Background
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အားထိန်းသိမ်းနိုင်စေရန်နှင့် ရာသီဥတု ကို အထောက်အကူပြုစေရန်၊ အရိပ်အာဝါသရရှိစေရန် ရည်ရွယ်၍ စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန စစ်ကိုင်းခရိုင်ရုံးဝန်းအတွင်း ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မိုးရာသီသစ်ပင်စိုက်ပျိုးရန် ပျိုးပင်များကို မင်းကွန်းပျိုးဥယျဉ်သို့ သွားရောက်ယူခဲ့ရာ စစ်ကိုင်း-မင်းကွန်းအသွား ခရီးလမ်းမပေါ် ချောင်းပေါက်ကျေးရွာအနီး ပေါက်တောရွာလမ်းမထောင့်မှ စိမ်းပြာ ရောင် လွှမ်းမိုးထားသော အရောင်းဆိုင်လေးကို သတိထားမိခဲ့ပြီး အပြန်လမ်းမှာ ဝင်ကြည့်ကြမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။
မြန်မာလူမျိုးများသည် မိမိတို့စားသုံးသည့် ထမင်းဟင်းလျာများ တွင် ချို၊ချဉ်၊ငန်၊စပ်၊ဖန်၊ခါး ရသာခြောက်ပါးကို တစ်မျိုးမဟုတ်တစ်မျိုး ပါဝင်အောင်စားသုံးသည့် အလေ့အထရှိကြသည်။ ငါးတစ်မျိုးတည်း ကိုပင် အချို၊ အငန်၊ အချဉ် စသည့်အရသာစုံ ပြုလုပ်၍ နှစ်ကြိုက်စွာ စားသုံးကြသည်။ ငန်သောအရသာ ငါးပိ၊ ငါးဆားနယ်နှင့် ချဉ်သော အရသာရှိသည့် ငါးချဉ်ကိုလည်းချက်၍လည်းကောင်း၊ အစိမ်းတိုင်း သုပ်၍လည်းကောင်း စားသုံးကြသည်။ ငါးချဉ်တွင် ငါးကြီးချဉ်နှင့် ငါးလေးချဉ်ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိရာ ကသာခရိုင်မှထွက်ရှိသော ငါးချဉ်သည် နာမည်ကျော်ကြား လူကြိုက်များသည်။
ငါးကြီးချဉ်လုပ်ငန်း
ပခုက္ကူခရိုင် ပခုက္ကူမြို့ပေါ်ရပ်ကွက်များ ဖြစ်သော အမှတ်(၁၂)၊ (၁၃)နှင့် (၁၄)ရပ်ကွက် များတွင် မြန်မာ့သားရေညှပ်ဖိနပ် များကို ရှေး ယခင်များစွာကပင် လုပ်ကိုင်လာကြသည်။ မြန်မာ့သားရေ ညှပ်ဖိနပ်များမှာ ခိုင်ခံ့ခြင်း၊ ကျန်းမာရေးနှင့်လည်း ညီညွတ်ခြင်း၊ စီးရသည့် နေရာမှာလည်း သက်သောင့်သက်သာရှိခြင်း တို့ကြောင့် လူကြိုက်များလှပါသည်။
ပခုက္ကူမြို့ပေါ်ရှိ မြန်မာ့ညှပ်ဖိနပ်လုပ်ငန်း များဖြစ်သော ဧရာဝဏ်ဆင်၊ ခိုပျံ၊ ဂရိတ်၊ မောင် မယ်၊ မြအိုးစည်၊ ရွှေကျားနှင့် ရွှေအိုးစည် ဖိနပ် လုပ်ငန်းများမှာ လုပ်သားဦရေ ၁၀ ဦးမှ ၂၅ ဦး ဖြင့် လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ အချို့မြို့များတွင် မြို့နာမည်နှင့် အတူတွဲလျက် ထင်ရှားသည့် မြန်မာ့ရိုးရာအစားအစာများမှာ မန္တလေးထိုးမုန့်၊ ပုသိမ်ဟာလဝါ၊ ပျဉ်းမနား မျှစ်ချဉ်၊ နေပြည်တော် နန်းစိန်ကိတ်၊ ကသာငါးကြီးချဉ်နှင့် ကောက်ညှင်း ကျည်တောက်၊ စစ်ကိုင်း ခိုတောင်မုန့်တီ၊ မုံရွာ မအူမြေပဲဆားလှော် စသည်ဖြင့် နာမည်ကျော်ကြားလျက်ရှိသည်။ ယင်းတို့အနက် မုံရွာမြို့နယ် မအူကျေးရွာမှ မြေပဲဆားလှော် ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းအကြောင်း တင်ပြလိုက်ပါသည်။
