ဘူးများနဲ့ နမူနာထည့်ပြီး အရည် အသွေးပိုင်းစစ်ဆေးဖို့ပို့ရပါတယ်။ နောက် ဆီကန်မှာလည်း သန့်ရှင်း ရေးလုပ်ထားတဲ့ အခြေအနေကိုစစ်ဆေးပြီး Dry Certificate  ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။ သင်္ဘောပေါ်က ဆီပမာဏကို စစ်ဆေးတဲ့ အခါ Ship ပေါ်မှာပါတဲ့ Tank တွေရဲ့ ချိတ်ပိတ်အနေအထား ပျက်စီးခြင်းရှိ/မရှိ၊ အပူချိန်တိုင်းတာစစ်ဆေးပြီး သင်္ဘောဆီကန် တစ်ကန်ချင်းရဲ့ အပေါ်လွှာ၊ အလယ်လွှာနဲ့ အောက်လွှာစတဲ့ အလွှာ စုံယူပြီး တိုင်းတာစစ်ဆေးခြင်းပြုလုပ်ပါတယ်။    ဦးလှထွန်း(ဗဟိုသမဝါယမအသင်း)                 Contract ရဲ့ သဘောက တရားမျှတမှု ရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လက်ရှိ စားအုန်းဆီ စာချုပ်အရ ရောင်းသူဘက်က သာသာ ထိုးထိုး လုပ်ထားတယ်လို့ ထင်ရပါတယ်။ စာချုပ်ကိစ္စ ပြန်လည်ပြုပြင်သင့်ပါတယ်။              ဦးသိန်းဟန် (ဥက္ကဌ မြန်မာနိုင်ငံဆီလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ဆီကုန်သည်များအသင်း)                        စာချုပ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘယ်လိုပြင်ဆင်လိုပါသလဲ ကုမ္ပဏီများ အနေနဲ့ဆွေးနွေး ပေးကြပါ။နောက်တစ်ချက်ကဆရာဦးတင်မောင်ဝင်း ဆွေးနွေးသလို စားအုန်းဆီရဲ့Spec ကိစ္စကိုလည်းထည့်သွင်းပြင်ဆင် ရပါမယ်။ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းအခြေအနေအရ မြစ်ဆိပ်ကမ်းဖြစ်လို့ turnover နဲ့ ပတ်သက်လို့ Supplier တွေနဲ့ ဆွေးနွေးသွားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိ သင်္ဘောတွေ နှောင့်နှေးခြင်းဟာ Storage facilities အားနည်းလို့ ပင်လယ်ဝမှာ သင်္ဘောစောင့်တဲ့အရေ အတွက်က မလျော့ဘူးဖြစ်နေပါတယ်။ ဒါနဲပတ်သက်လို့ တင်သွင်းသူ တွေအနေနဲ့ Inland Tank တွေ တည်ဆောက်ကြပြီး ဆီကန်မှာ ၁၄ ရက်အတွင်း ထုတ်ယူလို့မကုန်ရင် မိမိတို့ သိုလှောင်ကန်မှာ ထားရှိဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။ စာချုပ်ပြင်ဆင်ဖို့ ကိစ္စနဲ့ ဇန်နဝါရီမတ်လ အထိ ဆီတင်သွင်းရေးအတွက် လာမယ့်အင်္ဂါနေ့(နိုဝင်ဘာလ ၂၉ )မှာ ကုမ္ပဏီများနဲ့ ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ပြီး ပြည်ထောင်စုကုန်ဈေးနှုန်း တည်ငြိမ်ရေး ကော်မတီကို အမြန်ဆုံး တင်ပြသွားဖို့ ဆောင်ရွက် သွားပါမယ်။  ဦးမျိုးအောင် (ဒါရိုက်တာ Diamond Dragon Co.,Ltd.)                     ကျွန်တော်တို့ ဆီကန်အနေနဲ့ ISO စည်းကမ်းအတိုင်း ဆီထုတ်ယူပြီးတိုင်း ဆီကန်ကို အမြဲသန့်ရှင်းရေးလုပ်သလို ဆီထပ်ဖြည့်မယ်ဆိုရင်လည်း Dry Certificate ရယူထားပါတယ်။ ဆီတင်သွင်း သူတွေအနေနဲ့လည်း အရည်အသွေး၊ အနံ့နဲ့ ပမာဏအတွက် ယုံမှားသံသယမဖြစ်ရအောင် ဆီသင်္ဘော ရောက်ရှိပြီဆိုတာနဲ့ ဆီကန်အတွင်း သန့်ရှင်းကြောင်း၊ ဘာပစ္စည်း လက်ကျန်မှ မရှိကြောင်း ပူးပေါင်း ကြည့်ပေးဖို့ လိုပါတယ်။ နောက်ပြီး ဆီသင်္ဘောပေါ်က စတင် ထုတ်ယူချပြီး ဆီဖြန့်ဝေသူများကို ပြန်လည်ထုတ်ယူပေးတဲ့အထိ စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးပါဝင် ဆောင်ရွက် မယ်ဆိုရင် ပြဿနာတစ်စုံ တစ်ရာ ဖြစ်ပါကလည်း သံသယရှင်းစွာ ဖြေရှင်းနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။  ဦးထွန်းအေး (ဒါရိုက်တာ United Group)                      နိုင်ငံအနေနဲ့ ၁ လကို တန်ချိန် ၃၀၀၀၀ တင်သွင်းတာ မများ ပါဘူး။ စုပေါင်းတင်သွင်းဖို့ ကိစ္စ၊ သင်္ဘောများ နှောင့်နှေးကြန့်ကြာတဲ့ ကိစ္စတွေ ဖြေရှင်းဖို့ ဆီအသင်း၊ တင်သွင်းသူ၊ ထပ်ဆင့် ဖြန့်ဖြူးသူ၊ သင်္ဘောလိုင်းနဲ့ ဆီထုတ်လုပ်သူ စတဲ့ ကဏ္ဍစုံမှပါဝင်ပြီး ကော်မတီဖွဲ့ စည်းကာ အဖြေရှာပါမယ်။ လက်ရှိအခြေအနေမှာ တင်သွင်းသူများ က သင်္ဘောရောက်ပြီဆိုတာနဲ့ လေရောင်းလေဝယ်လုပ်နေကြတာ ကြာရင် ရှုပ်ထွေးမှာစိုးရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကော်မတီဖွဲ့ပြီး ဆုံးဖြတ်သင့်ကြောင်း အကြံပြုလိုပါတယ်။   ဦးမျိုးသက်ပိုင် (အောင်တမံ ကုမ္ပဏီ)                     လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံက ဆီတင်သွင်းရာမှာ အားလုံးညီညွတ်မှု မရှိလို့ ရောင်းသူ မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှား တို့ဆီမှာ အောက်ကျို့ပြီးဝယ်ယူနေရပါတယ်။ ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး အကြံပြုသလို ကုမ္ပဏီများအားလုံး ရှယ်ယာလုပ်ပြီး သွင်းမယ်ဆိုရင်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ နောက်တစ်ခုက ပြည်ပက တင်သွင်းတာကိုပဲ အားမကိုးဘဲ အာရုံပြောင်းပြီး တင်သွင်း ကုမ္ပဏီတွေ စုစည်းကာ ပြည်တွင်းမှာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ဖို့လည်း ကျွန်တော့်အနေနဲ့ အကြံပြု တင်ပြလိုပါတယ်။  ဆွေးနွေးပွဲမှ အဓိကညှိနှိုင်းရရှိချက်များ- မြန်မာနိုင်ငံဆီလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ဆီကုန်သည်များ အသင်းနဲ့ တင်သွင်းကုမ္ပဏီတို့မှ အချင်းချင်း စာချုပ်ကိစ္စကို ညှိနှိုင်းပြီး ရရှိလာတဲ့ သဘောတူညီချက် အားလုံးမျှတတယ်လို့ ယူဆရင် Seller  ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ စာချုပ်ချုပ်ဆိုမှုကို ပြန်လည်ညှိနှိုင်းဖို့ - ဆီသိုလှောင်ကန်မှာ ဆီထုတ်ယူမှု ကြန့်ကြာတဲ့အတွက် ပင်လယ်ဝမှာ သင်္ဘောများ အလှည်စောင့်ဆိုင်းနေရတဲ့ ပြဿနာ ပြေလည်နိုင်စေဖို့ အသင်းနဲ့ Importer ကုမ္ပဏီများ မှ တစ်လ တင်သွင်းမယ့် တန်ချိန်ပမာဏနဲ့ တင်သွင်း မယ့် ကုမ္ပဏီများညှိနှိုင်းပြီး သင်္ဘောကြန့်ကြာမှုမရှိစေရေး၊ ဆီလှောင်ကန်များမှ ဆီကို သတ်မှတ်ရက်အတွင်း ထုတ်ယူရေးနဲ့ သတ်မှတ်ရက်ထက် ကျော်လွန်ပါက ရက်လွန်ကြေးပေး ဆောင် ရှင်းလင်းခြင်းများနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြန်လည်သုံးသပ် ဆွေးနွေးသွားရေး၊ ညှိနှိုင်းရရှိချက်များအရ အသင်းမှတစ်ဆင့် ပြည်ထောင်စုကုန်ဈေးနှုန်း တည်ငြိမ်ရေး ကော်မတီသို့ တင်ပြပြီး ကော်မတီမှ ထိန်းကျောင်း ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်ပေးသွားဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။  

