Background
ပြည်ပမတည်ငွေဈေးကွက်တွေမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ ပြည်ပရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှု အတွက် သတ်မှတ်ထားတဲ့ငွေ ထဲကနေ တရုတ်နိုင်ငံက ယွမ်ငွေ ၁၅ ဒသမ ၆ ဘီလီယံ (ဒေါ်လာ ၂ ဒသမ ၅၄ ဘီလီယံ) ကိုခွဲတမ်းအဖြစ် မေလက သတ်မှတ် ပေးခဲ့ပါတယ်။ ယခုနှစ်အတွင်း အများဆုံးခွင့်ပြုတဲ့ပမာဏ ဖြစ်ပြီး ယွမ်ငွေကြေး က နိုင်ငံခြားသားတွေကို ပိုမိုဆွဲဆောင်နိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန်စီးပွားရေး ကိန်းဂဏန်း အချက်အလက်တွေက မူလခန့်မှန်းတာ ထက်ကျဆင်းလာတဲ့အတွက် ဒေါ် လာ ဖြန့်ဖြူးမှုကို မြင့်တက်စေတဲ့ ရရန် ပိုင် ခွင့်စာချုပ်စာတမ်း (အက်ဆက်) တွေ ဝယ်ယူတာကို အမေရိကန်ဗဟို ဘဏ်က လျှော့ချလိမ့်မယ်လို့ ခန့်မှန်း လာကြပါ တယ်။ ဒါကြောင့် တောင်ကို ရီးယားဝမ် ကဦးဆောင်ပြီး အာရှငွေကြေးတွေ တန် ဖိုးမြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။ရက်သတ္တပတ် ကအလိုက်တိုးတက်နှုန်းက စက်တင် ဘာ နောက်ပိုင်းမှာ အမြင့်ဆုံး ဖြစ်ခဲ့ပါ တယ်။
စီးပွားရေး နှေးကွေးကျဆင်းမှု ကြောင့် ထိုင်းအစိုးရကငွေကြေးမူဝါဒ လျှော့ချပေးဖို့တိုးမြှင့် တောင်းဆိုလာခဲ့ ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ထိုင်းဗဟို ဘဏ်က ယခုနှစ်အတွင်းပထမဆုံးအ ကြိမ်အဖြစ် ဗဟိုဘဏ်ရဲ့အခြေခံ အတိုး နှုန်းကို မေ ၂၉ ရက်ကစပြီးလျှော့ချပေး ခဲ့ပါတယ်။ ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ တစ်နေ့သက် တမ်းရှိဘွန်း စာချုပ်တွေဝယ်ယူ တဲ့နှုန်းကို သုည ဒသမ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းလျှော့ချပြီး ၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းအဖြစ်ထိုင်းဗဟို ဘဏ်က သတ်မှတ်ပေးခဲ့ ပါတယ်။ ယခု နှစ်အတွင်းပထမအကြိမ်လျှော့ချခဲ့တာ ဖြစ်ပြီးကန့်ကွက် သူမရှိတစ်ညီ တစ် ညွှတ်တည်းသဘော တူညီချက်အရ သတ်မှတ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ယခုဆုံး ဖြတ်ချက်က ဘလွမ်းဘတ်မှ စီးပွားရေး ပညာရှင် ၂၄ ဦး အနက် ၁၅ ဦးရဲ့ ခန့်မှန်းချက်နဲ့ကိုက် ညီခဲ့ပြီး တစ်ဦးက သုည ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းလျှော့ချမယ် လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ကျန်ရှစ်ဦး ကပြောင်းလဲမှုရှိမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ခန့် မှန်းခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန်စီးပွားရေးကြံ့ခိုင်မှု တိုးတက်လာတဲ့လက္ခဏာတွေပြလာရင် စီးပွားရေးတွန်းအားပေးအစီအစဉ်တွေ ကို လျှော့ရတော့မှာဖြစ်ကြောင်း အမေ ရိကန်ဗဟိုဘဏ်ကပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် ပိုင်း ကမ္ဘာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ က ဒေသမှ စာချုပ်စာတမ်းတွေကို ဝယ်ယူထားတဲ့ ငွေတွေကို ပြန်ပြီးအနုတ်အသိမ်းလုပ် လာတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် အာ ရှငွေကြေးတွေရဲ့ တန်ဖိုးတွေကလည်း ယခုနှစ်အတွင်းမှာ အနိမ့်ဆုံးအနေအ ထားထိကျဆင်း လာတာကို တွေ့ရပါ တယ်။
ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်ရှင်ဆိုအာဘေး ၏ငွေကြေးလျှော့ချမှုပေါ်လစီလမ်းစဉ်များ ကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၌ ပြည်ပပို့ကုန်နှင့် စက်ရုံထုတ်ကုန်များ ပြန်လည်တိုးတက် လာခဲ့ပြီး ဂျပန်အစိုးရအနေဖြင့် ၎င်း တို့ ၏ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ စစ်တမ်းကောက် ယူမှုကို လွန်ခဲ့သောအပတ် တနင်္လာ နေ့တွင် တိုးမြှင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြ ကြောင်း သိရှိရသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့တတိယမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွား ရေးဇုန်ဖြစ်ပြီး စီးပွားရေးကပ်ဆိုက် ကာလလွန်ပြီးနောက်တွင် တဖြည်း ဖြည်း ပြန်လည်ဦးမော့လာကြောင်း အစိုးရဝန်ကြီးရုံးမှ ထုတ်ပြန်ချက်များ အရသိရှိရပါသည်။ အဆိုပါ စစ်တမ်း ကောက်ယူမှုမှာ ၂ လအတွင်း၌ ပထမ အကြိမ်မြောက်ဖြစ်ပြီး စစ်တမ်းများအရ စီးပွားရေးမှာ တိုးတက်ကောင်းမွန် လာမှုများရှိနေသော်လည်းအချို့နေရာ များတွင် အားနည်းသော အချက်လေး များရှိနေကြောင်းလည်း သိရသည်။
အာဆီယံ၏ ငွေကြေး တန်ဖိုးသည် ဇန်နဝါရီလကတည်းမှစ၍ ကျဆင်းခဲ့ပြီး ယခုအပတ်တွင် အာရှဒေသ အတွင်းရှိ ဗဟိုဘဏ်များမှ ၎င်း တို့၏ ငွေကြေးလဲ လှယ်မှုနှုန်းထားများကို လျှော့ချပြီးကမ္ဘာ့ ငွေကြေးဈေးကွက်တွင် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရန် အတွက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း သိရ သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လက်လီ ရောင်းချမှုများမှာလည်း စီးပွားရေး ပညာရှင်များခန့်မှန်းထားသည်ထက်ကျော် လွန်ကာကောင်းမွန်ခဲ့သည့်အတွက် အာရှ နိုင်ငံများ ၏ငွေကြေးတန်ဖိုးများမှာလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာနှင့်လဲလှယ်ရာတွင် ကျဆင်းမှုများ ရှိခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံများ ရှိ ဥပဒေ ပြဌာန်းသူများမှာလည်း ဂျပန် ယန်းငွေ တန်ဖိုးလျှော့ချမှုကို အထူးပင် အာရုံစိုက်နေပြီး ဈေးကွက်တွင် ဂျပန် အား ပိုမိုယှဉ်ပြိုင်လာရန်အတွက် ငွေ ကြေး တန်ဖိုးလျှော့ချမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ကြားဝင်စွက်ဖက်သည့်ကိစ္စရပ် များလည်း ရှိ သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးပြန်လည် ကောင်းမွန်လာမှု ကလည်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ၏ တန်ဖိုးကိုပြန် လည်မြင့်တက်လာစေသည်။
ကျဆင်းလျက်ရှိတဲ့ ဂျပန်ငွေကြေး ပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ အတွက် ဆမ်ဆောင်း၊ အယ်လ်ဂျီတို့အပါအဝင် ကုမ္ပဏီကြီးများနဲ့ ဟွန်ဒိုင်းမော်တာတို့ လို ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တို့က ယခင်နှစ် နှစ်ကုန်မှစပြီး အရေးပေါ်လုပ်ငန်းအဖွဲ့ များ ဖွဲ့စည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ရကြောင်း စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာသတင်းရပ်ကွက် ကမေ ၁၂ ရက်ကပြောပါတယ်။
အမေရိကန်စီးပွားရေးပြန်လည် နာလန်ထူလာတဲ့အတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နံှ သူတွေက ဒေါ်လာကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အတွက် လုံခြုံစိတ်ချစွာခိုလှုံရာ (Safe haven) အဖြစ် ဆက်လက်ယူဆလျက် ရှိကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ယူရို၊ ယန်းနဲ့ အာရှဒေသရှိ အဓိကငွေကြေးများက ယခု ရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာ ရက် သတ္တများစွာ ရှိခဲ့တဲ့နှုန်းများ အနက် အနိမ့်ဆုံးကို ရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။
