Background
၂၀၀၈ခုနှစ် ဆောင်းရာသီ မှာအာတိတ် ဒေသရဲ့ ပျမ်းမျှအပူချိန်ဟာ ၅ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအပူချိန်ကြောင့် ဝင်ရိုးစွန်း ရေခဲပြင်တွေဟာ ပါးလွှာလာပြီး ရေခဲပြင်ဧရိယာ ဟာ ကျုံ့ဝင်လာနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဝင်ရိုးစွန်း (ပိုလာ)ဝက်ဝံဖြူလို ရေခဲပြင်ပေါ်မှာ ကျက်စားနေ ရတဲ့ သတ္တဝါတွေအတွက် ပြေးစရာရေခဲပြင်မရှိတဲ့ ဘဝကို တဖြည်းဖြည်း ဦးတည်နေပါပြီ။ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုဒဏ်ကို ပိုလာဝက်ဝံဖြူလို အအေး ပိုင်း သတ္တဝါတွေထက် အပူပိုင်းအပင်နဲ့ သတ္တဝါ မျိုးစိတ်တွေက ပိုပြီးခံနေရပြီဖြစ်ပါတယ်။အပူ ပိုင်းဒေသ မြေနိမ့်ပိုင်းမှာရှိကြတဲ့ ဇီဝမျိုးစိတ် အများအပြားဟာ ရာသီဥတု ပူပြင်းလာတဲ့ အတွက် မျိုးတုံးရမယ့်အန္တရာယ်နဲ့ ကြုံတွေ့နေ ရ ပါ တယ်။ သုတေသီအချို့က နောက်ထပ် အပူချိန် ၃ဒသမ ၂ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် တက်လာ ရင် မြေနိမ့်ပိုင်းရှိအပူပိုင်းမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၉၀၀ ကျော်အနက် ထက်ဝက်ကျော်ဟာ မျိုးတုံး ပျောက်ကွယ်သွားနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အချို့အပင်နဲ့ သတ္တဝါတွေဟာ နေရင်း ဒေသမှာ အပူချိန်တက်လာရင် ပို၍အေးတဲ့ မြောက်ပိုင်း၊ ဒါမှမဟုတ် တောင်ပိုင်းကို ပြောင်းရွှေ့ရှင်သန်နိုင်ကြပါတယ်။ တချို့မျိုးစိတ်တွေက ပို၍မြင့်တဲ့အရပ်ကို ပြောင်းရွှေ့ကြ ပါတယ်။ ဥရောပတိုက်မှာ ပေ ၃၀၀၀နဲ့အထက် တောင်စောင်းတွေမှာတွေ့ရတဲ့ အပိုလိုလိပ်ပြာတွေ ဟာ ပူပြင်းလာတဲ့ရာသီဥတုကို ရှောင်ကွင်းဖို့ ပိုပြီး မြင့်တဲ့နေရာတွေကို ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရပါတယ်။ အနောက်ဥရောပ အပင်မျိုးစိတ် ၁၇၁ မျိုးဟာလည်း ပိုပြီးမြင့်၊ ပိုပြီး အေးတဲ့ နေရာတွေကို တဖြည်းဖြည်းချင်း ရွှေ့ ပြောင်း ပေါက်ရောက်နေကြတာ တွေ့ရပါတယ်။ တချို့မျိုးစိတ်တွေဟာ ပြောင်းလဲနေတဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေနဲ့ အမီလိုက်ပြီး မပြောင်းနိုင်ကြသလို၊ တချို့လုံးဝမရွှေ့ပြောင်းနိုင်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေ လည်း ရှိကြပြီး ဆက်လက်မရှင်သန်နိုင်တော့ဘဲ မျိုးတုံး ပျောက်ကွယ် သွားခဲ့ကြရပါတယ်။ ဇီဝမျိုးစိတ်တွေ မျိုးတုံးမယ့်အန္တရာယ်ဟာ တဖြည်းဖြည်း ကြီးမားလာလျက်ရှိရာ ပညာရှင် အချို့ဟာ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဇီဝမျိုးကွဲ (Bio deversity) တွေ<ကယ်ဝတဲ့ ဒေသခြောက်ခုကို သုတေ သနပြုခဲ့ ပါတယ်။ အဲဒီဒေသတွေမှာရှိတဲ့ အပင် တွေ၊ နို့တိုက်သတ္တဝါတွေ၊ တွားသွားသတ္တဝါတွေ၊ ဖားတွေ၊ လိပ်ပြာတွေနဲ့ တခြားကျောရိုးရှိတဲ့ သတ္တဝါမျိုးစိတ်ပေါင်း ၁၁၀၃ မျိုးရဲ့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု တုံ့ပြန်ပုံကို လေ့လာခဲ့ရာမှာ ၂၀၅၀ ပြည့်နှစ်ရောက်ရင် မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်နိုင်တဲ့ မျိုးစိတ် အရေအတွက်ဟာ သန်းနဲ့ချီပြီး ရှိနိုင် တယ်လို့ သိရပါတယ်။သဘာဝနဲ့သဘာ၀ သယံ ဇာတများ ထိန်းသိမ်းရေး နိုင်ငံတကာသမဂ္ဂရဲ့ လေ့လာချက်အရ စိုးရိမ်စရာကောင်းလောက် အောင် အရေအတွက် လျော့နည်းလာနေတဲ့ မျိုးစိတ်အရေအတွက်ဟာ ၄၄၈၃၈ မျိုးရှိပြီး အဲဒီထဲက ၁၆၂၉၈ မျိုးဟာ မျိုးတုံးတဲ့အထိ ဖြစ်သွားနိုင်တယ် လို့သိရပါတယ်။ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု ကြောင့် ပထမဆုံး မျိုးတုံးသွားခဲ့တဲ့ မျိုးစိတ်တစ်မျိုးကို ပညာရှင်တွေက မကြာမီကပဲ သိရှိခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီမျိုးစိတ်ကတော့ အာဖရိကတိုက် အော်စတာရီကာနိုင်ငံမှ ရွှေရောင် ဖားပြုပ်(Extinct Golden Toad) ဖြစ်ပါတယ်။ဒီရွှေရောင်ဖားပြုပ်တွေဟာ ကော်စတာရီကာနိုင်ငံ မွန်းဗာ့ဒ်ဒေသ ပေ ၄၀၀၀ ကျော်မြင့်တဲ့ တောင် စောင်း သစ်တောတွေမှာ နေထိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ပုံမှန်ရာသီဥတုရှိစဉ်က ရွှေရောင်ဖားပြုပ်ရာပေါင်း များစွာဟာ နှစ်စဉ် ဧပြီလဝန်းကျင်မှာ တောင် စောင်း ရေကန်တစ်ခုအတွင်း စုရုံးနေတတ်ခဲ့ကြ ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော် ခန့်ကစပြီး အဲဒီဒေသမှာ အပူချိန် တက်လာတဲ့ အတွက်ကြောင့် ရွှေရောင်ဖားပြုပ်အရေအတွက် ဟာ တဖြည်းဖြည်းလျော့နည်းလာခဲ့ပါတယ်။၁၉၈၈ ခုနှစ်ရောက်တော့ ၁၀ ကောင်သာကျန် ပါတယ်။၁၉၈၉ ခုနှစ်ရောက်တော့ တစ်ကောင်ပဲ တွေ့ရပြီး နောက် ယခုချိန်အထိ တစ်ကောင်မျှမတွေ့ရတော့ တဲ့အတွက် ကမ္ဘာပေါ်မှ မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်သွား ခဲ့ပြီလို့ယူဆရပါတယ်။ ဒေသတစ်ခုမှာ ဇီဝမျိုးကွဲတွေ များပြားစွာ တွေ့ရှိရရင် အဲဒီဒေသရဲ့ ဇီဝစနစ်ဟာကောင်းမွန် တယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ လက်ရှိ အခြေအနေမှာ မျိုးစိတ်အ ရေအတွက်တိုးလာဖို့နေနေသာ ဆုတ် ယုတ် လျော့နည်းလာ နေပါတယ်။ မျိုးတုံးလာရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကတော့ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ များ ပြားလာပြီး တိရစ္ဆာန်တွေကို အလွန်အကျွံဖမ်းဆီး သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းလာခြင်း၊ သစ်တောတွေ ခုတ်လှဲကြတဲ့အတွက် သတ္တဝါတွေ နေထိုင်စရာ ပျက်စီးခြင်း၊ အစားအစာ အတွက် အပြိုင် ရှာဖွေလာရခြင်းတွေကြောင့်အပြင် ယခု အခါမှာ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာပြီး ရာသီဥတု ပြောင်း လဲလာမှုကြောင့် အဓိကဖြစ်လာပါတယ်။ လောလောဆယ် တစ်ရက်ကို ဇီဝမျိုးစိတ် ၁၀၀ နှုန်း ခန့် မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်နေတယ်လို့ ခန့်မှန်း ကြပါတယ်။ ယနေ့ကမ္ဘာမှာ မျိုးစိတ် ပေါင်း တစ်သန်းခွဲခန့်ကို စနစ်တကျ မှတ်တမ်း တင် ထားရှိပြီးဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီ ထဲမှာ အပင်မျိုးစိတ်ပေါင်း သုံးသိန်းခန့်နဲ့ သတ္တ ဝါမျိုးစိတ်ပေါင်း တစ်သန်းနှစ်သိန်းခန့် ပါဝင် ပါတယ်။ မှတ်တမ်းမတင်နိုင်သေးတဲ့ မျိုးစိတ် ပေါင်း ၅ သန်းကနေ သန်း ၃၀ ခန့်အထိ ရှိဦး မယ်လို့ ခန့်မှန်းကြပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အပူချိန်ဟာ လက်ရှိထက် နောက်ထပ် ၂ ဒီဂရီမှ ၃ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်တက်လာရင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မျိုးစိတ် သုံးပုံ တစ်ပုံခန့်ဟာ မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်သွား နိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ရှိနေကြောင်းပါ ခင်ဗျား။ ။Ref: Economist မောင်ပုဆိုးကြမ်း
ပါဝါစတီယာရင်ပြဿနာကြောင့် ယာဉ်တိုက်မှု ၁၄ ခု ဖြစ်ပွားသဖြင့် မြောက်အမေရိကရှိ ကား ၁ ဒသမ ၃ သန်းကို ဂျင်နရယ် မော်တာကုမ္ပဏီက ပြန်လည်သိမ်းယူခဲ့ပါတယ်။
ဂျပန်ကားကုမ္ပဏီဥက္ကဌ အာကီအိုတိုယိုဒါက ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး မော်တော်ကား ဈေးကွက်ဖြစ်တဲ့ တရုတ် နိုင်ငံရှိ ဖောက်သည်တွေ ကို တောင်း ပန်ခဲ့ပါတယ်။
တိုယိုတာမော်တော်ကားများတွင်အန္တရာယ် ကင်းရှင်းမှုနှင့် ပတ်သက်သော ချို့ယွင်းချက်များ တွေ့လာရသဖြင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း လုံးသို့ ရောင်းချခဲ့ပြီးဖြစ်သည့် မော်တော်ကားမိုဒယ်အချို့မှ စီးရေ အများအပြားကို ကုမ္ပဏီက ပြန်လည်သိမ်းဆည်း နေရသည်။
ပြင်သစ်နိုင်ငံ၏ ပြည်ပကုန်သွယ်မှု အခြေအနေပြစာရင်းဇယားများကို ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၅ ရက်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ပြည်ပကုန် သွယ်ရေးဝန်ကြီး Mme.Anne-Marie Idrac က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
တချို့လူတွေက ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာနေတာကို မယုံကြည်ကြဘူး။ ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ် သဘာဝ တရားကြီးရဲ့ ပြောင်းလဲမှုရလဒ်လို့ပဲ ယုံကြည်နေ ကြပါတယ်။
မြန်မာ့ရေကြောင်းသဘာဝအရ မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့အပြားမှာ အလေ့အကျ ပေါက်နေကြတဲ့ သဘာဝသစ်ဥသစ်ဖု ဖြစ်တဲ့ "ဝဥ" က အခုတော့ ပြည်ပနိုင်ငံ ခြားငွေ ရရှိစေတဲ့ ပြည်ပပို့ကုန်အဖြစ် လူသိများလာပါပြီ။"ဝဥ" ကို ဘာကြောင့်လူသိများလာတာလဲ "ဝဥ"ကို လူသိများလာတဲ့ အကြောင်း အရင်းကို လေ့လာတဲ့အခါ "ဝဥ"က ဆေးဖက်ဝင်သစ်ဥ သစ်ဖုဖြစ်သလို စား သောက်ကုန်အမျိုးမျိုးကိုလဲ ထုတ်လုပ် စားသုံးနိုင်တဲ့အတွက် ဂျပန်နိုင်ငံအပါ အဝင် နိုင်ငံများမှ ကြိုက်နှစ်သက်စွာ အသုံးပြုကြကြောင်း သိရပါတယ်။ဆေးဖက်ဝင်တဲ့ "ဝဥ" "ဝဥ"ရဲ့ ဆေးဖက်ဝင်ပုံကို လေ့လာ ကြည့်တော့ "Glucomannan" ဆိုတဲ့ ဓါတ်ပါဝင်မှုဟာ "ဝဥ" တစ်မျိုးတည်းမှာ သာရှိပြီး ဒီဓါတ်က ကယ်လိုရီ (Calorice) အလွန်နည်းတဲ့အတွက် ဝဖြိုးမှုကို တားဆီးနိုင်ကြောင်း၊ ရေမှာပျော်ဝင်မှု များပြီး ဖောင်းပွအားမြင့်မားတဲ့အတွက် စားသုံးသူကို ဆာလောင်မှုပြေပျောက် စေပြီး တင်းတိမ်မှုကို ပေးစွမ်းနိုင်ကြောင်း၊ ဒါကြောင့် အဆာခံနိုင်ပြီး နောက်ဆက် တွဲအနေနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်သွယ်လျချပ်ရပ် စေကြောင်းစတဲ့ အစွမ်းအာနိသင်တွေ ကို သိရပါတယ်။ ဒါ့ပြင် "ဝဥ" မှာ အမျှင် ဓါတ်<ကယ်ဝတဲ့အတွက် အစာအိမ်နဲ့ အူလမ်းကြောင်းကို သန့်ရှင်းစေတယ်။ ဒီအမျှင်ဓါတ်တွေက အဆိပ်အတောက် တွေကို စုပ်ယူဖယ်ရှားပေးတဲ့အတွက် ကင်ဆာရောဂါ အထူးသဖြင့်အစာအိမ် နဲ့ အူလမ်းကြောင်းကင်ဆာရောဂါကို ကာကွယ်ပေးနိုင်တယ်လို့လည်း သိရပါ တယ်။ ပြီးတော့သွေးထဲမှာ ပိုလျှံနေတဲ့ ကိုလက်စထရော (Colestrol) ကို စုပ် ယူဖယ်ရှားပေးတဲ့ရလဒ်ကြောင့် နှလုံး ရောဂါကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ခြင်း၊ ပိုလျှံ တဲ့ သကြားဓါတ်တွေကို စုပ်ယူဖယ်ရှား ပေးတဲ့အတွက် ဆီးချို၊ သွေးချိုရောဂါ တွေကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ခြင်းစတဲ့ အစွမ်းတွေကိုလည်း လေ့လာသိရှိရပါ တယ်။ ဒီလိုဂုဏ်သတ္တိထူးတွေ ပြည့်စုံ <ကယ်ဝပြီး လူသားတို့ရဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာကြံ့ခိုင်မှုကို အထောက်အကူပြုနေတဲ့ သဘာဝသစ် ဥသစ်ဖုဖြစ်တာကြောင့် "ဝဥ"ကို လူ ကြိုက်များနေကြတာဖြစ်ကြောင်းပါ။စားသောက်ကုန်အမျိုးမျိုးထုတ်လုပ်တဲ့ "ဝဥ" "ဝဥ" ကနေ စားသောက်ကုန်အမျိုး မျိုးထုတ်လုပ်စားသုံးကြတာကို လေ့လာ ကြည့်ရာ"ဝဥ"က ဂျပန်လူမျိုးရဲ့ အမျိုး သားအစားအစာဖြစ်ပြီး"ဝဥ"ကထုတ် လုပ်တဲ့ စားသောက်ကုန်အမျိုးမျိုးကို နှစ်သက်စားသုံးကြတယ်လို့ သိရပါ တယ်။ "ဝဥ"ကနေ ခေါက်ဆွဲ၊ ကြာဇံ၊ အသားတု၊ စွပ်ပြုတ်စတဲ့ စားသောက် ဖွယ်ရာတွေ ပြုလုပ်တဲ့အပြင် အာလူး ကို ဟင်းချက်စားလို့တစ်မျိုး၊ တို့ဟူးလုပ် ပြီးသုပ်စား၊ ချက်စားလို့တဖုံ စုံလင်စွာ စားသောက်ကြပါတယ်တဲ့။ ဒါ့အပြင် အချိုပွဲအနေနဲ့ "ဝဥ"နဲ့လုပ်တဲ့ ဂျယ်လီ၊ ကျောက်ကျော၊ ပူတင်း၊ တော်ဖီနဲ့ သကြားလုံးတွေကို လည်း နှစ်ခြိုက်စွာ စားသုံးကြပါတယ်တဲ့။ ဂျပန်မှာ တစ်နှစ် ကို "ဝဥ" စားသုံးမှုတန်ချိန် ၅၀၀၀ ခန့်ရှိ တယ်လို့ သိရတဲ့အတွက် "ဝဥ"ရဲ့ပို့ကုန် ဈေးကွက်က အခိုင်အမာရှိနေတာ သေ ချာပါ တယ်။မြန်မာ့ဝဥခြောက်တင်ပို့မှုအခြေအနေ မြန်မာ့ဝဥခြောက်ကို ဂျပန်နိုင်ငံသို့ အများဆုံး တင်ပို့နေပြီး၊ စင်ကာပူနိုင်ငံ သို့ ဒုတိယနဲ့ မလေးရှားနိုင်ငံသို့ တတိယ အများဆုံးတင်ပို့လျက်ရှိပါတယ်။ ၂၀၀၈-၂၀၀၉ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ပုံမှန်ကုန် သွယ်မှုလမ်းကြောင်းမှ "ဝဥခြောက" တန် ချိန် ၂၃၀ ကျော်၊ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ သန်းခွဲကျော်ဖိုး တင်ပို့ခဲ့ပြီး နယ်စပ် ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းမှ တန်ချိန် ၃၀၀၀ ခန့်၊ ကန်ဒေါ်လာ ၄ သန်းကျော် ဖိုးတင်ပို့ခဲ့ကြောင်း လေ့လာသိရှိရပါ တယ်။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ ဇန်နဝါရီလအထိ ပုံမှန်ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းမှ "ဝဥ ခြောက်" တန်ချိန် ၃၃၆ တန်ကျော်၊ ကန်ဒေါ်လာ ၂ ဒသမ ၇ သန်းကျော် ဖိုး တင်ပို့ခဲ့ပြီး နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုလမ်း ကြောင်းမှ တန်ချိန် ၂၀၀ ကျော်၊ ကန် ဒေါ်လာ ၂ သန်းခွဲဖိုးခန့် တင်ပို့တယ်လို့ သိရှိရပါတယ်။ ဂျပန်နိုင်ငံကို အများဆုံး တင်ပို့ခဲ့တာပါ။ "ဝဥခြောက်"ဈေးနှုန်း အနေနဲ့ ၂၀၀၄-၂၀၀၅ ခုနှစ်က တစ်တန်ကို ကန်ဒေါ်လာ ၈၀၀ ခန့်သာ ရှိခဲ့ရာက ယခုဆိုရင် ဈေးကောင်းပိုမိုရရှိ လာပြီး တစ်တန်ကို ကန်ဒေါ်လာ ၂၅၀၀ ခန့်ရရှိနေတဲ့ အတွက် အကျိုး အမြတ်ရရှိမယ့် ပို့ုကုန်အမယ်ဖြစ်လာပါ ပြီ။ "ဝဥ"ရဲ့ အကျိုးအာနိသင်ကို သိရှိ အသုံးပြုသူများလာတဲ့အတွက် ဂျပန် နိုင်ငံသာမက၊ ကိုရီးယား၊ ထိုင်ဝမ်၊ ကနေဒါနဲ့ ဥရောပ နိုင်ငံများသို့ "ဝဥ" ဈေးကွက်တိုးချဲ့တင်ပို့နိုင်ဖို့ အလား အလာကောင်းတွေရှိလာပါပြီ။မြန်မာ့"ဝဥ"နဲ့ GSP အခွင့်အရေး မြန်မာ၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအိုနဲ့ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံများရဲ့"ဝဥ"တင်ပို့မှုကို ဂျပန်နိုင်ငံက မက်ထရစ်တန် ၂၄၀ ခွဲ တမ်းပေါ်မှာ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် (GSP) အခွင့်အရေးပေးထားကြောင်းနဲ့ ခွဲတမ်းကျော်ရင်တော့ တစ်ကီလိုဂရမ်ကို အမေရိကန် ၂၉ ဒေါ်လာ အခွန်ကောက် ခံတယ်ဆိုတာ သိရပါတယ်။ နိုင်ငံ ၄ နိုင်ငံအနက် မြန်မာနိုင်ငံက "ဝဥ"အများ ဆုံးထွက်ပြီး ကျန်သုံးနိုင်က မထွက် သလောက်ဆိုတာကိုလဲ သိရတဲ့အတွက် GSP အခွင့်အလမ်းကို မြန်မာတို့ မိမိရရ ဖမ်းဆုတ်ရယူနိုင်ဖို့လိုပါတယ်။ မြန်မာ နိုင်ငံအနေနဲ့ သတ်မှတ်ခွဲတမ်းအတွင်း တင်ပို့နိုင်ရင် GSP အခွင့်အလမ်း အပြည့်အဝရရှိမှာပါ။ ဒါနဲ့စပ်လျဉ်းပြီး မြန်မာတိုင်းရင်း သားလုပ်ငန်းရှင်တို့ ကြိုးစားဆောင်ရွက် နေကြတဲ့ သတင်းများ ကိုလဲ အားတက် ဖွယ်ကြားသိရပါပြီ။ မြန်မာ့သဘာ၀ အလေ့ကျ "ဝဥ"ထွက်ရှိမှုက ဈေးကွက် လိုအပ်မှုအနေအထားအရ လုံလောက် မှုမရှိသေးတဲ့အတွက် "ဝဥ" စိုက်ပျိုးရေးခြံ တွေ စတင်စိုက်ပျိုးနေကြတဲ့သတင်း၊"ဝဥ" ကိုအပါးလွှာ၊ အခြောက်ခံ၊ အမှုန့် ကြိတ် စားသုံးနိုင်တဲ့ အဆင့်ရောက် သည်အထိ စက်ကိရိယာများနဲ့လည် ပတ်ဖို့ စတင်ဆောင်ရွက်နေကြတဲ့ သတင်းများကို ကြားသိနေပါပြီ။ သတိထားသင့်တာက အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံရဲ့ "ဝဥ"က မြန်မာတို့ထက်စောပြီး ခူးဆွတ်နိုင်တယ်။ မြန်မာတို့ရဲ့"ဝဥ"က စက်တင်ဘာလကျော်ကျော်မှ ထွက်ရှိ တယ်။ ဂျပန်နိုင်ငံက တင်ဒါဖွင့်တာက မတ်လအလယ်ဆိုတော့ အချိန်ကိုက်ညီ မှုမရှိဘဲဖြစ်နေတဲ့အပေါ် နည်းလမ်းရှာ ဖွေ၊ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သင့်ပါတယ်။ ဒါ့ အပြင် "Glucomannan"ဓါတ်ပါဝင်မှု ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ရင် "ဝဥ"အမျိုး အစားကောင်းအဖြစ် စံချိန်စံညွှန်းသတ် မှတ်ချက်အရ အရည်အသွေးကောင်း အဆင့်မီတဲ့ "ဝဥခြောက်"များရရှိပြီး ရောင်းတန်းဝင်ဈေးကောင်းရရှိဖို့ နည်း ပညာပိုင်းဆိုင်ရာ လေ့လာမှု၊ စက်ကိရိ ယာအရည်အသွေးများမြှင့်တင်ဖို့ လို အပ်ပါတယ်။ ဆက်လက်ပြီး Value Added Product များအနေနဲ့ ထုတ် လုပ်ဖို့ ကြိုးစားသင့်ပါတယ်။ ဒါမှ မြန်မာ့ "ဝဥ"များ ပြည်ပဈေးကွက်ပိုမိုတိုးချဲ့ထိုး ဖောက်တင်ပို့ပြီး ွှဏ အခွင့်အရေး အပြည့်အဝရရှိမှာဖြစ်တဲ့အတွက် အား ထုတ်ဆောင်ရွက်ကြပါစို့လို့ မြန်မာတိုင်း ရင်းသားလုပ်ငန်းရှင်များသို့ တိုက်တွန်း လိုက်ပါတယ်။ဒေါက်တာခင်ဦးမေ
အာဆီယံ-အိန္ဒိယFTAစတင်အကောင်အထည်ဖော်အာဆီယံ-အိန္ဒိယ လွတ်လပ်သော ကုန် သွယ်ရေးဒေသ တည်ထောင်ရန်အတွက် ကုန်စည် ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ်ကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်အတွင်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ လက်မှတ်ရေးထိုး ခဲ့ပြီး၊ ၁-၁-၂၀၁၀ နေ့မှစတင် အကောင်အထည် ဖော်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါစာချုပ်အရ အကောက်ခွန် အခွင့်အရေး ခံစားနိုင်ရန်၊ ပင်ရင်းဒေသထောက် ခံချက် (ASEAN-India Co From AI) များကို ၁၅-၁-၂၀၁၀ နေ့မှစ၍ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက လုပ်ထုံးလုပ်နည်း နှင့်အညီ ထုတ်ပေးနေပြီဖြစ်၍ ကုန်သွယ်ရေး ညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနနှင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဦးစီးဌာနတို့တွင် လျှောက်ထား ရယူနိုင်ပြီဖြစ် ကြောင်း ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ထားပါသည်။ပဲမျိုးစုံဈေးကွက်အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံကိုနှစ်စဉ် အများ ဆုံး ဝယ်ယူတင်သွင်းသည့်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။မြန်မာ နိုင်ငံသည် အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအနက် ပဲ မျိုးစုံ အများဆုံး တင်ပို့ရောင်းချသည့် နိုင်ငံဖြစ် ပါသည်။အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ နှစ်စဉ် ပဲမျိုး စုံအများဆုံးဝယ်ယူတင်သွင်းသည့်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ပဲမျိုးစုံအရောင်းအဝယ်မပါသော FTAအိန္ဒိယနိုင်ငံအာဆီယံ-အိန္ဒိယ FTA တွင် ပဲမျိုးစုံအများ ဆုံး ဝယ်ယူတင်သွင်းသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံကပဲမျိုးစုံကို FTA မှ ဖယ်ထုတ်ထားသဖြင့် ယင်းကုန်စည်များ သည် လွပ်လပ်သောကုန်သွယ်ရေး၏ အကျိုးသက် ရောက်မှုမရှိသော ကုန်စည်များ ဖြစ်လာပါသည်။တစ်နည်းအားဖြင့် အကောက်ခွန် အတားအဆီး (Tariff Barrier) အရလည်းကောင်း အုပ်ချုပ်မှု ပုံစံ (Non-tariff Barrier) အရ လည်းကောင်း၊ အကာအကွယ်ပေးထားသည့် ကုန်စည်များ ဖြစ်ပါ သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ် သည့် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းများမှာ-0708.10:Peas 30%0708.20:Beans 30ဝ%0708.90:Other Leguminous Vegetables 30%မြန်မာနိုင်ငံမြန်မာနိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံ တင်ပို့ရောင်းချ သည့် နိုင်ငံဖြစ်သော်လည်း ပဲမျိုးစုံကို အာဆီယံ-အိန္ဒိယ FTA မှ Peas, Beans and other leguminous vegetables အောက်ရှိ ထောပတ်ပဲ၊ ပဲဖြူ၊ ကလေးပဲ၊ ကတ္တီပါ၊ ဆွန်တာပြာ၊ ဆိုကိတ်၊ ပဲလွန်း၊ ပဲယင်း၊ ပဲတီစိမ်း၊ မတ်ပဲ၊ ပဲစင်းငုံ၊ ပဲကြီး၊ ပဲပြား စားတော်ပဲ၊ ပဲရာ ဇာနှင့် အခြားပဲများအပေါ်စည်းကြပ်သည့်အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပါ သည်။ထိုင်းနိုင်ငံထိုင်းနိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်းကြပ် သည့် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းကို ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း သတ်မှတ်ထားပါသည်။ အာဆီယံ-အိန္ဒိယ FTA တွင် 0708.10:Peas နှင့် 0708.90:Other Leguminous Vegetables တို့ကို သာမန်လမ်း ကြောင်း (၂)တွင် ထည့်ထားပြီး ၃၁-၁၂-၂၀၁၆ နေ့တွင်အကောက်ခွန်နှုန်း သုည (ဝ%)သို့လျှော့ချ ပေးမည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် 0408.20: Beansကို အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းစာရင်းတွင် ထည့်ထား ပြီး ၃၁-၁၂-၂၀၁၆ နေ့တွင် အကောက်ခွန်နှုန်း ၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့လျှော့ချ၍ ယင်းနှုန်းအတိုင်း ဆက် လက် စည်းကြပ်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ဗီယက်နမ်နိုင်ငံဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံကို အကောက် ခွန်နှုန်း ဖယ်ရှားပေးမည့် သာမန်လမ်းကြောင်း (၁) တွင် ထည့်ထားပါသည်။ Peas, Beans and other leguminous vegetables အောက်ရှိ ပဲ မျိုးစုံအပေါ်စည်းကြပ်သည့် အခြေခံအကောက်ခွန် နှုန်းမှာ ၃၀ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပါသည်။ ယင်းအကောက် ခွန်နှုန်းများကို ၃၁-၁၂-၂၀၁၈ နေ့တွင်အကောက် ခွန်နှုန်း သုညရာခိုင်နှုန်းသို့ လျှော့ချပေးမည် ဖြစ်ပါ သည်။အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ပဲမျိူးစုံကို အာဆီယံ-အိန္ဒိယ FTA မှ ဖယ်ထုတ်ထားပါသည်။ Peas, Beans and other leguminous vegetables အပေါ် စည်းကြပ်သည့် အခြေခံအကောက်ခွန် နှုန်းမှာ မြင့်မာခြင်းမရှိဘဲ ၅ ရာခိုင်နှုန်း သတ်မှတ် ထားပါသည်။မလေးရှားနိုင်ငံမလေးရှားနိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံကို အကောက် ခွန်နှုန်း ဖယ်ရှားပေးမည့် သာမန်လမ်းကြောင်း(၁) တွင် ထည့်ထားပါသည်။ 0708.10.900: Others၏ အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ် ပြီး ကျန်ပဲမျိုးစုံအားလုံး၏ အခြေခံအကောက်ခွန် နှုန်းမှာ သုည(ဝ%)ဖြစ်ပါသည်။ 0708.10.900: Others၏ အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းကိုလည်း ၃၁-၁၂-၂၀၁၃နေ့တွင် သုည (ဝ%)သို့ လျှော့ချ မည်ဖြစ်ပါသည်။ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပဲမျိုးစုံအပေါ် စည်း ကြပ်သည့် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၇ ရာခိုင် နှုန်းဖြစ်ပါသည်။ 0708.20:Beansကို အာဆီယံ-အိန္ဒိယFTA မှ ဖယ်ထုတ်ထားပြီး ကျန်ပဲမျိုးစုံတို့ ကို အကောက်ခွန်နှုန်းဖယ်ရှားပေးမည့် သာမန် လမ်းကြောာင်း(၁)တွင် ထည့်ထားပါသည်။ယင်းတို့ ၏ အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း ၇ ရာခိုင်နှုန်းကို ၃၁-၁၂-၂၀၁၈ နေ့တွင် သုည(ဝ%)သို့ လျှော့ချ မည်ဖြစ်ပါသည်။လာအိုနိုင်ငံလာအိုနိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံကို အကောက်ခွန် နှုန်း ၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျှော့ချပေးမည့် အရေး ကြီး လမ်းကြောင်းတွင် ထည့်ထားပါသည်။ ပဲမျိုးစုံ အားလုံး၏ အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပြီး ယင်းတို့ကို ၃၁-၁၂-၂၀၂၁နေ့တွင် ၅ရာခိုင်နှုန်းသို့ လျှော့ချမည်ဖြစ်ပါသည်။ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံကို အာဆီယံ-အိန္ဒိယ FTA မှဖယ်ထုတ်ထားပါသည်။ ယင်းတို့၏ အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်ပါသည်။သုံးသပ်ချက်အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်(၁၀)နိုင်ငံအကြား ပဲမျိုးစုံ ရောင်းဝယ်ခြင်းသည် အက်ဖ်တာ (AFTA) အစီ အစဉ်အရ အကောာက်ခွန်အခွင့်အရေး ရရှိပြီးဖြစ် ပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ အာဆီယံ-အိန္ဒိယFTAတွင် အာဆီယံနိုင်ငံများသည် ပဲမျိုးစုံနှင့် ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံအား အာဆီယံနိုင်ငံများနည်းတူ အကောက်ခွန်အခွင့်အရေး ပေးနိုင်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ စဉ်းစားရန်သာ ဖြစ်ပါသည်။အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ပဲမျိုးစုံနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အဓိကဝယ်ယူ တင်သွင်းသည့် နိုင်ငံဖြစ်သဖြင့် အာဆီယံနိုင်ငံများသည် အထူးသဖြင့် ပဲမျိုးစုံတင်ပို့ ရောင်းချသည့် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံသည် အာဆီယံ-အိန္ဒိယ FTAတွင် ပဲမျိုးစုံအတွက် အကောက်ခွန် အခွင့်အရေးပေးသင့်ပါသည်။သို့မှ သာ သဘောတူစာချုပ်၏ နောက်ဆက်တွဲ-၁အရ၊ အာဆီယံ-အိန္ဒိယ FTA မှ ဖယ်ထားသည့် စာရင်း (Exclusion List) ကို