                   မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင် ငါးဖမ်းဆီးထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းခွင်ကို လေ့လာကြည့်ရာတွင် ပုဂ္ဂလိကအပိုင်းမှ ပြင်ပတွင်အခေါ်အသုံးများသော (၁)ပဲ့နင်းကြီး၊ (၂)စက်ဆရာ၊ (၃)ငါးဆရာတို့သည် ကဏ္ဍအလိုက် အရေးပါသော တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်နေကြကြောင်း တွေ့ရသည်။ ပဲ့နင်းကြီးကျွမ်းကျင်မှုမရှိလျှင် ကျယ်ပြောလှသော မြန်မာ့ ပင်လယ်ပြင်တွင် ငါးဖမ်းစက်လှေသည် လိုရာခရီး မပေါက်မြောက် သကဲ့သို့ စက်ဆရာသည် အင်ဂျင်ပိုင်းနှင့် အင်ဂျင်ခန်း နိုင်နင်းစွာ မကိုင်တွယ်နိုင်က ခရီးဖင့်နှေးကြန့်ကြာ၍ ချာချာလည်နေမည်သာ ဖြစ်သည်။ လိုရာခရီးသို့ စက်ပိုင်းဆိုင်ရာ ချောမွေ့စွာရောက်ရှိသော် လည်း ဖမ်းဆီးရယူလိုသည့် ငါးအုပ်ရှိရာသို့ ငါးဆရာက လမ်းညွှန်မပြ နိုင်လျှင်လည်း ရေသာများ၍ ငါးလည်းမတွေ့ပြီဆိုသကဲ့သို့ အချိန် အချည်းနှီး၊ ငွေကြေးအလဟဿ၊ ဆီကုန်၊ လူပန်းနှင့် နွမ်းလျအိမ် ပြန်သာ ဖြစ်ပေတော့မည်။                   ဤသည်မှာ ၂၀၁၁ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၆ရက်နေ့ ငါးလုပ်ငန်း ဦးစီးဌာန အစည်းအဝေးခန်းမတွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သော မြန်မာ့ပင်လယ်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ လုပ်ငန်းရှင်များ တက် ရောက်ဆွေးနွေးခဲ့သည့် ဘုံကျောင်းငါးဖမ်းလှေများတွင် တရုတ်နိုင်ငံ သားကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ လိုက်ပါခွင့်ပြုသင့်/မသင့် ဆွေးနွေးပွဲမှ ပင်လယ်ပြင်နှင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ အသက်နှင့်ရင်းနှီးလုပ်ကိုင်ခဲ့သော ဌာနဆိုင်ရာ ပညာရှင်များ၊ ပင်လယ်ပြင်တွင် လက်ရှိလုပ်ကိုင်ဆဲဖြစ်သော ငါးဖမ်းလှေများမှ ပဲ့နင်းကြီးများ၊ မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်တွင် သက်စွန့်ဆံဖျား လိုက်ပါလုပ်ကိုင်ရင်း အမျိုးသားများနှင့် ရင်ဘောင် တန်း လက်တွေ့ကျကျ ငါးဖမ်းလုပ်ကိုင်ခဲ့သူ အမျိုးသမီးပညာရှင်၊ တရုတ်နိုင်ငံ သားကျွမ်းကျင်သူများနှင့် လက်တွဲလုပ်ကိုင်ခဲ့သူ ကုမ္ပဏီ ပိုင်ရှင်လုပ်ငန်းရှင်များ၏ ဆွေးနွေးချက်ရလဒ်အချို့ကို ခြုံငုံတွေးဆ မိခြင်းဖြစ်ပါသည်။                 ဆွေးနွေးပွဲတွင် ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှစ၍ ဘုံကျောင်းငါးဖမ်းစက်လှေ (သံခွံ)များကို မြန်မာနိုင်ငံသို့တင်သွင်း၍ ငါးဖမ်းစက်လှေတစ်စီးလျှင် တရုတ်ကျွမ်းကျင်သူ သုံးဦးအထိလိုက်ပါငါးဖမ်းဆီးခွင့်ပြုခဲ့ရာ ကုမ္ပဏီ လည်း အကျိုးရှိ၊ ငါးအထိအမိလည်း ပိုမိုခဲ့ကြောင်း၊ ယနေ့ကာလတွင် နိုင်ငံခြားသား ကျွမ်းကျင်သူများ လိုက်ပါခွင့်မရတော့သည့်အတွက် ဘုံကျောင်းငါးဖမ်းလှေများ အခက်အခဲနှင့် တွေ့ကြုံနေရပါကြောင်း၊ ပင်လယ်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းတွင် ပဲ့နင်းနှင့် ငါးဆရာ နေရာတွင် မြန်မာ ကျွမ်းကျင်ရေလုပ်သားများသို့ နည်းပညာလက်ဆင့်ကမ်းခြင်းဖြင့် အစားထိုးတာဝန် ပေးအပ်နိုင် ပါသော် လည်း တရုတ်သံခွံသင်္ဘော၏ အင်ဂျင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံမှာ ရှုပ်ထွေးသဖြင့်လည်း ကောင်း၊ ယခင်ကပင် လူအများစိတ်ဝင်စားခြင်းမရှိသည့် အင်ဂျင် ပိုင်းကို မြန်မာလူမျိုးများသို့ လက်ဆင့်ကမ်းပညာပေး ဝေခဲ့ခြင်း မရှိ သဖြင့် ဘုံကျောင်းငါးဖမ်းစက်လှေ တရုတ်သံခွံသင်္ဘောများတွင် တရုတ်ကျွမ်းကျင ်(အင်ဂျင်စက်ပိုင်း ပညာရှင်)တစ်ဦး (သို့) နှစ်ဦးလိုက် ပါရန် တင်ပြရခြင်းဖြစ်ပါကြောင်း၊ သို့မှသာ မြန်မာရေလုပ်သားများ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း ပြန်လည်ရရှိ လုပ်ငန်းခွင်ဝင်ရောက်နိုင် မည်ဖြစ်ကြောင်း ဆွေးနွေးသွားသည်ကို သိရှိခဲ့ရပါသည်။                  မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းကို မြန်မာတို့သည် လွန်ခဲ့သည့် တစ်နှစ်၊ နှစ်နှစ်ခန့်မှ စတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်မဟုတ်ပေ။ စီးပွား ဖြစ် ငါးဖမ်းဆီးခြင်းကို ၁၉၆၀ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် DSI ဗိုလ်လက်ျာ လက်ထက်ကတည်းက ဂျပန်နိုင်ငံနှင့်ပူးပေါင်း၍ တရွတ်ဆွဲ ငါးဖမ်းစက်လှေများဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ စီးပွားဖြစ် မြန်မာ့ပင်လယ်ငါးဖမ်းဆီးခြင်းလုပ်ငန်းကို (၁၉၇၂) ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် မြန်မာ့ဆိုရှယ် လစ်လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်၊ ပြည်သူ့ပုလဲနှင့် ငါးလုပ်ငန်းကော်ပိုရေးရှင်း မှ ပြည်သူပိုင်အခန်းကဏ္ဍမှ စတင်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ခြင်းဖြစ် ပါသည်။                       ပုလဲနှင့်ငါးဟု အမည်ကျော်ကြားလှသည့် မြန်မာ့ပုလဲနှင့် ငါး ကော်ပိုရေးရှင်းလက်ထက်တွင် Mothership အဖြစ် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ဝယ်ယူတင်သွင်းသော