Background
စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၌ အရင်းအနှီးက မောင်းသော ပုံသဏ္ဍာန်နှင့် ချေးငွေက မောင်းသော ပုံသဏ္ဍာန်တို့ ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိရာ ချေးငွေကမောင်းသော ပုံသဏ္ဍာန်သည် အရှိန်အလွန်ပြင်း သည်။ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှုန်းကို အတော် မြှင့်တင်နိုင်သည်။ ထိုသို့မြှင့်နိုင်သည့် အလျောက်လည်း ဘယ်လောက် အထိ အရှိန်မြှင့်နိုင်ပါသနည်းဟု မေးစရာပေါ် သည်။ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ချေးငွေဈေးကွက် credit market က မောင်းခဲ့လေရာ ယခုဘယ်လောက် အထိ အရှိန်မြှင့် မောင်းနိုင်မှာလဲဟု မေးခွန်းမေး၍ ချေးငွေဈေးကွက်၏စွမ်း ပကားကို ပြန်လည်ချိန်ဆတွက်ချက် ကြည့်လာကြသည်။ ဝေါစထရိဂျာနယ်၏သုံး သပ်ချက်အရ ချေးငွေဈေးကွက်သည် အရှိန်အမြန်နှုန်းကို ထိန်းနိုင်စွမ်း သိပ်မရှိ ပေ။ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအမြန်နှုန်း ကို ချေးငွေဈေးကွက်က မထိန်းနိုင် သဖြင့် ယခုကဲ့သို့ မဟာစီးပွားရေးဆုတ် ယုတ်မှု (ဂရိတ်ရီဆက်ရှင်)ကြီးဖြစ်ပွား လိုက်ရခြင်းဖြစ်သည်။ ချေးငွေဈေးကွက် ၌ ပုံသဏ္ဍာန်အမျိုးမျိုးရှိလေရာ ယခု အဓိကစကားပြောသည့် ချေးငွေဈေး ကွက်သည် အစိုးရငွေချေးအာမခံ စာချုပ်များဈေးကွက်နှင့် ကော်ပိုရေးရှင်း တို့က ထုတ်ဝေသောငွေချေးစာချုပ် ဈေးကွက်တို့ဖြစ်ကြသည်။ ဘွန်း ဈေးကွက်ဟုခေါ်သည်။စွန့်စားချင်စိတ် ဤဘွန်းဈေးကွက်၏လှုပ် ရှားမှုသည် ငွေပေါများခြင်းနှင့် ငွေဖော် ရလွယ်ခြင်း liquidity တို့အပေါ်မူတည်သည်။ ဈေးကွက်ထဲငွေတွေပေါများ သည်။ ငွေဖော်ရလဲ လွယ်သည်။ တစ် ဆက်တည်း၌ နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေး အခြေအနေကလည်း တိုးတက်ကောင်း မွန်၍ ပူဖောင်းတို့ဖြင့် စန်းပွင့်နေသည်။ ထိုအခြေအနေတွင် အက်ဆက်တို့ကို စွန့်စားဝယ်ရောင်း လုပ်ရန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ သူတို့က ဝန်မလေးတော့ပေ။ စီးပွားရေး ကို စွန့်စားလုပ်ကိုင်ချင်သော ဆန္ဒတွေ ပေါ်လာသည်။ ချေးငွေဈေးကွက်အပေါ် ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရန် ချေးငွေဈေး ကွက်ကိုယ်နှိုက်က တည်ငြိမ်ဖို့ လိုသည်။ အတက်အကျတို့ဖြင့် မဖောက်ပြန်ရန် လိုသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ချေးငွေ ဈေးကွက်တိုးတက်မှုကို မည်မျှကြာရှည် စွာထိန်းထားနိုင်မလဲဟုမေးကြသည်။ သီးသန့်အရန်ရန်ပုံငွေချဲ့ ချေးငွေဈေးကွက်နှင့်အတူ အရင်းအနှီးစီးဆင်းမှုအခြေအနေကို သုံးသပ်ကြသည်။ အရင်းအနှီး ကိစ္စ၌ ပမာဏကို အဓိကထားမကြည့်၊ ယခု စီးဆင်းမှု flow ကို အဓိကထားကြည့် သည်။ အရင်းအနှီးစီးဆင်းမှု၌လည်း ငွေပူ့hot money ကိုအဓိကထားစဉ်း စားကြည့်လာသည်။ ဝင်ရောက်လာ သောအရင်းအနှီးတို့ထဲ ငွေပူတွေဘယ် လောက်ပါဝင်လာသလဲဟုမေးသည်။ တရုတ်ပြည်၌ အရင်းအနှီးစီးဝင်မှု capital inflow သည် သိပ်များသည်။ ဤ အရင်းအနှီးစီးဝင်မှုထဲတွင် ငွေပူတို့ လည်း အတော်ပါလာသည်။ ငွေပူဆိုသည်မှာ ခဏ တဖြုတ်နေရာအသီးသီးမှ ရေတိုဈေး ကစားရန်ဝင်လာသော ငွေပင်ငွေရင်းတို့ ကိုဆိုလိုသည်။ နိုင်ငံခြားငွေမျိုးစုံလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ပြည်တွင်းသုံးငွေလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ နည်းမျိုးစုံဖြင့်ငွေပူတို့ ဝင် လာနိုင်သည်။ ငွေပူသည် မြန်မြန်ဝင် မြန်မြန်ပြန်ထွက် တတ်သည်။ တရုတ် ပြည်တွင် နိုင်ငံခြားငွေမျိုးစုံကိုစုဆောင်း ကြသည်။ ဤသို့စုဆောင်းသည်မှာ ငွေကြေးဈေးကစားရန်ဖြစ်သည်။ တရုတ်အာဏာပိုင်တို့သည် ဤကဲ့သို့ ငွေပူဝင်လာခြင်းကို ဟန့်တားရန်အလို့ ငှား နိုင်ငံခြားငွေသီးသန့်ရန်ပုံငွေ အမြောက်အမြားစုဆောင်းထားရသည်။ နိုင်ငံခြားငွေသီးသန့် ရန်ပုံငွေကြီးမားရခြင်း သည် ငွေပူတို့၏ဈေးကစားမှုကို အချိန်မီ ကောင်းမွန်စွာ တန်ပြန်နိုင်ရန်အတွက် ဖြစ်သည်။ ငွေပူသည် နိုင်ငံခြားငွေ ဈေးကွက်ကို ဖရိုဖရဲဖြစ်စေနိုင်သည်။ ဤသို့ဖရိုဖရဲဖြစ်လာနိုင်မှုကို တားဆီးရန် အတွက် ငွေတန်ဖိုးကို အတိုးအလျော့ ကစားပေးသည်။ တရုတ်ယွမ်ငွေသည် တန်ဖိုးတက်သင့်ပါလျက် တန်ဖိုးနိမ့် နေ သည်။ သို့ဖြင့်တရုတ်ပြည်ထဲငွေပူတွေ လှိမ့်ဝင်လာသည်။ ဤသို့ဝင်လာသော ငွေပူတို့ကိုတားဆီးလိုလျှင် တရုတ်ယွမ် ငွေတန်ဖိုးကို မြှင့်လိုက်ရုံသာဖြစ်သည်။ သို့သော်တရုတ်ပြည်သည်ယွမ်ငွေတန်ဖိုး ကို မမြှင့်ဘဲ ငွေပူစီးဝင်ခြင်းကိုတားဆီး နေသည်။ တားဆီးနည်းမှာ နိုင်ငံခြားငွေ သီးသန့်ရန်ပုံငွေတို့ကို အများအပြားစု ဆောင်း၍ နိုင်ငံခြားငွေဈေးကွက်တို့ကို ဝင်ထိန်းခြင်းဖြစ်သည်။ ပြဿနာမှာ ငွေပူစီးဝင်းခြင်းကို ယွမ်ငွေတန်ဖိုးကို မပြောင်းလဲဘဲ တားဆီးနိုင်ပါ့မလားဟူ ၍ဖြစ်လာသည်။အညွှန်း။ Wall Street Journal မောင်စူးစမ်း
နှစ်စဉ်ကျင်းပမြဲဖြစ်တဲ့ အကြိမ် (၄၀) မြောက် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ် အစည်းအဝေးကို ဆွစ်ဇာလန် နိုင်ငံ ဒါဗို့စ် မြို့မှာ ဇန်နဝါရီ ၂ ရက်နေ့က စတင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါတယ်။ အစည်းအဝေးကို ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ အစည်း အဝေးရဲ့ အဓိက ဦးတည်ချက် ကတော့ အနာဂတ်ကာလမှာ အကျပ်အတည်း မဖြစ်အောင် ရှောင်ရှားနိုင်ဖို့အတွက် ဘဏ္ဍာရေး ကဏ္ဍကြီးကြပ်မှုကို တိုး တက်ကောင်းမွန်အောင်ဆောင်ရွက်ဖို့နဲ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနာလန်ထူမှုရေရှည်တည် တံ့စေမဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ဆွေးနွေးဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အစည်းအဝေးကို နိုင်ငံခေါင်း ဆောင်နဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ၃၀ ခန့်၊ အစိုးရအဖွဲ့ဝန်ကြီး ၆၀၊ အပြည် ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများမှ ထိပ် တန်းခေါင်းဆောင် ၁၀၀ နဲ့ ကမ္ဘာ့ရှေ့ ဆောင်ကုမ္ပဏီတွေက ကိုယ်စားလှယ် ၁၄၀၀ ကျော်တက်ရောက်လျက်ရှိပါ တယ်။ အစည်းအဝေးရဲ့ အဓိကဦးတည် ချက်ဆောင်ပုဒ်က "Improve The State Of the World;Rethink Redesign, Rebuild" ဖြစ်ပါတယ်။ အစည်းအဝေးအစီအစဉ်တွေထဲ မှာ အရေးတကြီးပါဝင်မဲ့အစီအစဉ် တွေကတော့ မကြာမီက ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ စီး ပွားရေးအကျပ်အတည်းကနေ သင်ခန်း စာထုတ်ယူဖို့၊ တည်ငြိမ်တဲ့ စီးပွားရေး နာလန်ထူမှုကို ထူထောင်ဖို့၊ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ဖို့နဲ့ ငလျင်ဒဏ်အပြင်း အထန် ခံခဲ့ရတဲ့ ဟေတီပြန်လည်ထူထောင်ရေး ကိစ္စတွေ ပါဝင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ပထမနေ့ ဖိုရမ်ဆွေးနွေးပွဲရဲ့ အဖွင့်နေ့မှာ ဘဏ္ဍာရေးကဏ္ဍကြီးကြပ်ထိန်းသိမ်းရေး ကိစ္စကို အဓိကထား ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေးစနစ်ကို ကောင်းမွန် စွာထိန်းသိမ်းကြီးကြပ်ဖို့ လိုတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို တစ်ညီတညွှတ်တည်း ကျယ် ကျယ်ပြန့်ပြန့်သဘောထားညီညွှတ်မှုရှိ ခဲ့ပေမယ့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ ဆောင်ရွက်ဖို့ကိစ္စမှာ အစည်းအဝေးကို တက်ရောက်လာသူတွေအကြား သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေရှိခဲ့ကြပြီး အချို့က အလွန်အကျွံထိန်းသိမ်းကွပ်ကဲ မှုဖြစ်မသွားဖို့ သတိပေးစကားပြော ကြားခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ်ကို စတင် တည်ထောင်သူနဲ့ အမှုဆောင်ဥက္ကဌ ဖြစ်သူကလော့ရှဝပ်က နောက်ထပ် အကျပ်အတည်းတစ်ခုထပ်မံဖြစ်ပွားနိုင် သေးကြောင်း သတိပေးစကားပြော ကြားပြီး စနစ်ဟောင်းကို စွန့်လွှတ်ကြဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့သီတင်းပတ်က အမေရိ ကန်သမ္မတဘားရက်အိုဘားမား ကြေ ညာခဲ့တဲ့ ဘဏ်လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မှု တွေကို ကန့်သတ်မဲ့အစီအစဉ်ကို အချို့ က ဆန့်ကျင်ကန်ကွက်ခဲ့သလို အချို့က ထောက်ခံခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် တွေနဲ့ ဗဟိုဘဏ်သမားတွေကတော့ ပိုမို တင်းကျပ်တဲ့ ထိန်းသိမ်းကွပ်ကဲမှုကို ထောက်ခံခဲ့ပါတယ်။ဒုတိယနေ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးနာလန်ထူမှုဟာ အခြေမခိုင်သေးတဲ့အတွက် ထွက် ပေါက် မဟာဗျူဟာတွေကို ချမှတ်တဲ့ အခါ သတိရှိရှိ ဆောင်ရွက်ကြဖို့ အစည်းအဝေးကနှိုးဆော် တိုက်တွန်း ခဲ့ပါတယ်။ တောင်းကိုရီးယားသမ္မတလီ မြောင်ဘက်က ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဟာ အကျပ်အတည်း ကာလကို ကျော်လွန် ပြီးစသာ ရှိနေပြီးနာလန်ထူတဲ့ အရိပ် အယောင်တွေပြသနေဆဲသာ ဖြစ်သေး တယ်လို့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ် ဒုတိယ နေ့မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အကျပ် အတည်းဖြေရှင်းဖို့အတွက် နိုင်ငံ အများစုက ချမှတ်ထားတဲ့ ဘဏ္ဍာ ရေးနဲ့ ငွေကြေးတွန်းအားပေးအစီအစဉ် တွေကနေ ပြန်ထွက်နိုင်ဖို့အတွက် ထွက် ပေါက်မဟာဗျူဟာကို စဉ်းစားဖို့ ဂျီတွမ် တီးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကို သမ္မတလီက တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ ကနေဒါဝန်ကြီးချုပ် စတက် ဖင်ဟာပါကလည်း စီးပွားရေး တွန်း အားပေးအစီအစဉ်တွေထဲကနေ ပြန် ထွက်နိုင်မဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ဆွေးနွေး ဖို့ ဂျီတွမ်တီးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကို တိုက်တွန်းခဲ့ ပါတယ်။ စီးပွားရေး စွမ်း အားမြင့်အစီအစဉ်တွေကို စွန့်ခွာပစ်ဖို့ စောလွန်းသေးတာမှန်ပေမဲ့ ဒီအစီ အစဉ်တွေကနေ ထွက်နိုင်မဲ့ထွက် ပေါက်မဟာဗျူဟာကို စဉ်းစားဖို့အချိန် တန်နေပြီလို့ သတိပေးစကားပြောကြား ပါတယ်။စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းက မပြီးဆုံးသေးပါဘူး။ စီးပွားရေးပြန်လည် နာလန်ထူလာစေမဲ့ အခြေခံအုတ်မြစ် တွေက အားနည်းနေပါသေးတယ်လို့ တရုတ်ဒုတိယသမ္မတ Li Keqiang က ပြောကြားပါတယ်။ အကွေ့အကောက် အတက်အဆင်းတွေ ရင်ဆိုင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံတွေ အချင်းချင်း ဆက်လက်ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုတယ်လို့လည်း တိုက် တွန်းပြောကြားပါတယ်။တတိယနေ့ တတိယနေ့ ဆွေးနွေးတဲ့ အဓိက အကြောင်းအရာတွေကတော့ ကမ္ဘာ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုပုံစံတွေချမှတ်ဖို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ ထောင်စုနှစ်ဖွံ့ဖြိုးရေးရည် မှန်းချက်အတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတွေ ပြုလုပ်ဖို့၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးအကူအညီကိစ္စတွေ နဲ့ ကမ္ဘာကြီးကိုကျွေးမွေးနိုင်မဲ့ နည်းလမ်း တွေရှာဖို့ဆိုတဲ့ အချက်တွေအဓိကပါဝင် ပါတယ်။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကိစ္စက အဓိကအကြောင်းအရာဖြစ်ပြီး ကိုပင် ဟေဂင်အစည်းအဝေးလွန်ကာလမှာ ထားရှိတဲ့ လတ်တလောနဲ့ရေရှည် လုပ် ဆောင်ရမဲ့ ကတိကဝတ်တွေ စောင့် ထိန်းရေးဆွေးနွေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆယ်နှစ် ပြည့်မြောက် ခဲ့ပြီဖြစ်တဲ့ ကာ ကွယ်ဆေးနဲ့ ရောဂါဒဏ် ကာကွယ်ရေး ကမ္ဘာ့မဟာမိတ် (ဂျီအေဗွီအိုင်)ရဲ့ စွမ်း ဆောင်မှုတွေကိုလည်း အစည်းအဝေး က သုံးသပ်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ်အစည်း အဝေးဟာ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်ရောက်မှ ပြီးဆုံးမှာတဲ့အတွက် ကျန်ရက်တွေရဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုတွေကို ဆက်လက် စောင့်ကြည့်ရအုံးမှာဖြစ်ပါတယ်။Source : Xinhua, weforum.org AFP, bbc.co.UK.CCTV.com
အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် အစိုးရ၏ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အရ၊အလုပ်လက် မဲ့နှုန်းသည် စက်တင်ဘာလ၌ ၉.၈ ရာခိုင်နှုန်းရှိရာမှအောက်တိုဘာလတွင် ၁၀.၂ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးလာ ခဲ့ပြီး၊ယင်း ကာလအတွင်းအလုပ်နေရာပေါင်း ၁၉၀၀၀၀ ဆုံးရှုံးခဲ့ပါသည်။ကျန်းမာသန် စွမ်းပြီး အလုပ်လုပ်လိုကြသော အလုပ် သမား ၁၆ သန်းနီးပါးတို့သည်အလုပ် ရှာဖွေ၍ မရနိုင်ကြပါ။ အလုပ်သမား ၃ ဦး လျှင် ၁ ဦးသည်အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ပြီး အလုပ်အကိုင်မရှိသည်မှာ ၆ လနှင့် အထက်ရှိပြီးဖြစ်ပါသည်။ African-American ၏အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းသည် ၁၅.၇ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး Latino အလုပ်လက်မဲ့များ သည်၁၃.၁ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါသည်။ဝေဖန်မှုများတိုးလာခြင်း- စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းနှင့်အ လုပ်လက်မဲ့များတိုးလာခဲ့သဖြင့် Capitol Hill အဆောက်အအုံ တွင် ကျင်းပသည့် Congress လွှတ်တော်အစည်း အဝေး၌ အောက်လွှတ်တော် (House of Representatives) ရီပတ်ပလီကင် အမတ် အချို့က နိုင်ငံအစိုးရသည် အလုပ်လက်မဲ့ပြဿနာကို လုံလောက် စွာ တိုက်ခိုက်ခုခံနိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း- နိုင်ငံအစိုးရ၏ စီးပွားရေးဦးမော့ရန် အထောက်အကူပြုအစီအစဉ် (Stimulus Package) သည်အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ် မှုကိုအနည်းငယ်သာအကာအကွယ်ပြု နိုင်ပြီး၊ယင်းအစီအစဉ်ကြောင့်ပိုမိုသုံးစွဲ ခြင်းဖြင့် ပိုမိုအေ<ကးတင်ရှိစေပြီးအခြေ အနေကိုပိုမိုဆိုးရွားစေကြောင်းပြန်လည်တုံ့ပြန်ဆွေးနွေးချက်များ- သမ္မတအိုးဘားမားကအလုပ် သမားများ ခံစားချက်ကို စာနာပါကြောင်း၊ အလုပ်ပြန်လည် ရရှိသည် အထိ လုပ်ငန်းများပြန်လည်ဖွင့်လှစ်နိုင်သည် အထိနှင့်အမေရိကန်နိုင်ငံအားအောင် မြင်မှုပြန်လည်ရရှိသည်အထိမရပ်မနား ကြိုးပမ်းရန်ကတိပြုပါကြောင်း - ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး Mr Geithner ကယနေ့အချိန်တွင်ပြဿနာများစွာရှိနေ သေးသော်လည်း နိုင်ငံ၏စီးပွားရေး သည်လွန်ခဲ့သည့်တစ်နှစ်ခန့်အချိန်ကထက် အခြေအနေပိုမိုကောင်းမွန်လာပြီဖြစ် ကြောင်း- Stimulus Package ကိုလည်းအ မြန်ဆုံးပြီးဆုံးစေမည်ဖြစ်ပြီး၊ယင်း Fund မှကျန်ရှိငွေများစွာကို နိုင်ငံ၏အေ<ကး များပေးဆပ်ခြင်းနှင့်ဘတ်ဂျက်အလိုပြ တန်ဖိုးတို့ကိုဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်ကြောင်းစီးပွားရေး အသင့်အတင့် ဦးမော့လာမှုများ- လော့စ်အိန်ဂျလီမြို့ရှိကယ်လီဖိုး နီးယားတက္ကသိုလ်၏ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်အရ၊ အမေရိကန် နိုင်ငံ၏စီးပွားရေး သည်အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းမြင့်မားစွာဖြင့် အသင့်အတင့်ဦးမော့မှုလမ်းကြောင်းပေါ် သို့ရောက်ရှိလာပြီဖြစ်ကြောင်း- ယခင်က ''စုဆောင်းမှုနည်းပြီး သွင်းကုန်ဦးစားပေး" အလေ့အကျင့်မှယခု "ပို့ကုန်ဦးစားပေး၊ စုဆောင်းမှုများ" သည့် အလေ့အကျင့်သို့ပြောင်းလဲကျင့်သုံးခြင်း ကြောင့်လည်းကောင်း၊" ပို့ကုန်အားပေး လျက် စားသုံးမှုလျှော့ချ" သည့်အလေ့ အကျင့်သို့ပြောင်းလဲကျင့်သုံးကာစဖြစ် ၍လည်းကောင်း၊ဖွံ့ဖြိုးမှုနှေးကွေးနေရ ခြင်းဖြစ်ကြောင်း- ယင်းအချက်ကြောင့် ယခင်ကသုံး စွဲမှုတိုးနှုန်းသည် ၃-၃.၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိခဲ့သော်လည်း ယခုအချိန်တွင် ၂ ရာခိုင် နှုန်းသာရှိကြောင်း- ကယ်လီ ဖိုးနီးယား တက္ကသိုလ်က "Lost and Found" အမည်ဖြင့် အစီရင်ခံစာအရ၊ ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး ပျက်ကပ်ကြောင့် စစ်ပြီးစအချိန်တွင် စတော့ဈေးနှုန်းများ၊ အိမ်ရာဈေးနှုန်းများ၊ အလုပ်လက်မဲ့များ စံချိန်တင်ခဲ့ရာမှ၊ ယခုဆယ်စုနှစ်များ ကုန်လွန်ပြီးနောက် အလုပ်လက်မဲ့သည် နှစ်ဆ ဖြစ်နေသည်ကိုတွေ့ရပြီး၊လယ်ယာထွက် ပစ္စည်းမဟုတ်သည့် Payroll တွင်လုပ်သား အရေအတွက်သည်လွန်ခဲ့သည့် ၁၀ နှစ်ကျော်ကထက်၊ ၅ သိန်းလျှော့ နည်းသွားခဲ့ကြောင်း- ယခုစီးပွားရေးအကျပ်အတည်း မတိုင်မီက၊ ရောင်းဝယ်ရေး၊ ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်း၊ သုတေ သနနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းများစွာတို့သည် အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်ကုန်၍ ယခုအချိန်တွင် ယင်းလုပ်ငန်း များသည်အားနည်းလျက်ရှိကြောင်း- အချို့ကုမ္ပဏီများသည် စီးပွားရေး ဦးမော့လာမှု သေချာမှုကိုစောင့်ဆိုင်းနေကြပြီး၊ အချို့ ကုမ္ပဏီများ သည် ၂၀၀၇ ဒီ ဇင်ဘာလပြီးနောက် ပထမဆုံးအကြိမ် အဖြစ် ယာယ ီအလုပ်သမားများကို စတင်ခန့်အပ်နေကြပြီ ဖြစ်ကြောင်း။- John deere, Caterpillar ကုမ္ပဏီ တို့သည်အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်သွားသည့်စက် ရုံလုပ်သားများကို ပြန်လည်ခေါ်ယူခြင်း၊ Las Vegas မြို့ရှိ Casino Hotel Condo Complex အတွက်လုပ်သား ၁၂၀၀၀ ပြန်လည်ဌားရမ်းခြင်း၊Gray & Co တို့မှလုပ်သား ၅၇၅၂၀ ခေါ်ယူရန် ကြေညာခြင်းတို့ စတင်နေပြီဖြစ်ကြောင်း- စားသုံးသူများသည် ယခင်သုံးစွဲခဲ့ သည့်ဝင်ငွေအတိုင်းရရှိရန်မသေချာတော့ ၍စုဆောင်းရန် ဦးတည်လာကြကြောင်း၊ သို့ဖြစ်၍ဦးမော့မှုကိုသုံးစွဲမှုဖြင့်တိုင်းတာ၍ မရတော့ကြောင်း- ၂၀၁၁ သို့ရောက်ရှိပါက အလုပ် ရရှိမှုသည်လုပ်သားတိုးနှုန်းထက်လျင်မြန် စွာ ၁.၇ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမည်ဟုခန့်မှန်း ထားသော်လည်း၊အလုပ်လက်မဲ့အားလုံး ကိုအလုပ်ပြန်လည်ရရှိစေသည်အထိစီး ပွားရေးအခြေအနေသည်ပြည့်မီဦးမည် မဟုတ်ကြောင်း၊၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင်အလုပ် လက်မဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်နှင့်၂၀၁၂ အထိ အလုပ်လက်မဲ့များ ရှိနေဦးမည်ဖြစ်ကြောင်း- GDP သည် ၂၀၁၀ တွင် ၂ ရာခိုင်နှုန်း၊၂၀၁၁ တွင် ၃ ရာခိုင်နှုန်း နှင့်တစ်ဦးချင်း အမှန်ဝင်ငွေတိုးနှုန်းသည် ၂၀၁၀ တွင် ဝ.၄ ရာခိုင်နှုန်းဖြင့်စတင် ရရှိလျက် ၂၀၁၁ တွင် ၂.၈ ရာခိုင်နှုန်း ရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားပါသည်။ဒေါ်ဝင်း