ဈေးကွက် ဝင်ရောက်ရေး ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်အောင် နှစ်စဉ် ပြန်လည် သုံးသပ်ရာ၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံက FTAမှဖယ်ထားသည့် ပဲမျိုးစုံကို အကောက်ခွန် လျှော့ချ ဖယ်ရှားပေးရ မည့်စာရင်းသို့ ပြောင်းပေးရန် ဦးဆောင်ဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းနိုင်သည့် အခွင့်အရေး ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်ပါ သည်။အကယ်၍ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ သည် ပဲမျိုးစုံကို အာဆီယံ-အိန္ဒိယFTAမှ ဖယ် ထားပါက ပဲမျိုးစုံအတွက် FTAအောက်မှ Market Access ရရန်၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ပြန်လည်သုံး သပ် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးနိုင်သည့် အခွင့်အရေး ဆုံးရှုံး သွားပြီဖြစ်ကြောင်း သုံးသပ်ရရှိပါသည်။မောင်မောင်ရီ (ဘောဂဗေဒ)
မြန်မာနိုင်ငံ စက်မှုကုန်ထုတ်လုပ်သူများ အသင်းက ကြီးမှူးကျင်းပတဲ့ "မြန်မာစက်မှုပြပွဲ ၂၀၁၀" ကို မတ်လ ၅ရက်က ရန်ကုန်မြို့ ဒဂုံမြို့နယ် ရှိ တပ်မတော်ခန်းမ၌ကျင်းပခဲ့ရာ မြန်မာဆန်စက် ကုမ္ပဏီလီမိတက်မှ ပေါင်းစပါး ထုတ်လုပ်စက်ကို ပြပွဲမှာ ခင်းကျင်းပြသခဲ့ပြီး ပေါင်းစပါး ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ ပတ်သက်၍ PTAC-2 မှ မေးမြန်းခဲ့ရာမှာ ဦးသောင်းဝင်း (သောင်းဝင်း စက်မှုလက်မှု)မှ အခုလို ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်-"ပထမပိုင်း စပါးကို သန့်စင်စေဖို့အတွက် စပါးသန့်စင်စက် (Paddy Cleaner )ဖြင့် သန့် စင်ပြီးတ ဲ့နောက် သိုလှောင်ကန် (Storage Bin) ထဲမှာ စပါးများကို သိုလှောင်ရပါတယ်။ သိုလှောင် ပြီးတဲ့ စပါးများကို ရေပူစိမ်အိုး (Soaking Tank) မှာထည့်ပြီး အပူချိန် (၇၀ C)နဲ့ ၈ နာရီခန့် ရေစိမ် ရပါတယ်။ စပါးမှာ ရေဝလာတဲ့အခါမှာ ရေနွေး ငွေ့ပေါင်းအိုး (Boiling Tank)ထဲမှာ စပါးကို ၂၀ မိနစ်ခန့် ပေါင်းပြီးတဲ့နောက် ရလာတဲ့ ပေါင်း စပါးကို အအေးခံစက် (Bed Cooler) သို့ ပို့ပေး ရပါတယ်။ အဲဒီလို ပေါင်းစပါးအအေးခံတဲ့အခါမှာ စပါးအစိုဓာတ် ၂၈ရာခိုင်နှုန်းခန့်တက်သွားမှာ ဖြစ် ပါတယ်။}}"တဖန် LSU စနစ် စပါးအခြောက်ခံစက် (Paddy Dryer) ထဲကိုထည့်ပြီး ပေါင်းစပါးကို အခြောက်ခံ ပြီးတဲ့နောက် တစ်ရက်မှ နှစ်ရက်အထိ အအေးခံနှပ်ထားတဲ့အခါမှာ စပါးအစိုဓာတ် ၁၄ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရလာပါတယ်။ အဲဒီအချိန်ဟာ ပေါင်းဆန်ထုတ်လုပ်ကြိတ်ခွဲဖို့ အဆင်သင့် အနေအထားရောက်နေပါပြီ။ အဲဒီ ပေါင်းစပါးအခြောက် ခံစက်ကိုတော့ စပါးခွံမီးဖိုနဲ့ တွဲဆက် တပ်ဆင် အသုံးပြုထားပါတယ်။""ပေါင်းစပါးထုတ်လုပ်ရာမှာ အဓိက ရေနွေး ငွေ့အိုး (Boiler) လိုအပ်ပါမယ်။ ဒီမှာပြသထားတဲ့ နမူနာ စက်ပုံစံအတိုင်း ပေါင်းစပါးစက်တွေ ထုတ် လုပ်နေပါတယ်။ တစ်နေ့ တန် (၇၀)ကျ ပေါင်း စပါး ထုတ်လုပ်စက်တွေကို ကျိုက်လတ်မြို့နယ်၊ ဘိုကလေးမြို့နယ်နဲ့ အိမ်မဲမြို့နယ်များမှာ တွင်တွင် ကျယ်ကျယ် ထုတ်လုပ်ဖြန့်ဖြူးနိုင်ဖို့အတွက် တည် ဆောက်နေပါတယ်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် အတွင်း ပြီးစီးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။"ပေါင်းဆန်၏အကျိုးကျေးဇူးများကို မေးမြန်း ခဲ့ရာမှာတော့ ဦးသောင်းဝင်းက ယခုလို ဆက်လက် ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်-"မြန်မာလူမျိုးများအနေဖြင့် ဆန်ဖြူဖြူကို စားလေ့စားထရှိတဲ့အတွက် ဆန်ပေါ်မှာ အုပ်နေ တဲ့ ဖွဲနုကို ကုန်အောင် ရေနဲ့ဆေးကြောခဲ့ရာမှာ ကျန်းမာရေးအတွက် လိုအပ်တဲ့ ဖွဲနုမှာရှိတဲ့ ဗီတာ မင်များ ရေတွင်ပါဝင်သွားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ပေါင်း စပါးက ထုတ်လုပ်ရရှိတဲ့ပေါင်းဆန်ဟာ ဖွဲနု ထဲမှာပါတဲ့ ဗီတာမင်B1, B2နှင့် အခြားသတ္တု ဓာတ်များကို ဆန်အတွင်းပိုင်းသို့ စိမ့်ဝင်သွား သည့် အတွက် အပျက်အစီးမရှိဘဲ ဆန်သားမှာ အပြည့် အဝရှိလာပါတယ်။ အဲဒီပေါင်းဆန်ကို ကြိတ်ခွဲရာမှ ထွက်ရှိတဲ့ ဖွဲနုမှာ အဆီ ဓာတ်များ ပါဝင်ပြီး ဗီတာမင်ဓာတ်မှာလည်း ရေတွင် ပျော်ဝင်သွား တာကို မတွေ့ရတဲ့ အတွက် အဲဒီဖွဲနုကို ဆီ ကြိတ်ရာမှာ ဆီပိုမိုထွက် ရှိတာကို တွေ့ရမှာ ဖြစ် ပါတယ်။""ပေါင်းဆန် အနေနဲ့ သာမန် ဆန်ဖြူထက် ဆန် အိုးတက်တဲ့အပြင် သတ်မှတ်အရည်အချင်း အလိုက် ဥပမာ-၅%၊ ၁၀%၊ ၁၅%၊ ၂၅% အစ ရှိသဖြင့် ဆန်ဖြူ (၁၀%) ဈေးနှုန်းနှင့် ပေါင်းဆန် (၁၀%) ဈေးနှုန်းမှာ ကွာခြားမှုမရှိတဲ့အတွက် ပေါင်းဆန်ဟာ စားသုံးသူအတွက် တွက်ချေကိုက် ပါတယ်။ ဒါ့အပြင်ထုတ်လုပ်ရာတွင်လည်း အောက်တန်း ပိုကောင်းပြီး