Background
အသီးတို့ရဲ့ ဘုရင် ''အသီးမှာ သရက်၊ အရွက်မှာ လက်ဖက်"လို့ မြန်မာ့ဆိုရိုးရှိသလို သစ်သီး အမျိုးမျိုးထဲမှာ သရက်သီးက ''အသီးတို့ရဲ့ဘုရင်" အဖြစ်လည်း နိုင်ငံတကာက အသိအမှတ်ပြုကြပါတယ်။ ကမ္ဘာ့တစ်ဝန်းလုံးမှာ တစ်နှစ်ကို သရက်သီးတန်ချိန် သန်း ၄၀ ခန့်ထုတ်လုပ်တဲ့အနက် အိန္ဒိယက တန်ချိန် ၁၃ သန်းကျော်နဲ့ ကမ္ဘာမှာ အများဆုံးထုတ်လုပ်သူဖြစ်ပြီး တရုတ်က တန်ချိန် ၄ သန်းဝန်းကျင်နဲ့ ဒုတိယ ပါကစ္စတန်က တန်ချိန် ၂ သန်းကျော်နဲ့ တတိယအများဆုံး ထုတ်လုပ်ပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာ မက္ကစီကို၊ ထိုင်း၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်တို့ ကလည်း ကမ္ဘာ့သရက် သီးထုတ်လုပ်မှု အများဆုံး ၁၀ နိုင်ငံထဲမှာ အပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။
အရှေ့အာရှမှာရှိတဲ့ ကျွန်းနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံဟာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာထဲမှာတည်ရှိပါတယ်။ ဂျပန် နိုင်ငံဟာ အရှေ့တောင် အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့ (အာဆီယံ) နှင့် ပုံမှန်ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မှု များ ၁၉၇၃ ခုနှစ်မှာ စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၇၇ ခုနှစ်မှာ အာဆီယံ-ဂျပန် ဖိုရမ်ကျင်းပခြင်းဖြင့် အာဆီယံနိုင်ငံများနှင့် ဂျပန် နိုင်ငံတို့အကြား ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မှုများ ပိုမိုတိုးတက်လာတယ် လို့ သိရှိရပါတယ်။ အဲဒီအချိန်မှစ၍ အာဆီယံ-ဂျပန် ဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်မှုများ၊ နိုင်ငံရေး-လုံခြုံရေး၊ စီးပွားရေး- ဘဏ္ဍာရေးမှစ၍ လူမှု-ယဉ်ကျေးမှု စသည့်ကဏ္ဍများတွင် သိသာထင်ရှားသော တိုး တက်မှုများရရှိလာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
မြေသျှိုးမိုးပျံ သမိုင်းအစဉ်အလာနှင့်ယဉ်ကျေး မှုအပြုအမူများကိုကြည့်၍ ရှေးကာလ များကတည်းက နဂါးဟု အတင်စားခံရ သော တရုတ်နိုင်ငံသည် ပညတ်သွားရာ ဓာတ်သက်ပါသကဲ့သို့ ဖြစ်လာနေပေ သည်။ နဂါးဆိုသည်ကား တွားသွား သတ္တဝါတစ်မျိုးဖြစ်သည့် မြွေအမျိုး အစားထဲတွင် ပါဝင်သည်ကို ဖတ်ဖူး၏။ မြွေသည် တွင်းအောင်းသတ္တဝါတစ်မျိုး ဖြစ်ပြီး လူတို့အတွက် အလွန်အန္တရာယ် ရှိသော၊ အလွန်အသုံးဝင်သော အဆိုး၊ အကောင်း အရည်အချင်းနှစ်မျိုးစလုံး ပိုင်ဆိုင်ထားသည့် သတ္တဝါဖြစ်သည်။ ယခု တရုတ်တို့ကို တင်စားထားသည့် မြွေအမျိုးအနွယ်အဝင် တင်စားခံ နဂါး သတ္တဝါသည် မြွေကဲ့သို့ တွင်းသာ အောင်းသည့် မြေသျှိုးသတ္တဝါသာ မဟုတ်။ ဒဏ္ဍာရီလာ နဂါးတို့၏ စွမ်း ရည်အတိုင်း မိုးကောင်းကင်သို့ ပျံတက် နိုင် သည်။ မြေအောက်သယံဇာတများ ကို