တရုတ်ပြည်၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုး မှုသည် ပို့ကုန်အပေါ်အမှီပြုလွန်းနေ ခြင်းကြောင့် စီးပွားရေး မတည်မငြိမ် ဖြစ်မှာ အလွန်စိုးရိမ်ရကြောင်း တရုတ်ပြည် အမျိုးသားပြည်သူ့ ကွန်ဂရက်တွင်      ဝန်ကြီးချုပ်က သတိပေးခဲ့ဖူးသည်။ သို့သော်လည်း "ကမ္ဘာ့ပို့ကုန်ရောင်းချမှု တွင် အချိုးအဆ ပိုမိုပါဝင် လာစေရန် တရုတ်နိုင်ငံပို့ကုန်များကို ဆက်လက် တိုးမြှင့်ရောင်းချသွားမည်"ဟု ကုန်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ ဒုတိယဝန်ကြီးက ဒီဇင်ဘာ နောက်ဆုံးပတ်အတွင်းမှာ ကြေညာ ချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ကိန်းဂဏန်း များအရလည်း တရုတ်ပို့ကုန်ရောင်းချမှု ပမာဏသည် ၁၃ လဆက်တိုက် ကျဆင်းလာခဲ့ရာမှ ယမန်နှစ်က ပမာဏထက် ပိုမိုမြင့်တက်လာကြောင်း တွေ့ရသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တစ်နှစ်လုံး တွင် ပို့ကုန် အရောင်း ၁၇%ခန့် ကျ ဆင်းခဲ့သည်ဆိုသော်လည်း အခြားနိုင်ငံ များတွင် ပို့ကုန်အရောင်း ကျဆင်းမှု ထက် နည်းနေသေးသည်။ ၁၉၉၉ခုနှစ် က တရုတ်ပို့ကုန်သည် ကမ္ဘာပို့ကုန် ပမာဏတွင် ၃ %သာရှိခဲ့ရာမှ ယခု ၁၀%အထိ ခုန်တက်လာပြီး၊ ဂျာမနီ နိုင်ငံကိုကျော်တက်ကာ ကမ္ဘာတွင် ပို့ ကုန်အများဆုံး တင်ပို့သည့်နိုင်ငံအဆင့် သို့ ရောက်နေပေပြီ။ အမေရိကန် ဈေးကွက်သို့ တရုတ် ကုန်ပစ္စည်း တင်သွင်းမှုသည် ၂၀၀၈ ခုနှစ် ပထမဆယ်လအတွင်းကထက် ၂၀၀၉ခုနှစ် အလားတူကာလ အတွင်း ၁၅%ကျဆင်းခဲ့သော်လည်း၊ ကျန် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများမှ အမေရိကသို့ သွင်း ကုန်ပမာဏမှာ ထိုကာလအတွင်း ၃၃%အထိပင် လျော့ကျခဲ့သည်။  သို့ ဖြစ်ရာ အမေရိကန်နိုင်ငံဈေးကွက်တွင် တရုတ်ပို့ကုန်၏ ဈေးကွက်ဝေစုသည် ၁၉% အထိ အများဆုံးစံချိန်သို့ ရောက် သွားခဲ့သည်။  တရုတ်နှင့် ကုန်သွယ်ရာ ၌ အမေရိကန်ဘက်တွင် ကုန်သွယ်မှု အရှုံးလျော့ကျလာပြီ ဆိုသော်လည်း ၂၀၀၈ ခုနှစ်က အမေရိက၏ စုစုပေါင်း ကုန်သွယ်မှု အရှုံးပမာဏတွင် တရုတ်နိုင်ငံသို့အရှုံးမှာ သုံးပုံတစ်ပုံပင် မပြည့်ခဲ့သော်လည်း ယခု ထက်ဝက် အထိ ရောက်လာသည်။  တရုတ်မှတင်သွင်းသည့် သံမဏိ ပိုက်များအပေါ် သွင်းကုန်ခွန်သစ် တိုး မြှင့်ကောက်ခံရန် အမေရိကန် ကုန် သွယ်ရေးကော်မရှင်က ဒီဇင်ဘာ ၃၀ ရက် နေ့တွင် အတည်ပြုခဲ့ရာ တရုတ်နှင့် ပတ်သက်သမျှ သွင်းကုန်ကန့်သတ်မှု တွင် အကြီးမားဆုံးပြဿနာဖြစ်လာ သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂကလည်း တရုတ်မှ တင်သွင်းသည့် ဖိနပ်များအပေါ် ဈေး ကွက်လုယက်မှု ဟန့်တားသည့်သွင်း ကုန်ခွန် (anti-dumping duties) ကောက်ခံမှုကို နောက်ထပ် ၁၅ လ တိုးမြှင့်ကြောင်း ဒီဇင်ဘာလ ၂၂ ရက် နေ့က ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံက ပိုကုန်ဈေးကွက် ဝေစု ပိုရလာခြင်းမှာ တရုတ်အစိုးရက ယွမ်ငွေတန်ဖိုးကို နှိမ့်ထားခြင်း ကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု နိုင်ငံခြားသားများ က ယခင်စွပ်စွဲနေကျအတိုင်း ဝေဖန် သုံးသပ်နေကြသော်လည်း ကမ္ဘာ့စီးပွား ရေးတုံ့နှေးနေစဉ်မှာ တရုတ်ပို့ကုန်များ အသာစီး ရနေခြင်းတွင် အခြားအကြောင်း များလည်း ရှိနေသည်။ စားသုံးသူများ တွင် ဝင်ငွေနည်းပါး လာခြင်းကြောင့် ဈေးချိုသည့်တရုတ်ပစ္စည်းကို အသုံး များလာခြင်းနှင့် ၂၀၀၉ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ လက အထည်အလိပ်သွင်းကုန် ခွဲ တမ်းကန့်သတ်ချက်ကို အမေရိကန်က ရုပ်သိမ်း လိုက်ခြင်းကြောင့် တရုတ် အဝတ်အထည်များ ဈေးကွက်ဝေစု ပိုရလာခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာငွေကြေး ရန်ပုံငွေအဖွဲ့(IMF)၏ ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ထုတ်ဝေသည့်စာတမ်းတွင် ပို့ကုန် ရောင်းချမှုအပေါ် အမှီပြုနေသည့် တရုတ်ပြည်သည် ဂျီဒီပီတိုးတက်မှုကို ၈%ရောက်အောင် ဆက်လက်ထိန်း သိမ်းထားမည်ဆိုက ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်တွင် တရုတ်ပို့ကုန်သည် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက် ဝေစု၏ ၁၇%သို့ ရောက်လာလိမ့် မည်ဟု တွက်ချက်ခန့်မှန်းထားသည်။ တရုတ်ပို့ကုန်လွှမ်းမိုးလာမှုအပေါ် မကျေနပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။ "တရုတ်ပြည်သည် ပို့ကုန်ရောင်းချရေး ကို