Background
စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၌ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ခုနှစ် ကုလားပဲ စိုက် ဧက (ဆောင်း) ၄၂၁၄၄၉ဧကရှိသည့်အနက် ယင်းမာပင်ခရိုင်တွင် ကုလားပဲစိုက်ဧက(ဆောင်း) တစ်သိန်းလေးသောင်းခန့်ရှိကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန၏စာရင်းများအရ သိရှိရသည်။ စိုက်ပျိုးသည့် ကုလားပဲမျိုးများမှာ ဠ၂ ၊ ဠ၃ ၊ ၉၂၉ နှင့် ထိုင်ဝမ်မျိုးများဖြစ်ပြီး ကုလား ပဲခွဲခြမ်းနှင့် ကုလားပဲမှုန့်များ ပြုလုပ်ရာတွင် ၉၂၉ ကုလားပဲကိုသာ အများဆုံးအသုံးပြုကြောင်း သိရှိရသည်။
တရုတ်ဆီးသီးများသည် စစ်ကိုင်းမြို့နယ်၌ ဇန်နဝါရီလ နှင့် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အဖူးအပွင့်များ စတင်ဖူးကြပြီး မတ်လ တွင် အသီးကင်းလေးများ ဖြစ်ပေါ်ကာ ဧပြီလနှင့် မေလတွင် တဖြည်းဖြည်း ကြီးထွားလာသည်။ ဇွန်၊ ဇူလိုင်နှင့် သြဂုတ်လ များတွင် လှိုင်လှိုင်ထွက်ရှိပြီး ခူးဆွတ်ရောင်းချကြောင်း သိရ သည်။ တရုတ်ဆီးသီးစိုက်ပျိုးရန် အကောင်းဆုံးမြေမှာ သဲနုန်း ဆန်သော မြေအမျိုးအစားဖြစ်ပြီး ပိုမိုအောင်မြင်ဖြစ်ထွန်း ကြောင်း သိရသည်။ အပင်စိုက်ပျိုးချိန်မှာ သုံးနှစ်မှငါးနှစ် အကြား အသီးများကို ခူးဆွတ်ရောင်းချနိုင်ကြောင်း သိရ သည်။ ယခုအချိန်မှာ စစ်ကိုင်း ဒေသထွက်တရုတ်ဆီးသီးများ သည် ရာသီဥတုကောင်းမွန်သောကြောင့် ဈေးကွက်
ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း) ပလောင်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ နမ့်ဆန်မြို့နယ်အတွင်းတွင် ပလောင်လူမျိုးအများစုနေထိုင်ကြပြီး လက်ဖက်ကို အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း လုပ်ငန်းအဖြစ် အဓိကစိုက်ပျိုး လုပ်ကိုင်ကြကြောင်းနှင့်
သကြားသည်လူတို့၏ အရေးကြီးသော အစားအစာတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ ဓာတ်ဆီသည် မော်တော်ယာဉ်စက်ကို အပူငွေ့နှင့်စွမ်းအင် ပေးရန်အတွက် မရှိမဖြစ်သကဲ့သို့ သကြားဓာတ်သည်လည်း လူ့ခန္ဓာ ကိုယ်စက်ကြီးအတွက် မရှိမဖြစ်သော အာဟာရဓာတ်ဖြစ်သည်။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားကစား၍ဖြစ်စေ၊ အပင်ပန်းခံ အလုပ်လုပ်၍ဖြစ်စေ အင်အားကုန်ခန်းမောပန်းသောအခါ သကြားကို စားကြရသည်။ ဂလူးကို့စ် ဆေးသကြားကို အင်အားကုန်ခန်းမောပန်းနေသည့် လူနာ များကို တိုက်ရသည်။ သာမန်အားဖြင့် လူတို့သည်တစ်နှစ်လျှင် မိမိ ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်နှင့်အမျှ သကြား စားကြသည်ဟုဆိုသည်။ သကြားတစ်ပေါင်လျှင် အပူ၏ပမာဏဖြစ်သော ကယ်လိုရီ ၁၈၀ဝ ပါရှိသည်။ လူတို့၏အသက်ရှင် ကျန်းမာရေး
မွန်ပြည်နယ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏အရှေ့တောင်ဒေသ မုတ္တမ ပင်လယ်ကွေ့ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ မွန်ပြည်နယ်၏အကျယ်အဝန်း မှာ ၄၇၄၇ဒသမ၇၆ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းပြီး မြို့နယ် ၁၀မြို့နယ်၊ မြို့၁၃မြို့၊ မြို့နယ်ခွဲနှစ်ခု၊ ရပ်ကွက်ပေါင်း ၈၀၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၃၈၃ အုပ်စု၊ ကျေးရွာပေါင်း ၁၂၀ဝ ရှိသည်။ မွန်၊ ဗမာ၊ ချင်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ရခိုင်၊ ရှမ်းလူမျိုးတို့ နေထိုင်ကြပြီး စာရင်းရှိလူဦးရေ ၂၂၄၃၇၉၃ ဦး ရှိသော ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။
မွန်ရိုးရာဝတ်စုံ ဖြစ်ပေါ်လာပုံ