ဘေးချတရွတ်ဆွဲ (Side trawl) လင်ဇင်း (Lin Zin)  သင်္ဘောဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဟော်လန်နိုင်ငံမှ ဝယ်ယူတင်သွင်းသော ပုစွန်ဖမ်းတရွတ်ဆွဲ (Double rig shrimp trawller)  ၊ ရေဝတီသင်္ဘော(Sterm Trawl)များဖြစ်ကြသည့် ဘရဏီ၊ ရောဟဏီ၊ မိဂဿီစသည့် သံခွံသင်္ဘောများသည် ပုလဲနှင့် ငါးဖမ်းသင်္ဘောများအဖြစ် ထိုခေတ်က လူသိများ ကျော်ကြားလှသည်။                         ထိုခေတ်ကာလက မြန်မာလူမျိုးများသည် ရေချိုမြစ်ချောင်း အင်းအိုင်ငါးများကိုသာ စားသုံးမှုများပြားပြီး ပင်လယ်ငါးစားသုံးသူ မရှိသလောက်ရှားပါးလှသဖြင့် စကော့ဈေး(ယခုဗိုလ်ချုပ်ဈေး) အတွင်းတွင် ယမုံနာငါးဆိုင် ဖွင့်လှစ်၍ " ပင်လယ်ငါးစားမှ အားရှိ သည်" ''ခေတ်မီသူတိုင်း ပင်လယ်ငါးစားကြသည်"ဟု ကြော်ငြာ၍ ငါးမုတ်၊ ကကတစ်စသည့်ငါးများကို စားချင့်စဖွယ်ကြော်၊ ချက်ရောင်းချသည်မှာ ယနေ့တိုင်စွဲမက်ဖွယ်ကြော်ငြာအဖြစ် ထင်ကျန် ရစ်ခဲ့သည်။                   ထို့နောက် မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်သို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက် ငါးခိုး ဖမ်းသည့် ထိုင်ဝမ်ငါးဖမ်းစက်လှေ (သံခွံ ကိုယ်ထည်)များကို ပုလဲနှင့် ငါးသို့ လွှဲပြောင်းလက်ခံပြီးနောက် ငါးရာအုပ်စုရေယာဉ် (501, 503, 507, 509, 511, 515,517) အဖြစ်သတ်မှတ်၍ ပင်လယ်ငါးဖမ်း လုပ်ငန်းတိုးမြှင့်ခဲ့သည့်နည်းတူ တစ်ဖက်မှလည်း ODA (Oversea Development Agency) နှင့် ADB( Asia Development Bank) တို့မှ ချေးငွေဖြင့် စစ်တွေ၊ ကျောက်ဖြူ၊ သံတွဲ၊ ဇီးဖြူသောင်၊ မြိတ်၊ ထားဝယ်၊ ဝါးကျွန်းအစရှိသည့် မြန်မာ့ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်း တစ်လျှောက် အအေးခန်းစက်ရုံများတည်ဆောက်၍ ငါး၊ ပုစွန်ပြုပြင် မွမ်းမံခြင်းလုပ်ငန်းကို ချဲ့ထွင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၈၀ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ကိုရီယားနိုင်ငံမှ မှာယူတင်သွင်း သော ရေယာဉ်၏အရွယ်အစားအလိုက် သတ်မှတ်သည့် တစ်ရာ အုပ်စုဝင် ရေယာဉ် ၁၀ စီးနှင့် ငါးရာအုပ်စုဝင် သုံးစီး၊ သြစတြေးလျ နိုင်ငံမှ လေးရာအုပ်စုဝင် ပုစွန်ဖမ်းရေယာဉ် ၁၀ စီး၊ နော်ဝေးနိုင်ငံမှ မှာယူတင်သွင်းသော လေးရာအုပ်စုဝင် ပုစွန်ဖမ်းရေယာဉ် ၁၀ စီး၊ ငါးဖမ်းရေယာဉ်နှစ်စီး၊ ဒိန်းမတ်နိုင်ငံမှ လေးရာအုပ်စုဝင် ပုစွန်ဖမ်းရေ ယာဉ်လေးစီး၊ UK နိုင်ငံမှ မှာယူတင်သွင်းသော လေးရာအုပ်စုဝင် ပုစွန်ဖမ်းဖိုက်ဘာရေယာဉ် ၁၀ စီး၊ သုညသုည(၀၀)အုပ်စုဝင် ကမ်းနီး ရေယာဉ်အသေး ၁၀ စီး၊ ဂျပန်နိုင်ငံမှ တင်သွင်းသော ငါးရာအုပ်စု ဝင် နှစ်စီး၊ ထိုင်းနိုင်ငံမှ မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်သို့ ဝင်ရောက်ငါးခိုးဖမ်း သဖြင့် လွှဲပြောင်းလက်ခံရရှိသည့်တန်ကေး (သစ်သားလှေခွံ) နှစ်ရာ အုပ်စုဝင်များဖြင့် မြန်မာ့ပင်လယ်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းကို မြန်မာနိုင်ငံ သားမြန်မာသင်္ဘော(ကပ္ပတိန်)များဖြင့်သာ မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်ငါးဖမ်း ဆီးခြင်းလုပ်ငန်းကို အဆင့်ဆင့်တိုးတက် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အထက်တွင် ပုလဲနှင့် ငါးရေယာဉ် (ငါးဖမ်းသင်္ဘော)များကို အသေးစိတ်ဖော်ပြရခြင်းမှာ ဂျပန်၊ နော်ဝေး၊ ဒိန်းမတ်၊ UK ၊ သြစတြေးလျ၊ တရုတ်(တိုင်ပေ)စသည့် မည်သည့်နိုင်ငံမှထုတ်လုပ်သည့် မတူညီသော တည်ဆောက်ပုံပါ၊ အင်ဂျင်စက်ခန်း၊ သင်္ဘောကိုယ် ထည်(သံခွံ/သစ်သား) ပင်ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံခြားသင်္ဘောအင်ဂျင်နီယာများ မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်တွင် လာရောက်မောင်းနှင်ပေးခြင်း၊ စက်ပြင်ဆင် ပေးခြင်းမဟုတ်ဘဲ မြန်မာသင်္ဘောကပ္ပတိန်နှင့် မြန်မာစက်ဆရာ များသာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကိုယ်တိုင်မောင်းနှင် စက်ပြင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။                   မြန်မာလူမျိုးတို့သည် အတတ်ပညာတစ်ခုကို သင်ယူတတ် မြောက်လွယ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ ဤသည်မှာလည်း အခြားမှလာ သည်မဟုတ် အတွင်းပင်ကိုယ်အခံဗီဇစိတ်တွင် ရယူလိုခြင်း၊ သင်ယူ လိုခြင်း၊ တတ်မြောက်လိုခြင်းတည်းဟူသော စေ့ဆော်စိတ်ကြောင့် ပင်ဖြစ်ပါသည်။ ဂျပန်ကားများ မြန်မာနိုင်ငံသို့ အလုံးအရင်းဖြင့် နယ်အနှံ့နေရာယူထားသော်လည်း ဂျပန်ဒရိုင်ဘာနှင့် ဂျပန်စက်ပြင်တစ် ယောက်မျှပါမလာခဲ့ပါ။ ဂျာမနီနိုင်ငံမှ ထုတ်လုပ်သည်ဖြစ်စေ၊ အင်္ဂလန်နိုင်ငံမှ ထုတ်လုပ်သည်ဖြစ်စေ မြန်မာလူမျိုးများ ကိုင်တွယ် အသုံးချ ပြုပြင်နိုင်စွမ်းရှိပါသည်။                         နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ် သော ဒေါက်တာနေဇင်လတ်ရေးသားသည့် စာအုပ်တစ်အုပ်တွင် လောကတွင် ပညာမတတ်သောပညာရှိနှင့် ပညာမရှိသောပညာ တတ်ဟူ၍ ရှိကြောင်း၊ အချို့မှာ တက္ကသိုလ်/ကောလိပ်မှ ဘွဲ့ဒီဂရီ တစ်ခုမျှပိုင်ဆိုင်ခြင်းမရှိသော်လည်း ကျွမ်းကျင်ရာလိမ္မာဆိုသကဲ့သို့ ၎င်း၏လုပ်ငန်း၊ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းအတတ်ပညာကို တစ်ဖက် ကမ်းခပ် အသုံးချတတ်မြောက်သဖြင့် ပညာမတတ်သော ပညာရှိများ ဖြစ်ပါကြောင်း၊ အချို့မှာ တက္ကသိုလ်/ကောလိပ်မှ ဘွဲ့ဒီဂရီတစ်ခုကို ရယူ ပိုင်ဆိုင်ထားသော်လည်း ပညာရပ်ကို မကျွမ်းကျင်အသုံးမချ တတ်သဖြင့် ပညာမရှိသောပညာတတ်ပင်ဖြစ်ပါကြောင်း ဖော်ပြထား သည်မှာ မြန်မာလူမျိုးတို့၏ သဘောသဘာဝနှင့် အနီးစပ်ဆုံး