အားပေးရန်အတွက် ယွမ်ငွေတန်ဖိုး ကို ဆက်ထိန်းထားဦးမည်ဆိုက စီးပွား ရေးအကျပ်ဆိုက်နေစဉ်မှာ အလွန် လိုအပ်နေသော ကမ္ဘာ့ဝယ်လိုအားကို တရုတ်တို့က အကုန်စုပ်ယူသွားလိမ့်မည်"  ဟု ၂၀၀၈ခုနှစ်အတွက် နိုဘယ်ဆုရ ဘောဂဗေဒပညာရှင် ပေါလ်ကရူမင်က နယူးယောက်တိုင်းမ်သတင်းစာတွင် ရေးခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည်၏ ကုန်သည် ဝါဒကျင့်သုံးမှုကြောင့် ဓားစာခံဖြစ်ရ မည့်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ကာကွယ်ရေး ဆောင်ရွက်ရန် အခွင့် အရေးရှိရမည်ဟု သူကအဆိုပြုခဲ့သည်။  တရုတ် အစိုးရက သွင်းကုန် ပြန်လည်ဝယ်ယူတင်သွင်းမှု တိုးမြှင့်ခြင်း၊ ပြည်တွင်းစားသုံးမှု မြင့်တက်လာစေရန် အစိုးရအသုံးစရိတ်များ ပိုမိုကျခံသုံးစွဲ ခြင်းတို့ဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးမညီမျှမှုကို လျော့ပါးအောင် ဆောင်ရွက်နေသည် ဆိုသော်လည်း နိုင်ငံတကာမှ ကိုယ်ကျိုး စီးပွားကာကွယ်ရေး ဖိအားများကိုမူ လျော့ကျသွားစေနိုင်မှာ မဟုတ်ပေ။ ကမ္ဘာ့ ပို့ကုန်ဈေးကွက်တွင် တရုတ်ပို့ကုန်၏ ဝေစု ပိုမိုကြီးမားလာသည်နှင့်အမျှ လက်တုံ့ပြန်မှုများ ပိုမိုများပြားလာမည် ဖြစ်သည်။ ယွမ်ငွေတန်ဖိုးကို မြှင့်ပေး ရန်တောင်းဆိုမှုများလည်း ပိုမိုပြင်း ထန်လာဦးမည်ဖြစ်သည်။ သို့နှင့်ပင် ၂၀၁၀ပြည့်နှစ် နှစ်သစ်တွင် မကျေနပ်မှု အဟောင်းများနှင့် ထပ်မံတွေ့ကြုံ ရင်းဖြင့် ဓာတ်ပြားဟောင်းကိုပင် ဖွင့်ကြ လိမ့်ဦးမည်ဟု ဆိုပါသည်။Ref: The Economistဦးဟန်ထွန်း(အခွန်)

ဆန်သည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များအတွက် အရေးကြီးသည့်လယ်ယာ ထုတ်ကုန်ပစ္စည်း ဖြစ်သကဲ့သို့ ကိုရီးယား သမ္မတနိုင်ငံ(တောင်ကိုရီးယား)နိုင်ငံ အတွက်လည်း အလွန် အရေးကြီးသည့် လယ်ယာထုတ်ကုန် ပစ္စည်းဖြစ်ပါသည်။ ဆန်နှင့်ပတ်သက်၍ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ကြေကွဲဖွယ်ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ကို အမှတ်ရမိပါသည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၄ ခုနှစ်အထိ ဂတ်(GATT) အဖွဲ့မှ ဦးစီး ကျင်းပခဲ့သောဥရုဂွေးရောင်း (Uruguay Round) ခေါ် (၈)ကြိမ်မြောက် နိုင်ငံပေါင်းစုံ ကုန်သွယ်ရေး စေ့စပ်ဆွေးနွေးပွဲ(8th Round of Multilateral Trade Negotiations) တွင် ဆန်အပါအဝင် လယ်ယာထုတ်ကုန် ပစ္စည်းများအတွက် ဈေးကွက်ဖွင့်ပေးရန်၊ အကောက်ခွန်နှုန်း များ လျှော့ချပေးရန် စသည်တို့ကို ထည့် သွင်းဆွေးနွေးခဲ့ရာ တောင်ကိုရီးယား လယ်သမားများသည် အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်ခဲ့ကြပြီး မိမိကိုယ်ကို မိမိသတ်သေ၍ ဆန္ဒပြသည့် ဖြစ်ရပ်ရှိခဲ့ပါသည်။အာဆီယံနှင့် ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ တို့အကြားFTA   အာဆီယံနှင့်ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ တို့အကြားလွတ်လပ်သောကုန်သွယ်ရေး ဒေသ (FTA) တည်ထောင်ရန်အတွက် ကုန်စည်ကုန်သွယ်ရေး ဆိုင်ရာသဘော တူစာချုပ်(Agreement on Trade in Goods)ကို ၂၀၀၆ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂၄ ရက် နေ့တွင် မလေးရှားနိုင်ငံ ကွာလာလမ်ပူ မြို့၌  ထိုင်းနိုင်ငံမှအပ ကျန်အာဆီယံ နိုင်ငံများနှင့် ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံတို့ လက်မှတ်ရေးထိုး ခဲ့ကြပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကိုရီးယား သမ္မတ နိုင်ငံနှင့် အရေးကြီးနှင့် အလွန်အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းများ စာရင်း (List of Sensitive and Highly Sensitive Products) ညှိ နှိုင်းဆွေးနွေးရာ၌ အထူးသဖြင့် ဆန်ကိစ္စ ဆွေးနွေးရာ၌ သဘောတူညီမှုမရ ရှိခြင်းနှင့် အစိုးရအဖွဲ့ အပြောင်းအလဲ ရှိခြင်းတို့ကြောင့် အဆိုပါကုန်စည်ကုန် သွယ်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ် တွင်ပါဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း သိရပါသည်။ အချိန် (၂) နှစ် ကျော် နှစ်နိုင်ငံ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပြီး နောက် ထိုင်းနိုင်ငံသည် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၇) ရက်နေ့တွင် ထိုင်း နိုင်ငံ၊ ချာအမ်း (Cha-am) မြို့၌ ကုန် စည်ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူ စာချုပ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ ပါဝင်ရန် အခြေ ပြစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါ သည်။ အာဆီယံနှင့် ကိုရီးယား သမ္မတနိုင်ငံတို့သည် ကုန်စည် ကုန်သွယ်ရေး ဆိုင်ရာ သဘောတူ စာချုပ်အရ အကောက်ခွန်နှုန်းများ လျှော့ချ ဖယ် ရှားပေးရန်အတွက် အကောက်ခွန်လိုင်း (Tariff Lines) စုစုပေါင်း၏ ၉၀% ကို သာမန် လမ်းကြောင်း (Normal Track) တွင် ထားရှိရပြီး ၁၀% ကို အရေးကြီး လမ်းကြောင်း (Sensitive Track) တွင် ထားရှိခွင့်ရရှိပါသည်။  သာမန် လမ်းကြောင်းရှိ ကုန်ပစ္စည်းများ အားလုံး၏ အကောက်ခွန်နှုန်းများကို အချိန်ဇယား အတိုင်း လျှော့ချပြီး သတ်မှတ်ချိန် ကာလ ရောက်သည့်အခါ လုံးဝဖယ်ရှားပေးရ ပါမည်။ အရေးကြီး လမ်းကြောင်းရှိ ကုန်ပစ္စည်းများကို စာရင်း(၂)မျိုးထားရှိခွင့် ပြုပါသည်။ ပထမစာရင်းမှာ အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းစာရင်း  (List of Sensitive Products) ဖြစ်ပြီး ဒုတိယစာရင်းမှာ အလွန်အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်းစာရင်း   (List of Highly Sensitive Products) ဖြစ်ပါသည်။ အလွန်အရေးကြီး ကုန် ပစ္စည်းစာရင်းတွင် စာချုပ်ဝင်နိုင်ငံတိုင်း သည် အကောက်ခွန်လိုင်း ၂၀၀ အထိ အများဆုံး ထားရှိနိုင်ပါသည်။ ယင်းတို့ကို အောက်ပါအတိုင်း အုပ်စု ၅မျိုး ထပ်ခွဲနိုင်ပါသည်။အုပ်စု(က) - သတ်မှတ်အချိန်ကာလ ရောက်လျှင်အကောက် ခွန်နှုန်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း စည်းကြပ် ပါမည်။အုပ်စု (ခ) - သတ်မှတ်အချိန်ကာလ ရောက်လျှင်အကောက် ခွန်နှုန်းကို ၂၀ ရာခိုင် နှုန်းလျှော့ ချပါမည်။(ဥပမာ၊ မူလ ၄၀ ရာခိုင် နှုန်းရှိပါက ၃၂ ရာခိုင် နှုန်းထိ လျှော့ချခြင်း)အုပ်စု(ဂ) - သတ်မှတ်အချိန်ကာလ ရောက်လျှင် အကောက် ခွန်နှုန်းကို ၅၀ ရာခိုင် နှုန်းလျှော့ချ ပါမည်။ (ဥပမာ၊ မူလ ၄၀ရာခိုင် နှုန်းရှိပါက ၂၀ရာခိုင်  နှုန်းထိလျှော့ချခြင်း)အုပ်စု(ဃ) - စာချုပ်အသက်ဝင်သည့် အချိန်မှစ၍  သက်ဆိုင် ရာနိုင်ငံ၏ ပြဌာန်းချက် များနှင့် အညီ Tariff Rate Quotas (TRQs) စည်းကြပ်ပါမည်။အုပ်စု (င) - အကောက်ခွန်အခွင့် အရေးပေးခြင်းမှ ကင်း လွတ်သည့် အကောက် ခွန်လိုင်းများ ဖြစ်ပါ သည်။   အထက်ပါကုန်ပစ္စည်း အုပ်စု (၅)ခုတွင် အုပ်စု(င) အတွက် အကောက်ခွန်လိုင်း (၄၀) ထားရှိ ခွင့် ပေးပါသည်။ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ     အလွန်အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းများ၏ အုပ်စု(င)အကောက် ခွန် အခွင့်အရေးပေးခြင်းမှ ကင်းလွတ်သည့်အကောက်ခွန်လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော အောက်ပါ အကောက်ခွန်လိုင်း (၈) လိုင်း ထည့် ထားပါသည်။  (၁) 1006.10, (၂) 1006.20, (၃) 1006.30, (၄) 1006.40,   (၅) 1102.30, (၆) 1103.19,   (၇)  1103.20, (၈) 1104.19, အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အလွန်အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်း များ၏ အုပ်စုမှ (င)- အကောက်ခွန် အခွင့်အရေး ပေးခြင်းမှ ကင်းလွတ်သည့် အကောက်ခွန်လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော အောက်ပါအကောက် ခွန်လိုင်း (၄)လိုင်း ထည့်ထားပါသည်။  (၁) 1006.10,  (၂) 1006.20,        (၃) 1006.30,  (၄) 1006.40,မလေးရှားနိုင်ငံ အလွန်အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်းများ ၏ အုပ်စု (ခ)-အကောက်ခွန်နှုန်း ၂၀ ရာ ခိုင်နှုန်းလျှော့ချမည့် အကောက်ခွန် လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့်ပတ်သက်သော အောက်ပါအကောက်ခွန်လိုင်း (၄)လိုင်း ထည့်ထားပါသည်။  (၁) 1006.10,  (၂) 1006.20,        (၃) 1006.30,  (၄) 1006.40,ထိုင်းနိုင်ငံ အလွန်အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်း များ၏ အုပ်စု(ဃ)- ွှမေင် ျွအေန ျှကသအျေ စည်းကြပ်မည့် အကောက်ခွန်လိုင်း များတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော အောက်ပါအကောက်ခွန်လိုင်း (၄) လိုင်း ထည့်ထားပါသည်။  (၁) 1006.10,  (၂) 1006.20,        (၃) 1006.30,  (၄) 1006.40,ဗီယက်နမ်နိုင်ငံနှင့်  ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဆန်ကို လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ် နိုင်ရန်အတွက် အကောက်ခွန်နှုန်း လျှော့ချဖယ်ရှားသည့် သာမန်လမ်း ကြောင်းတွင် ထည့်ထားပါသည်။ဆန်မပါဝင်သည့်   လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်ရေးဒေသ ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံသည် ဆန်ကို (FTA) မှ ဖယ်ထုတ်ထားသ ဖြင့် အာဆီယံနှင့် ကိုရီးယား သမ္မတ နိုင်ငံအကြား (FTA) သည် ဆန်စပါး မပါသည့် လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ် ရေးဒေသ ဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့သည် ဆန်ကို အလွန် အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်း စာရင်းတွင် ထည့်ထားခြင်းသည် FTA အစီအစဉ် နှင့် ညီညွတ်ရန်အတွက်ဖြစ်ပါသည်။ သို့မှသာ FTA အစီအစဉ်အောက်မှ ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော ကတိကဝတ် များကို Waiver တောင်းခံ နိုင်မည်ဖြစ် ပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ဆန်ကို အလွန် အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်းစာရင်းတွင် ထည့်ထားသော်လည်း၊FTA မှ ဖယ် ထုတ်သည့် အုပ်စုတွင် ထည့်ထား ခြင်းမဟုတ်သည့်အတွက် ဆန်ကုန်သွယ်မှုကို လိုအပ်သလို  ပါဝင်ဆောင်ရွက်မည့် သဘောဖြစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ် ရေးအဖွဲ့၏ Agreement On Agricultural အရ ဆန်ဈေးကွက် တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း ဖွင့်ပေး ထားရသည့် တောင် ကိုရီးယားနိုင်ငံနှင့် ညှိနှိုင်းပြီး ဆန် ရောင်းချနိုင်သည့် အခွင့်အရေးကို ရယူမည့်သဘောဖြစ်ပါသည်။ မောင်မောင်ရီ (ဘောဂဗေဒ)

မြန်မာနိုင်ငံသို့ စင်းလုံးငှား လေယာဉ်များ ဆိုက်ရောက်မှုမှာ ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၉ခုနှစ်အထိ စာရင်းအရ ခန့်မှန်းခြေ ၃၁၅စီးကျော်ခန့်ရှိပြီး ခရီး သည်ပေါင်း ၃၄၀၀၀ခန့်ဖြစ်သည်။ စင်း လုံးငှား လေယာဉ် ဆိုက်ရောက်မှု အများဆုံးနှစ်မှာ ၂၀၀၆ခုနှစ်ဖြစ်ပြီးစီးရေ ၆၀ခန့် ဆိုက်ရောက် ခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ၂၉စီး ဆိုက်ရောက်ခဲ့ ပြီး ၎င်းနှစ်အတွင်း နောက်ဆုံးဆိုက် ရောက်ခဲ့သည်မှာဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွား လာရေးလုပ်ငန်းဝန်ကြီးဌာန၊ ပို့ဆောင်ရေး ဝန်ကြီးဌာနတို့၏ ကြီးကြပ်မှု၊ Asia Holiday ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ စီစဉ်မှုဖြင့် လာရောက်သော လေယာဉ်ဖြစ်သည်။ ၂၂.၁၁.၀၉ ရက်နေ့တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဆီယန်ရိ(ပ်) မြို့မှ မန္တလေး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်သို့ ဆိုက်ကပ်ခဲ့ပြီး ၂၅.၁၁.၀၉ရက်နေ့တွင် မန္တလေးအပြည်ပြည် ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှ အိန္ဒိယနိုင်ငံဂျေပါမြို့သို့ ထွက်ခွာသွား ခဲ့သည်။ ခရီးသည် ၁၈၀ဦး ပါရှိလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပထမဦးဆုံးဆိုက်ရောက်မည့်စင်းလုံး ငှားလေယာဉ်မှာ ဟိုတယ်နှင့် ခရီး သွားလာရေး လုပ်ငန်းဝန်ကြီးဌာန၊ ပို့ ဆောင်ရေးဝန်ကြီးဌာနတို့၏ကြီးကြပ်မှု၊ Myanmar Zarmani Creative ခရီး သွားလုပ်ငန်း၏စီစဉ်မှုဖြင့် လာရောက် မည့် လေယာဉ်ဖြစ်သည်။ ၆.၂.၂၀၁၀ ရက်နေ့တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့မှ ပုဂံ-ညောင်ဦးလေဆိပ်သို့ ဆိုက်ရောက် မည်ဖြစ်ပြီး ၁၅.၂.၂၀၁၀ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန် အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့သို့ ပြန်လည် ထွက်ခွာမည်ဖြစ်ပါသည်။ ခရီးသည် ၇ဦးပါရှိ လာမည်ဖြစ်သည်။ စင်းလုံးငှားလေယာဉ်(Charter flights) များ သည်ခရီးသည် တင်ပုံမှန် ပျံသန်းသော လေကြောင်းလိုင်း (Scheduled flights)များနှင့် ကွဲပြားမှုများ ရှိသည်။ ၎င်းတို့အား Non-Schedule Flight ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ သို့သော် စင်းလုံးငှား လေယာဉ်များသည် ပုံမှန် ပျံသန်းသော လေကြောင်းလိုင်းများ၏ အချိန်ဇယားအတိုင်း ပျံသန်းမှုများ လည်းရှိသည်။ စင်းလုံးငှားလေယာဉ် လက်မှတ်များကို စင်းလုံးငှားလေကြောင်း ကုမ္ပဏီမှခရီးသည်ထံသို့ တိုက်ရိုက် ရောင်းချခြင်းမပြုဘဲ လေယာဉ်ကို စင်း လုံးငှားသော ကုမ္ပဏီများမှသာ ခရီး သည်ထံသို့ ရောင်းချလေ့ ရှိသည်။ တစ်ခါ တစ်ရံ ကုမ္ပဏီအများစုကို စုစည်းထား သော အသင်းအဖွဲ့ကြီး (consortium) များမှလည်း စင်းလုံးငှားလေ့ရှိသည်။ စင်းလုံးငှား လေကြောင်းလိုင်း (Charter flight) များသည် တစ်သီး ပုဂ္ဂလ ခရီးသည်များ အစုအဖွဲ့ငယ် ခရီးသည်များကို အပန်းဖြေကမ်းခြေများ၊ သမိုင်းဝင်မြို့ပြများ သို့မဟုတ် ခရီး သည်တင် အပျော်စီးသင်္ဘော စောင့်ဆိုင်း နေသော နေရာများသို့ ပို့ဆောင်ပေးသကဲ့သို့ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ကုမ္ပဏီမှ အဖွဲ့ဝင်များ၊ အားကစား အသင်း သားများ၊ တပ်မတော် အဖွဲ့စည်းများကို ငှားရမ်းပို့ဆောင်သည့် ဝန်ဆောင်မှုများ လည်းရှိသည်။     စင်းလုံးငှား လေကြောင်းလိုင်း အများအပြားသည် အားလပ်ရက် အုပ်စုအဖွဲ့ ခရီးစဉ်များကိုလည်း ရောင်း ချဆောင်ရွက်ကြသည်။ ထိုခရီးစဉ် ဈေးနှုန်းများတွင် လေယာဉ်လက်မှတ်ခ သာမက တည်းခိုနေထိုင် စရိတ်နှင့် အခြားဝန်ဆောင်မှုစရိတ်များကိုလည်း Package အဖြစ် ထည့်သွင်း ရောင်းချ လေ့ရှိသည်။ သို့သော် ရည်မှန်း ထားသော ခရီးစဉ်သို့သာ သွားရောက် လိုသူများ အတွက်"Flight only Package" ခေါ် လေယာဉ်ခရီးစဉ်သာ သီးသန့်ရောင်းချသော ဝန်ဆောင် မှုကိုလည်း ဝယ်ယူရရှိနိုင်သည်။ ဤသို့ ဝယ်ယူသော လေယာဉ်ခများသည် အများအားဖြင့် ပုံမှန်အချိန် ဇယားနှင့် ပျံသန်းသော Schedule airline လေ ယာဉ်လက်မှတ်ခများထက် ဈေးနှုန်း သက်သာလေ့ ရှိသည်။ ထိုပြင် စင်းလုံး ငှားလေကြောင်းလိုင်းများသည် ပုံမှန် လေကြောင်း လိုင်းများ ပျံသန်းလေ့ မရှိသော ခရီးစဉ်နှင့် လေဆိပ်များသို့ ပျံသန်းလေ့ရှိသည်။ အချို့နိုင်ငံများတွင် အသေးစားနှင့် အလတ်စား လေယာဉ် ကွင်းများ၌ စင်းလုံးငှားလေယာဉ် ဝန်ဆောင်မှု အတွက် အလေးပေးစီစဉ် တတ်ကြသည်။ ထိုသို့သော လေယာဉ် ကွင်းများသည် စင်းလုံးငှားလေယာဉ် ကုမ္ပဏီများမှရရှိသော မြေပြင် ဆင်း သက်ခ Landing Fee  မှ ရရှိသော ဝင်ငွေ အပေါ်အားထားနိုင်ကြသည်။ ပုံမှန် ဇယားဖြင့် ပျံသန်းသော လေကြောင်းလိုင်း(Regular Schedule flight) အတော်များများ သည် စင်းလုံးငှား သီးသန့်ဆောင်ရွက်သော လေကြောင်း ကုမ္ပဏီများကဲ့သို့ မတွင်ကျယ်သော် လည်း ဖွဲ့စည်းပုံတွင် စင်းလုံးငှားကဏ္ဍာ ကို ထည့်သွင်းဆောင်ရွက်လေ့ရှိသည်။  ထို့အပြင် အချို့ကုန်တင် လေယာဉ် (cargo airline) များသည် ၎င်းတို့၏ ဂျက်လေယာဉ်များ အပေါ် တွင်ခရီးသည်အချို့ကို တင်ဆောင် လေ့ရှိသည်။ အပြန်အလှန်အားဖြင့် စင်းလုံးငှား လေကြောင်းလိုင်းအချို့သည် ၎င်းတို့လိုအပ်သော ခရီးသည်အရေ အတွက်မရရှိပါက ပံှမှန် ခရီးစဉ်ပျံသန်းသော လေကြောင်းလိုင်း များများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်လေ့ရှိသည်။ စင်းလုံးငှားလေကြောင်းလိုင်းများသည် တွက်ခြေကိုက်ရန် အလို့ငှာ လေယာဉ် ထိုင်ခုံအရေအတွက်အား ရာနှုန်းဖြင့် ရောင်းချနိုင်ရေးအခြေခံရည်မှန်းချက်ထား ဆောင်ရွက်နိုင်လေ့ရှိသည်။  စင်းလုံးငှားဆောင်ရွက်သော လေကြောင်းလိုင်းများနှင့် အားလပ်ရက် ခရီးစဉ် ဆောင်ရွက်သော ကုမ္ပဏီများသည် ငွေရေးကြေးရေးကိစ္စအတွက် နာမည် ပျက်ရခြင်းမျိုးရှိတတ်သည်။ အထူးသဖြင့် ဥရောပရှိ စင်းလုံးငှား ကုမ္ပဏီများတွင် ဖြစ်တတ်ပြီး ကုမ္ပဏီများ ရုတ်တရက် ဖျက်သိမ်းခြင်းကြောင့် ခရီးသည်များ အနေဖြင့် ပေးချေထားသော ငွေကြေး ဆုံးရှုံးမှု ခရီးစဉ်ဒေသတွင် သောင်တင် နေမှုများ ဖြစ်တတ်သည်။ ထိုသို့သော ဖြစ်ရပ်များ လျော့နည်း စေရန်အတွက် ခရီးသည်များအနေနှင့် မဖြစ်မနေ အာမခံထားခြင်း၊ စာချုပ်စာတမ်းများ စီစဉ်ထားခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။စင်းလုံးငှား လေယာဉ်နှင့်   အချိန်ဇယားဖြင့် ပျံသန်းသော လေယာဉ်တို့၏ ကွာခြားမှု  စင်းလုံးငှားလေယာဉ်များကို အားလပ်ရက်ခရီးစဉ်များသို့ခရီးသွားများ စရိတ်သက်သာစွာ သွားလာ လည်ပတ်နိုင်ရေးအတွက် ခရီးစဉ်စီစဉ်သူ (Tour Operators) များမှ စုစည်း ဆောင်ရွက် လေ့ရှိသည်။ ရာသီချိန်အလိုက် ပြေး ဆွဲလေ့ရှိပြီး ရက်သတ္တတစ်ပတ် (သို့ မဟုတ်) နှစ်ပတ်တာ ကာလအတွင်း အစီအစဉ် ရေးဆွဲဆောင်ရွက်လေ့ ရှိသည်။ စင်းလုံးငှား လေယာဉ်စည်း မျဉ်းမှာ တင်းကြပ်လေ့ရှိပြီး မှာကြားပြီး သော လက်မှတ်အားအချိန် ရွှေ့ပြောင်း ခြင်း၊ ပယ်ဖျက်ခြင်း