ဆန်ပိုထွက်ရှိတာကြောင့် ထုတ်လုပ်မှု စရိတ် သက်သာပါတယ်။ စပါးတင်း ၁၀၀ ကြိတ် ခွဲလျှင် ရိုးရိုးဆန်ဖြူတင်း ၃၀ခန့်ရပြီး၊ ပေါင်းစပါး တင်း ၁၀၀ ကြိတ်ခွဲပါက ပေါင်းဆန်တင်း ၄၀ ရရှိ ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ပေါင်းဆန်ဟာ စားသုံးသူ အတွက်နဲ့ ထုတ်လုပ်သူအတွက်သာမက နိုင်ငံ တော်အတွက်လည်း စပါးပိုမိုစိုက်ပျိုးလိုက်သကဲ့သို့ သုံးဦးသုံးဖလှယ် အကျိုးရှိပါတယ်။"တစ်ချိန်က မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့ပေါင်း ဆန် ဈေးကွက်မှာ အစောဆုံး နေရာရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ၁၉၉၉ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းမှာတော့ တင်ပို့နိုင်ခြင်းမရှိတော့ပါဘူး။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ တွေဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံတို့ဟာ ကမ္ဘာ့ ဈေးကွက်မှာ နေရာအများဆုံး ရယူထားပါ တယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာ့ပေါင်း ဆန်ဈေးကွက် ပြန်လည်ရရှိရေးအတွက် ဝိုင်းဝန်း ကြိုးပမ်းသွားကြရန် လိုအပ်ကြောင်း တင်ပြလိုက် ရပါတယ်။ PTAC-2
အခြေခံအဆောက်အအုံထိုင်းနိုင်ငံဟာ ပြည်ပတင်ပို့ဖို့အတွက် အခြေခံအဆောက်အအုံများ အပြည့်အစုံ ရှိကြပါ တယ်။ သိုလှောင်ရုံများ၊ ထုပ်ပိုးရုံများ၊ ဆန်ပြန်လည် ကြိတ်ဖွပ်ရောနှောစက်ရုံတွေဟာ လိုတာထက် တောင် ပိုနေသေးတဲ့အတွက် ကြီးကြီးမားမား ပြဿနာမရှိကြဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ထိုင်းမှာ ဆန်ကို ပြည်ပတင်ပို့တဲ့အခါ ကျောက်ဖယားမြစ်တစ်လျှောက် ဘန်ကောက်ဆိပ် ကမ်းသို့ ဆန်သယ်စီဘီတွဲများနဲ့ သင်္ဘောတင်ပေး လေ့ရှိပါတယ်။ တစ်ခါတစ်ရံ ဒီရေတက်ချိန်မှာ ပြဿနာ အနည်းငယ်ရှိတတ်ပါတယ်။ အဲဒီအချိန် မှာ စီဘီတွဲတွေဟာ တံတားတွေ အောက်က ဖြတ်ဖို့ မလွတ်မကင်း ဖြစ်နေတတ်ပါတယ်။ ထိုင်းဆိပ် ကမ်းတွေကတော့ ကုန်တင်ကုန်ချမှာ အတော်မြန် ဆန် ထိရောက်မှုရှိကြပါတယ်။ ဆိပ်ကမ်းတွေမှာ တစ်နေ့ တန်ချိန် ၃-၄ ထောင် တင်နိုင်ပြီး သင်္ဘော ကရိန်းကို အားကိုးရမည်ဆိုပါက တစ်နေ့ တန် ၁၅၀၀ လောက်ပဲ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ဆန်စပါးလုပ်ငန်းအတွက် ငွေကြေးရရှိမှုထိုင်း အိတ်စ်ပိုတာ ကုမ္ပဏီကြီးတွေအနေနဲ့ ငွေကြေးအရင်းအနှီး လိုအပ်ချက်မှာ ပြဿနာ ကြီးကြီးမားမား မရှိကြပါ။ ဆန်အရောင်းအဝယ် စာချုပ်ချုပ်ပြီးရင် တန်ဖိုးရဲ့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်း လောက်ကို ဘဏ်တွေကနေ အချိန်တိုချေးငွေအနေနဲ့ ရယူ နိုင်ပါတယ်။ စူပါမားကက်တွေက ရက် ၉၀ ကြာမှ ငွေချေလေ့ရှိပြီး၊ စူပါမားကက်ကိုသွင်းတဲ့ ဆန်စက် ပိုင်ရှင်တွေ လက်ကား ကုန်သည်တွေ အနေနဲ့လည်း ဆန်အစုအဆောင်းကို အနည်းဆုံး သုံးလလောက် ကြိုတင် စုဆောင်း ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ငွေကြေး ထောက်ပံ့မှုကို ရယူတဲ့အခါ အချိန်ကာလဟာ ၆ လလောက် ကြာမြင့်နိုင်ပါတယ်။ ဆန်စက်တွေ အနေနဲ့လည်း ဘဏ်တွေကနေ ဆန်အစုအဆောင်းတွေ ပြပြီး ငွေချေးနိုင်ပါတယ်။ ဘဏ်တွေက ဆန် စက်ပိုင်ရှင ်တွေရဲ့ဆန်အစုအဆောင်းတွေကို လာ ရောက်စစ်ဆေးပြီးမှ ငွေချေးကြပါတယ်။ Supply Chain တစ်လျှောက်မှာတော့ အိတ်စ်ပိုတာ တွေ လက်ကားကုန်သည်တွေဟာ ရက် ၃၀-၆၀ အတွင်း ငွေချေလေ့ရှိပါတယ်။ ဆန်စက်တွေအနေ နဲ့ ငွေကြေးနဲ့ပတ်သက်၍ အခက်အခဲတော့ရှိနိုင် ပါတယ်။ လယ်သမားဆီက ငွေလက်ငင်းချေပြီးမှ စပါးဝယ်ယူလို့ရပေမယ့် သူ့ဆီက ဆန်ဝယ်တဲ့ သူကိုတော့ အေ<ကးရောင်းရတဲ့ အလေ့အထတွေ ရှိနေတော့ Supply Chain လမ်းကြောင်းမှာ ဒါတွေဟာ မဆန်းတော့ပါဘူး။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရာတွင် လွယ်ကူမှုထိုင်းနိုင်ငံမှ ဆန်ကို ပြည်ပတင်ပို့နိုင်ဖို့ အတွက် အခက်အခဲ သိပ်မရှိလှပါဘူး။ ၂၀၀၈-၂၀၀၉ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ပြည်ပတင်ပို့ဖို့အတွက် ဆန် ရရှိဖို့ အခက်အခဲတွေ့ခဲ့ရတာပါ။ ထိုင်း အိတ်စ်ပို တာတွေဟာ ဆန်ပြည်ပတင်ပို့မယ်ဆိုရင် consignment တိုင်းအတွက် ခွင့်ပြုချက် ရယူခဲ့ရပါ တယ်။ ပြည်ပတင်ပို့မယ့်ဆန်တွေကို များသောအား ဖြင့် ွှှ လို စစ်ဆေးရေးအေဂျင်စီတွေက စစ် ဆေးခဲ့တာပါ။ ထိုင်းစစ်ဆေးရေးကုမ္ပဏီ အချို့ လည်း ပေါ်ပေါက်နေပါပြီ။ စစ်ဆေးရေး ကုမ္ပဏီ တွေဟာ ဆန်ရဲ့သတ်မှတ်အရည်အသွေး၊ အလေး ချိန်နဲ့ ပိုးသတ်မှိုင်းတိုက်လုပ်ငန်းအပေါ် စစ်ဆေး တာပါ။ အစိုးရကတော့ ဆန်မွှေးကိုပဲ အဓိကထား စစ်ဆေးပြီး "ဟုန်မာလီ" ဆန် စစ်ကြောင်း အာမခံ ချက် ပေးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စိတ်ချရတဲ့စစ်ဆေး ချက်မျိုး ဟုတ်၊ မဟုတ်တော့ သံသယရှိစရာပါလို့ အကဲခတ်သူတွေက