မည်သို့ ထုတ်လုပ်သုံးစွဲမည်၊ ကမ္ဘာ ပတ်လည်ခြေရာချင်းထပ်အောင်လျှောက် ၍ ဈေးကွက် များ မည်သို့ဖော်ဆောင် ရမည်၊ အာကာသသို့တက်၍ စူးစမ်း လေ့လာမှုများ မည်သို့ပြုလုပ်မည် စသဖြင့် ရေ၊ မြေ၊ လေ၊ အာကာသ နယ်ပယ်ပေါင်းစုံရှိ တရုတ်တို့၏ လှုပ်ရှား မှုများက နဂါးတို့၏ သရုပ်လဏ္ခာများ ကို ဖော်ပြနေသည်။ ထို့ကြောင့် တရုတ် နဂါးတို့ မြေသျှိုးမိုးပံျနိုင် စွမ်းရည်များပြ သနေပြီလောဟု စဉ်းစားမိသည်။
ကမ္ဘာ့မြေပဲထက်ဝက်ခန့်ကိုသာ ဆီအတွက်အသုံးပြုကမ္ဘာမှာ အသုံးများတဲ့ဆီ ၁၀ မျိုးခန့်မှာ အပါအဝင်ဖြစ်တဲ့ မြေပဲဆီကို တစ်နှစ်ကမ္ဘာ့စားသုံးမှုက တန်ချိန် ၄ ဒသမ ၈၂ သန်း ခန့်ရှိပါတယ်။ အသုံးအများဆုံး စားအုန်းဆီနဲ့ပဲပုပ်ဆီတွေကို ဟင်း ချက်ဆီ၊ အလှကုန်မှအစ ဇီဝလောင်စာဆီအထိ အသုံးများပေမဲ့ မြေပဲ ဆီကိုတော့ စားသုံးဖို့သာအသုံးများပါတယ်။ မြေပဲအနေနဲ့ပြောရရင် တော့ မြေပဲအစိုအတောင့် အပြုတ်စားသလို၊ အတောင့်အခြောက်ကို လှော်ခြင်း၊ မြေပဲအဆန်ကို သွားရေစာမုန့်အမျိုးမျိုးအဖြစ် စားသုံး ကြတဲ့အတွက် စုစုပေါင်း မြေပဲထုတ်လုပ်မှုရဲ့ ထက်ဝက်နီးပါးခန့်ကို မုန့်အမျိုးမျိုးနဲ့ သွားရေစာအဖြစ် မြေပဲဆန်ကိုအသုံးပြုပြီး မြေပဲထက် ဝက်ကျော်သာ မြေပဲဆီအဖြစ် အသုံးပြုတယ်လို့သိရပါတယ်။
ခေတ်မီစက်မှုနိုင်ငံ ထူထောင်ရန်နှင့် လူမှုစီးပွားရေးဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အဦများ၊ စက်မှုကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများဖွံဖြိုးတိုးတက်ရန် အတွက် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားသည် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သည်။ ပြည်သူတို့၏ နေ့စဉ် လူနေမှုဘ၀ ပြောင်းလဲလာ သော အခြေအနေများအရ လျှပ်စစ်စွမ်းအား လိုအပ်ချက်သည်လည်း နေ့စဉ်နှင့် အမျှ တိုးတက်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့အပြင် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု လျှော့ချရေးနှင့် ကုလ သမဂ္ဂ၏ထောင်စုနှစ်ရည်မှန်းချက်များတွင်လည်း လူနေမှုအဆင့်အတန်း မြင့်မား ရေးအတွက် လျှပ်စစ်စွမ်းအား အသုံးပြုမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ရည်မှန်းချက်များကို ညွှန်းကိန်းများဖြင့် သတ်မှတ်ထားပါသည်။
ပုံမှန်တင်သွင်းသူများ လိုင်စင်လျှောက်ထားမှု လျှော့လာ ၂၀၁၁ မေ ကနေ စပြီး၊ လုပ်ငန်း ရှင်တွေကို ပြည်ပက စားအုန်းဆီများ လွတ်လွတ်လပ်လပ် တင်သွင်းခွင့် ပြုပြီးတဲ့နောက် တင်သွင်းကုမ္ပဏီများမှ အလှည့်ကျစနစ်နဲ့ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်း ဆီလှောင်ကန်တွေကို တင်သွင်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို တင်သွင်းခဲ့စဉ်က မိမိတို့ အလှည့်နောက်မကျရေး လိုင်စင် လျှောက်ထားမှုကို