Background
ဂျပန်နိုင်ငံက ယန်းငွေကြေးကို ဈေးကစားနေတယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေ ကိုကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးရဲ့ စီးပွားရေးအကြံပေး အရာရှိကငွေကြေးဆိုင်ရာ "လွတ်လပ်မှု" မူဝါဒကို ကာကွယ်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာမှာ ရှင်ဇိုအာဘေးရွေးချယ်ခံခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းယန်းငွေကြေးရဲ့တန်ဖိုးက အဆမတန်ထိုးကျခဲ့ပါတယ်။ ဒီကျဆင်းမှုကို မော်စကိုမြို့မှာ ကျင်းပတဲ့ဂျီ-၂၀ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးတွေနဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင်တွေ ရဲ့အစည်းအဝေး မှာ လေ့လာ ဆွေးနွေးစရာအကြောင်းအရာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန် ဗဟိုဘဏ်က ငွေ ကြေးမူဝါဒလျှော့ချဖို့ ဆက်လုပ်တော့မှာ မဟုတ်ဘူး။ အာရှဒေသတွင်းမှာရှိတဲ့ ဗဟို ဘဏ်တွေကလည်း ငွေတန်ဖိုးမြင့် တက်နေတာကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ဝင်ရောက် စွက်ဖက်လိမ့်မယ် ဆိုတဲ့အထင်ကြောင့် ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာ မလေးရှား ရင်းဂစ်နဲ့ တောင်ကိုရီးယားဝမ်တို့ ဦး ဆောင်ပြီး အာရှငွေကြေးတွေ တန်ဖိုး ကျခဲ့ပါတယ်။
ပြင်ပငွေကြေးဈေးကွက်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာငွေလဲလှယ်နှုန်းတွင် ရောင်း ဈေးနှင့် ဝယ်ဈေးများ တူညီလုနီး ပါးဖြစ်လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ပုဂ္ဂလိကဘဏ် များ၏ ငွေလဲစင်တာများနှင့် ဘဏ်မဟုတ်သည့် ပုဂ္ဂလိက ငွေလဲ စင်တာများတွင် ရောင်းဝယ်သည့် ဈေးနှုန်းများသည် ဗဟိုဘဏ်မှ သတ်မှတ်ထားသည့် ရည်ညွှန်း ငွေလဲနှုန်းေ ပါ်တွင်သတ်မှတ်၍ ရောင်းဈေး၊ ဝယ်ဈေးကို သတ်မှတ်ထားသော် လည်း ပြင်ပငွေလဲေ ဈးကွက် တွင်မူ အဆိုပါ ငွေလဲစင်တာများက သတ်မှတ်ထား သည့်နှုန်း အောက်သို့လျှော့ချ ကာ ရောင်းဝယ် လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
အီးယူဒေသ နိုင်ငံရေးတင်းမာမှုများအပေါ် စိုးရိမ်ကြခြင်းနဲ့ G-20 အစည်း အဝေးမတိုင်မီ ခန့်မှန်းချက်များစွာနဲ့ မင်သက်မိနေကြခြင်းတို့ကြောင့် ယူရိုငွေကို ဝယ်လိုအားနည်းလာတယ်လို့ သိရတယ်။ အီတလီမှာ ရွေးကောက်ပွဲကျင်း ပတော့ မည့် အခြေအနေများ၊ အစိုးရက အကျင့်ပျက်ခြစားမှုတစ်ခုမှာ ပါဝင်ပတ်သက်နေ တယ်လို့ စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ စပိန်နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးတစ်ကျော့ပြန် တင်းမာမှုများ ရှိ လာခြင်းများက ယူရိုငွေအပေါ်ယုံကြည်မှု အားနည်းလာစေ တယ်လို့ သိရတယ်။
ယခင်ရက်သတ္တပတ်များအတွင်း ကဒေါ်လာနဲ့ဖလှယ်ရာမှာဘတ်ငွေတန် ဖိုးမြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒေါ်လာတန်ဖိုး ကတစ်ဒေါ်လာကို ၂၉ ဒသမ ၆၀ ဘတ် နှုန်းအထိကျဆင်းခဲ့ပြီးနောက် ၂၉ ဒသမ ၇၀ ဘတ်ဝန်းကျင် ကိုပြန်လည်ဦးမော့ လာခဲ့ပါတယ်။ ဘတ်ငွေတန်ဖိုး လျင်မြန် စွာတိုးတက်လာမှုက ငွေကြေးတန်ဖိုးမြင့် တက်တဲ့အတွ က်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ အနုတ် လက္ခဏာ ဂယက်ရိုက်မှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေထိုင်းမူဝါဒရေးဆွဲသူတွေနဲ့ ပို့ကုန် လုပ်ငန်းတွေမှာဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ငွေကြေးစီးဝင်မှုတွေနှေးကွေးစေဖို့မဟုတ်၊ ထိန်းချုပ်ဖို့အတွက် ထိုင်းဗဟိုဘဏ်က အတိုးနှုန်းတွေ လျှော့ချသင့်တယ်လို့ တချို့ကပြောပါတယ်။ တချို့က မတည် ရင်းနှီးငွေကို ထိန်းချုပ် ဖို့အကြံပြုကြပါတယ်။