ကိုက် ညီလှပေသည်။                       ယနေ့မြန်မာနိုင်ငံ၏ မော်တော်ယာဉ်လောကတွင် ကားပြင် အလုပ်ရုံ(ဝပ်ရှော့)၌ ဦးစီးဦးဆောင် ကိုယ်တိုင်ဆောင်ရွက်နေကြ သည့် စက်ပြင်ဆရာ မက္ကင်းနစ်များ အများစုသည် စက်မှုတက္ကသိုလ် ကျောင်းဆင်း၊ နည်းပညာဘွဲ့ရ၊ အေဂျီတီအိုင် ဒီပလိုမာဘွဲ့ရများ မဟုတ်ကြသော်လည်း စက်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်စွာ ကိုင်တွယ်ပြင် ဆင်နိုင်သဖြင့် မော်တော်ယာဉ်များ လမ်းကြောင်းပေါ် လုပ်ငန်းခွင် ဝင်နိုင်ခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။                         တရုတ်ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ ငါးဖမ်းသင်္ဘောပေါ် လိုက်ပါ ခွင့်နှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးပွဲရလဒ်ကို ကောက်ယူထုတ်နုတ်ကြည့်လျှင် ဤစာစုအစပိုင်းတွင် ဖော်ပြထားခဲ့သည့် အရေးပါလှသော စက်ဆရာသည် ၎င်းတရုတ်သင်္ဘောစက်များကို တရုတ်အမျိုးသား များသာ ပြုပြင်ကိုင်တွယ်နိုင်သဖြင့် လိုက်ပါခွင့်ပြုရန် ဆွေးနွေးချက် သည် အဓိကအချက်ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရသည်။ ပုလဲနှင့်ငါးသင်္ဘော များဖြင့် အစချီခဲ့သည့် မြန်မာ့ပင်လယ်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းတွင် မြန်မာကပ္ပတိန်၊ မြန်မာစက်ဆရာ၊ မြန်မာငါးဆရာများဖြင့် စတင်ခဲ့သော ဤပင်လယ်ငါးဖမ်းခရီးသည် နိုင်ငံသားများအတွက် စရိတ်လည်း သက်သာသည်။ နိုင်ငံခြားသား ပါဝင်မှုမရှိသည့်အတွက် ဗီဇာသက် တမ်း စဉ်းစားရန်မလို၊ ငါးဖမ်းရက်ပိုမိုသည်။ ငါးအထိအမိပိုကောင်း သည်ဟု အစားထိုးတွေးခေါ်က လက်တွေ့ကျကျ ဖြစ်တန်စွမ်းများ လှပါသည်။                       ထို့အပြင် အင်ဂျင်စက်ကြောင့် ငါးဖမ်းလုပ်ငန်း နှောင့်နှေးလျှင် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာမြင့် အင်ဂျင်သက်တမ်း ကုန်နေပြီဖြစ်သော၊ ပြင်ဆင်စရိတ်များစွာကုန်ကျနေသော အင်ဂျင်ဟောင်းများနေရာတွင် လုပ်ငန်းသဘာဝနှင့် ကိုက်ညီသည့် အင်ဂျင်သစ်များ အစားထိုးလဲ လှယ်ခြင်းဖြင့် လုပ်ငန်းခွင်မပျက် ရေလုပ်သားများ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းမပျက် ကုန်ထုတ်လုပ်မှု လျော့နည်းကျဆင်း ထိခိုက်မှု မရှိစေပဲ မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်သို့ ငါးဖမ်းခရီး ထွက်ခွာနိုင်မည်သာ ဖြစ်ပါသည်။            " လှိုင်းလေပြင်းထန်သော ပင်လယ်ပြင်တွင် လူပျော့လူညံတို့ အတွက်နေရာမရှိ " ဟူသော ဆိုရိုးစကားတစ်ရပ်ရှိရာ လူပျော့ လူညံ့မဟုတ်သော မြန်လူမျိုးတို့အတွက် ပြည်ပမှအတတ်ပညာရှင် များ၏ နေရာတွင် အစားထိုးတာဝန်ပေးအပ်ခြင်းဖြင့် မြန်မာ့ပင် လယ်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းအမြင်တင့်၍ ဂုဏ်ဆင့်ပါစေကြောင်း ဆန္ဒပြု အပ်ပါသည်။

                  ကမ္ဘာ့ဆန်ကုန်သွယ်မှုမှာ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း ပါဝင်တင်ပို့နေတဲ့ ထိုင်း နိုင်ငံ မှာ အဆိုးဝါးဆုံး ရေကြီးမှုတွေ ဖြစ် နေတဲ့အတွက် နိုင်ငံရဲ့ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု၊ စက်မှုကဏ္ဍ၊ ခရီးသွားကဏ္ဍ စတဲ့ စီးပွားရေး နစ်နာဆုံးရှုံးမှု များစွာ ဖြစ်နေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် တော့ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း ဆန်တင်ပို့နိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိအနေအထားတွေအရ နိုင်ငံ တကာ ဆန်လေ့လာဆန်းစစ်သူများနဲ့ ကုန်သည်များက ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေး အမြင့် ဘက် တက်နိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းမှုတွေ ရှိနေသလို အချို့သော သူများကလည်း အာရှနိုင်ငံအချို့ ရေကြီးလို့ သီးနှံ အထွက် လျှော့တယ်ဆိုပေမဲ့ အခြား ဆန် ထုတ်လုပ်တဲ့ အာရှနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယနဲ့ တရုတ်တို့မှာ ဒီနှစ် သီးနှံ အထွက်ပိုမယ့်အပြင် ကမ္ဘာ့ အနောက် ခြမ်းက အမေရိကန်၊ ဘရာဇီးနဲ့ အီတလီ တို့မှာလည်း ဒီနှစ် သီးနှံ အခြေအနေ ကောင်းပြီးတင်ပို့မှုပိုမယ့် အလား အလာများအရ ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးကွက် က အစောပိုင်းကထင်သလို ဈေးမြင့် တက် မလာနိုင်ပါဘူးလို့လည်း ခန့်မှန်း ကြပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံကတော့ လက်ရှိ အချိန်ထိ ထိုင်းနိုင်ငံရေကြီးမှု ကြောင့် ပြည်တွင်း ကုန်ဈေးနှုန်းကို သက်ရောက်မှု မရှိပါဘူးလို့ နိုဝင်ဘာ လဆန်းပိုင်းမှာ ပြောထားပါတယ်။                   မိမိတို့ နိုင်ငံအနေနဲ့ရော အာရှ ရေကြီးမှု ဂယက်ကြောင့် ဆန်ဈေးကွက်ကို သက် ရောက်နိုင်မှု အလားအလာရှိ၊ မရှိ ဆိုတာကို သုံးသပ်နိုင်ဖို့ ဆန်ထုတ်လုပ်၊ တင်ပို့၊ တင်သွင်းနိုင်ငံ တချို့ရဲ့ လတ်တလောအခြေအနေတွေနဲ့ ဆန်ကုန် သည်ကြီးများရဲ့အမြင်ကို လေ့လာ ကြည့်ရအောင်ပါ။ အာရှနိုင်ငံများအတွင်း ရေလွှမ်းမိုးမှု                  ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအဖွဲ့အစည်း (FAO)မှ ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာ အရ မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းပြီး ရေကြီးမှုတွေ ဖြစ်တဲ့အတွက် အာရှနိုင်ငံ များ အတွင်းပျက်စီးမှုဟာ ထိုင်းနိုင်ငံ အနေနဲ့ စုစုပေါင်း စိုက်ဧရိယာရဲ့၁၂ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်တဲ့ ဟက်တာ ၁ ဒသမ ၆ သန်းထက် မနည်းပျက်စီးတယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပြီး ကမ္ဘော ဒီးယားနိုင်ငံမှာ စုစုပေါင်းစိုက်ပျိုးမှုရဲ့ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဖိလစ်ပိုင်မှာ လယ်မြေ ၆ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဗီယက်နမ်မှာ ၇ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်း အထိ ပျက်စီးတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံရေကြီးလို့ စိုက်ပျိုးထားတဲ့ စပါးလေးပုံတစ်ပုံဆုံးရှုံး                    နှစ် ၅၀ ကျော်အတွင်း အဆိုးဝါး ဆုံး ရေကြီးမှုကြောင့် နိုင်ငံရဲ့ အဓိက စပါးသီးနှံ လေးပုံတစ်ပုံခန့် ဆုံးရှုံးနိုင်လို့ အစောပိုင်း ခန့်မှန်းထားတဲ့ စပါးအထွက် တန်ချိန် ၂၅သန်းထဲက ၆သန်း ခန့်ပျက်စီးဆုံးရှုံးနိုင်ပြီး တန်ချိန် ၁၉ သန်းခန့်သာ ထွက်ရှိနိုင်တယ်လို့ စိုက်ပျိုးရေး ဆိုင်ရာ စီးပွားရေးရုံး အကြီးအကဲ ဖြစ်သူမှ ပြောကြားပါတယ်။ ဒါ့ အပြင် အစိုးရ တရားဝင်ပြောကြားချက်အရ သိုလှောင်ရုံ ၃၅ လုံးနဲ့ဆန်စက်များ ရေနစ်မြုပ်ခဲ့ပြီး ပျက်စီးတဲ့ ဆန်တန်ချိန် ပမာဏကိုတော့ မသိရသေးဘူးလို့ သိရပါတယ်။                     ဒီလိုရေကြီးမှုတွေရှိနေတဲ့တိုင် လက်ရှိအချိန်ထိ ထိုင်းနိုင်ငံက ဆန်တန် ချိန် ၉ ဒသမ ၅ သန်းခန့် တင်ပို့ပြီး ဖြစ်လို့ ယခုနှစ်အတွင်း ဆန်တန်ချိန် ၁၁ သန်းအထိ တင်ပို့နိုင်မယ်လို့ အစိုးရက ခန့်မှန်းထားပြီး ပြည်တွင်းဆန်တင်ပို့သူ များ ခန့်မှန်းတာတော့ လာမယ့်နှစ်မှာ ဆန် တင်ပို့မှု ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းပြီး တန်ချိန် ၇-၇ ဒသမ၅သန်း သာ တင်ပို့နိုင်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။                      ရေကြီးမှုကြောင့် သယ်ယူ ပို့ဆောင်မှု အခက်အခဲများဖြစ်ကာ ဆန်တင်ပို့မှု ကြန့်ကြာ နှောင့်နှေးလျက်ရှိရာ ရေကျဆင်းမှုနှေးတဲ့အတွက် နောက်တစ်လ အထိ ကြန့်ကြာမှုရှိနိုင်တယ်လို့လည်း ဆန်တင်ပို့သူများအသင်းက ပြောကြား ပါတယ်။ အစိုးရဆန်စပါးဝယ်ယူတဲ့ အစီအစဉ်မှာ အောက်တိုဘာ လလယ် အထိ စပါးတန်ချိန် ၅၀၀၀၀ ခန့်သာ ရောင်းချမှု ရှိတယ်လို့ ထိုင်းအရာရှိ တစ်ဦးက ပြောကြားပါတယ်။ ဗီယက်နမ် ရေကြီးလို့ ဆန်ထုတ်လုပ်မှု ကို မထိခိုက်ဘူးလို့ဆို                   ဗီယက်နမ်နိုင်ငံဟာ ယခုနှစ် ဆန်တင်ပို့ဖို့ တန်ချိန် ၇ ဒသမ ၅ သန်းကို အစောပိုင်းမှာ လျာထားခဲ့ပြီး အောက် တိုဘာ ၁၉ ရက်မှာတော့ တန်ချိန် ၇ သန်းကျော်ကို လျှော့ချခန့်မှန်းခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ ဆန်ဝယ်လက်များ ဟာ ထိုင်း အစိုးရ ဆန်စပါးဝယ်ယူရေး စီမံချက်အရ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်နေတဲ့ အပြင် ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ရေကြီးမှုကြောင့် ပျက်စီးမှုအခြေအနေတွေအရ အဝယ်နှေးထားသလို အချို့ ဝယ်လက်များ ကလည်း ဈေးသက်သာတဲ့ အိန္ဒိယနဲ့ ပါကစ္စတန်ဆန်ကို ဝယ်ယူဖို့ စိုင်းပြင်းနေတဲ့အတွက် လွန်ခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ် များအတွင်း ရောင်းချမှုနည်းတဲ့ အခြေ အနေတွေအရ အဲဒီလို လျာထားချက်ကို လျှော့ချခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရေနစ်မြုပ်လို့ ဆန်ထုတ်လုပ်မှုကို မထိ ခိုက်နိုင်ဘူးလို့လည်း ပြောထားပါတယ်။                       ဗီယက်နမ်နိုင်ငံရဲ့ စပါးစိုက်ဧရိယာ၊ ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ တင်ပို့မှုတန်ဖိုး တို့ဟာ တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် တိုးတက်လာခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီနှစ် ရေလွှမ်းမိုးပြီး ထိခိုက်မှုများကြောင့် လာမယ့်နှစ်မှာ စိန်ခေါ်မှု အခက်အခဲများနဲ့ ရင်ဆိုင် လာရနိုင်တယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ အိန္ဒိယ်ဆန်တင်ပို့မှု တိုးမြှင့်ဖို့ ကြိုးစား                          စက်တင်ဘာ ၉ ရက်က စတင်လို့ ဆန်ပြည်ပတင်ပို့ခွင့်ပြုပြီး ဆန် တင်ပို့သူများဟာ ဘာစမာတီ မဟုတ်တဲ့ ဆန်တန်ချိန် ၂၅၀၀၀၀ ခန့်ကို တင်ပို့ ခဲ့ပြီး နိုဝင်ဘာလနဲ့ ဒီဇင်ဘာလ အတွင်း မှာလည်း တစ်လကို တန်ချိန် ၂၅၀၀၀၀ နဲ့ ၃၀၀၀၀၀ အကြား တင်ပို့နိုင်မယ်လို့ ကုန်သည်များက ပြောကြားပါတယ်။                          ပြည်တွင်းမှာ ဆန်သိုလှောင် လက်ကျန်တွေ ပြည့်နေတဲ့အပြင် လက်ရှိ နွေစပါးကိုလည်း ယခင်နှစ်ထက် ပိုစိုက်ဖို့ လျာထားတဲ့အတွက် အိန္ဒိယဆန်တန်ချိန် ၂ သန်း ၃ သန်း လောက် နိုင်ငံ တကာ ဈေးကွက်ကို ဒီနှစ်အတွင်း ထုတ်ရောင်းမယ့် အနေအထားရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အိန္ဒိယဆိပ်ကမ်းများ တိုးမြှင့်တင်ပို့ဖို့ အခက်အခဲတွေကြောင့် တင်ပို့မှုနှေးကွေးကာ ကုန်ကျစရိတ် ကြီးမြင့်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ထိုင်းရေကြီးမှုအတွက် ရရှိတဲ့အခွင့် အလမ်းကို ပါကစ္စတန်ရယူဖို့ပြင်ဆင်                      ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ရေလွှမ်းမိုးမှုကြောင့် လယ်မြေဧကများစွာ ပျက်စီးပြီး အနာဂတ်မှာဆန်စပါးထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်း လာနိုင်တဲ့ ခန့်မှန်းချက်များ အပေါ် ပါကစ္စတန် ဆန်တင်ပို့သူများဟာ အဲဒီ အခွင့်အလမ်းကို အမိအရယူပြီး ဆန် တင်ပို့မှု ကဏ္ဍမှ အကျိုးအမြတ်များစွာ ရရှိလာနိုင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာ ဈေး ကွက်များအတွင်းသို့ ဆန်များ တိုးမြှင့် တင်ပို့သွားဖို့ ကြိုးပမ်းလာကြပါတယ်။                     ၂၀၁၂ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်း အတွင်း သင့်တင့်တဲ့ဈေးနဲ့ ပါကစ္စတန်ဆန်ဝယ် လက်များကို ဆန်များ တိုးမြှင့် တင်ပို့ခြင်းဖြင့် အကျိုးထူးခံစားနိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက် ရှိတယ်လို့ ဆန်တင်ပို့သူများက ပြောကြားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရေလွှမ်းမိုးမှုကြောင့် စပါးတန် ချိန် ၂၅၀၀၀၀ ခန့် ပျက်စီးသလို ဆည် မြောင်းများလည်း ပျက်စီးခဲ့လို့ လတ် တလော ဆန်တင်ပို့မှု နှေးကွေးနေပါတယ်။ ပြည်တွင်းလျှပ်စစ်မီးများ ပြတ် တောက်မှုများရှိလို့ ဆန်စက်လည်ပတ်မှု နှေးကွေးနိုင်တယ်လို့ သိရပါတယ်။  ကမ္ဘောဒီးယားလယ်မြေအချို့ပျက်စီးပေမဲ့ ဆနတင်ပို့မှုကို မထိခိုက်နိုင်                   ၂၀၁၁ ပထမ ၉ လအတွင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဆန်တင်ပို့မှု ကဏ္ဍက ဝင်ငွေရရှိမှုဟာ ကန်ဒေါ်လာ ၆၄ ဒသမ ၄ သန်းအထိ မြင့်တက်လာခဲ့ပြီဖြစ်လို့ ကမ္ဘောဒီးယားကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက တရားဝင်စာရင်းများအရ သိရပါတယ်။ ယခင်နှစ် စက်တင်ဘာလ အထိ ဆန်တင်ပို့မှုကရရှိတဲ့ဝင်ငွေဟာ ကန်ဒေါ်လာ ၂၂ သန်း ဖြစ်လို့ ယခုနှစ် ကာလတူမှာ ကန်ဒေါ်လာ ၄၆ သန်း တိုးမြှင့်ရရှိလာတယ်လို့ သိရပါတယ်။၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာတော့ ဆန်တန်ချိန် ၁ သန်းတင်ပို့ဖို့ ရည်မှန်းထားပါတယ်။ ဒီနှစ် ရေနစ်မြုပ်မှုကြောင့် စပါးဟက်တာ ၂ ဒသမ ၄ သန်း စိုက်ပျိုးထားတဲ့အနက် ယခုအချိန်ထိ ဟက်တာ ၁၈၀၀၀၀ ပျက်စီးခဲ့ပေမဲ့ နိုင်ငံရဲ့ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုနဲ့ ဆန်တင်ပို့မှု မူဝါဒကို ထိခိုက်နိုင်မှာမဟုတ်ကြောင်း၊ ရေကျသွားတာနဲ့ ရေနစ်မြုပ် တဲ့ တောင်သူများအမြန်ဆုံးကို မျိုးစေ့ဖြန့်ဝေခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။  အင်ဒိုနီးရှားဆန်ဝယ်ယူမှုကို အိန္ဒိယနဲ့ကမ္ဘောဒီးယားသို့ပါ တိုးချဲ့ဝယ်ယူ                 အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း ဆန်ရောင်းနိုင်ငံများဖြစ်တဲ့ ထိုင်းနဲ့ ဗီယက်နမ်တို့မှသာ ဆန်ရောင်းချ ဖို့ ဆွေးနွေးနေခြင်းမဟုတ်ဘဲ ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်ပြည့်မီဖို့နဲ့ ဈေးနှုန်းထိန်းချုပ်ဖို့အတွက် ဈေးသက် သာတဲ့ အိန္ဒိယနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားမှလည်း ဝယ်ယူဖို့ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ဘာစမာတီမဟုတ်တဲ့ဆန် တန်ချိန် ၅ သိန်း ဝယ်ယူဖို့ အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရ လေ့လာရေးအဖွဲ့ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်အတွင်း စားနပ်ရိက္ခာ ဝန်ကြီး ကေဗွီသောမတ်စ်နဲ့ ဆန်ဝယ်ယူ ရေး အသေးစိတ်ဆွေးနွေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယအစိုးရအနေနဲ့ သက်သာတဲ့ ဈေးနှုန်း တစ်ကီလို ရူပီး ၂၀ ဒသမ ၄၅ (တစ်တန် ကန်ဒေါ် လာ ၄၁၈) ဝန်းကျင်ဖြင့် ရောင်းချဖို့ စဉ်းစားနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှ ဆန်များဝယ်ယူတင်သွင်းဖို့ ကုန်သွယ် ရေးဝန်ကြီးဌာနနဲ့ စာချုပ်တစ်ခု ချုပ်ဆိုထားကြောင်း သိရပါတယ်။ ပြည်တွင်းဆန်လုံလောက်လို့ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်က ဆန်ပိုမိုတင်သွင်းဖို့ မလိုပေမဲ့ နယ်စပ်မှ အိန္ဒိယဆန်များ ဝင်ရောက်                    ပြည်တွင်းဆန်သိုလှောင်မှုနဲ့ လုံလောက်လို့ ဆန်ပိုမိုတင်သွင်းဖို့ အစီအစဉ်မရှိဘူးလို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကုန်သွယ်ရေးဌာနက ပြောကြား ပါတယ်။ ယခင်နှစ်က ဆန်အမြောက်အမြား တင်သွင်းခဲ့ခြင်းနဲ့ အထွက် ပိုမိုခဲ့တဲ့အတွက် ယခင်နှစ်ထက် နှစ်ဆခန့်များတဲ့ ဆန်သိုလှောင်လက်ကျန်တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၃ သန်းခန့်ရှိနေပါတယ်။ တစ်နှစ်ကို ပြည်တွင်းမှာ တန်ချိန် သန်း ၃၀-၃၃ သန်းခန့်ထုတ်လုပ်ပြီး သီးနှံထွက်ရှိမှုအပေါ် မူတည်ပြီး တန်ချိန် ၁ ဒသမ ၇ သန်းအကြား တင်သွင်းနေရရာ ယခုနှစ်မှာ တန်ချိန် ၇၅၀၀၀၀ ခန့် တင်သွင်းရနိုင် တယ်လို့ သိရပါတယ်။ လတ်တလောမှာတော့ နယ်စပ်မှ အိန္ဒိယဆန် တွေ ရောင်းချလျက်ရှိရာ နေ့စဉ် ဟီလီဆိပ်ကမ်းကို ကုန်တင်ကား ၁၀ စီးမှ ၁၂ စီးကြားဝင်ရောက်ပြီး အခြားဆိပ်ကမ်းများမှလည်း ဝင်ရောက်မှုရှိတယ်လို့ ဆန်တင်သွင်းသူတစ်ဦးက ပြောကြားပါတယ်။ မလေးရှားအနာဂတ်ဆန်မပြတ်လက်ရေး ဗီယက်နမ်နဲ့သဘောတူညီ                    မလေးရှားနိုင်ငံရဲ့ အနာဂတ်ဆန်ပြတ်လပ်တဲ့အခါတိုင်း ထောက်ပံ့ဖို့ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှ ဆန်တန်ချိန် ၈ သိန်းရောင်းချရေး ဗီယက်နမ် အာဏာပိုင်များနဲ့ မလေးရှားဆန်ဝယ်ယူရေး အေဂျင်စီ ဘားနပ်တို့ နားလည်မှု စာချွန်လွှာရေးထိုးထားကြောင်း သိရပါတယ်။ မလေးရှား နိုင်ငံဟာ ပြည်တွင်းဈေးကွက်အတွက် ဗီယက်နမ်မှ ၄၉ ရာခိုင်နှုန်း၊ ထိုင်းနိုင်ငံမှ ၃၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ ပါကစ္စတန်မှ ၁၆ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ အခြားနိုင်ငံ များမှ ၂ ရာခိုင်နှုန်းစီ တင်သွင်းရပါတယ်။ ယခင်နှစ်က တန်ချိန် ၉၃၅၀၀၀ ခန့် တင်သွင်းခဲ့ပြီး ယခုနှစ် နိုင်ငံတော် အရန်ဆန်ဖြည့်တင်း ရန် တင်သွင်းမှု ပမာဏ တိုးမြှင့်ရဖွယ်ရှိတယ်လို့ သိရပါတယ်။ မုန်တိုင်းနှစ်လုံးဝင်ရောက်ပေမဲ့ ဆန်တန် ၅ သိန်းထင် ပိုမသွင်းလို့ ဖိလစ်ပိုင်ဆို                            မုန်တိုင်းများဝင်ရောက်ပြီး စပါးပျက်စီးမှုများရှိခဲ့တဲ့ ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံအနေဖြင့် ၎င်းရဲ့ဆန်တင်သွင်းမှုပမာဏနဲ့ ဝယ်ယူမှုစတင်မယ့် ကာလကို နိုဝင်ဘာလမှာ ဆုံးဖြတ်သွားမယ်လို့ သိရပါတယ်။ လက်ရှိ ကာလမှာ ပြည်တွင်းဆန် ဖူလုံမှုရှိနေပါတယ်။ ၂၀၁၂ တိုင်အောင် ဆန်တင်သွင်းမှာမဟုတ်ကြောင်းနဲ့ ဆန်တန်ချိန် ၅ သိန်းထက်ပိုပြီး တင်သွင်းမှာ မဟုတ်ကြောင်း သတင်းများလွှင့်ထုတ်နေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အချို့သော လေ့လာဆန်းစစ်သူများကတော့ ဒီလအတွင်း ဆန်တင်သွင်းမယ့်ပမာဏကို တိုးမြှင့်ပြင်ဆင်ဖွယ်ရှိတယ်လို့လည်း ခန့်မှန်း ထားပါတယ်။ အာဖရိကမှာ ဆန်ဝယ်ယူမှုအများဆုံး နိုက်ဂျီးရီးယားက ဆန်တင်သွင်းမှု ပိတ်ပင်နိုင်ဖို့ကြိုးစား                      အာဖရိကမှာ ဆန်အများဆုံးတင်သွင်းတဲ့ နိုက်ဂျီးရီးယားဟာ ၄ နှစ်အတွင်း ဆန်တင်သွင်းမှုကို ပိတ်ပင်ဖို့ ရည်မှန်းထားပါတယ်။ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုကို ဆန်တန်ချိန် ၄၂၀၀၀၀ တိုးမြှင့်ပြီး ၂၀၁၂ ပထမ ၃ လအတွင်း ဆန်စက် ၁၄ လုံးကို အပြီးသတ်တည်ဆောက် သွားရန် မျှော်မှန်းထားပါတယ်။     မြန်မာပြည်တွင်းစပါးဆန်ဈေးကွက် အသစ်ဝင်လို့ ဈေးအေး                        ထိုင်းနဲ့အိမ်နီးချင်းဖြစ်တဲ့ မိမိတို့နိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိမိုးစပါးအသစ်များထွက်ပေါ်စပြုနေပြီဖြစ်ပြီး ထွက်ရှိမှုအနေနဲ့ အချို့ဒေသတွေမှာ မိုးများပြီး ရေနစ်မြုပ်လို့ စပါးခင်းတွေ ပြန်လည်စိုက်ပျိုးမှုရှိခဲ့သလို အချို့ မှာလည်း စိုက်ပျိုးဖို့ အချိန်မမီလို့ စိုက်ဧကလျော့တဲ့အခြေအနေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တစ်နိုင်ငံလုံးအနေအထားကို ခြုံကြည့်ရင်တော့ ထုတ်လုပ်ပိုလျှံမှုက သိသိသာသာမလျော့နိုင်ဘူးလို့ အများက သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ပြည်တွင်း ဆန်စပါးဈေးကွက်အနေနဲ့လည်း မိုးဆန် အသစ်တွေဝင်လာစပြုနေပြီဖြစ်လို့ ဈေးအေးနေတဲ့ သဘောရှိနေပါတယ်။ မြန်မာ့ဆန်ဈေးကွက်အပေါ် သက်ရောက်နိုင်မှု သူတို့အတွေးအမြင်များ                       နိုင်ငံတကာဈေးကွက်မှာ မြန်မာ့ဆန်ဈေးကွက်အခြေအနေနဲ့ ထိုင်း နိုင်ငံရဲ့ သက်ရောက်နိုင်မှု အလားအလာတွေကိုတော့ လက်တွေ့ ဆန်စပါးနယ်ပယ်မှာ လုပ်ရှားနေတဲ့ ဆန်တင်ပို့သူများရဲ့ အမြင်များ ကိုလည်း တင်ပြချင်ပါတယ်။ ဧရာရွှေဝါကုမ္ပဏီမှ အုပ်ချုပ်မှု ဒါရိုက်တာဦးလူမော်မြင့်မောင်ရဲ့အမြင်ကို ပြောကြားရာမှာ " အာရှမှာ ရေနစ်မြုပ်မှုကြောင့် လက်ရှိမှာ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်ကို ထိခိုက်မှု မရှိတဲ့ အပြင် အကျဘက်ကို ဆင်းနေတဲ့ သဘောရှိနေပါတယ်။ကမ္ဘာ့ဆန် ဈေးကွက်မှာတောင် ပြောင်းလဲမှုမရှိလို့ မြန်မာဆန်ဈေးကွက်ကိုလည်း သက်ရောက်မှု မရှိသေးပါဘူး။ ရေလွှမ်းမိုးမှုတွေနဲ့ ထိုင်းစပါးဝယ်ယူရေး စီမံကိန်းကြောင့် လတ်တလောမှာ ဝယ်လက်တွေက ဈေးကွက် အနေအထားကို စောင့်ကြည့်တဲ့သဘောရှိနေလို့ ဝယ်လိုအားပျောက် နေတဲ့ အနေအထားရှိနေပါတယ်။ ထိုင်းနဲ့ ဗီယက်နမ်တို့က ဆန်ဈေးတင်တဲ့အချိန် အိန္ဒိယက ဈေးကွက်ထဲလျှော့ဈေးနဲ့ ထုတ်ရောင်းလာ တဲ့အတွက် အခုဆိုရင် အာဖရိကဈေးကွက်ကို ရောင်းဖို့တောင် ခက်ခဲ နေပါတယ်။ ဝယ်လက်တွေက ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ထုတ်ရောင်းမှုအခြေ အနေကို စောင့်ကြည့်နေကြတာဖြစ်ပြီး လာမယ့်ဒီဇင်ဘာလ လောက် မှာတော့ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် အကောင်းဘက်ကို ရောက်လာနိုင် တယ်လို့ သုံးသပ်ရပါတယ်"လို့ ဆိုပါတယ်။                        ဆက်လက်ပြီး " အဲဒီလို ပြည်ပဝယ်လိုအားတွေတက်လာလို့ မြန်မာနိုင်ငံက ဆန်တွေတိုးတက်တင်ပို့ရမယ်ဆိုရင်တော့ မြန်မာ့ ဆန်အရည်အသွေးကိုထိန်းပြီး ပုံမှန်တင်ပို့နိုင်အောင် ပြင်ဆင်စရာရှိတာ တွေ ဆောင်ရွက်ဖို့တော့ အကြံပြုလိုပါတယ်။ အခုဆိုရင် အာဖရိက ကို အိန္ဒိယဆိပ်ကမ်းက ဆန်တင်ပို့မယ်ဆိုရင် မြန်မာဆိပ်ကမ်းက တင်ပို့တဲ့ စရိတ်ထက် ဒေါ်လာ ၂၀ လောက် သက်သာတယ်။ နောက် ပြီး မြန်မာဆိပ်ကမ်း မှာကုန်တင်ကုန်ချလုပ်ဖို့အတွက်တစ်ခါတစ်ရံ ကုန် ကြပ်နေတဲ့အခါမျိုးမှာ သင်္ဘောတွေက ပင်လယ်ဝမှာ စောင့်ဆိုင်းပြီး နေရတဲ့အတွက်လည်း တင်ပို့တာကြန့်ကြာမှုရှိပြီး သင်္ဘောငှားရမ်းတဲ့ အခါ ကုန်ကျစရိတ်ပိုပါတယ်။ အဲဒီလိုကုန်ကျစရိတ်တွေ သက်သာဖို့နဲ့ သင်္ဘောငှားရမ်းမှု အဆင်ပြေစေဖို့၊ အချိန်တိုအတွင်း တင်ပို့နိုင်ဖို့ဆိုရင် လက်ရှိဆိပ်ကမ်းတွေရဲ့ အခြေခံ အဆောက်အဦတွေကို တိုးမြှင့်ဖို့လို သလို ဆိပ်ခံတံတားတွေကိုလည်း ပိုမိုတိုးချဲ့ဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။ဒါ့အပြင် ဆန်အရည်အသွေး နိမ့်ကျလို့ တစ်ဘက်ဝယ်သူနဲ့ စကားပြောရတာမျိုး၊ အရည်အသွေးနိမ့်လို့ ဈေးလျှော့ရတာမျိုးမရှိရအောင်လည်း ဆန်တင်ပို့သူများအနေနဲ့ မိမိတို့ကုန်ကို အရည်အသွေးထိမ်းဖို့လိုသလို ကုန်ပစ္စည်း စစ်ဆေးတဲ့ အေးဂျင့်များအနေနဲ့လည်း တိကျတဲ့စည်းကမ်း အတိုင်း မှန်မှန်ကန်ကန် စစ်ဆေးထောက်ခံပေးဖို့တော့ အကြံပြုဖို့ လိုပါတယ်" လို့၎င်းရဲ့အမြင်ကို ဆွေးနွေးပါတယ်။                         အောင်နိုင်သစ္စာကုမ္ပဏီအုပ်ချုပ်မှုဒါရိုက်တာ ဦးအောင်ဇော်ဦး ကလည်း " လက်ရှိဆန်တစ်တန် FOB ဈေး ကန်ဒေါ်လာ ၃၆၅- ၃၇၅ ပဲရှိပါတယ်။ ဆန်စာချုပ်အသစ်မရှိသေးပါဘူး၊ စာချုပ် အဟောင်းတွေကိုပဲ တင်ပို့နေတဲ့အနေအထားရှိနေပါတယ်။ နိုင်ငံ တကာဈေးကွက်အခြေအနေကို ပြောရမယ်ဆိုရင် အိန္ဒိယကလည်း စပါးအထွက်ပိုလို့ ဆန်ပိုရောင်းမယ့်အခြေအနေအရ နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်ကို