ဘတ်ငွေတန်ဖိုးမြင့်တက်နေတာ ကိုဖြေရှင်းမဲ့ အစီအမံလေးခုကို ထိုင်း ဗဟိုဘဏ်ကဝန်ကြီးအဖွဲ့အစည်းအဝေး ကို မေ ၈ ရက်က တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားသားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေက ဗဟိုဘဏ်ဘွန်းစာချုပ်တွေကို ဝယ်ယူ တာကိုတားမြစ်တာကအစ ရေတိုဈေး ကစားမှာကို ကာကွယ်ဖို့ ဘွန်းစာချုပ် တွေကို ပိုင်ဆိုင်မှုကာလ သတ်မှတ် တာကအဆုံးပါဝင်တဲ့ အစီအမံတွေကို ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး ဖြစ်သူ ကစ်တီရတ်နာရနောင်းကကြေ ညာခဲ့ပါတယ်။ ထိုင်းဗဟိုဘဏ်က ဒီလို အရေးယူဆောင်ရွက်ဖို့ အစီအစဉ်မျိုး ကို ယခင်ကဆောင်ရွက် ခဲ့ခြင်းမရှိပါ ဘူး။ ဒုတိယအစီအစဉ်က ဈေးကစား မှာကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် နိုင်ငံခြားရင်း နှီးမြှုပ်နှံသူတွေကို ခုလက၆ လအတွင်း သက်တမ်းရှိတဲ့ အစိုးရသို့မဟုတ်အစိုးရ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေက ထုတ်ဝေတဲ့ ဘွန်းစာချုပ်တွေကို ဝယ်ယူခွင့်မပြုတာ ဖြစ်ပါတယ်။
တတိယအစီအမံက ဘွန်းစာချုပ် တွေမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံတဲ့နိုင်ငံခြားသား တွေကို ရရှိတဲ့အကျိုး အမြတ်ကေ နအခ ကြေးငွေကောက်ခံဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အဆို ပြုထားတဲ့ အစီအမံတွေ အတွက်လမ်း ခင်းပေးနိုင်အောင် ဘဏ္ဍာ ရေးဝန်ကြီး ဌာနက ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ပေးရမှာ ဖြစ် ပါတယ်။ စတုတ္ထအစီအမံ ကတော့ နိုင်ငံ ခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ သူတွေက အကျိုး အမြတ်တွေနဲ့ စွန့်စားမှုတွေကို လက်ခံ ရယူခြင်း မပြုဘဲ ငွေလဲလှယ်နှုန်းကို အကာအရန်အဖြစ် မဖြစ်မနေဆောင် ရွက်စေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအစီအစဉ် ကိုတော့ ဘယ်နိုင်ငံကမှ မသုံးသေးဘူး လို့ဗဟိုဘဏ်ကပြောပါတယ်။ ပြီးတော့ အရန်ငွေကြေးတွေ သပ်သပ်ဖယ်ပြီး စုဆောင်းထားဖို့လိုလည်း ဗဟိုဘဏ်က အကြံပြုပါတယ်။
တောင်ကိုရီးယားဗဟိုဘဏ်က မေလအတွက် ဗဟိုဘဏ်အတိုးနှုန်းကို လျှော့ချခြင်းပြုမပြုနဲ့ ပတ်သက်ပြီးေ၀ ဖန်ဆန်းစစ်သူတို့အကြားသဘောထား ကွဲလွဲမှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွမ်းကျင်သူအများစုကတော့ စီးပွား ရေး နာလန်ထူမှု အလားအလာတွေကို ရည်ညွှန်းပြီး အတိုးနှုန်းကိုတင်းကျပ်မယ် ဆိုတဲ့အယူအဆဘက်မှာ အလေး သာ နေကြောင်း သဘောထားစစ်တမ်း ကောက်ခံချက်တစ်ခုမှာ မေ ၇ ရက်က ဖော်ပြထားပါ တယ်။ တောင် ကိုရီးယား ဗဟိုဘဏ်က ဗဟိုဘဏ်ကနေ ဘဏ် တွေကို ထုတ်ပေးတဲ့နှုန်းကို ၂ ဒသမ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းအတိုင်း ခုနှစ်လမြောက် ဆက်လက်ထားလိမ့်မယ်လို့ စစ်တမ်း ကောက်ယူခဲ့ တဲ့လေ့လာဆန်းစစ်သူ ၂၃ ဦးအနက် ၁၂ ဦးက ခန့်မှန်းထား ကြောင်း ယွန်ဟပ်သတင်းဌာနက ပြု လုပ်တဲ့ စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါ တယ်။
စီးပွားရေးမရေရာမှုက သောင်း ကျန်နေဆဲဖြစ်တဲ့အတွက် အစိုးရရဲ့ စီး ပွားရေးတွန်းအားပေးအစီအစဉ်တွေနဲ့ အညီ ဗဟိုဘဏ်ကလည်း အရေးယူ ဆောင်ရွက်ဖို့လိုလာပါတယ်။ဒါကြောင့် ကျန် လေ့လာဆန်းစစ်သူ ၁၁ ဦး ကတော့ မေလအတွက် အတိုးနှုန်း လျှော့ချပေးလိမ့်မယ်လို့ မှန်းဆထားပါ တယ်။