Background
မကွေးတိုင်းဒေသကြီး စားသုံးသူရေးရာ ဦးစီးဌာန တိုင်းဒေသကြီးဦးစီးမှူး၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် စားသုံးသူရေးရာဌာနခွဲနှင့် ထုတ်ကုန်လုံခြုံစိတ်ချ ရမှု ဌာနခွဲမှ ဝန်ထမ်းများသည် မကွေးမြို့ အောင် မေတ္တာရပ်ကွက်ရှိ မုန့်ဖတ်ခြောက်နှင့်် အဆင့်မြင့် ခေါက်ဆွဲခြောက်လုပ်ငန်းသို့ သွားရောက်လေ့လာ ခဲ့သည်။ ၎င်းလုပ်ငန်းသည် အလတ်စား စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဈေးကွက်မှာ မကွေးမြို့ပေါ် ရှိ ဈေးများသို့ ဖြန့်ဖြူးလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။ အဓိကကုန်ကြမ်းမှာ ဆန်နှင့် ဆန်ထွက်ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည့် ဧရာပဒေသာဆန်မှထွက်ရှိသည့် ဆန်ကွဲ၊ ဆန်လတ် အစရှိသည့် ဆန်ထွက်ပစ္စည်းများကို အခြေခံထုတ်လုပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ပထမ
မွန်ပြည်နယ်သည် ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် ြွကယ်ဝသော ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မုတ္တမကွေ့ဒေသသည် ရှေး အချိန်ကပင် မြေအိုးမြေထည် ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းနှင့်ပတ်သက်၍နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သော ဒေသတစ်ခုဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သော နှစ် ပေါင်း ၃၀ဝ၀ ကျော်ကတည်းကပင် မွန်လူမျိုးတို့ အခြေချနေထိုင်ခဲ့ သောနေရာဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓယဉ်ကျေးမှုကို နှစ်ပေါင်း ၂၆၀ဝ ကျော် ကပင် စတင်လက်ခံခဲ့ကြသည်။ မြေထည်လုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများကို မွန်ဘာသာရေးသားသော ရှေးဟောင်း စာပေများ၊ မွန်(သို့မဟုတ်) မြန်မာဘာသာရေး ဘုရားသမိုင်းများ၊ မွန်ရာဇဝင်၊ သထုံရာဇဝင်၊ မုတ္တမရာဇဝင်နှင့်မော်လမြိုင်ရာဇဝင်တို့ တွင် ဖော်ပြမှတ်တမ်းတင်ခဲ့ကြသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် အမျိုးသားများဝတ်ဆင်သော လုံချည်ကို ပုဆိုး( အသံထွက် ပဆိုး)ဟုခေါ်ပြီး အမျိုးသမီးများဝတ်ဆင်သော လုံချည်ကို ထဘီ(အသံထွက် ထမိန်)ဟုခေါ်သည်။ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီး ဝတ်ဆင်နည်း မတူညီသကဲ့သို့ အဆင်များနှင့်ဖွဲ့စည်း ထားပုံများမှာလည်း ကွဲပြားခြားနားပါသည်။ ရှေးအခါက အမျိုး သားများ၏ ပုဆိုးကို တောင်ရှည်ပုဆိုးဟုခေါ်ပါသည်။ တောင်ရှည် ပုဆိုးသည် အတောင် ၂၀ရှည်သောအစဖြစ်ပြီး ယခုခေတ်ဝတ်ဆင် ကြသကဲ့သို့ ကွင်းလုံးပုံ ချုပ်မထားပါ။ ယခုခေတ်ပုဆိုးဝတ်ဆင်ပုံမှာ အရှေ့ပိုင်း အစွန်းနှစ်ဖက်ကို ရှေ့လက်၌အတူတကွ ထပ်ခေါက်၍ လိပ်ပြီး ချက်အောက်နား ခါးနေရာတွင် လျှိုသွင်းထားပါသည်။ အမျိုးသမီးများသည် သုံးတေ
စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၌ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ခုနှစ် ကုလားပဲ စိုက် ဧက (ဆောင်း) ၄၂၁၄၄၉ဧကရှိသည့်အနက် ယင်းမာပင်ခရိုင်တွင် ကုလားပဲစိုက်ဧက(ဆောင်း) တစ်သိန်းလေးသောင်းခန့်ရှိကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန၏စာရင်းများအရ သိရှိရသည်။ စိုက်ပျိုးသည့် ကုလားပဲမျိုးများမှာ ဠ၂ ၊ ဠ၃ ၊ ၉၂၉ နှင့် ထိုင်ဝမ်မျိုးများဖြစ်ပြီး ကုလား ပဲခွဲခြမ်းနှင့် ကုလားပဲမှုန့်များ ပြုလုပ်ရာတွင် ၉၂၉ ကုလားပဲကိုသာ အများဆုံးအသုံးပြုကြောင်း သိရှိရသည်။
တရုတ်ဆီးသီးများသည် စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၌ ဇန်နဝါရီလ နှင့် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အဖူးအပွင့်များ စတင်ဖူးကြပြီး မတ်လ တွင် အသီးကင်းလေးများ ဖြစ်ပေါ်ကာ ဧပြီလနှင့် မေလတွင် တဖြည်းဖြည်း ကြီးထွားလာသည်။ ဇွန်၊ ဇူလိုင်နှင့် သြဂုတ်လ များတွင် လှိုင်လှိုင်ထွက်ရှိပြီး ခူးဆွတ်ရောင်းချကြောင်း သိရ သည်။ တရုတ်ဆီးသီးစိုက်ပျိုးရန် အကောင်းဆုံးမြေမှာ သဲနုန်း ဆန်သော မြေအမျိုးအစားဖြစ်ပြီး ပိုမိုအောင်မြင်ဖြစ်ထွန်း ကြောင်း သိရသည်။ အပင်စိုက်ပျိုးချိန်မှာ သုံးနှစ်မှငါးနှစ် အကြား အသီးများကို ခူးဆွတ်ရောင်းချနိုင်ကြောင်း သိရ သည်။ ယခုအချိန်မှာ စစ်ကိုင်း ဒေသထွက်တရုတ်ဆီးသီးများ သည် ရာသီဥတုကောင်းမွန်သောကြောင့် ဈေးကွက်
ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း) ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ နမ့်ဆန်မြို့နယ်အတွင်းတွင် ပလောင်လူမျိုးအများစုနေထိုင်ကြပြီး လက်ဖက်ကို အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း လုပ်ငန်းအဖြစ် အဓိကစိုက်ပျိုး လုပ်ကိုင်ကြကြောင်းနှင့်
သကြားသည်လူတို့၏ အရေးကြီးသော အစားအစာတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ဓာတ်ဆီသည် မော်တော်ယာဉ်စက်ကို အပူငွေ့နှင့်စွမ်းအင် ပေးရန်အတွက် မရှိမဖြစ်သကဲ့သို့ သကြားဓာတ်သည်လည်း လူ့ခန္ဓာ ကိုယ်စက်ကြီးအတွက် မရှိမဖြစ်သော အာဟာရဓာတ်ဖြစ်သည်။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားကစား၍ဖြစ်စေ၊ အပင်ပန်းခံ အလုပ်လုပ်၍ဖြစ်စေ အင်အားကုန်ခန်းမောပန်းသောအခါ သကြားကို စားကြရသည်။ ဂလူးကို့စ် ဆေးသကြားကို အင်အားကုန်ခန်းမောပန်းနေသည့် လူနာ များကို တိုက်ရသည်။ သာမန်အားဖြင့် လူတို့သည်တစ်နှစ်လျှင် မိမိ ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်နှင့်အမျှ သကြား စားကြသည်ဟုဆိုသည်။ သကြားတစ်ပေါင်လျှင် အပူ၏ပမာဏဖြစ်သော ကယ်လိုရီ ၁၈၀ဝ ပါရှိသည်။ လူတို့၏အသက်ရှင် ကျန်းမာရေး
မွန်ပြည်နယ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏အရှေ့တောင်ဒေသ မုတ္တမ ပင်လယ်ကွေ့ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ မွန်ပြည်နယ်၏အကျယ်အဝန်း မှာ ၄၇၄၇ဒသမ၇၆ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းပြီး မြို့နယ် ၁၀မြို့နယ်၊ မြို့၁၃မြို့၊ မြို့နယ်ခွဲနှစ်ခု၊ ရပ်ကွက်ပေါင်း ၈၀၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၃၈၃ အုပ်စု၊ ကျေးရွာပေါင်း ၁၂၀ဝ ရှိသည်။ မွန်၊ ဗမာ၊ ချင်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ရခိုင်၊ ရှမ်းလူမျိုးတို့ နေထိုင်ကြပြီး စာရင်းရှိလူဦးရေ ၂၂၄၃၇၉၃ ဦး ရှိသော ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။
မွန်ရိုးရာဝတ်စုံ ဖြစ်ပေါ်လာပုံ
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အားထိန်းသိမ်းနိုင်စေရန်နှင့် ရာသီဥတု ကို အထောက်အကူပြုစေရန်၊ အရိပ်အာဝါသရရှိစေရန် ရည်ရွယ်၍ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန စစ်ကိုင်းခရိုင်ရုံးဝန်းအတွင်း ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မိုးရာသီသစ်ပင်စိုက်ပျိုးရန် ပျိုးပင်များကို မင်းကွန်းပျိုးဥယျဉ်သို့ သွားရောက်ယူခဲ့ရာ စစ်ကိုင်း-မင်းကွန်းအသွား ခရီးလမ်းမပေါ် ချောင်းပေါက်ကျေးရွာအနီး ပေါက်တောရွာလမ်းမထောင့်မှ စိမ်းပြာ ရောင် လွှမ်းမိုးထားသော အရောင်းဆိုင်လေးကို သတိထားမိခဲ့ပြီး အပြန်လမ်းမှာ ဝင်ကြည့်ကြမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။
မြန်မာလူမျိုးများသည် မိမိတို့စားသုံးသည့် ထမင်းဟင်းလျာများ တွင် ချို၊ချဉ်၊ငန်၊စပ်၊ဖန်၊ခါး ရသာခြောက်ပါးကို တစ်မျိုးမဟုတ်တစ်မျိုး ပါဝင်အောင်စားသုံးသည့် အလေ့အထရှိကြသည်။ ငါးတစ်မျိုးတည်း ကိုပင် အချို၊ အငန်၊ အချဉ် စသည့်အရသာစုံ ပြုလုပ်၍ နှစ်ကြိုက်စွာ စားသုံးကြသည်။ ငန်သောအရသာ ငါးပိ၊ ငါးဆားနယ်နှင့် ချဉ်သော အရသာရှိသည့် ငါးချဉ်ကိုလည်းချက်၍လည်းကောင်း၊ အစိမ်းတိုင်း သုပ်၍လည်းကောင်း စားသုံးကြသည်။ ငါးချဉ်တွင် ငါးကြီးချဉ်နှင့် ငါးလေးချဉ်ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိရာ ကသာခရိုင်မှထွက်ရှိသော ငါးချဉ်သည် နာမည်ကျော်ကြား လူကြိုက်များသည်။
ငါးကြီးချဉ်လုပ်ငန်း