မြန်နိုင်သမျှမြန် အောင်ကုမ္ပဏီတွေတန်းစီလျှောက်ထား ခဲ့တာဆိုရင် တစ်လကို ကုမ္ပဏီ ၉ ခုမှ ၁၅ ခု၊ တန်ချိန် နှစ်သောင်းကနေ တန် ၅ သောင်းနီးပါးအထိ လျှောက်ထားမှုရှိ တယ်လို့ သက်ဆိုင်ရာ ဌာနက ထုတ် ပြန်တဲ့ စာရင်းတွေအရ သိရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီဘက် ၂၀၁၂-၁၃ ဘဏ္ဍာ နှစ် အစပိုင်းကနေစပြီး၊ စားအုန်းဆီ တင်သွင်းခွင့် လိုင်စင်လျှောက် ထားမှု က တဖြည်းဖြည်းပါး လာခဲ့ပါတယ်။ ဧပြီလမှာ ကုမ္ပဏီ ၆ ခုက တန်ချိန် ၂ သောင်းကျော် လျှောက်ထားမှု ရှိခဲ့ပေ မယ့် မေလအတွင်းမှာတော့ ကုမ္ပဏီ ၄ ခုက တန် ၃၀၀၀ ကျော်သာ တင်သွင်း ခွင့် လျှောက်ထားလာတာ တွေ့ရပါ တယ်။
ဥရောပသမဂ္ဂနှင့်အမေရိကန်တို့ ၏စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှု(Sanction)သည် မြန်မာ့အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းကို နှစ်ပေါင်း များစွာ အထီးကျန်စေခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ အထီးကျန်စေခဲ့သည့်မြန်မာ့အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းသည် နိုင်ငံတော်အစိုးရသစ် ၏ ပြောင်းလဲ ကျင့်သုံးခဲ့သည့်မူဝါဒအသစ် နှင့်အတူ ပြန်လည်ရှင်သန်နိုးထတော့ မည်ဖြစ်သည်။
လေးနှစ်တာမှာ အိမ်မက်ပမာ အပြောင်းအလဲမြန်ဆန် မိမိတို့နိုင်ငံရဲ့ (၂၀၀၈-၂၀၁၂) လေးနှစ်တာ ကာလအတွင်း နိုင်ငံရေးဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများကို ပြန်လည်စောင်းငဲ့ကြည်မည်ဆိုလျှင် "ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့်'' ဟာ အံသြဖွယ်အဟုန်ဖြင့် ပြောင်းလဲတိုးတက်ခဲ့တာကို မျက်ဝါး ထင်ထင် တွေ့မြင်ကြရမှာပဲဖြစ်တယ်။ ၂၀၀၈ မှာ အခြေခံဥပဒေကို အပြီးသတ်ရေးဆွဲပြီး အတည်ပြုနိုင်ခဲ့မှု၊ ၂၀၁၀ မှာ ပါတီစုံဒီမို ကရေစီ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပေးနိုင်ခဲ့မှု၊ ၂၀၁၀ နိုဝင် ဘာတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် နေအိမ် အကျယ်ချုပ် မှ ပြန်လည် လွပ်မြောက်လာခဲ့မှု၊ ၂၀၁၂ ဇန်နဝါရီလအတွင်း နိုင်ငံတော်သမ္မတကြီး ဦးသိန်းစိန်ရဲ့ မွန်မြတ်တဲ့စေတနာနဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် အကျဉ်းကျနေသူများအပါ အဝင်အကျဉ်းသားများ ပြန်လည်လွှတ်ပေးခဲ့မှု၊ ၂၀၁၄ အတွက် အာဆီယံ အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူရန် သဘောတူညီချက်ရရှိခဲ့မှု၊ ၂၀၁၂ ဧပြီလ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ပါဝင်လာပြီး လွှတ်တော်အတွင်း ဝင်ရောက်လာ နိုင်ခဲ့မှု၊ တစ်ဆက်တည်းဆိုသလို နိုင်ငံတကာမှ Sanction များ တဖြည်းဖြည်း ကင်းလွတ်ခွင့်ပြု လာမှုများနှင့်အတူ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်း အတွင်း ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာနို င်မှု များဟာ တိုတောင်းလှတဲ့ကာလအတွင်းမှာ အိပ်မက်ပမာ မြန်ဆန်လှတဲ့ အပြောင်းအလဲတွေ ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒုက္ခ၏ လမ်းဆုံး 'ဒုက္ခ' ဟု ဆိုလိုက်သည်နှင့် စိတ် ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာလိုအပ်ချက် တို့ မပြည့်စုံမှုကြောင့် မကျေမနပ်ဖြစ်ရ သည့် အခြေအနေဟု တန်းခနဲသိကြ သည်။ ၎င်းင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက် 'သုခ' ဟု ဆိုခဲ့လျှင်လည်း စိတ်ပိုင်း၊ ရုပ်ပိုင်း ဆိုင်ရာ ပြည့်စုံမှု အပါအဝင် ချမ်းသာ ပြည့်စုံခြင်းအနေအထားမျိုးကိုသာ တွေး မိကြလိမ့်မည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် တစ်ယောက်ဖြစ်ခဲ့ပါမူ လောကုတ္တရာ အသိအမြင်များ၊ အကိုးအကားဖြင့် 'ဒုက္ခ' ၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ပိုမိုကျယ် ပြန့်စွာ နားလည်သဘောပေါက်နိုင် သည်။ သတ္တဝါမှန် သမျှ အမိဝမ်းတွင်း၌ ရုပ်ကိုယ်ခန္ဓာကြီး စတင်ဖြစ်တည်လာ ချိန်ကတည်းက 'ဒုက္ခ' ကို ရင်ဝယ်ပိုက် ပြီးဖြစ်၏။ အချိန်တန်၍ အမိဝမ်းတွင်းမှ ထွက်လာပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ထိုဒုက္ခဖြင့် ဘဝတစ်လျှောက်ဖြတ်သန်းရတော့သည်။ ထို့ကြောင့် 'ခန္ဓာ' စတင်ဖြစ်တည်သည် နှင့်တစ်ပြိုင်နက် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ဒုက္ခသည် ရုပ်နာမ်နှစ်ပါး ချုပ်ငြိမ်းစေ သည့် နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်မှ အဆုံးသတ် မည်သာ ဖြစ်သည်။
နှစ်စဉ်တိုးတက်လျက်ရှိကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းဟာ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရဲ့ မောင်း နှင်အားတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အတွက် နိုင်ငံတိုင်းဟာ အပြိုင်အဆိုင် ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေကြရ ပါတယ်။ မိမိတို့ရဲ့ ထွက်ကုန်ပစ္စည်းတွေကို နိုင်ငံတာကာဈေးကွက်ကို တင်ပို့ရောင်းချနေကြရပါတယ်။ အရင်က ပြည်ပကုန်သွယ်မှု လုပ် ငန်းတွေကို ပင်လယ်ရေကြောင်းထွက်ပေါက်တစ်ခုကနေ လုပ်ဆောင် နေရာ ကနေ ၁၉၈၈ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းကစပြီး နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှု တွေကို ကုန်းတွင်းပိုင်းလမ်းကြောင်းတွေကတစ်ဆင့် တိုးချဲ့လုပ်ကိုင် ခဲ့ကြပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်မှ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏ္ဍာနှစ်အထိ နှစ်အလိုက်နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှု ပမာဏများကိုကြည့်လျှင် နှစ်စဉ် တိုးတက်လာလျက်ရှိတာ ကို တွေ့ရပါတယ် -