ကမ္ဘာပေါ်မှာအသုံးပြုနေ တဲ့ လူစီးကားနဲ့ ကုန်တင်ကားစုစုပေါင်း စီးရေဟာ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် တုန်းက သန်း ၂၈၀ ခန့်သာရှိခဲ့ရာမှာ ယခုအခါ သန်း ၁၀၀၀ ကျော်အထိ၊ နှစ်ပေါင်း၃၀ကျော် အတွင်း ၄ ဆကျော်အထိ တိုးမြင့်လာ ခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ တည်းမှာပဲ အသုံးပြုနေတဲ့ မော်တော် ကားစီးရေပေါင်းဟာ ၁၃၇ သန်းရှိတဲ့ အတွက် ကမ္ဘာ့စုစုပေါင်းရဲ့ ၁၄ ရာခိုင် နှုန်းရှိပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေနဲ့ ပြည်ပကနေ ဝယ်ယူတင်သွင်းနေရတဲ့ ရေနံ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကို သယ်ယူပို့ ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းမှာ သုံးစွဲနေရပါ တယ်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်တွေ မှာလည်း ပုဂ္ဂလိကသုံး မော်တော်ကား အရေအတွက်က ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ပါဝင်နေပါတယ်။ ဒါကြောင့် လက်ရှိအမေရိကန်နိုင်ငံ စွမ်းအင်ဝန်ကြီး စတီဗင်ချူးက "ပြည်ပ ရေနံတွေအပေါ် မှီခိုနေရတာကို တိုက်ရိုက်လျှော့ချနိုင်တဲ့ နည်းလမ်း ကတော့ ရှင်းရှင်းလေးပါ။ အဲဒီရေ နံတွေကိုလျှော့ပြီး သုံးစွဲကြဖို့ပဲဖြစ် ပါတယ်။ အရင်ဆုံး ကျွန်တော်တို့ မောင်းနှင်နေတဲ့ မော်တော်ကား တွေနဲ့ ကုန်တင်ကားတွေကစပြီး လျှော့ချဖို့ လိုပါတယ်"လို့ ပြော ကြားပါတယ်။ သူက ဆက်လက်ပြီး အမေရိကန်လူမျိုးတွေအနေနဲ့ စွမ်းအင် လွတ်လပ်ရေး (energy independence) အတွက် လောင်စာဆီသက် သာတဲ့ကားတွေကို ရွေးချယ်ဝယ်ယူကြ ဖို့၊ အများသုံးဘတ်စ်ကားတွေစီးကြဖို့၊ ဒါမှဟုတ် မော်တော်ကားတွေကို စုပေါင်းပိုင်ဆိုင်ပြီး ခွဲဝေသုံးစွဲတဲ့စနစ် (carpoolူ) ကို ကျင့်သုံးကြဖို့လိုတယ်" လို့ ထောက်ပြ ပါတယ်။ ရေရှည်မှာစွမ်း အင်လွတ်လပ်ရေးရတယ်ဆိုတာ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့ သူတို့ မောင်းနှင်နေတဲ့ လူစီးကားနဲ့ ကုန်တင် ကားတွေအတွက် ပြည်ပ(အထူးသဖြင့် အာရပ် နိုင်ငံတွေ)က ဝယ်ယူနေတဲ့ရေနံ တွေကို မမှီခို၊ အသုံးမပြုတော့ဘဲ အမေရိကန်နိုင်ငံလုပ် လောင်စာဆီတွေ နဲ့ ဘက်ထရီတွေကိုအစားထိုးအသုံးပြု ခြင်းပဲဖြစ်တယ်"လို့ သူကဆိုပါတယ်။ လောင်စာစွမ်းအင်လွတ်လပ်ရေးအတွက် ပထမအဆင့်အနေနဲ့ ပို့ဆောင်ရေးလုပ် ငန်းမှာရှိတဲ့ မော်တော်ကား ၃၀ ရာခိုင် နှုန်းလောက်ကို အင်ဂျင်ပြောင်းကာ ဇီ၀ လောင်စာဆီတွေနဲ့ အစားထိုးအသုံးပြု ံပြီး တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ လျှပ်စစ်ဓာတ် အားနဲ့ မောင်းနှင်နိုင်တဲ့ ကားတွေကို အသုံးပြုသွားဖို့လိုတယ်လို့ ညွှန်ပြသွား ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ဖေဖော်ဝါရီ လလောက်ကတည်းက သမ္မတအို ဘားမားအစိုးရဟာ အမေရိကန်စီး ပွားရေး ပြန်လည်နာလန်ထူရေးနဲ့ ပြန်လည်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဥပဒေအရ မော်တော်ကားတွေမှာ အသုံးပြုနိုင်တဲ့ အလွန်တိုးတက်ကောင်းမွန်တဲ့ဘက် ထရီတွေတီထွင် ထုတ်လုပ်ဖို့ အမေရိ ကန်ဒေါ်လာ ၂ ဘီလျံ အကူအညီ ထုတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံရဲ့ လောင်စာစွမ်းအင် လွတ်လပ်ရေးအတွက် ၂၀၁၅ ခုနှစ် ရောက်ရင် အမေရိကန်လုပ် လျှပ်စစ် ကားတစ်သန်းကို လမ်းတွေပေါ်မှာ မောင်းနှင်နိုင်အောင်ရည်ရွယ်ပြီး ထောက်ပံ့ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ မော်တော်ကား ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေအဖို့ ဓာတ်ဆီ၊ ဒီဇာယ် ဆီလောင်စာသုံး အင်ဂျင်တွေ အစား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားသုံးအင်ဂျင်တွေကို ပြောင်းလဲအသုံးပြုရတာဟာ တော်လှန် ပြောင်းလဲမှုကြီးတစ်ရပ်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ယခုအခါ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ အကြီးဆုံး မော်တော်ကား ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီသုံး ခုဖြစ်တဲ့ General Motors, Ford နဲ့ Chrysler တို့ဟာ လာမယ့် နှစ်အတွင်း မိမိတို့တီထွင်ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ လျှပ်စစ် ကားအမျိုးမျိုးကို ထုတ်လုပ်ပြသလာ စရာရှိနေပါတယ်။ General Motors ကုမ္ပဏီအနေနဲ့ မိမိတို့ရဲ့လျှပ်စစ်ကား Chevyvolt မှာအသုံးပြုမယ့် လီသီယမ် အိုင်းရင်းဘက်ထရီတွေကို ထုတ်လုပ်ဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ်။ Fordကုမ္ပဏီက တော့ မိမိရဲ့လျှပ်စစ်ဓာတ်အားနဲ့ လောင်စာဆီဖက်စပ်ကားဖြစ်တဲ့ Escape ကိုထုတ်လုပ်ရောင်းချရာမှာ စီးရေတစ်သိန်းကျော် ရောင်းချခဲ့ပြီးဖြစ် တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ယခုအခါ လျှပ်စစ်ကားအမျိုးမျိုးထုတ်လုပ်သွားဖို့ စီစဉ်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ သမ္မတအိုဘားမားကိုယ် တိုင် မော်တော်ကား ထုတ်လုပ်တဲ့ကုမ္ပ ဏီတွေကို တွေ့ဆုံ ပြောကြား ရာမှာ ''အမေရိကန်နိုင်ငံအတွင်း လျှပ်စစ်ကား ထုတ်လုပ်တဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်းသစ်ကြီးတွေ တည်ထောင် နေတာကို ကျွန်တော် တို့အစိုးရအနေနဲ့ အလွန်အရေးကြီးတဲ့ လုပ်ငန်းလို့ မှတ်ယူပြီး အလေးအနက် ထားရှိကြောင်း သိရှိစေလိုပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ဟာ လျှပ်စစ်ကားစက်မှု လုပ်ငန်းကြီးတွေကို အားပေးကူညီရုံ သက်သက်မဟုတ်ဘဲ အဲဒီမျိုးဆက်သစ် မော်တော်ကား တွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နည်း ပညာရပ်မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံက ဦးဆောင်နိုင်အောင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ နေခြင်း ဖြစ်တယ်''လို့ ပြောကြားသွားခဲ့ပါတယ်။ ယခုအခါ အမေရိကန်နိုင် ငံမှာ မော်တော်ကားအဓိကထုတ် လုပ်နေတဲ့ မစ်ဂျီကန်ပြည်နယ်ရှိ မော်တော်ကားထုတ်လုပ်ရေး သုတေ သနနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဌာနပေါင်း ၃၃၀ မှာ လျှပ်စစ်ကား အင်ဂျင်ထုတ် လုပ်ရေးနည်းပညာကို သုတေသနပြု ဖော်ထုတ်နေကြတယ်လို့ သိရပါ တယ်။ ပိုမိုအစွမ်းထက်တဲ့ လီသီယမ် အိုင်းရင်း ဘက်ထရီတွေ ထုတ်လုပ် လာနိုင်ရင် မော်တော်ကားဈေးကွက် ကြီးဟာ လုံးဝပြောင်းလဲသွားစရာ ရှိနေကြောင်းပါခင်ဗျား။Ref: '' Pulling The Plug On Oil " By Steven Chu (Newsweek)မောင်ပုဆိုးကြမ်း
အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့အကြား ဘက်စုံစီးပွားဖက်ဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ်(Agreement on Comprehensive Economic Partnership among Member States of the Association of Southeast Asian Nations and Japan-AJCEP Agreement) AJCEP သဘောတူစာချုပ်ကို အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံ တို့မှ သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးများသည် ၂၀၀၈ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဧပြီလအတွင်း တွင် မိမိ တို့နိုင်ငံအသီးသီး၏မြို့တော် များ၌ လှည့်လည်၍လတ်မှတ်ရေးထိုး ခဲ့ကြပါသည်။ ယင်းသဘောတူစာချုပ် အရ အာဆီယံနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့သည် လွတ် လပ်သောကုန်သွယ်ရေးဒေသ တည်ထောင်ရမည်ဖြစ်ပြီး စာချုပ်တွင် ကုန်စည်ကုန်သွယ်ရေး (Trade in Goods)ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း များ အသေးစိတ်ပါရှိပြီး ဝန်ဆောင်မှု ကုန်သွယ်ရေး (Trade in Services) နှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု (Investment) တို့ကို ဆက်လက်ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမည်ဖြစ် ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ အထက်ပါ AJCEP သဘောတူစာချုပ်မတိုင်မီ ဂျပန်နိုင်ငံသည် အခြားဆွေးနွေးဖက် နိုင်ငံများဖြစ်သော တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံ၊၊ ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ၊ သြစတြေးလျနိုင်ငံ၊ နယူးဇီလန်နိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့နှင့် မတူဘဲ မြန်မာနိုင်ငံ၊ လာအိုနိုင်ငံ၊ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ တို့မှအပ ကျန်အာဆီယံ ၇ နိုင်ငံနှင့် တစ်နိုင်ငံချင်း ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပြီး နှစ် နိုင်ငံ ဘက်စုံစီးပွားဖက်သဘောတူ စာချုပ် (Bilateral Comprehensive Economic Partnership Agreements) များ ချုပ်ဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အာဆီယံ ဒေသကို အခြား ဆွေးနွေးဖက်နိုင်ငံ များထက် ပိုမိုအခွင့်အရေးရယူနိုင်သည့် စီးပွားရေးမဟာ ဗျူဟာတစ်ရပ်ဖြစ် ပါသည်။လယ်ယာကဏ္ဍ ဂျပန်နိုင်ငံသည် လယ်ယာ၊ သားငါး နှင့် သစ်တောကဏ္ဍကို အကာအကွယ် ပေးထားပြီး လွတ်လပ်သောကုန်သွယ် ရေးဒေသတည်ထောင်ရာ၌ ယင်း ကဏ္ဍဆိုင်ရာ ထုတ်ကုန်ပစ္စည်း အများစုကို အရေးကြီးနှင့် အလွန်အရေး ကြီးကုန် ပစ္စည်းများအဖြစ် သတ်မှတ် လျက်FTA