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အားထိန်းသိမ်းနိုင်စေရန်နှင့် ရာသီဥတု ကို အထောက်အကူပြုစေရန်၊ အရိပ်အာဝါသရရှိစေရန် ရည်ရွယ်၍ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန စစ်ကိုင်းခရိုင်ရုံးဝန်းအတွင်း ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မိုးရာသီသစ်ပင်စိုက်ပျိုးရန် ပျိုးပင်များကို မင်းကွန်းပျိုးဥယျဉ်သို့ သွားရောက်ယူခဲ့ရာ စစ်ကိုင်း-မင်းကွန်းအသွား ခရီးလမ်းမပေါ် ချောင်းပေါက်ကျေးရွာအနီး ပေါက်တောရွာလမ်းမထောင့်မှ စိမ်းပြာ ရောင် လွှမ်းမိုးထားသော အရောင်းဆိုင်လေးကို သတိထားမိခဲ့ပြီး အပြန်လမ်းမှာ ဝင်ကြည့်ကြမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။
မြန်မာလူမျိုးများသည် မိမိတို့စားသုံးသည့် ထမင်းဟင်းလျာများ တွင် ချို၊ချဉ်၊ငန်၊စပ်၊ဖန်၊ခါး ရသာခြောက်ပါးကို တစ်မျိုးမဟုတ်တစ်မျိုး ပါဝင်အောင်စားသုံးသည့် အလေ့အထရှိကြသည်။ ငါးတစ်မျိုးတည်း ကိုပင် အချို၊ အငန်၊ အချဉ် စသည့်အရသာစုံ ပြုလုပ်၍ နှစ်ကြိုက်စွာ စားသုံးကြသည်။ ငန်သောအရသာ ငါးပိ၊ ငါးဆားနယ်နှင့် ချဉ်သော အရသာရှိသည့် ငါးချဉ်ကိုလည်းချက်၍လည်းကောင်း၊ အစိမ်းတိုင်း သုပ်၍လည်းကောင်း စားသုံးကြသည်။ ငါးချဉ်တွင် ငါးကြီးချဉ်နှင့် ငါးလေးချဉ်ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိရာ ကသာခရိုင်မှထွက်ရှိသော ငါးချဉ်သည် နာမည်ကျော်ကြား လူကြိုက်များသည်။
ငါးကြီးချဉ်လုပ်ငန်း
ပခုက္ကူခရိုင် ပခုက္ကူမြို့ပေါ်ရပ်ကွက်များ ဖြစ်သော အမှတ်(၁၂)၊ (၁၃)နှင့် (၁၄)ရပ်ကွက် များတွင် မြန်မာ့သားရေညှပ်ဖိနပ် များကို ရှေး ယခင်များစွာကပင် လုပ်ကိုင်လာကြသည်။ မြန်မာ့သားရေ ညှပ်ဖိနပ်များမှာ ခိုင်ခံ့ခြင်း၊ ကျန်းမာရေးနှင့်လည်း ညီညွတ်ခြင်း၊ စီးရသည့် နေရာမှာလည်း သက်သောင့်သက်သာရှိခြင်း တို့ကြောင့် လူကြိုက်များလှပါသည်။
ပခုက္ကူမြို့ပေါ်ရှိ မြန်မာ့ညှပ်ဖိနပ်လုပ်ငန်း များဖြစ်သော ဧရာဝဏ်ဆင်၊ ခိုပျံ၊ ဂရိတ်၊ မောင် မယ်၊ မြအိုးစည်၊ ရွှေကျားနှင့် ရွှေအိုးစည် ဖိနပ် လုပ်ငန်းများမှာ လုပ်သားဦရေ ၁၀ ဦးမှ ၂၅ ဦး ဖြင့် လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ အချို့မြို့များတွင် မြို့နာမည်နှင့် အတူတွဲလျက် ထင်ရှားသည့် မြန်မာ့ရိုးရာအစားအစာများမှာ မန္တလေးထိုးမုန့်၊ ပုသိမ်ဟာလဝါ၊ ပျဉ်းမနား မျှစ်ချဉ်၊ နေပြည်တော် နန်းစိန်ကိတ်၊ ကသာငါးကြီးချဉ်နှင့် ကောက်ညှင်း ကျည်တောက်၊ စစ်ကိုင်း ခိုတောင်မုန့်တီ၊ မုံရွာ မအူမြေပဲဆားလှော် စသည်ဖြင့် နာမည်ကျော်ကြားလျက်ရှိသည်။ ယင်းတို့အနက် မုံရွာမြို့နယ် မအူကျေးရွာမှ မြေပဲဆားလှော် ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းအကြောင်း တင်ပြလိုက်ပါသည်။
မြန်မာလူမျိုးတို့၏ အဓိကအစားအစာသည် ဆန်နှင့်ဆန်ဖြင့် ပြုလုပ်သော မုန့်မျိုးစုံတို့ဖြစ်သည်။ ခေါက်ဆွဲသည် တရုတ်လူမျိုးတို့၏ အဓိက အစားအစာဖြစ်သည်။ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေရှင်း၊ ကမ္ဘာ့ရွာ၊ အင်တာနက်၊ သတင်းမီဒီယာ ဝေါဟာရများ တွင်ကျယ်လာခြင်းနှင့် အတူ နိုင်ငံတစ်ခုမှ တစ်ခုသို့၊ လူမျိုးတစ်မျိုးမှတစ်မျိုးသို့ အမူအကျင့် ယဉ်ကျေးမှုများ ရွေ့လျားလာသည်။ မြန်မာလူမျိုးများသည် ကိုရီး ယားရုပ်ရှင်များကို ကြိုက်နှစ်သက်မှုများလာပြီး ဆံပင်ပုံစံကအစ ကိုရီးယားစတိုင် ဖြစ်လာကြသကဲ့သို့ တရုတ်အစားအစာဖြစ်သည့် ခေါက်ဆွဲကိုစားသုံးသည့် အလေ့အကျင့်များလည်း ကူးစက်လာ သည်။ သီတင်းကျွတ်၊ တန်ခူးလများတွင် မိဘ၊ ဘိုးဘွား၊ ဆရာသမား များကို ကန်တော