ဆိုကြပါတယ်။အတိုင်ပင်ခံအခန်းကဏ္ဍထိုင်းနိုင်ငံမှာ ဆန်စပါး မူဝါဒကော်မတီ(Rice Policy Committee) ကို အစိုးရကဖွဲ့စည်း တည်ထောင်ထားပါတယ်။ အဆိုပါ ကော်မတီကို ဝန်ကြီးချုပ်က ဦးဆောင်ပါတယ်။ ဆပ်ကော်မတီ အဆင့်မှာတော့ state holders တွေပါဝင်ပါ တယ်။ သို့ပေမယ့် ဆပ်ကော်မတီရဲ့ဥက္ကဋ္ဌကတော့ နိုင်ငံရေးသမားများသာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထုတ်လုပ်မှု၊ ရောင်းဝယ်ရေး၊ စပါးပေါင်နှံခြင်း၊ ဆန်များ ထုတ် ရောင်းခြင်း၊ ဒေသအလိုက် ဘောင်ခတ်မှု၊ ဈေးနှုန်း အာမခံချက်နှင့် စာရင်းစစ်ဆေးခြင်းတို့နဲ့ပတ်သက် ပြီး ဆပ်ကော်မတီ ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။ဆပ်ကော်မတီတွေဟာ အစိုးရကို စပါး ပေါင်နှံစနစ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြဿနာများ ရှိခဲ့ရင် အကြံပြုနိုင်ရန်အတွက် ရည်ရွယ်ဖွဲ့စည်းထားခြင်း သာဖြစ်ပါတယ်။ ဆန်စပါးလုပ်ငန်းကြီး တစ်ခုလုံး ခြုံငုံပြီး ပြဿနာတွေရှိခဲ့ရင်တော့ အကြံပြုတာကို မလုပ်ကြပါဘူး။ ဆပ်ကော်မတီထဲမှာ exporters association (သက်တမ်းအကြာဆုံး အဖွဲ့အစည်း လို့ ဆိုပါတယ်) millers association နှင့် rice packers' association တို့အပြင် လယ်သမားနှင့် ဆန်ကုန်သည် ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်ပါတယ်။ ထိုင်းဆန်စက်ပိုင်ရှင်အသင်းကတော့ ဒီကော်မတီ တွေမှာ အိတ်စ်ပိုတာကြီးတွေနဲ့ လက်ကား ကုန် သည်ကြီးတွေကပဲ မင်းမူနေကြပါတယ်လို့ သုံးသပ် ကြပါတယ်။ ထိုင်းအစိုးရနဲ့ အသင်းတွေမှာပါတဲ့ stateholders တွေ အကြားမှာလည်း မကြာခဏ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့ အစိုးရက ဆန် စပါးလုပ်ငန်းမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုဟာ ဒီ အသင်းအဖွဲ့တွေ၊ ဆပ်ကော်မတီတွေနဲ့ တိုင်ပင် ခြင်း မရှိခဲ့ကြဘူးလို့ စွပ်စွဲကြပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ဆန်စပါးလုပ်ငန်းကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ အသင်းအဖွဲ့ အစည်းမရှိသေးပါ။ (စာရေးသူ မှတ်ချက်။ ဒါကြောင့်လည်း မြန်မာ နိုင်ငံမှာ အသင်းသုံးသင်းကို အခြေခံပြီး ဆန်စပါးလုပ်ငန်း အသင်း (Myanmar Rice Industry Association) ကြီး ဖွဲ့စည်းလိုက်တော့ ထိုင်းနိုင်ငံက ဆန်စပါးနဲ့ ပတ်သက်သူတိုင်း တအံ့တသြဖြစ်သွားကြပြီး အထူးစိတ်ပါဝင်စားကြပါတယ်။ မြန်မာ့ဆန်စပါးလုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်သူတွေအားလုံး စုစည်းမှုရှိပြီး အသင်းကြီးတစ်သင်းရဲ့ သြဇာအာဏာအောက်မှာ ညီညီညွတ် ညွတ် လုပ်ကိုင်လာကြတော့မှာဖြစ်တဲ့အတွက် စိတ်ဝင်စားနေကြ တာပါ။)ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ဆန်အိတ်စ်ပိုတာများနှင့် စက်ပိုင်ရှင်များရဲ့ ကိုယ်ပိုင်သဘောထား အယူအဆ များဟာ ကွဲပြားကြတဲ့အတွက် ညီညွတ် တဲ့ စုစည်းမှုမျိုးရရှိဖို့ တော်တော်လုပ်ယူရဦးမယ့် အနေအထား ပါ။ ကဲ ထိုင်းနိုင်ငံ ဆန်စပါးလုပ်ငန်းနဲ့ ပုဂ္ဂလိကအခန်းကဏ္ဍကို တစေ့တစောင်း လေ့လာကြည့်ခဲ့ပြီးပါပြီ။ စာရေးသူတို့ မြန်မာဆန်စပါးလုပ် ငန်းအသင်းရဲ့ အခန်းကဏ္ဍဟာ ပီပီပြင်ပြင်ဖြစ်လာနေပါပြီ။ရှေ့ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ရမယ့် လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို ဘယ်လို လုပ်ကိုင်သွားကြမလဲဆိုတာ ညီညီညွတ်ညွတ်နဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးဖို့ အချိန်ပါ။ မြန်မာဆန်စပါးလုပ်ငန်းထဲကို ထဲထဲဝင်ဝင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ လုပ်ကိုင်ကြမယ်ဆိုရင် လုပ်ကြပါ၊ လာကြပါ။ လုပ်တတ်ကိုင်တတ် သူမျိုးဆက်သစ်တွေ လိုနေပါတယ်။ တစ်နပ်စားÓဏ်နဲ့ခဏတဖြုတ် ဝင်နှောက်လိုက်မယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ဓာတ်မျိုးနဲ့တော့ ဆန်စပါးလောကထဲ ဝင်မလာကြပါနဲ့။ ဆန်စပါးလောကဆိုတာ သာမန်စီမံအုပ်ချုပ်တတ် ရုံနဲ့မရပါ။ Management က ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ Technology က ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် နားလည်မှ အောင်မြင်နိုင်ပါမယ်။မောင်တိုင်ပင်ကျမ်းကိုးစာရင်း၁။ ASEAN Rice + Maize Markets-the private sector perspective -A.W.Shephard၂။ Bank of Agriculture + Agricultural Cooperative BAAC-Poapongsakom 2008 ၃။ Bangkok Post သတင်းစာများ Nov.2009,Oct 2009၄။ Public Warehousing Organization, Poapongsakorn 2008၅။ Newsweek, July 2009၆။ Debate over food security, Peter C.Timmer 2008၇။ Rice Marketing System with Philippines & Thailand, Dawe David; et al ; 2006