မှ ဖယ်ထုတ်ထားပါသည်။ အထူးသဖြင့် ဆန်ကို HS. 4 digit တစ်ခု လုံးဖယ်ထုတ်ထားကြောင်း တွေ့ရပါ သည်။ဂျပန်နိုင်ငံ အကောက်ခွန်အခွင့်အရေးပေး ခြင်းမှ ကင်းလွတ်သည့် အကောက်ခွန် လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သောHS. 10:06 အောက်ရှိ အကောက်ခွန် လိုင်းအားလုံးကို ထည့်သွင်းထားပါ သည်။အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ မလေးရှားနိုင်ငံနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ အကောက်ခွန်အခွင့်အရေးပေး ခြင်းမှကင်းလွတ်သည့် အကောက်ခွန် လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့်ပတ်သက်သောHS. 10:06 အောက်ရှိ အကောက်ခွန် လိုင်းအားလုံးကို ထည့်သွင်းထားပါ သည်။ထိုင်းနိုင်ငံ အကောက်ခွန်အခွင့်အရေးပေး ခြင်းမှ ကင်းလွတ်သည့်အကောက်ခွန် လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော HS. 10:06 အောက်ရှိ အကောက်ခွန် လိုင်းအားလုံးကို ထည့်သွင်းထားပါ သည်။ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ အကောက်ခွန်နှုန်းလျှော့ချဖယ် ရှားပေးသည့် အကောက်ခွန် လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော HS. 10:06 အောက်ရှိ အကောက်ခွန်လိုင်းအားလုံး ထည့်သွင်းထားပါသည်။ ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော အကောက်ခွန်လိုင်း အားလုံး၏ အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း အသီးသီးမှာ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းစီဖြစ်ပါ သည်။ ယင်းအကောက်ခွန်နှုန်း ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းစီကို (၁၆)ကြိမ်ခွဲ၍ နှစ်စဉ် အညီအမျှလျှော့ ချပြီးနောက်ဆုံး သုညရာခိုင်နှုန်း (ဝ%) ကို ရောက်ရှိ မည်ဖြစ်ပါသည်။လာအိုနိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အကောက်ခွန်နှုန်းလျှော့ချခြင်း မပြုဘဲ အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း အတိုင်း ဆက်လက် ကောက်ခံစည်း ကြပ်မည့် အကောက်ခွန်လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့်ပတ်သက်သောအကောက်ခွန် လိုင်းအားလုံးကို ထည့်သွင်းထားပါ သည်။ သို့ရာတွင် အခြေခံအကောက် ခွန်နှုန်းမှာ အလွန်နည်းပါသည်။ ၅ ရာ ခိုင်နှုန်းသာ ရှိကြောင်းတွေ့ရသည်။သုံးသပ်ချက် ဆန်သည် ဂျပန်နိုင်ငံအတွက် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ ဆန်ယဉ်ကျေးမှုပင်ရှိကြောင်း သိရပါသည်။ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်အတွေ့အကြုံအရ စားနပ် ရိက္ခာလုံခြုံရေးနှင့် ဖူလုံရေးအတွက် လယ်သမားများကိုအထောက်အပံ့အကူ အညီများပေး၍ စနစ်တကျဆောင်ရွက် ခဲ့ရာ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များမှစ၍ ဆန်ကို ပြည်တွင်းဖူလုံရုံသာမက ပိုလျှံသည့် ဆန်များကို စားနပ်ရိက္ခာ အကူအညီ (Food Aid) အဖြစ် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသို့ ကူညီထောက်ပံ့နိုင်သည် အထိပင် ထုတ် လုပ်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ သို့ရာတွင် ၁၉၈၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၄ ခုနှစ်အထိ ကျင်းပခဲ့ သော ဥရုဂွေးရောင်း ကုန်သွယ်ရေး စေ့စပ်ဆွေးနွေးပွဲ (Uruguay Round Trade Negotiaion)၏ ရလဒ်အဖြစ် လယ်ယာကဏ္ဍအထောက်အပံ့များကို လျှော့ချရပြီး ပြည်တွင်းဆန်ဈေးကွက် ကိုလည်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖွင့်ပေးခဲ့ ရပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်ပြည် ထောင်စု၊ သြစတြေးလျ နိုင်ငံနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းဆန်ဈေး ကွက်အချို့တို့ကို ရရှိလျက်ရှိကြပါ သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် အာဆီယံ-ဂျပန် FTA အရ ပြည်တွင်းဆန်ဈေးကွက်လုံး၀ ဖွင့်ပေးနိုင်ခြင်း မရှိပါ။ ထို့ကြောင့် အာဆီယံ-ဂျပန် FTAသည် ဆန် ရောင်းဝယ်မှုမပါ(မပါ)သော FTA ဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ မလေးရှားနိုင်ငံ နှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့သည် အာဆီယံ- ဂျပန်FTA မှ ဆန်ကိုဖယ်ထုတ်ထားပါ သည်။ FTA အစီအစဉ်အောက်မှ ဆန်နှင့်ပတ်သက်သော ကတိကဝတ် များကို Waiver တောင်းခံနိုင်ရန် အတွက် ဖယ်ထုတ်ထားခြင်း ဖြစ်ပါ သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ဆန်ကိုဂျပန် နိုင်ငံကဲ့သို့ အာဆီယံ-ဂျပန် FTA မှ ဖယ်ထုတ်ထားပါသည်။ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ (WTO) ၏ Agreement of Agricultural အရ ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ဆန် ရောင်းချနိုင်သဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လိုအင်ဆန္ဒအတိုင်း အာဆီယံ-ဂျပန်FTA မှ ဆန်ကို ဖယ်ထုတ်ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ Negotiating Strategyကို မှတ်သားသင့် ပါသည်။မောင်မောင်ရီ(ဘောဂဗေဒ)
အင်တာနက်ပေါ်စ ၁၉၉၅ ခုနှစ် ဝန်းကျင်အချိန်က ရောင်းဈေးနှုန်းများ ပွင့်လင်းမြင်သာ ဖြစ်လာစေပြီး၊ ကြားပွဲ စားအဆင့် လျော့နည်းသွားစေမှာဖြစ်၍ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းများနည်းတူ အင်တာနက် သည်လည်း လယ်ယာဈေးကွက်များကို ပိုမိုအကျိုးပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟု ဆိုခဲ့ကြ သည်။ လက်တွေ့အားဖြင့်လည်း ဆက် သွယ်ရေးနည်းပညာသစ်များက အမှန် တကယ်ပင် အထောက်အကူပြုခဲ့ ကြောင်း တွေ့ရသည်။ မေခရိုစီးပွားရေးလေ့လာချက်များ အရ အင်တာနက်နှင့်မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း တို့သည် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးအောင် မြှင့် တင်ပေးကြောင်း သိလာရသည်။ ဖွံ့ဖြိုး ပြီးနိုင်ငံများမှာထက် ဆက်သွယ်ရေး အခြေခံအဆောက်အဦများ ချို့တဲ့ နေသေးသည့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် အကျိုးသက်ရောက်မှု ပိုမိုကြီးမားသည်။ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းထက် အင်တာနက်၏ အကျိုး သက်ရောက်မှုက ပိုပြီးကြီးမား သည်ဟု ဆိုသည်။ ကမ္ဘာ့ဘဏ်က ၂၀၀၉ခုနှစ် တွင်ထုတ်ဝေသည့် စာတမ်းအရ မိုဘိုင်းလ် ဖုန်းသုံးစွဲမှု ၁၀ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်လာ ပါက နိုင်ငံသားတစ်ဦးကျဂျီဒီပီတွင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၌ ဝ.၈ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာပြီး၊ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် ဝ.၆ ရာခိုင်နှုန်းတိုးလာ ကြောင်းတွေ့ရသည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ အင်တာနက် အသုံးပြုနိုင်ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံသား တစ်ဦးချင်းဂျီဒီပီ တိုးတက်မှု ကို နှိုင်းယှဉ်ရာ၌ တယ်လီဖုန်း မှတစ်ဆင့် ချိတ်ဆက်အသုံးပြုနိုင်သည့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံတို့တွင် ၁.၁ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံတို့တွင် ဝ.၇၅ ရာခိုင်နှုန်းတိုး စေခဲ့ပြီး၊ လှိုင်းခွင်ကျယ်(broadband) ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာဖြင့်ချိတ်ဆက် အသုံးပြုနိုင်သည့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ၁.၄ရာခိုင်နှုန်း၊ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများတွင် ၁.၂ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်စေခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ နည်းပညာအသုံးချမှု ပျံ့နှံ့သွားခြင်း ကြောင့် ကုန်စည်အချို့၏ ရောင်းဈေး နှုန်းအပေါ် တိုက်ရိုက် အကျိုးသက် ရောက်မှုရှိခဲ့ကြောင်း မေခရို စီးပွားရေး ဆိုင်ရာအချက်အလက်များဖြင့် သုတေသီ တို့က ဆန်းစစ်တင်ပြခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယ နိုင်ငံတောင်ပိုင်း ကေရာလာကမ်းရိုး တန်းတွင် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း တိုးချဲ့အသုံးပြု လာနိုင်ခြင်းကြောင့် ၁၉၉၇ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၁ ခုနှစ်အကြားတွင် ဈေးကွက် ဝယ်လိုအားထက်ပို၍ မဖမ်းဆီးကြ သဖြင့် ငါးများလေလွင့် ပျက်စီးမှုမရှိ တော့ဘဲ စားသုံးသူများအတွက် လက် လီငါးဈေး ၄ ရာခိုင်နှုန်း သက်သာသွား စေပြီး၊ ရေလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူတို့တွင် အကျိုး အမြတ် ၈ ရာခိုင်နှုန်း ပိုရလာ ကြောင်းတွေ့ရ သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၆ခုနှစ်အတွင်း အာဖရိက အနောက်မြောက် ပိုင်းရှိ နိုက်ဂါနိုင်ငံ တွင်လေ့လာချက်အရ မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း အသုံးပြုလာနိုင်သဖြင့် ဈေးကွက်များ အကြား ကောက် ပဲသီးနှံဈေးပြောင်းလဲ မှုသည် အနည်းဆုံး ၆.