Background
ယဉ်ကျေးမှုမြို့တော် မန္တလေးတွင် မြန်မာမှုလုပ်ငန်းများစွာရှိသည်။ ထိုအထဲတွင် ရွှေချည်ထိုး လုပ်ငန်းလည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ရွှေချည်ထိုးဆိုသည်မှာ အဝတ်အထည်အဆောင် အယောင်တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသော် လည်း မရှိမဖြစ် အသုံးပြု ရသော နေ့စဉ်သုံးကုန်ပစ္စည်းမဟုတ်ပေ။ အခမ်းအနား၊ အလှူမင်္ဂလာ၊ ကုမ္ပဏီ၊ ရုံးခန်းတို့ တွင် အလှဆင်သည့် အရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ရှင်ပြု ပွဲ အခမ်းအနားများ၊ ဇာတ်သဘင်ပွဲများတွင် အသုံးပြုကြ သည်။ ထီးနန်းသုံး၊ တော်ဝင်သုံးပစ္စည်းဟုဆိုလျှင်လည်း ရသည်။ မန္တလေးတွင် မြန်မာမင်းနေပြည်တော်ရှိစဉ်အခါက ရွှေချည် ငွေချည်ထိုး ထားသည့် အဆောင်အယောင်များကို ရာထူးရာခံ အဆင့်လိုက် အသုံးပြုကြသည်ဟု သိရ သည် ။ နန်းတော်အတွက်အသု
စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ချမှတ်ထားသော မျှော်မှန်းချက်ငါးရပ်အနက်"ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့်အညီ ပုဂ္ဂလိက အခန်းကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် အားပေးမြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ရန်" ဟူေ သာ မျှော်မှန်းချက်နှင့်အညီ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေးအတွက် အားပေးမြှင့်တင်လျက်ရှိပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီအစိုးရသစ်လက်ထက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ကုန်သွယ်မှု အခြေ အနေဟာ ဖေဖော်ဝါရီလပထမပတ်ထိ ပို့ကုန် အမေ ရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၉၅၂၀ ခန့်၊ သွင်းကုန်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၃၅၄၀သန်းဖြစ်တဲ့အတွက် ကုန်သွယ်မှုပမာဏ အမေရိကန်ဒေါ်လာ၂၃၀၆၀ သန်း ဆောင်ရွက်နိုင်တာကို တွေ့ရှိရပါတယ်။ ယခုကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍကို ကြည့်ရင် နိုင် ငံပိုင်ကဏ္ဍရဲ့က
စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနဟာ နိုင်ငံတော်က ချမှတ်ထားတဲ့ စီးပွားရေးမူဝါဒ ၁၂ရပ် အနက်ဘက်စုံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ စားနပ်ရိက္ခာ ဖူလုံစေရေးနှင့် ပို့ကုန်မြှင့်တင်နိုင်ရေးတို့အတွက် လယ်ယာက ဏ္ဍ၊ မွေးမြူရေးကဏ္ဍနှင့် စက်မှုကဏ္ဍများဘက်စုံညီစွာ တိုးတက်လာစေရန်နှင့် လယ်ယာစက်မှုကဏ္ဍချိန်ခွင်လျှာကိုက်ညီသည့် စီးပွားရေး ပုံစံဖော်ထုတ်ရန်ဆိုတဲ့အချက် ခြောက်ချက်နဲ့အညီ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခဲ့ ရာမှာ လယ်ယာကဏ္ဍက ထွက်ရှိတဲ့ပို့ကုန်တွေကို ပိုမိုတင်ပို့နိုင်ခဲ့တာတွေ့ ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘဏ္ဍာနှစ် ဇန်နဝါရီလ တတိယပတ်အထိ မြန်မာ နိုင်ငံရဲ့ကုန်သွယ်မှုအခြေအနေကို ကြည့်လျှင် ပို့ကုန်အမေရိကန်
ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်အနေဖြင့် စီးပွားရေး မူဝါဒများအား ပြုပြင်ပြောင်းလဲပြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်အား အကောင်အထည်ဖော်ကာ ပြည်ပနိုင်ငံများနှင့် ကုန်သွယ်ဆက်ဆံမှု များအား တိုးမြှင့်ခဲ့သည့် အပြင် နိုင်ငံပိုင် ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများအား ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍသို့ လုပ်ကိုင်ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ ၏ ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာကာ ကုန်သွယ်မှုပမာဏ များလည်း နှစ်စဉ်တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ကုန်သွယ်မှုပြုရာတွင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ကုန်းကြောင်းကုန်သွယ်မှု၊ ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်မှုနှင့် လေကြောင်းမှ ကုန်သွယ်မှုတို့ကိုပါ ခွင့်ပြုဆောင်ရွက် စေလျက် ရှိပါသည်။
အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွား ရေး အစစအရာရာမှာ တခြားသောကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများထက် သာ လွန်ကောင်းမွန်တဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ သူ့နိုင်ငံက ထွက်ရှိတဲ့ ကုန် ပစ္စည်း များကို စံချိန်စံညွှန်း အရည်အသွေးတွေအပြင် ထုပ်ပိုးပစ္စည်းများရဲ့ အရည် အသွေးကိုပါ ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပြီးမှ တခြားသောပြည်ပနိုင်ငံများ ကိုပါ တင်ပို့ခွင့်ပြုနေတဲ့နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်းဖြစ်ပါတယ်။သူ့နိုင်ငံက ထွက်ရှိ တဲ့ကုန်ပစ္စည်းတွေကို သေချာစွာစိစစ်ရုံသာ မက သူ့နိုင်ငံကို တင်သွင်းလာတဲ့ကုန်ပစ္စည်းတွေကိုလည်း အရည် အသွေး၊စံချိန်စံညွှန်းတွေနဲ့ကိုက်ညီမှုရှိမရှိ စစ်ဆေးနေတာကို အားလုံး အသိပဲဖြစ်ပ
စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန အနေဖြင့် ကုန်သွယ်မှု ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ဘက်ပေါင်းစုံမှ ကြိုးစားအားထုတ်လျက်ရှိရာ ယခု ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘဏ္ဍာနှစ် (ဧပြီလ မှ ဒီဇင်ဘာလ)အထိ ကိုးလတာကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန် အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၈၃၀၀ ခန့်၊ သွင်းကုန် အမေ ရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၅၂၇ သန်း ကုန်သွယ်မှုပမာဏ အမေရိကန်ဒေါ် လာ ၁၉၈၂၇ သန်း ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ယခင်ဘဏ္ဍာ နှစ်ကာလတူထက် ပို့ကုန် အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၅၁၀ ပိုမိုတင်ပို့ နိုင်ခဲ့ပြီး သွင်းကုန် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၈၄၁ သန်း လျော့နည်း တင်သွင်းနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
နှစ်တစ်နှစ်ကို ကူးပြောင်းရောက်ရှိ ခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလို ကူးပြောင်း ရောက်ရှိခဲ့ချိန်မှာ နှစ်တစ်နှစ်အတွင်း အပြောင်းအလဲ ပေါင်းများစွာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တာဟာ လူတစ်ဦးချင်းစီမှသည် နိုင်ငံတစ် နိုင်ငံ အတွင်းဖြစ်ပေါ်ခဲ့တယ် ဆို တာ ငြင်းလို့မရနိုင်ပါဘူး။အပြောင်းအလဲလို့ဆိုရာမှာကောင်း သောအပြောင်း အလဲတွေ ဖြစ်ခဲ့သလို မကောင်းသောအပြောင်းအလဲတွေ လည်းဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း အကောင်းရော အဆိုးပါ ဒွန်တွဲခဲ့တဲ့ဖြစ်ရပ် တွေ ဟာ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ရောထွေး ယှက်တင်ဖြစ်ခဲ့တာကို အားလုံးအသိပဲ ဖြစ်မှာပါ။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ထူးခြားတဲ့အပြောင်းအလဲတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။အဲဒါကတော့ ပြည်သူတွေကိုယ်တိုင် လိုလို လား
ကုန်သွယ်မှုတိုးတက်ရရှိရေးသည် တရား မဝင်ကုန်သွယ်မှု လျော့နည်းမှသာ တိုးတက် ရရှိလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ကုန်သွယ်မှုကို လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံဟာ နယ်စပ်လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် ဝင် ထွက်ပေါက်တွေ များပြားလှတာကြောင့် ကုန်စည်ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုမှာ တရားဝင်ကူးသန်းရောင်းဝယ်တာထက် တရားမဝင်ကူးသန်းရောင်းဝယ်တာက ပိုမိုများပြားနေလိမ့်မယ်လို့လည်း ခန့်မှန်းမိပါတယ်။ လွတ်လပ်စွာ ကူးသ န်းရောင်းဝယ်မှု ပြုခွင့်မရခင်ကတည်းက မှောင်ခိုလမ်းကြောင်းများများစွာတည်ရှိနေတဲ့နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနဲ့ကုန်သွယ်မှုကို တရားဝင်ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ပမာဏထက် အမှန်တကယ် ကုန်
မူဆယ်(၁၀၅)မိုင် ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုတွင် အဓိကအကျဆုံး စခန်းဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလုံး၏ ကုန်သွယ်မှုပမာဏ၏ ၂၀ရာခိုင်နှုန်းခန့် ဆောင်ရွက် နိုင်ခဲ့ ကြောင်း၊ မူဆယ်(၁၀၅) မိုင် ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ဟာ တစ်ရက်လျှင် ပျမ်းမျှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၄သန်းခန့် ဆောင်ရွက်နိုင်ပြီး အဓိကအားဖြင့် ပို့ကုန်ဟာ တစ်ရက်ပျမ်းမျှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ကိုးသန်း ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ မူဆယ်(၁၀၅)မိုင် ကုန်သွယ်ေ ရးဇုန်ဟာ အကြမ်းဖက်သောင်းကျန်းသူများ ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုမီ နိုဝင်ဘာ ၁၉ရက်အထိမှာ ပို့ကုန်သွင်းကုန်ကားစီးရေ ပျမ်းမျှ ၁၀၀၀နီးပါးနဲ့ ကုန်သွယ်မှုဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁ သန်း ပုံမှန်ဆောင်ရ
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အရှေ့မြောက်ပိုင်း ဒေသဟာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ တွေဖြစ်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံတို့နဲ့ နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်မှုမှာ ရှည်လျားလှပါတယ်။ အဲဒီလို နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်မှုရှည်လျား လှသလို တောင်ကုန်းတောင် တန်းတွေ လည်းပေါများလှတဲ့အတွက်မြန်မာ နိုင်ငံရဲ့အလှပဆုံးနေရာဒေသတစ်ခုလို့လည်း ပြောလို့ရပါတယ်။ အလှပဆုံးနေရာ တစ်နေရာဖြစ်သလို နိုင်ငံရဲ့ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းမှာ အဓိကအရေးပါတဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှု ဝင်ထွက် ပေါက်တွေ အများဆုံးရှိတဲ့ဒေသတစ်ခုလည်းဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အကြီးမားဆုံး ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့တရုတ်နိုင်ငံနိုင်ငံနဲ့လည်း ကုန်သွယ်မှု အများ ဆုံးပြုလုပ်လျက်ရှိတဲ့ဒေသတစ်ခုလည်းဖြ