ဒေါ်လာနဲ့ဖလှယ်ရာမှာဝမ်တန် ဖိုးမြင့်တက်တဲ့အတွက် တောင်ကိုရီး ယား သွင်းကုန်တန်ဖိုးတွေ ဇန်နဝါရီလထဲမှာ သုံးနှစ်ကျော်ကာလအတွင်း အနိမ့်ဆုံးသို့ ကျဆင်းစေခဲ့ကြောင်းဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်ကဗဟိုဘဏ် ထုတ် ပြန်ချက်အရ သိရ ပါတယ်။ ဝမ်ငွေကြေးနဲ့တန်ဖိုးဖြတ်ရင်သွင်းကုန်ဈေးနှုန်းတွေ ကယခင်နှစ်က ထက် ဇန်နဝါရီမှာ ၁၀ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။ ၁၅ ဒသမ ၃ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းခဲ့ဘူးတဲ့ ၂၀၀၉ ခုနှစ်အောက်တိုဘာ က နောက်ပိုင်းအနိမ့်ဆုံး ကျဆင်းခဲ့တာဖြစ် ကြောင်းဗဟိုဘဏ်ကပြောပါတယ်။ ယခင်ဒီဇင်ဘာနဲ့နှိုင်းယှဉ် ရင် သုည ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းပါတယ်။
စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံနဲ့ ဖွံ့ ဖြိုးဆဲနိုင်ငံ ၂၀ ပါဝင်တဲ့အဖွဲ့ (ဂျီ-၂၀) အစည်းအဝေးမတိုင်မီမှာ ယန်းငွေတန် ဖိုးကသုံးနှစ်အတွင်းအမြင့်ဆုံးဖြစ်နေရာ မှ ပြန်လည်မြင့်တက်လာတဲ့အတွက် တောင်ကိုရီးယားအာဏာပိုင်တွေက လည်းဝမ်ငွေတန်ဖိုးမြင့်တက်နေတာကို ထိန်းချုပ်ဖို့ဆောင်ရွက်တော့မှာမဟုတ် ပါဘူးဆိုတာ ပြသလာပါတယ်။ ဒါ ကြောင့်ဝမ်ငွေကြေးတန်ဖိုးက ရက်သ တ္တပတ်အလိုက်တိုးတက်နှုန်းမြင့်မားလာ တာတွေ့ရပါတယ်။ ဝမ်ငွေတန်ဖိုးက ယန်းငွေနဲ့ဖလှယ် တဲ့အခါတတိယမြောက်ရက်သတ္တပတ် အဖြစ်မြင့်တက်ပြီးတစ်ယန်းကို ၁၁ ဒသမ ၆၂ ဝမ်နှုန်းရှိခဲ့ပါတယ်။ ဖေဖော် ဝါရီ ၁၂ ရက်ကဆိုရင် ၁၁ ဒသမ ၅၇ ဝမ်နှုန်းရှိပြီး လွန်ခဲ့တဲ့သုံးလအတွင်း ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းမြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။
ပြင်ပငွေလဲဈေးကွက်အတွင်းတွင် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်များ၏ ငွေလဲစင်တာများ မှ သတ်မှတ်ရောင်းဝယ်လျက်ရှိ သည့်ဈေးထက် လျော့၍ရောင်းဝယ်မှုများ ပြုလုပ် လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ ပြင်ပငွေကြေးဈေးကွက် တွင် ငွေလဲဈေးနှုန်းများမှာ နေ့စဉ်လိုလို အပြောင်းအလဲများဖြင့် ရောင်းဝယ်လျက်ရှိနေကြောင်း သိရသည်။
အာရှစိမ်းလန်းမှုဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် (အေဂျီဒီဘဏ်)အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ ဘဏ် အား အများပိုင်ဘဏ် အဖြစ် ပြောင်းလဲလုပ်ဆောင်တော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ဖော် ပြောကြားခဲ့သည်။
ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်းမှ နိုင်ငံခြား မတည်ငွေတွေကို ပြန်လှည်လွှဲထုတ်ပေးပြီး ဘတ်ငွေတန်ဖိုးမြင့်တက်နေတာကို ရပ်တန့်ဖို့အတွက် အစီအမံတစ်ရပ်အဖြစ်ဗဟို ဘဏ်ရဲ့ပေါ်လစီအတိုနှုန်းတွေေ လျှာ့ချပေးဖို့ ထိုင်းပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေက ထိုင်းဗဟိုဘဏ်ကိုတိုက်တွန်းပါတယ်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်နှစ်ကုန်ကစပြီး ဘတ်ငွေ တန်ဖိုး ၃ ရာခိုင်နှုန်းဆက်လက်မြင့်တက် ကာအတက်ဘက်မှာဆက်လက် တည်ရှိ နေတဲ့အတွက်အစိုးရ ကချက်ချင်းအရေး ယူဆောင်ရွက်ပေးဖို့ ထိုင်းအမျိုးသား ကုန်ပစ္စည်းတင်ပို့သူများအသင်းရဲ့ ဥက္ကဌ ပိုင်ဘွန်ပွန်ဆု ဝန်နာက အစိုးရကိုတိုက် တွန်းပါတယ်။