၄ ရာခိုင်နှုန်း လျော့နည်းသွားပြီး၊ လွှဲပြောင်းရောင်း ချစရိတ် သက်သာသွားသဖြင့် စားသုံး သူလက်လီ ရောင်းဈေး လျော့ကျခဲ့ သည်။ ထို့ပြင် ကုန်သည်များတွင်လည်း အကျိုးအမြတ်ပိုရလာကြောင်း တွေ့ရ သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း၊ မဒြာပရာ ဒက်ရှ်ပြည်နယ်ကျေးရွာများတွင် သီးနှံ ဈေးနှုန်း သတင်း အချက်အလက်များ ဖြန့်ဝေပေးရန်အတွက် အင်တာနက်ရုံ ကလေးများ တဖြည်းဖြည်း တိုးချဲ့ဖွင့်လှစ် ပေးခြင်းဖြင့် ပဲပုပ်ဈေးကွက်အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုကိုလည်း ကမ္ဘာ့ ဘဏ်က လေ့လာခဲ့သည်။ ဒေသခံ တောင်သူလယ်သမားများက မိမိတို့ စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်သည့် ပဲပုပ်စေ့များကို အစိုးရကြီးကြပ်မှုအရ ဖွင့်လှစ်ထားသော ကုန်စည်ဒိုင်များတွင် လက္ကားပွဲစား များသို့ ဈေးပြိုင်စနစ်ဖြင့် ရောင်းချ ကြသည်။ ဝယ်သူများ၏ ဈေးကစားမှုကြောင့် တောင်သူများ မနစ်နာရစေရန် ယင်းစနစ်ဖြင့် ရောင်းချစေခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ကုန်စည်ဒိုင် များတွင် ကုန်သည်အနည်းငယ်သာ ရှိနေသဖြင့် ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးကို အမှန်အတိုင်း အသိမပေးဘဲ ထားကာ ပေါက်ဈေးထက်လျှော့၍ ကုန်သည်ချင်း ဈေးညှိဝယ်ယူကြခြင်းဖြင့် အမြတ်ပိုရ အောင်လုပ်နိုင်နေဆဲဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယတွင် ပဲပုပ်စေ့အများဆုံး ဝယ်ယူနေသည့် ITCကုမ္ပဏီက ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ် အောက်တို ဘာလမှ စတင်ကာ ကျေးရွာများတွင် အင်တာနက်ရုံကလေး များ ထူထောင်ပေးခြင်းဖြင့် ကုန်စည် ဒိုင်ပေါင်း ၆၀ သို့ အနိမ့်ဆုံးနှင့် အမြင့် ဆုံးပေါက်ဈေးကို တစ်နေ့တစ်ကြိမ် ဖြန့်ဝေပေးသည်။ ထို့ပြင် စိုက်ပျိုးရေး နှင့်မိုးလေဝသခန့်မှန်းချက်သတင်းများ ကိုပါ အင်တာနက်မှ တစ်ဆင့် အသိပေးသည်။ ကုမ္ပဏီကအဝယ်စခန်း ၄၅ ခု ဖွင့်ကာ တောင်သူများထံမှ တိုက်ရိုက် ဝယ်ယူသည်။ ထိုသို့စီစဉ်နိုင်ခြင်းကြောင့် ယခင်ကုန်စည်ဒိုင်များတွင် ရောင်းဈေး ထက်ပျမ်းမျှ ၁.၇%ပိုပြီးရစေသဖြင့် တောင်သူများတွင် အကျိုးအမြတ် ၃၃% တိုးလာပြီး၊ အင်တာနက် ရုံကလေးများ ဖွင့်လှစ်ပေးထားသည့်နယ်မြေများတွင် ပဲပုပ်စိုက်ပျိုးမှု ၁၉%တိုးလာကြောင်း တွေ့ရသည်။ ITC ကုမ္ပဏီတွင်လည်း ကုန်ဝယ်စရိတ်လျော့နည်းသွားသဖြင့် အင်တာနက်ရုံ တည်ထောင်ပေးခဲ့ရကျိုး နပ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ အင်တာနက်သည် မိုဘိုင်းလ်ဖုန်း ကဲ့သို့ပင် လယ်ယာထွက်ကုန်ဈေး ကွက်များ ထိရောက် အောင်မြင်ရေးကို အထောက်အကူပြုနိုင်သော်လည်း မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းကို ဆင်းရဲသော တောင်သူ လယ်သမားများပင် ဝယ်ယူအသုံးပြုနိုင် သည့်အပြင် အင်တာနက်အသုံးပြု တတ်ရန်အတွက် လိုအပ်သလောက် စာများများတတ်ရန် မလိုချေ။ သို့သော် လည်း ရေရှည်တွင်မူ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရန်အတွက် အင်တာနက်က ပိုမိုအကျိုးပြုနိုင်မည်ဖြစ်သည်ဟု သုတေ သီတို့က အဆိုပြုသည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံးဒေသများအထိ အင်တာနက်သုံးစွဲမှု ပျံ့နှံ့ရောက် ရှိစေရန်အတွက်မူ ICT ကုမ္ပဏီက စီစဉ်ပေးသကဲ့သို့ ရေရှည်ရှင်သန်နိုင် မည့် လုပ်ငန်းမိုဒယ်လ်တစ်ခု ပေါ် ထွက်လာသည့်အပေါ်တွင် မူတည်နေ မည်ဖြစ်ပေသည်။Ref; The Economist.ဦးဟန်ထွန်း(အခွန်)
တရုတ်ပြည်၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုး မှုသည် ပို့ကုန်အပေါ်အမှီပြုလွန်းနေ ခြင်းကြောင့် စီးပွားရေး မတည်မငြိမ် ဖြစ်မှာ အလွန်စိုးရိမ်ရကြောင်း တရုတ်ပြည် အမျိုးသားပြည်သူ့ ကွန်ဂရက်တွင် ဝန်ကြီးချုပ်က သတိပေးခဲ့ဖူးသည်။ သို့သော်လည်း "ကမ္ဘာ့ပို့ကုန်ရောင်းချမှု တွင် အချိုးအဆ ပိုမိုပါဝင် လာစေရန် တရုတ်နိုင်ငံပို့ကုန်များကို ဆက်လက် တိုးမြှင့်ရောင်းချသွားမည်"ဟု ကုန်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ ဒုတိယဝန်ကြီးက ဒီဇင်ဘာ နောက်ဆုံးပတ်အတွင်းမှာ ကြေညာ ချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ကိန်းဂဏန်း များအရလည်း တရုတ်ပို့ကုန်ရောင်းချမှု ပမာဏသည် ၁၃ လဆက်တိုက် ကျဆင်းလာခဲ့ရာမှ ယမန်နှစ်က ပမာဏထက် ပိုမိုမြင့်တက်လာကြောင်း တွေ့ရသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တစ်နှစ်လုံး တွင် ပို့ကုန် အရောင်း ၁၇%ခန့် ကျ ဆင်းခဲ့သည်ဆိုသော်လည်း အခြားနိုင်ငံ များတွင် ပို့ကုန်အရောင်း ကျဆင်းမှု ထက် နည်းနေသေးသည်။ ၁၉၉၉ခုနှစ် က တရုတ်ပို့ကုန်သည် ကမ္ဘာပို့ကုန် ပမာဏတွင် ၃ %သာရှိခဲ့ရာမှ ယခု ၁၀%အထိ ခုန်တက်လာပြီး၊ ဂျာမနီ နိုင်ငံကိုကျော်တက်ကာ ကမ္ဘာတွင် ပို့ ကုန်အများဆုံး တင်ပို့သည့်နိုင်ငံအဆင့် သို့ ရောက်နေပေပြီ။ အမေရိကန် ဈေးကွက်သို့ တရုတ် ကုန်ပစ္စည်း တင်သွင်းမှုသည် ၂၀၀၈ ခုနှစ် ပထမဆယ်လအတွင်းကထက် ၂၀၀၉ခုနှစ် အလားတူကာလ အတွင်း ၁၅%ကျဆင်းခဲ့သော်လည်း၊ ကျန် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများမှ အမေရိကသို့ သွင်း ကုန်ပမာဏမှာ ထိုကာလအတွင်း ၃၃%အထိပင် လျော့ကျခဲ့သည်။ သို့ ဖြစ်ရာ အမေရိကန်နိုင်ငံဈေးကွက်တွင် တရုတ်ပို့ကုန်၏ ဈေးကွက်ဝေစုသည် ၁၉% အထိ အများဆုံးစံချိန်သို့ ရောက် သွားခဲ့သည်။ တရုတ်နှင့် ကုန်သွယ်ရာ ၌ အမေရိကန်ဘက်တွင် ကုန်သွယ်မှု အရှုံးလျော့ကျလာပြီ ဆိုသော်လည်း ၂၀၀၈ ခုနှစ်က အမေရိက၏ စုစုပေါင်း ကုန်သွယ်မှု အရှုံးပမာဏတွင် တရုတ်နိုင်ငံသို့အရှုံးမှာ သုံးပုံတစ်ပုံပင် မပြည့်ခဲ့သော်လည်း ယခု ထက်ဝက် အထိ ရောက်လာသည်။ တရုတ်မှတင်သွင်းသည့် သံမဏိ ပိုက်များအပေါ် သွင်းကုန်ခွန်သစ် တိုး မြှင့်ကောက်ခံရန် အမေရိကန် ကုန် သွယ်ရေးကော်မရှင်က ဒီဇင်ဘာ ၃၀ ရက် နေ့တွင် အတည်ပြုခဲ့ရာ တရုတ်နှင့် ပတ်သက်သမျှ သွင်းကုန်ကန့်သတ်မှု တွင် အကြီးမားဆုံးပြဿနာဖြစ်လာ သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂကလည်း တရုတ်မှ တင်သွင်းသည့် ဖိနပ်များအပေါ် ဈေး ကွက်လုယက်မှု ဟန့်တားသည့်သွင်း ကုန်ခွန် (anti-dumping duties) ကောက်ခံမှုကို နောက်ထပ် ၁၅ လ တိုးမြှင့်ကြောင်း ဒီဇင်ဘာလ ၂၂ ရက် နေ့က ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံက ပိုကုန်ဈေးကွက် ဝေစု ပိုရလာခြင်းမှာ တရုတ်အစိုးရက ယွမ်ငွေတန်ဖိုးကို နှိမ့်ထားခြင်း ကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု နိုင်ငံခြားသားများ က ယခင်စွပ်စွဲနေကျအတိုင်း ဝေဖန် သုံးသပ်နေကြသော်လည်း ကမ္ဘာ့စီးပွား ရေးတုံ့နှေးနေစဉ်မှာ တရုတ်ပို့ကုန်များ အသာစီး ရနေခြင်းတွင် အခြားအကြောင်း များလည်း ရှိနေသည်။ စားသုံးသူများ တွင် ဝင်ငွေနည်းပါး လာခြင်းကြောင့် ဈေးချိုသည့်တရုတ်ပစ္စည်းကို အသုံး များလာခြင်းနှင့် ၂၀၀၉ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ လက အထည်အလိပ်သွင်းကုန် ခွဲ တမ်းကန့်သတ်ချက်ကို အမေရိကန်က ရုပ်သိမ်း လိုက်ခြင်းကြောင့် တရုတ် အဝတ်အထည်များ ဈေးကွက်ဝေစု ပိုရလာခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာငွေကြေး ရန်ပုံငွေအဖွဲ့(IMF)၏ ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ထုတ်ဝေသည့်စာတမ်းတွင် ပို့ကုန် ရောင်းချမှုအပေါ် အမှီပြုနေသည့် တရုတ်ပြည်သည် ဂျီဒီပီတိုးတက်မှုကို ၈%ရောက်အောင် ဆက်လက်ထိန်း သိမ်းထားမည်ဆိုက ၂၀၂၀ပြည့်နှစ်တွင် တရုတ်ပို့ကုန်သည် ကမ္ဘာ့ဈေးကွက် ဝေစု၏ ၁၇%သို့ ရောက်လာလိမ့် မည်ဟု တွက်ချက်ခန့်မှန်းထားသည်။ တရုတ်ပို့ကုန်လွှမ်းမိုးလာမှုအပေါ် မကျေနပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။ "တရုတ်ပြည်သည် ပို့ကုန်ရောင်းချရေး ကို အားပေးရန်အတွက် ယွမ်ငွေတန်ဖိုး ကို ဆက်ထိန်းထားဦးမည်ဆိုက စီးပွား ရေးအကျပ်ဆိုက်နေစဉ်မှာ အလွန် လိုအပ်နေသော ကမ္ဘာ့ဝယ်လိုအားကို တရုတ်တို့က အကုန်စုပ်ယူသွားလိမ့်မည်" ဟု ၂၀၀၈ခုနှစ်အတွက် နိုဘယ်ဆုရ ဘောဂဗေဒပညာရှင် ပေါလ်ကရူမင်က နယူးယောက်တိုင်းမ်သတင်းစာတွင် ရေးခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည်၏ ကုန်သည် ဝါဒကျင့်သုံးမှုကြောင့် ဓားစာခံဖြစ်ရ မည့်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ကာကွယ်ရေး ဆောင်ရွက်ရန် အခွင့် အရေးရှိရမည်ဟု သူကအဆိုပြုခဲ့သည်။ တရုတ် အစိုးရက သွင်းကုန် ပြန်လည်ဝယ်ယူတင်သွင်းမှု တိုးမြှင့်ခြင်း၊ ပြည်တွင်းစားသုံးမှု မြင့်တက်လာစေရန် အစိုးရအသုံးစရိတ်များ ပိုမိုကျခံသုံးစွဲ ခြင်းတို့ဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးမညီမျှမှုကို လျော့ပါးအောင် ဆောင်ရွက်နေသည် ဆိုသော်လည်း နိုင်ငံတကာမှ ကိုယ်ကျိုး စီးပွားကာကွယ်ရေး ဖိအားများကိုမူ လျော့ကျသွားစေနိုင်မှာ မဟုတ်ပေ။ ကမ္ဘာ့ ပို့ကုန်ဈေးကွက်တွင် တရုတ်ပို့ကုန်၏ ဝေစု ပိုမိုကြီးမားလာသည်နှင့်အမျှ လက်တုံ့ပြန်မှုများ ပိုမိုများပြားလာမည် ဖြစ်သည်။ ယွမ်ငွေတန်ဖိုးကို မြှင့်ပေး ရန်တောင်းဆိုမှုများလည်း ပိုမိုပြင်း ထန်လာဦးမည်ဖြစ်သည်။ သို့နှင့်ပင် ၂၀၁၀ပြည့်နှစ် နှစ်သစ်တွင် မကျေနပ်မှု အဟောင်းများနှင့် ထပ်မံတွေ့ကြုံ ရင်းဖြင့် ဓာတ်ပြားဟောင်းကိုပင် ဖွင့်ကြ လိမ့်ဦးမည်ဟု ဆိုပါသည်။Ref: The Economistဦးဟန်ထွန်း(အခွန်)