မပြုနိုင်သည်က များသည်။ ဝယ်ယူပြီးလက်မှတ်ပယ် ဖျက်ခြင်းကြောင့် ပေးဆောင်ရသည့် ဒဏ်ကြေးမှာလည်း လက်မှတ်ခ၏ ရာနှုန်းပြည့်အထိ ရှိတတ်သည်။ စင်းလုံးငှားလေကြောင်းလိုင်းများ သည်ဘတ်စ်ကားကုမ္ပဏီများကဲ့သို့ အသွင်ဆောင်သည်။ ခရီးစဉ်ကို စုစည်း စီစဉ်သူ(tour operator) ထံ ယာဉ်နှင့် ဝန်ထမ်းများအား လွှဲပြောင်းအပ်နှံ ဆောင်ရွက်သည်သို့ဖြစ်သည်။ လေ ယာဉ်တစ်စီးလုံးစာ စီစဉ်နိုင်ခြင်း မရှိ သည့် (tour operator) များအနေနှင့် အခြား operator များနှင့် ပူးပေါင်း၍ ရွေးချယ်ထားသော ခရီးစဉ်ဒေသများသို့ ပြေးဆွဲလေ့ရှိသည်။ စင်းလုံးငှား လေယာဉ် လက်မှတ်ခ မှာ ဝယ်လိုအားနှင့် ရောင်းချနိုင်မှု အပေါ်တွင်မူတည်သည်။ လေယာဉ် လက်မှတ်ခ အသက်သာဆုံး ဖြစ်စေရန်အတွက် tour operator များသည် လေယာဉ် ထိုင်ခုံပြည့် ရောင်းချနိုင်ရန်ကြိုးပမ်းလေ့ ရှိသည်။ လျာထားချက်ပြည့်မီပါက ကျန်ရှိသော ထိုင်ခုံများအား မက်လုံး ပေးသည့် အနေနှင့် ဈေးလျော့ရောင်းချ ခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ ကျောင်းပိတ်ရက်၊ ဘဏ်ပိတ်ရက် နှင့် ခရစ္စမတ်ကဲ့သို့သော အားလပ်ရက် များတွင် ခရီးသွားများပြားသဖြင့် လက်မှတ်ဈေးနှုန်းများမြင့်မားတတ် သည်။ ၎င်းကာလများတွင် operator များအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏လေယာဉ်လက် မှတ်များသေချာပေါက်ရောင်းကုန်မည်ကို သိရှိကြသဖြင့် ဈေးနှုန်းများကိုမြှင့်တင် ထားတတ်ကြသည်။ အချိန်ဇယားဖြင့် ပျံသန်းသော လေယာဉ်(Schedule Flights) များ အတွက် လုပ်ငန်းစဉ် တစ်ရပ်လုံးကို လေ ကြောင်းကုမ္ပဏီများက စီစဉ်ဆောင် ရွက်သည်။ ၎င်းတို့သည် တစ်နှစ် ပတ်လုံး ပြေးဆွဲပြီး ထွက်ခွာချိန်များကို ဇယား ရေးဆွဲဆောင်ရွက်ထားရှိသည်။ လေယာဉ် လက်မှတ်တန်ဖိုးအား နှစ်ကုန်ဆုံးချိန် တွင် သတ်မှတ်ပြီးလာမည့်နှစ်၏ ဝယ်လို အားနှင့် အခြေအနေကို ထည့်သွင်းစဉ်း စား ဆောင်ရွက်လေ့ရှိသည်။ တစ်နှစ် ပတ်လုံးပြေးဆွဲပြီး ထိုင်ခုံပြည့်ရန် မျှော်လင့်ထား၍မရသဖြင့် လေယာဉ် ထိုင်ခုံခများပိုမိုမြင့်မားတတ်သည်။ စင်းလုံးငှားလေယာဉ်ကဲ့သို့နောက်ဆုံး မိနစ်ပိုင်းတွင် ဈေးလျော့ရောင်းချခြင်း မပြုဘဲ ဈေးနှုန်း ကိုကန့် သတ်ထားလေ့ ရှိသည်။အချိန်ကာလတစ်ရပ်ကြိုတင် ဝယ်ယူမှုအတွက် အထူး ဈေးနှုန်းဖြင့် ရောင်းချပေးခြင်းမျိုးရှိသည်။ ၎င်းတို့၏ လေယာဉ်ထိုင်ခုံအချို့အား ကြိုတင် ဝယ်ယူစုစည်း၍ ပြန်လည်ရောင်းချသူ (consolidator)  အချို့ထံအပ်နှံ ရောင်းချ လေ့ရှိသည်။ ၎င်း consolidator များသည် လေကြောင်း လိုင်းများ၏ စီမံခန့်ခွဲ မှုကဏ္ဍတွင် ပါဝင်ပတ်သက်လေ့ ရှိသည်။မြန်မာနိုင်ငံ၏ ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ၂၀၁၀ခုနှစ်အတွက် အလားအလာ ကောင်းမွန်လျက် ရှိသည်။ ခရီးသွားများ၊ များပြားသဖြင့် လေယာဉ်နေရာ ခက်ခဲခြင်း ဟိုတယ်အခန်း ရွေးချယ်ရန် ခက်ခဲခြင်း၊ ပို့ဆောင်ရေးခက်ခဲခြင်း တို့ရှိသည်။ ယာယီဖြစ်ပေါ်နေသော လေယာဉ်နေရာ အခက်ခဲများ ပြေလည်စေရန်အတွက် ခရီးသွားကုမ္ပဏီများအနေနှင့် စင်းလုံး ငှားလေယာဉ် ခရီးစဉ်များ တိုးတက်ရရှိ ရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပေသည်။ ရဲမြင့် (ဟိုတယ်/ခရီး)

၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ အာဆီယံ ခြောက်နိုင်ငံတို့ဟာ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှု ဒေသကို စတင် အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုအောင် မြင်စွာ ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အထိမ်းအမှတ် အနေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ နန်နင်းမြို့မှာ ဇန်နဝါရီလ ၇ ရက်နေ့က ကျင်းပခဲ့ပါ တယ်။ ယခု ဖွင့်လှစ်လိုက်တဲ့ ကုန်သွယ်မှုဒေသမှာ မှီတင်းနေထိုင်သူ ၁ ဒသမ ၉ သန်းရှိပြီး ကုန်သွယ်မှုပမာဏက ဒေါ်လာ ၄ ဒသမ ၅ ထရီလီယံရှိပါတယ်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်ရဲ့ အဖွင့်ပုံရိပ်တွေ ထဲမှာ တရုတ်-အာဆီယံ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှု ဒေသရဲ့ လှုပ်ရှားမှု မြင်ကွင်းနဲ့ အသံတွေကိုလည်း တွေ့မြင်ရမှာဖြစ် ပါတယ်။အင်ဒိုနီးရှား အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ ပရိဘောဂ လုပ်ငန်းတွေဟာ တရုတ်ပြည်ကဝင် လာမဲ့ဈေးချိုတဲ့ပစ္စည်းတွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ အသင့်မဖြစ်သေးဘူး။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံ ၁၀ နိုင်ငံစလုံးက သဘောပေါက် နားလည်ထားပြီး ဖြစ်တယ်လို့  အင်ဒိုနီးရှား ပရိဘောဂနဲ့ လက်မှု လုပ်ငန်း ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်း ဥက္ကဌက ပြောကြားပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှား စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်များအသင်း ဥက္ကဌ ဆိုဂျန်ကလည်း အင်ဒိုနီးရှား စက်မှုလုပ်ငန်း ထုတ်ကုန်တွေဟာ အာဆီယံ-တရုတ် လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်နိုင်မဲ့ အခြေအနေ မရှိသေးဘူး။ ဒီအခြေအနေကို ရင်ဆိုင်နိုင်ဖို့ဆိုရင် တချို့ကဏ္ဍတွေ အတွက် အာဖတာကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ဆိုင်းငံ့ထားဖို့ ဒါမှမဟုတ် အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားစံနှုန်း သတ်မှတ်ချက်လိုမျိုး အကောက်ခွန် မဟုတ်တဲ့ အတားအဆီးထားဖို့ ပြောကြားပါတယ်။ ဒီလို ဆန့်ကျင်မှုတွေ ရှိပေမဲ့ အစားအစာနဲ့ အဖျော်ယမကာ ကဏ္ဍကတော့ တရုတ်နိုင်ငံ ကနေ သွင်းလာမဲ့ သွင်းကုန်တွေအတွက် စိုးရိမ်မှုမရှိဘူးလို့ အင်ဒိုနီးရှား အစားအစာနဲ့ အဖျော်ယမကာ ထုတ်လုပ်သူများ အသင်း ဥက္ကဌ သောမတ်ဒါမာဝန်က ပြောပါတယ်။  အင်ဒိုနီးရှား အစိုးရက အာဖတာမှာ ချမှတ်ထားတဲ့ ပြဌာန်းချက်တွေကို မထိခိုက်စေဘဲ ပြည်တွင်း စက်မှုလုပ်ငန်းတွေ အကာအကွယ် ပေးနိုင်ဖို့ စီမံကိန်း ရေးဆွဲထားပြီးဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေး ပေါင်းစပ် ညှိနှိုင်းရေးဝန်ကြီး ဟက်တာ ရာဂျာဆာက ပြောကြားပါတယ်။ကုန်သွယ်ရေး ဝန်ကြီး မာရီအယ် လ်ကာပန်ဂက်ဆုကလည်း အက်ဖ်တီအေ အကောင်အထည် ဖော်မှုတွေကို လေ့လာသုံးသပ်ဖို့ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဖွဲ့ထားပြီး ပြီ။ ဒီအဖွဲ့က မမျှတတဲ့ယှဉ်ပြိုင်မှုတွေ နဲ့ ပြည်တွင်း လုပ်ငန်းတွေ မကြုံရအောင် အကာအကွယ် ပေးဖို့နဲ့ ကုန်ပစ္စည်းဖြန့်ဖြူးမှုကို ကြီးကြပ်ဖို့ ဆောင်ရွက်သွားမယ် လို့ ပြောပါတယ်။မလေးရှား မလေးရှားနိုင်ငံဟာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ နှစ်နိုင်ငံ အပြန်အလှန် သဘောတူညီချက်အရ ကုန်သွယ်မ ှုပြုလာတာ နှစ်အတော်ကြာ ခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ အက်ဖ်တီအေ ကို အပြည့်အ၀ အကောင် အထည် ဖော်တဲ့အခါ တရုတ်နိုင်ငံက လုပ်ငန်း မိတ်ဖက်တွေနဲ့ ဖက်စပ် ကုမ္ပဏီ ကိုတည်ထောင်သွားဖို့ အကြံပြု ထားပါ တယ်။ မလေးရှားမှာ အဆင့်မြင့် နည်း ပညာတွေပြန့်ပွားဖို့အတွက် တရုတ် နိုင်ငံက ကျွမ်းကျင်သူတွေကို ခေါ်ယူ သင့်တယ်လို့ အသင်းရဲ့ အကြံပေးအရာ ရှိကပြော ပါတယ်။ နည်းပညာသစ်တွေ၊  အိုင်တီလုပ်ငန်းတွေ တခြားနည်းပညာ တွေကို ရရှိနိုင်မဲ့ အလားအလာ တွေကို လေ့လာဖို့ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို အသင်းက ဖွဲ့ ကြားပါတယ်။ အကျိုးအမြတ်တွေပိုမိုရရှိနိုင်ဖို့ အတွက် မလေးရှား လူမျိုးတွေက တရုတ်ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့ ပူးတွဲ ဆောင်ရွက်သင့်တယ်။ ဒီလိုဆောင် ရွက်ရာကနေ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်မှုစွမ်းရည်တိုး တက်လာပြီး ဈေးနှုန်းတွေယှဉ် ပြိုင်လာ နိုင်မယ်။ ပစ္စည်းအရည်အသွေးကောင်း လာမယ်။ ဝန်ဆောင်မှု အကောင်းဆုံး ပေးနိုင်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မလေးရှားနိုင်ငံဟာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် အနည်းငယ်ကထဲက အခွန်တွေကို တစစလျှော့ချပေးထားပြီးသား ဖြစ်လို့ အက်ဖ်တီအေအကို အကောင်အထည် ဖော်ရမဲ့ အသွင်ကူးပြောင်းရေး ကာလ က ပြီးဆုံးနေပြီလို့ ပြောပါတယ်။ မလေးရှား နိုင်ငံဟာ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှုသဘောတူစာချုပ်တွေကို အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ဖို့အတွက် ဥပဒေတွေရေးဆွဲအတည်ပြုပြီးပြီလို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်မှုနဲ့စက် မှုဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားပါတယ်။ဖိလစ်ပိုင် အက်ဖ်တာကို စတင်အကောင် အထည်ဖော် တဲ့အခါ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံက အခွန်သုည ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံဖို့ ပြဌာန်းထားတဲ့ ပြဌာန်းချက်တွေ ကြောင့် ပြည်တွင်းက ရေနံဓါတု အခြေပြု လုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက် မှုမရှိ အောင်ဆောင်ရွက်ဖို့ ပလပ်ပစ္စည်း ထုတ် လုပ်သူများအသင်းက အစိုးရကို ပန် ကြားထားပါတယ်။ ဒီစက်မှုလုပ်ငန်း မှာ စက်ရုံ ၂၇၈ ခုရှိပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံငွေ ပီဆို ဘီလီယံ ၅၀ ရှိပါတယ်။ ပုံမှန် လုပ်သား ၅၀၀၀၀ နဲ့တိုက်ရိုက်နဲ့ သွယ် ဝိုက်လုပ် သား ၅၀၀၀၀၀ ကို ထိန်းထား တဲ့ လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှာ ရွေးချယ်တင် မြှောက်ပွဲတွေရှိတဲ့အတွက် ဒေသတွင် အခွန်အကောက် အစီအစဉ်နဲ့ပတ်သက် ပြီး မရေမရာဖြစ်နေပါတယ်။ ကုန်စည် အကောက်အခွန် နှုန်းထားများကို လျှော့ချရေး အပါအဝင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ကုန်သွယ်ရေးကတိကဝတ် များကို အစိုးရက လက်ခံမခံဆိုတဲ့ကိစ္စက စဉ်းစား စရာဖြစ်နေပါတယ်။ သို့သော် ခရီးသွားလာရေး၊ အင်္ဂလိပ်စာသင်ကြားရေး၊ ကျန်းမာရေး နဲ့ အငြိမ်းစားစောင့်ရေးကိစ္စ တွေမှာ အကျိုးစီးပွားဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မဲ့ အလားအလာတွေ ရှိနေပါတယ်လို့ ဆို ပါတယ်။ တရုတ်ကုမ္ပဏီများက သယ် ယူပို့ဆောင်ရေး၊ လျှပ်စစ်ဓါတ်အား ထုတ်လုပ်ရေး၊ ရေဖြန့်ဖြူးရေးနဲ့ ဆက် သွယ်ရေးလုပ်ငန်းတွေဆောင်ရွက်ဖို့ စိတ်ဝင်စားလျက်ရှိနေပါတယ်။ထိုင်းနိုင်ငံ အက်ဖတာကို စတင်အကောင် အထည်ဖော်တဲ့အခါ ဖြစ်ပေါ်လာမဲ့ ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းနိုင် အောင် အစိုးရက စီမံကိန်းတစ်ရပ်ချ မှတ်ထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံဝန် ကြီးချုပ်အဘီဆစ်ချာချီဝက ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်နေ့က ပြောကြားပါတယ်။  လယ်ယာထုတ်ကုန်၊ သစ်တောပြု စုပျိုးထောင်ရေးနဲ့ အချို့သောလုပ်ငန်း ရှင်တွေကို ထိခိုက်မှုရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနတွေ ကို ဘဏ္ဍာရေးထောက်ပံ့မှုပေးမဲ့ အစီ အမံတွေ အစိုးရကရေးဆွဲချမှတ်ပြီးဖြစ် တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်က အာဆီယံဒေသ တွင်းကို တင်ပို့တဲ့ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ပို့ကုန် လုပ်ငန်းက ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၄၀ ရှိပြီး သွင်းကုန်တန်ဖိုးစုစုပေါင်းက ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၃၀ ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပြည်ပကုန်သွယ်မှုပိုငွေဟာ ဒေါ်လာ ၁၀ ဘီလီယံရှိနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒေသတွင်း တခြားနိုင်ငံတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ထိုင်းနိုင်ငံက ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း ပိုရှိတယ် လို့ ဝန်ကြီးချုပ်က ပြောကြားပါတယ်။ရှေ့ဆက်ရမည့်ခြေလှမ်းများ စောစောပိုင်း ကာလက မလေးရှား စီးပွားရေးလုပ်ငန်း အသိုက်အဝန်း၊ ထိုင်း နိုင်ငံနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွေမှာရှိတဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်းတွေက တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ကုန်သွယ်မှုအပြည့်အဝဖြေလျှော့ရေး ကို ကန့်ကွက်တဲ့လေသံတွေ ပေါ်ထွက်ခဲ့ ပြီး အက်ဖ်တီအေအကောင်အထည် ဖော်မှုကို ရွှေ့ဆိုင်းထားလိုတဲ့ သဘော တွေပြသခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှာ အာဆီယံ ၆ နိုင်ငံနဲ့တရုတ်နိုင်ငံတို့ရဲ့ လွတ် လပ်တဲ့ကုန်သွယ်မှုဒေသကို အောင်မြင် စွာစတင်အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ခဲ့ ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ ကျန်အာဆီယံ နိုင်ငံလေးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ မြန်မာနဲ့ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့က လည်း အက်ဖတာဒေသတွင်းသို့ ဝင် ရောက်လာကြတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။ thejakartapost.com, xinhua, bernama, VIVAnews, chinadaily. com, CCTV.com, bbc.co.uk, beritajakarta. com, Channelnewsasia. com