အိန္ဒိယဆန်တန် ၂-၃ သန်း တကယ်ရောင်းမယ်၊ ထိုင်း ကလည်းသူ့ရဲ့ သက်တမ်းကြာအရန်ဆန်တွေကို အစိုးရအချင်းချင်း ရောင်းဖို့ စီစဉ်နေတယ်၊ နောက်ပြီး အီးယူဈေးကွက်မှာလည်း အီတလီ ဆန်တွေ အပြည့်နေရာယူမယ့်အနေအထားရှိနေတယ်၊ ဒီလို အကြောင်းရင်းတွေရှိနေလို့ ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်မှာ ဆန်မရှားနိုင်ပါဘူး။ ဥပမာအနေနဲ့ ပြောရရင် ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ နာဂစ်ဖြစ်တုန်းက စပါးတွေပျက်စီးပြီး ဆန်ဈေးတက်မယ်လို့ အများက ခန့်မှန်းခဲ့ကြပေမဲ့ အဲဒီနှစ်တစ်နှစ်လုံးရော ၂၀၀၉ တစ်နှစ်လုံးပါ ဈေးမတက်ခဲ့ပါဘူး။ နောက်တစ်ချက်က ထိုင်းရေစိုဆန်တွေကလည်း အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိတော့ သုံးလို့ရနေအုံးမှာဖြစ်လို့ ရေစိုဆန်တွေကို ပြည်တွင်း ရော ပြည်ပဈေးကွက်တွေကိုပါ အနိမ့်ဈေးနဲ့ ထုတ်ရောင်းမယ့်အလား အလာရှိတာကလည်း ဈေးနှုန်းကို ကျဆင်းစေနိုင်ပါတယ်။ဒါ့အပြင် အာဖရိကမှာလည်း မနှစ်ကထက်စာရင် သီးနှံပိုထွက်တဲ့သတင်းတွေ အရ ဝယ်လိုအားနည်းနေတဲ့အတွက် ဒီဇင်ဘာလအတွင်းအထိတော့ ဆန်ဈေးမတက်နိုင်ဘူးလို့ ခန့်မှန်းပါတယ်"လို့ ဆိုပါတယ်။                       ဆက်လက်ပြီး " ပြည်တွင်းအနေအထားအရ လက်ရှိမှာ အချို့ ဆန်တင်ပို့သူအနည်းစု ဆန်၊စပါး ဝယ်ယူမှုရှိနေပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာလ လောက်မှာ ဝယ်လိုအားပြန်ကောင်းလာလို့ ပြည်ပကို တင်ပို့ရမယ် ဆိုရင် ပြည်တွင်းဈေးကွက် ပုံမှန်ကောင်းနိုင်ပေမဲ့ တင်ပို့မှုနည်းရင် တော့ တောင်သူတွေ နွေစပါးစိုက်ပျိုးမှုလျှော့ပြီး အခြားသီးနှံတွေ ပြောင်းလဲ စိုက်ပျိုးလာနိုင်ပါတယ်။ နောက်တစ်ချက်က လက်ရှိဆန်အသစ်တွေ ဈေးအေးရတာက အစိုဓာတ်ပါဝင်မှုကြောင့်လည်း တစ်ကြောင်းပါ။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာ စပါးခြွေလှေ့စက်တွေ၊ စပါး အခြောက်ခံစက်တွေ အသုံးပြုနေပြီဆိုပေမဲ့ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်း အတာနဲ့စက်မှုလယ်ယာစနစ်အဖြစ်ရောက်ရှိဖို့က အစသာရှိပါသေး တယ်။ ဒါကိုလည်း ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး အရည်အသွေးမြင့်တဲ့ဆန် တွေ တင်ပို့နိုင်အောင် ကြိုးစားဖို့လိုပါတယ်လို့ '' အကြံပြုပြောကြားပါတယ်။ ဆန်တင်သွင်းနိုင်ငံများမှ တုံ့ဆိုင်းနေချိန် ဆန်ထုတ်လုပ်နိုင်ငံမားက တိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်                        အာရှနိုင်ငံများအတွင်း အဆိုးဝါးဆုံး ရေနစ်မြုပ်မှုကြောင့် အဓိက ဆန်တင်ပို့သည့် ထိုင်းနိုင်ငံထိခိုက်နစ်နာမှုများ ကြီးမားလို့ ဆန်တင်ပို့မှု လျော့ကျနိုင်တဲ့အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆန်ဈေး တစ်တန် ကန်ဒေါ်လာ ၇၅၀ ဝန်းကျင်ထိ မြင့်တက်လာနိုင်တယ်လို့ အချို့ကုန်သည်များက ခန့်မှန်းကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လတ်တလော ဆန်တင်သွင်းမှုဟာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအနေနဲ့ ဈေးသက်သာတဲ့ အိန္ဒိယနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံများမှ တင်သွင်းဖို့ ဆောင်ရွက်နေသလို ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံကလည်း ဆန်တင်သွင်းမှုကို တုံ့ဆိုင်းနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆန်အများဆုံး ထုတ်လုပ်နေတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေနဲ့ လက်ရှိ မှာ ဆန်သိုလှောင်လက်ကျန်များစွာရှိနေသလို လာမယ့်နွေစပါး ပိုမိုထွက်ရှိဖို့လည်း အနိမ့်ဆုံးထောက်ပံ့ဈေးနှုန်း တိုးမြှင့်ဖို့စီစဉ်နေပါတယ်။ အလားတူ ဆန်ထုတ်လုပ်တဲ့ နိုင်ငံများစွာတို့ဟာလည်း ထုတ် လုပ်မှုတိုးမြှင့်ဖို့ အစိုးရထောက်ပံ့မှု အစီအစဉ်များအပါအဝင် နည်းလမ်းများစွာနဲ့ ဆောင်ရွက်လျက် ရှိနေပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံက တင်ပို့မှု ကျဆင်းတဲ့ ပမာဏကို ဗီယက်နမ်၊ အိန္ဒိယနဲ့ ပါကစ္စတန်တို့က ပြန်လည် ဖြည့်ဆည်းပေးနေသလို အိန္ဒိယနဲ့ ပါကစ္စတန်တို့က သူ့ထက် အပြင် အနိမ့်ဈေးနဲ့ ကမ်းလှမ်းနေခြင်းတွေက ဆန်ဈေးကွက်အတွင်း ဈေးမတက်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ ရိုက်ခက်လာနိုင်တာတွေကို စောင့်ကြည့် ထိန်းသိမ်းဖို့တော့လို                           ထိုင်းနိုင်ငံရေနစ်မြုပ်မှုကြောင့်လတ်တလောမှာ ကမ္ဘာ့ဈေးကွက် ကိုလည်း ရိုက်ခတ်မှုနည်းသလို ပြည်တွင်းဆန်ဈေးကွက်မှာ လည်း သက်ရောက်မှုမရှိသေးဘူးလို့ ဆိုရပါမယ်။ ဒါပေမဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံက အရန် ဆန်တွေ ထုတ်ရောင်းလာခြင်းနဲ့ ဗီယက်နမ်၊ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်တို့ ကလည်း ဈေးကွက်ကို အပြိုင်ရောင်းချမှုတွေရှိလာတဲ့အချိန် မြန်မာဆန်ဈေးကွက်က တင်ပို့မှု အရှိန်မပျက်ရအောင် အရည်အသွေး ထိန်း ချုပ်ဖို့ လိုပါတယ်။ တောင်သူတွေ စပါးစိုက်ပျိုးမှုလျော့ကျမသွားရေး ဆန် တင်ပို့မှုမလျော့ဖို့လိုသလို သီးနှံပေါ်ချိန် တောင်သူများ ထိုက်သင့်တဲ့ အကျိုး အမြတ်ရမယ့် ဈေးနှုန်း ဖြစ်ဖို့လည်း ထိန်းညှိရမယ့် အကြောင်းရင်းဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တစ်ချက်က ထိုင်းစပါးဝယ်ယူရေး စီမံကိန်းကြောင့် ဈေးပိုတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံနယ်စပ်မှတစ်ဆင့် မြန်မာဆန် တွေ မှောင်ခိုသွားခြင်းဖြင့် ဆန်အထွက်ပမာဏ ခန့်မှန်းမရဘဲ ပြည် တွင်း စားသုံးသူဈေးကွက်ကို မထိခိုက်ရအောင်လည်း စောင့်ကြည့် ရမယ့် အချက်တစ်ခုဖြစ်ပါကြောင်း။