ဒီနှစ်၊ ဒီတစ်ခေါက်ခရီးထွက် ရာမှာ ၂၀၁၀ပြည့်နှစ်၊ဇန်နဝါရီ ၁ရက် နေ့ကစတင်တဲ့ တရုတ် အာဆီယံ ကုန် သွယ်မှုဇုန်ကို စိတ်ဝင်စားနေကြတာနဲ့ လာကြုံကြိုက်တယ်။ လေယာဉ်ပေါ် ဖတ်ရတဲ့ထိုင်း သတင်းစာတွေမှာ ဒီ အကြောင်းကို အတော်လေး စိတ်ဝင် စားကြတာတွေ တွေ့ရတယ်။သဘောတူ ညီချက်ဟာ အခုမှ အသက်ဝင်စဖြစ် ပေမယ့် ရိုက်ခတ်နိုင်တဲ့ ဂယက်က ခတ် သေးသေးမဟုတ်ပေဘူး။ အထူးသဖြင့် အငယ်စားနဲ့ အလတ်စားစီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ အပေါ်မှာ ဘယ်လိုဂယက် ရိုက်ခတ်နိုင်သလဲ၊ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ၂၀၁၅ရောက်မှ ကိုယ့်ဘက်က အခွန် လျှော့ရမှာဖြစ်တယ်။ ကိုယ့်ရှေ့က အခွန်လျှော့ထားတဲ့နိုင်ငံတွေ ဘယ်လို လုပ်နေကြ သလဲဆိုတာကနေ သင်ခန်းစာတွေ ယူနိုင်တယ်။ ပထမအချက်အနေနဲ့ ထိုင်း၊ တရုတ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ မလေးရှား၊ ဘရူနိုင်းနဲ့အင်ဒိုနီးရှား တို့က၊ ဒေသ အတွင်း ကုန်သွယ်ရာမှာပစ္စည်းအမယ် အားလုံးလိုလိုအပေါ်မှာ အခွန်လျှော့မှာ ဖြစ်လို့ ဈေးနှုန်း သက်သာစရာ အကြောင်းရှိတယ်။ ထိုင်းစားသုံးသူ တွေဟာ အိမ်သုံးပစ္စည်းတွေ ဖြစ်တဲ့ ရုပ်မြင်သံကြား၊ လေအေးပေးစက်၊ အဝတ်အထည်၊ စည်သွပ်ဘူးတွေ ဟင်း ရွက်ဆီတွေ ဈေးသက်သာတဲ့အကျိုး ကျေးဇူးကို ခံစားရမယ်။ တခြားနိုင်ငံက စားသုံးသူတွေလဲ ဈေးသက်သက် သာသာနဲ့ ပစ္စည်းတွေ သုံးစွဲခွင့်ရကြ မယ်။ ထိုင်းအငယ်စားနဲ့ အလတ်စား လုပ်ငန်းတွေ အနေနဲ့ ဒေသအတွင်း ပစ္စည်းတွေ ပိုရောင်းချနိုင်မယ့်အခွင့်အ လမ်းတွေရကြမယ်။ လာမယ့်နှစ်တွေ ဆိုရင် ဒေသတွင်းကုန် သွယ်မှုတိုးတက် လာမှာဖြစ်လို့ ၂၀၀၃ကနေ ၂၀၀၈ အတွင်းဒေါ်လာ ၅၉ ဒသမ ၆ ဘီလီယံ ကနေ ၁၉၂ ဒသမ ၅ ဘီလီယံအထိ ငါးနှစ်အတွင်း သုံးဆတက်ခဲ့တဲ့ အာဆီယံ တရုတ်ကုန်သွယ်မှုကို အရှိန်မြင့် အောင်လုပ်ပေးနိုင်တယ်။ ဒီလွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက် ကောင်းသလား၊ ဆိုးသလားဆိုတာက ကိုယ့်လုပ်ငန်း အပေါ်လဲ မူတည်နေတယ်။ ကိုယ့်လုပ် ငန်းရဲ့ မဟာဗျူဟာနဲ့ပုခုံးချင်းယှဉ်ပြိုင် နိုင်စွမ်း ဘယ်လောက်ရှိသလဲဆိုတဲ့ အပေါ်မူတည် တယ်။ ဥပမာ- ပြည်ပက ဝင်မပြိုင်နိုင်အောင် ကာကွယ်စောင့် ရှောက်မှုပေးထား တဲ့ပြည်တွင်းဈေး ကွက်ကိုပဲ အားကိုးပြုထားတယ်၊သူများ အလွယ်တကူလိုက်လုပ်လို့ရတဲ့ ပစ္စည်း တွေဖြစ်နေတယ်။ အမြတ်ကလဲခတ် ပါးပါးပဲ ရနေတယ်ဆိုရင် တရုတ်စက်ရုံ အကြီးကြီးတွေက စရိတ်သက်သက် သာသာ၊ လုပ်အားခ နည်းနည်းနဲ့ ထုတ်လုပ်ပြီး ဈေးသက်သာတဲ့ ကုန် ပစ္စည်းတွေ တစ်ပုံတခေါင်းကြီး ထုတ် လုပ်မှုရဲ့ ဒဏ်ကိုခံရနိုင်တယ်။ တကယ်လို့ကိုယ့်ကုမ္ပဏီက ဈေးကွက်ထဲမှာသူများနဲ့ မတူတဲ့ထုတ် ကုန်ကိုထုတ်လုပ်တယ်၊ အောင်မြင်တဲ့ ထုတ်ကုန်အသစ်တစ်ခုကို ထုတ်လုပ် တယ်ဆိုရင် အိမ်နီးနားချင်းဈေးကွက် တွေလို အရောင်းတိုးမြှင့်နိုင်ဖို့ အလား အလာရှိတယ်။ အိမ်နီး ချင်းနိုင်ငံတွေရဲ့ ဈေးကွက်အခြေအနေက ကိုယ့်နိုင်ငံ ဈေးကွက်နဲ့သိပ်ကွာလှတာ မဟုတ်ဘူး။တခြားအာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေနဲ့ တရုတ်ကနေ ဈေးသက်သာတဲ့ သွင်း အားစုတွေကုန်ကြမ်းတွေကို ရယူနိုင် မယ်ဆိုရင် ကိုယ့်လုပ်ငန်းလည်ပတ် စရိတ်သက်သာသွားနိုင်တယ်။ ထိုင်းစက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အဖွဲ့ချုပ်ကတော့ ပထမအဆင့်မှာ အကျိုးအများဆုံးရှိမယ့် လုပ်ငန်းတွေဟာ စိုက်ပျိုးရေး၊ ငါး၊ သစ်၊ ရော်ဘာ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းနဲ့ အီလက်ထရွန်းနစ် ပစ္စည်းတွေ ဖြစ်တယ်။ ထိခိုက်မယ့် လုပ်ငန်းတွေကတော့ သံနဲ့ သံမဏိ၊ စက်ပစ္စည်း၊ မော်တော်ယာဉ်နှင့်အစိတ် အပိုင်းများ၊ ချုပ်ထည်နဲ့အဝတ်အထည်၊ ပလတ်စတစ်နဲ့ပရိဘောဂ တို့ဖြစ်မယ်လို့ မှန်းတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ထုတ်လုပ်မှု စွမ်းအားကောင်းမွန်မှုဟာ အံ့မခန်းပါ။ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျတဲ့ နိုင်ငံကအငယ်စား နဲ့ အလတ်စား လုပ်ငန်းတွေကဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံက လုပ်ငန်းတွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ကြ တာမဟုတ်ဘူး။ အရင်းအနှီးလဲမရနိုင်၊ နည်းပညာလဲနောက်ကျ၊ တခြားနိုင်ငံ တွေက သတ်မှတ် ထားတဲ့ စံချိန်စံညွှန်း တွေကို ကောင်းကောင်းလဲမသိ၊ လိုက်လဲမလိုက်နာနိုင်။ ပြီးတော့လမ်း ပန်းဆက်သွယ်ရေး အခြေခံအဆောက် အအုံတွေ အားနည်းပြီး ဆက်သွယ်ရေး နည်းပညာလဲ ညံ့ဖျင်းလေတော့ ဒုက္ခ ရောက်ကြဖို့များတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံကတော့ တိုးတက် တဲ့နိုင်ငံတွေနဲ့ နောက်ကျတဲ့နိုင်ငံတွေ ကြား အလယ်အလတ် နေရာမှာရှိနေ တာဖြစ်လို့ပြိုင်ပွဲအသစ်နဲ့ကိုက်ညီ အောင် အလျင်အမြန်ပြောင်းလဲ လုပ် ဆောင်ရမှာပါ။ ဒီလိုလုပ်ဖို့ ပုဂ္ဂလိကနဲ့ ပြည်သူပိုင်ကဏ္ဍရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင် ရွက်မှုတွေ လိုအပ်ပါ တယ်။ လေ့ကျင့် ပျိုးထောင်ပေးတာတွေ၊ အထောက်အပံ့ ပေးတာ တွေလုပ်ပေးရပါမယ်။ လုပ် ငန်းအချင်းချင်းလဲ အချိတ်အဆက်တွေ လုပ်ကြရပါမယ်။ အခွန်လျှော့တာနဲ့ စပေမယ့် လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်ရေး သဘော တူညီချက်မှာစံချိန်စံညွှန်းတွေ တစ်ညီ တစ်ညွတ်တည်းဖြစ်ရေး၊ အခွန်မဟုတ် တခြားနည်းနဲ့လုပ်ထားတဲ့ အဟန့် အတားတွေ ဖယ်ရှားရေး၊ ဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ လွတ်လွတ်လပ်လပ် စီးဆင်းရေးဆိုတဲ့ ကိစ္စတွေကျန်နေပါ သေးတယ်။ ပြီးတော့ နောက်ဆိုရင်ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ သြစတြေးလျ၊ နယူး ဇီလန်နဲ့ အိန္ဒိယတို့ပါ ပါဝင်လာပြီး ကမ္ဘာ ပေါ်မှာ အကြီးဆုံးကုန်သွယ်ရေးအုပ်စု ကြီးဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။ ဘန်ကောက်ဘဏ်ရဲ့ အမှုဆောင် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌကတော့ ထိုင်းအ ငယ်စားနဲ့ အလတ်စား လုပ်ငန်းတွေဟာ နိုင်ငံစီးပွားရေးရဲ့ ကျောရိုးဖြစ်လို့လာ မယ့်စိန်ခေါ်မှုတွေအတွက် သေသေ ချာချာ ပြင်ဆင်ထားမယ်။ ထိထိရောက် ရောက်လဲပြိုင်ဆိုင်နိုင်မယ်လို့ တွက်ပါ တယ်။ သူတို့သာ သေသေချာချာ ပြင်ဆင်ထားမယ်ဆိုရင် ၂၀၁၀၊ ဇန်န ဝါရီလဟာ အခွင့်အလမ်း ကောင်းတွေရဲ့ အာရုဏ်ဦးလို့ မြင်ကြမှာပါလို့ဆိုထားတယ်။ (ဘန်ကောက်ပို့စ်) နေးရှင်း သတင်းစာမှာကတော့ ထိုင်းမော်တော် ယာဉ်လုပ်ငန်းဟာ ထိခိုက်မယ့် အလား အလာထက် အကျိုးရှိမယ့် အလား အလာက ပိုများတယ်လို့ ရေးထားတာ တွေ့ရပြန်တယ်။ ပညာရှင်တစ်ယောက် နဲ့တစ်ယောက် သဘောထားချင်း မတူကြပါဘူး။ နိုင်ငံစုံလုပ်ငန်းကြီးတွေ၊ ထိုင်းနဲ့ နိုင်ငံခြားကားပစ္စည်း ထုတ်လုပ် သူတွေဟာ သက်တမ်းအနှစ် ၄၀ ရှိ ထားပြီ၊တစ်နှစ်ကို ကားအစီး တစ်သန်း ထုတ်လုပ်နိုင်တယ်။ တစ်တန်ပစ်ကပ် ကားတွေ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှု နည်းစေမယ့်ကားတွေဟာ၊လုပ်ငန်းအရွယ်အစား ကြီး ကြီးမားမား၊ စရိတ်သက်သက်သာသာနဲ့ ထုတ်လုပ်နိုင်တာဖြစ်တဲ့အတွက် အများ ဆုံးအကျိုးရှိနိုင်တယ်လို့ တွက်ပြန်တယ်။ အခုအခွန်လွတ်စာရင်းမှာမော်တော်ကား (၁၁) မျိုးပါဝင်တယ်။ တိုယိုတာ၊ပရိုတွန် (မလေးရှား)၊ ဖိလစ်ပိုင်က ဖို့ဒါ ဖိုးကပ်စ်၊ နစ်ဆန်းနဲ့ကီယာတို့ ဖြစ်ပါတယ်။သယ် ယူပို့ ဆောင်ရေး စရိတ်တွေကြီးနေပြီး ရောင်းပြီးနောက်ပေးရတဲ့ဝန် ဆောင်မှု စရိတ်စကတွေလည်း ရှိနေသေးလို့ ကား ဈေးတွေရုတ် တရက်မကျနိုင်ဘူးလို့ တွက်ကြပါတယ်။ မော်တော်ကားဈေး ကွက်မှာ သတိထားရမယ့် နိုင်ငံကတော့ ၂၀၁၅ မှာအခွန်လွတ်ပေးမယ့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံပဲဖြစ်ပါတယ်။ ထိုင်းဈေး ကွက်ကတော့ ဂျပန်ကားတွေကြီးစိုး ထားလို့ တရုတ်အဖို့မလွယ်ဘူး။ ပြီး တော့ ထိုင်းစားသုံးသူတွေက အရည် အသွေးကို သိပ်ဂရုစိုက်ကြသတဲ့ ပတ်ဝန်း ကျင်မညစ်ညမ်းရေး၊ မီးခိုးလွှင့် ထုတ်မှု နည်းပါးရေးဆိုတဲ့စံချိန်စံညွှန်း တွေကလည်း မြင့်မားသတဲ့။ ဒီတော့ တရုတ်ဟာ မလေးရှားကနေတစ်ဆင့် အာဆီယံကားဈေးကွက်ထဲကို ဝင် ရောက်မယ်လို့ တွက်ဆနေကြပါတယ်။ ထိုင်းလယ်သမားတွေ အတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေမှာ ဆန် စပါးထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းနေတာ ကြောင့် အကျိုးများနိုင်တယ်လို့တွက်ဆ နေကြပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်နဲ့အိန္ဒိယဟာ ထိုင်းဆန်တွေကို ပိုပြီးဝယ်ကြဖို့စိုင်းပြင်း နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ကုန်ကြမ်း၊ လူအင်အား၊ သုတေသနနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေး၊ သိုလှောင်ရေးနဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ကောင်းရင်ကောင်းသလို အကျိုးရှိ နိုင်မယ်။ လယ်သမားတွေအနေနဲ့ ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းအားတွေမြင့်အောင် လုပ်၊ မျိုးကွဲအမျိုးမျိုးကိုလည်း စိုက်ကြဖို့တိုက်တွန်း နေကြတယ်။ ကိုယ့် ကုန်ကြမ်းကပိုပို့နိုင်ရင် အကျိုးရှိမယ်။ ဈေးသက်သက်သာသာနဲ့ ဝင်လာနိုင်တဲ့ တရုတ်စားသုံးကုန်တွေ၊ မော်တော်ကားလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက် မယ်။ တရုတ်နဲ့ပြိုင်ရမယ့် ချည်ထည်၊ ဖိနပ်၊သံမဏိလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်မယ်။ ၂၀၁၀မှာအာဆီယံ တရုတ် ကုန်သွယ်မှုဘီလီယံ(၂၀၀)ရောက်မယ်။ အခုအထိတော့ ဥရောပသမဂ္ဂရယ်၊ မြောက်အမေရိက လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်ရေးဇုန်တွေပြီးရင် တတိယ အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ဖြစ်တယ်။ဦးရန်ရှင်း
ဆန်သည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များအတွက် အရေးကြီးသည့်လယ်ယာ ထုတ်ကုန်ပစ္စည်း ဖြစ်သကဲ့သို့ ကိုရီးယား သမ္မတနိုင်ငံ(တောင်ကိုရီးယား)နိုင်ငံ အတွက်လည်း အလွန် အရေးကြီးသည့် လယ်ယာထုတ်ကုန် ပစ္စည်းဖြစ်ပါသည်။ ဆန်နှင့်ပတ်သက်၍ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ကြေကွဲဖွယ်ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ကို အမှတ်ရမိပါသည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၄ ခုနှစ်အထိ ဂတ်(GATT) အဖွဲ့မှ ဦးစီး ကျင်းပခဲ့သောဥရုဂွေးရောင်း (Uruguay Round) ခေါ် (၈)ကြိမ်မြောက် နိုင်ငံပေါင်းစုံ ကုန်သွယ်ရေး စေ့စပ်ဆွေးနွေးပွဲ(8th Round of Multilateral Trade Negotiations) တွင် ဆန်အပါအဝင် လယ်ယာထုတ်ကုန် ပစ္စည်းများအတွက် ဈေးကွက်ဖွင့်ပေးရန်၊ အကောက်ခွန်နှုန်း များ လျှော့ချပေးရန် စသည်တို့ကို ထည့် သွင်းဆွေးနွေးခဲ့ရာ တောင်ကိုရီးယား လယ်သမားများသည် အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်ခဲ့ကြပြီး မိမိကိုယ်ကို မိမိသတ်သေ၍ ဆန္ဒပြသည့် ဖြစ်ရပ်ရှိခဲ့ပါသည်။အာဆီယံနှင့် ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ တို့အကြားFTA အာဆီယံနှင့်ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ တို့အကြားလွတ်လပ်သောကုန်သွယ်ရေး ဒေသ (FTA) တည်ထောင်ရန်အတွက် ကုန်စည်ကုန်သွယ်ရေး ဆိုင်ရာသဘော တူစာချုပ်(Agreement on Trade in Goods)ကို ၂၀၀၆ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂၄ ရက် နေ့တွင် မလေးရှားနိုင်ငံ ကွာလာလမ်ပူ မြို့၌ ထိုင်းနိုင်ငံမှအပ ကျန်အာဆီယံ နိုင်ငံများနှင့် ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံတို့ လက်မှတ်ရေးထိုး ခဲ့ကြပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ကိုရီးယား သမ္မတ နိုင်ငံနှင့် အရေးကြီးနှင့် အလွန်အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းများ စာရင်း (List of Sensitive and Highly Sensitive Products) ညှိ နှိုင်းဆွေးနွေးရာ၌ အထူးသဖြင့် ဆန်ကိစ္စ ဆွေးနွေးရာ၌ သဘောတူညီမှုမရ ရှိခြင်းနှင့် အစိုးရအဖွဲ့ အပြောင်းအလဲ ရှိခြင်းတို့ကြောင့် အဆိုပါကုန်စည်ကုန် သွယ်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ် တွင်ပါဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း သိရပါသည်။ အချိန် (၂) နှစ် ကျော် နှစ်နိုင်ငံ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပြီး နောက် ထိုင်းနိုင်ငံသည် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၇) ရက်နေ့တွင် ထိုင်း နိုင်ငံ၊ ချာအမ်း (Cha-am) မြို့၌ ကုန် စည်ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူ စာချုပ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ ပါဝင်ရန် အခြေ ပြစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါ သည်။ အာဆီယံနှင့် ကိုရီးယား သမ္မတနိုင်ငံတို့သည် ကုန်စည် ကုန်သွယ်ရေး ဆိုင်ရာ သဘောတူ စာချုပ်အရ အကောက်ခွန်နှုန်းများ လျှော့ချ ဖယ် ရှားပေးရန်အတွက် အကောက်ခွန်လိုင်း (Tariff Lines) စုစုပေါင်း၏ ၉၀% ကို သာမန် လမ်းကြောင်း (Normal Track) တွင် ထားရှိရပြီး ၁၀% ကို အရေးကြီး လမ်းကြောင်း (Sensitive Track) တွင် ထားရှိခွင့်ရရှိပါသည်။ သာမန် လမ်းကြောင်းရှိ ကုန်ပစ္စည်းများ အားလုံး၏ အကောက်ခွန်နှုန်းများကို အချိန်ဇယား အတိုင်း လျှော့ချပြီး သတ်မှတ်ချိန် ကာလ ရောက်သည့်အခါ လုံးဝဖယ်ရှားပေးရ ပါမည်။ အရေးကြီး လမ်းကြောင်းရှိ ကုန်ပစ္စည်းများကို စာရင်း(၂)မျိုးထားရှိခွင့် ပြုပါသည်။ ပထမစာရင်းမှာ အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းစာရင်း (List of Sensitive Products) ဖြစ်ပြီး ဒုတိယစာရင်းမှာ အလွန်အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်းစာရင်း (List of Highly Sensitive Products) ဖြစ်ပါသည်။ အလွန်အရေးကြီး ကုန် ပစ္စည်းစာရင်းတွင် စာချုပ်ဝင်နိုင်ငံတိုင်း သည် အကောက်ခွန်လိုင်း ၂၀၀ အထိ အများဆုံး ထားရှိနိုင်ပါသည်။ ယင်းတို့ကို အောက်ပါအတိုင်း အုပ်စု ၅မျိုး ထပ်ခွဲနိုင်ပါသည်။အုပ်စု(က) - သတ်မှတ်အချိန်ကာလ ရောက်လျှင်အကောက် ခွန်နှုန်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း စည်းကြပ် ပါမည်။အုပ်စု (ခ) - သတ်မှတ်အချိန်ကာလ ရောက်လျှင်အကောက် ခွန်နှုန်းကို ၂၀ ရာခိုင် နှုန်းလျှော့ ချပါမည်။(ဥပမာ၊ မူလ ၄၀ ရာခိုင် နှုန်းရှိပါက ၃၂ ရာခိုင် နှုန်းထိ လျှော့ချခြင်း)အုပ်စု(ဂ) - သတ်မှတ်အချိန်ကာလ ရောက်လျှင် အကောက် ခွန်နှုန်းကို ၅၀ ရာခိုင် နှုန်းလျှော့ချ ပါမည်။ (ဥပမာ၊ မူလ ၄၀ရာခိုင် နှုန်းရှိပါက ၂၀ရာခိုင် နှုန်းထိလျှော့ချခြင်း)အုပ်စု(ဃ) - စာချုပ်အသက်ဝင်သည့် အချိန်မှစ၍ သက်ဆိုင် ရာနိုင်ငံ၏ ပြဌာန်းချက် များနှင့် အညီ Tariff Rate Quotas (TRQs) စည်းကြပ်ပါမည်။အုပ်စု (င) - အကောက်ခွန်အခွင့် အရေးပေးခြင်းမှ ကင်း လွတ်သည့် အကောက် ခွန်လိုင်းများ ဖြစ်ပါ သည်။ အထက်ပါကုန်ပစ္စည်း အုပ်စု (၅)ခုတွင် အုပ်စု(င) အတွက် အကောက်ခွန်လိုင်း (၄၀) ထားရှိ ခွင့် ပေးပါသည်။ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ အလွန်အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းများ၏ အုပ်စု(င)အကောက် ခွန် အခွင့်အရေးပေးခြင်းမှ ကင်းလွတ်သည့်အကောက်ခွန်လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော အောက်ပါ အကောက်ခွန်လိုင်း (၈) လိုင်း ထည့် ထားပါသည်။ (၁) 1006.10, (၂) 1006.20, (၃) 1006.30, (၄) 1006.40, (၅) 1102.30, (၆) 1103.19, (၇) 1103.20, (၈) 1104.19, အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အလွန်အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်း များ၏ အုပ်စုမှ (င)- အကောက်ခွန် အခွင့်အရေး ပေးခြင်းမှ ကင်းလွတ်သည့် အကောက်ခွန်လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော အောက်ပါအကောက် ခွန်လိုင်း (၄)လိုင်း ထည့်ထားပါသည်။ (၁) 1006.10, (၂) 1006.20, (၃) 1006.30, (၄) 1006.40,မလေးရှားနိုင်ငံ အလွန်အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်းများ ၏ အုပ်စု (ခ)-အကောက်ခွန်နှုန်း ၂၀ ရာ ခိုင်နှုန်းလျှော့ချမည့် အကောက်ခွန် လိုင်းများတွင် ဆန်နှင့်ပတ်သက်သော အောက်ပါအကောက်ခွန်လိုင်း (၄)လိုင်း ထည့်ထားပါသည်။ (၁) 1006.10, (၂) 1006.20, (၃) 1006.30, (၄) 1006.40,ထိုင်းနိုင်ငံ အလွန်အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်း များ၏ အုပ်စု(ဃ)- ွှမေင် ျွအေန ျှကသအျေ စည်းကြပ်မည့် အကောက်ခွန်လိုင်း များတွင် ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော အောက်ပါအကောက်ခွန်လိုင်း (၄) လိုင်း ထည့်ထားပါသည်။ (၁) 1006.10, (၂) 1006.20, (၃) 1006.30, (၄) 1006.40,ဗီယက်နမ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ဆန်ကို လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ် နိုင်ရန်အတွက် အကောက်ခွန်နှုန်း လျှော့ချဖယ်ရှားသည့် သာမန်လမ်း ကြောင်းတွင် ထည့်ထားပါသည်။ဆန်မပါဝင်သည့် လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်ရေးဒေသ ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံသည် ဆန်ကို (FTA) မှ ဖယ်ထုတ်ထားသ ဖြင့် အာဆီယံနှင့် ကိုရီးယား သမ္မတ နိုင်ငံအကြား (FTA) သည် ဆန်စပါး မပါသည့် လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ် ရေးဒေသ ဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့သည် ဆန်ကို အလွန် အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်း စာရင်းတွင် ထည့်ထားခြင်းသည် FTA အစီအစဉ် နှင့် ညီညွတ်ရန်အတွက်ဖြစ်ပါသည်။ သို့မှသာ FTA အစီအစဉ်အောက်မှ ဆန်နှင့် ပတ်သက်သော ကတိကဝတ် များကို Waiver တောင်းခံ နိုင်မည်ဖြစ် ပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် ဆန်ကို အလွန် အရေးကြီးကုန်ပစ္စည်းစာရင်းတွင် ထည့်ထားသော်လည်း၊FTA မှ ဖယ် ထုတ်သည့် အုပ်စုတွင် ထည့်ထား ခြင်းမဟုတ်သည့်အတွက် ဆန်ကုန်သွယ်မှုကို လိုအပ်သလို ပါဝင်ဆောင်ရွက်မည့် သဘောဖြစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ် ရေးအဖွဲ့၏ Agreement On Agricultural အရ ဆန်ဈေးကွက် တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း ဖွင့်ပေး ထားရသည့် တောင် ကိုရီးယားနိုင်ငံနှင့် ညှိနှိုင်းပြီး ဆန် ရောင်းချနိုင်သည့် အခွင့်အရေးကို ရယူမည့်သဘောဖြစ်ပါသည်။ မောင်မောင်ရီ (ဘောဂဗေဒ)
စိမ်းလန်းတဲ့ သစ်ပင်တွေဟာ နေရောက်ခြည်ကို အသုံးပြုပြီး လေထုထဲက ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက် ဓာတ်ငွေ့တွေကို စုပ်ယူကာ အစာ ချက်လုပ်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် အမြဲစိမ်းလန်းနေတဲ့ သစ်တောကြီးတွေကို ပတ်ဝန်းကျင် လေထုထဲက ညစ်ညမ်းတဲ့ ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက် ဓာတ်ငွေ့တွေ သန့်စင်အောင်လုပ် ပေးနေတဲ့ အကောင်းဆုံး သဘာ၀ ယန္တယားကြီး လို့ ခေါ်ဆိုနိုင်ပါ တယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီသစ်တော ကြီးတွေကို စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ခုတ်လှဲပြီး ပျက်သုဉ်း အောင်လုပ်ခဲ့ရင်ဖြစ်ဖြစ်၊ မီးရှို့ရှင်း လင်းခဲ့ရင်ဖြစ်ဖြစ် ကာဗွန်ဒိုင် အောက် ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ စုပ်ယူနေမှု လျော့ နည်းသွားတဲ့အပြင် လေထုထဲ ကာ ဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် ဓာတ်ငွေ့တွေ အများဆုံး ထုတ်လွှတ်လာနိုင်တဲ့ ဒေသတွေဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ လူ့ပယောဂကြောင့် သစ် တောတွေပျက်စီး၊ မီးလောင်မှုတွေက နေထွက်ရှိတဲ့ ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက် ဓာတ်ငွေ့ပမာဏဟာ စုစုပေါင်းကမ္ဘာ့ ထုတ်လွှတ်မှုရဲ့ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိ လာပါတယ်။ အဲဒီပမာဏဟာ ကမ္ဘာ မှာရှိတဲ့ စုစုပေါင်းမော်တော်ကားအရေ အတွက်နဲ့ လေယာဉ်အရေအတွက်တွေ က ထုတ်လွှတ်တဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက် ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ ပမာဏထက်များတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ကမ္ဘာ့သစ်တောအားလုံး မှာရှိတဲ့ ကာဗွန်ဓာတ ်ပမာဏဟာ တန် ချိန်ပေါင်း ဘီလျံ ၃၀၀အထိ ရှိတဲ့ အတွက် လက်ရှိကမ္ဘာမှာ တစ်နှစ်ကို ထုတ်လွှတ်နေတဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက် ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ပမာဏထက် အဆ ၄၀ များပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ မိုးသစ် တောကြီးတွေဆိုရင် အလွန်လျင်မြန်စွာ ပျက်စီးနေကြပြီး မီးရှို့မှု၊ မီးလောင်မှုတွေ ကနေ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ် ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုဟာ တရုတ်နဲ့အမေရိ ကန်နိုင်ငံတွေပြီးရင် တတိယအများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်လာပါတယ်။ Greenpeaceအဖွဲ့ကြီးရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရ ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်ကတည်းက ခုတ်လှဲဖျက်စီးတာ ခံခဲ့ရတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ သစ်တော ဧရိယာဟာ စုစုပေါင်းဧက ၁၈၂သန်း (စတုရန်းကီလိုမီတာ ၇၄၀၀၀၀)အထိ ရှိတယ်လို့သိရပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အာချီပြည် နယ်မှာရှိတဲ့ အုလုမာဆန် (Ulu Masen) သစ်တောကြီးဟာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ ရှိတဲ့ မိုးသစ်တောကြီးတွေထဲက တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဧက ၁ ဒသမ ၉ သန်း (စတုရန်းကီလိုမီတာ ၇၇၀၀) ကျယ်ဝန်း တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အုလုမာဆန် မိုးသစ်တောဟာ ကုလသမဂ္ဂက ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေမှာ သစ်တောတွေ ဆုတ်ယုတ်ပျက်စီးခြင်းမှ ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းခြင်းဖြင့် ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက် ဓာတ်ငွေ့လျှော့ချရေး အစီအစဉ် (Reducing Emissions from deforestation and Fores Degradation in Developing Countries_ REDD) အရ ပထမဆုံးအကောင် အထည်ဖော်နေတဲ့ သစ်တောကြီးပဲဖြစ် ပါတယ်။ တစ်နည်းအားဖြင့်ငွေကြေး အကူအညီ မက်လုံးပေးပြီး သစ်တော တွေကို မူလအခြေအနေ အတိုင်း ပြန် လည်ရောက်ရှိအောင် ပြုစုပျိုးထောင်၊ ထိန်းသိမ်းကာကွယ်စောင့်ရှောက်စေခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အုလုမာဆန်သစ်တော ကို ပြုစုကာကွယ်ခြင်းဖြင့် လာမယ့် အနှစ် ၃၀ အတွင်း ခန့်မှန်းခြေ ကာ ဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့တန် ချိန် သန်း၁၀၀ ကမ္ဘာ့လေထုအတွင်း ထုတ်လွှတ်ခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်မယ် လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီကာဗွန်ခရက် ဒစ် (carbon credit) တန်ချိန် သန်း ၁၀၀ကို အရောင်းအဝယ်ပြုဖို့ အ မေရိကန်ဘဏ်ကြီးဖြစ်တဲ့Merrill Lynn က ၄ နှစ်ကာလအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉သန်း ရင်းနှီး မြှပ်နှံခဲ့ပါတယ်။ အုလုမာဆန်သစ် တောကြီးကနေ လာမယ့် ၅ နှစ် အတွင်း ကာဗွန်ခရက်ဒစ်ရောင်းရ ငွေဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၆ သန်းရရှိနိုင်ပြီး အဲဒီငွေတွေကို သစ် တောကြီးမပျက်စီးအောင် ကာ ကွယ်ထိန်းသိမ်းတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ အသစ်ပျိုးထောင်စိုက်ပျိုးတဲ့လုပ်ငန်း တွေနဲ့ အဲဒီသစ်တောကြီး အတွင်းရှိ ဇီဝမျိုးကွဲသတ္တဝါတွေရဲ့ ဘေးကင်း လုံခြုံရေးနဲ့ မျိုးမသုဉ်းရေး လုပ်ငန်း တွေမှာ သုံးစွဲလာနိုင်ပါတယ်။ အုလုမာဆန်သစ်တောကြီး မှ သစ်တွေကိုတရားမဝင်ခိုးယူခုတ်လှဲသူ တွေနဲ့ တောရိုင်း တိရစ္ဆာန်တွေကို ပစ် ခတ်ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်တဲ့ မုဆိုးတွေရဲ့ ရန်ကနေကာကွယ်ဖို့ လန်ဒန်မှာ အခြေ စိုက်တဲ့ Fauna and Flora International (FFI) အဖွဲ့ကြီးက လေ့ကျင့်ပေး တဲ့ သစ်တောထိန်းသိမ်းကာကွယ်စောင့် ရှောက်ရေးဝန်ထမ်းတွေက ကင်းလှည့် စောင့်ကြပ် ပေးနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ လက်ရှိအာချီပြည်နယ်အုပ် ချုပ်ရေးမှူးဟာ ယခင်အာချီပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုခေါင်းဆောင် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ အင်ဒိုနီးရှား အစိုးရနဲ့ သမိုင်းဝင်ငြိမ်းချမ်းရေးရယူခဲ့ သူပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဇွန်လမှာကတည်းက သူအုပ်ချုပ်နေတဲ့ အာချီပြည်နယ်မှာ စီးပွားရေးအရောင်း အဝယ်အတွက် သစ်ခုတ်တာကိုခွင့်မပြု တော့ဘဲ တားမြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ယခုအခါ ပြည်နယ်အစိုးရကခန့်အပ်ထားတဲ့ သစ် တောထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရေးစနစ် ဝန် ထမ်းတွေဟာ FFI အဖွဲ့ကဝန်ထမ်း တွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး အုလုမာဆန်သစ် တောကြီးကို ဝိုင်းဝန်းစောင့်ကြပ်နေကြ တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ အာချီ ပြည်နယ်အပြင် အခြားပြည်နယ်တွေမှာ လည်း ယခင်ကလို သစ်တောတွေ ခုတ် ထွင်ရှင်းလင်းပြီး ဆီအုန်းခြံတွေထူ ထောင်မယ့်အစားREDDစီမံကိန်းတွေ ဆောင်ရွက်ကြဖို့ အပြိုင်အဆိုင်ကြိုးစား လာနေကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် မကြာမီ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ REDD စီမံကိန်း ပေါင်း တစ်ဒါဇင်ကျော်ရှိလာနိုင်ပါ တယ်။ လောလောဆယ် သြစတြေးလျ နိုင်ငံ Macguanic Group ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုဘဏ်နဲ့ဖက်စပ်ပြီ: FFI အဖွဲ့ဟာ အင် ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ REDD စီမံကိန်းသုံးခု နဲ့ ကမ္ဘောဒီးယား၊ အီကွေဒေါနဲ့ လိုင် ဗေးရီးယားနိုင်ငံတွေမှာ ၁ခုစီ၊ စုစုပေါင်း ၆ခု လုပ်ကိုင်ခွင့်ရရှိထားတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ၂၀၀၉ခုနှစ် အောက်တို ဘာလအတွင်း အမေရိကန်နိုင်ငံ လော့အိန်ဂျလိစ်မြို့မှာ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ အာချီပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေး မှူး ရှာဂါဇင်ဂျာအာနိုးအပါအဝင် သစ်တော<ကယ်ဝတဲ့ ဒေသတွေက ခေါင်းဆောင်ပေါင်း ၃၀ကျော်ဟာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီးနောက် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို ခုခံကာ ကွယ်ဖို့ REDD စီမံကိန်းတွေကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက် ကြရန် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ခဲ့ကြပါ တယ်။ ဒါ့ကြောင့်မကြာမီ ကမ္ဘာ အနှံ့မှာ အုလုမာဆန်သစ်တောကြီး ရဲ့REDDစီမံကိန်းကို စံပြုကာ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ တွေကို စုပ်ယူပြီး အောက်ဆီဂျင် ဓာတ်ငွေ့တွေ ထုတ်လွှတ်ပေးတဲ့ သဘာဝသစ်တော ယန္တယားကြီး (Forest Factories) တွေ ပေါ်ထွန်း လာနိုင်ကြောင်းပါခင်ဗျား။Ref: ''Keep The Jungle Alive''By Andnew Manshall (Time)မောင်ပုဆိုးကြမ်း