မြန်မာလူမျိုးတို့၏ အဓိကအစားအစာသည် ဆန်နှင့်ဆန်ဖြင့် ပြုလုပ်သော မုန့်မျိုးစုံတို့ဖြစ်သည်။ ခေါက်ဆွဲသည် တရုတ်လူမျိုးတို့၏ အဓိက အစားအစာဖြစ်သည်။ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေရှင်း၊ ကမ္ဘာ့ရွာ၊ အင်တာနက်၊ သတင်းမီဒီယာ ဝေါဟာရများ တွင်ကျယ်လာခြင်းနှင့် အတူ နိုင်ငံတစ်ခုမှ တစ်ခုသို့၊ လူမျိုးတစ်မျိုးမှတစ်မျိုးသို့ အမူအကျင့် ယဉ်ကျေးမှုများ ရွေ့လျားလာသည်။ မြန်မာလူမျိုးများသည် ကိုရီး ယားရုပ်ရှင်များကို ကြိုက်နှစ်သက်မှုများလာပြီး ဆံပင်ပုံစံကအစ ကိုရီးယားစတိုင် ဖြစ်လာကြသကဲ့သို့ တရုတ်အစားအစာဖြစ်သည့် ခေါက်ဆွဲကိုစားသုံးသည့် အလေ့အကျင့်များလည်း ကူးစက်လာ သည်။ သီတင်းကျွတ်၊ တန်ခူးလများတွင် မိဘ၊ ဘိုးဘွား၊ ဆရာသမား များကို ကန်တော
တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးသည် ရေလုပ်ငန်းများလုပ်ကိုင်ခြင်း ဖြင့် အများဆုံး အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုသည့်တိုင်းဒေသကြီးဖြစ်ပြီး ပုစွန်ခြောက်များကို ထား ဝယ်၊ မြိတ်ကျွန်းစုနှင့် ပုလောမြို့တို့တွင် အများအပြားထွက်ရှိသည်။ ပုစွန်ခြောက် ပြုလုပ်ပုံ အမျိုးအစား အကြမ်းဖျင်း နှစ်မျိုးရှိသည်။ ပထမတစ်မျိုးမှာ ပုဇွန်ကို နေပူ လှန်းအခြောက်ခံပြီး ဒုတိယတစ်မျိုးမှာ ပုစွန်ကိုပြုတ်၍ ပုစွန်ကင်သည့် စင်(ဖို)ပေါ် တင်ပြီး မီးငွေ့ရိုက်ကာ အခြောက်ခံပြုလုပ်ရသည်။
ဒူးရင်းသီးများလှိုင်လှိုင်ပေါ်သည့် ယခုကာလတွင် ဒူးရင်းသီး ပေါသည့်မိမိတို့ တောင်ငူမြို့မှထွက်သော ကားတိုင်းလိုလိုတွင် ဒူးရင်း သီးအနံ့က မွှေးနေသည်။ မိမိတို့မြို့မှ လာရောက်သည့် ဧည့်သည်များ ဝယ်သွားသည်များရှိသလို ရပ်ဝေးဒေသမှ မိမိတို့ ဆွေမျိုးမိတ်ဆွေများ ထံသို့ လက်ဆောင်ပေးပို့ကြသည်များလည်းရှိသည်။ တောင်ငူခရိုင်၊ တောင်ငူမြို့နှင့် ဖြူးမြို့တို့တွင် ဒူးရင်းသီးများကို ဆိုင်ပေါ်တင် ရောင်း ချသူများရှိသလို ကားလေးများဖြင့်တင်၍ လှည့်လည်ရောင်းချကြ သည်များလည်းရှိသည်။ ရန်ကုန်-မန္တလေးလမ်းမပေါ် သွားလာကြ သော ကားကြီးကားငယ်တို့သည့် ဒူးရင်းသီးဆိုင်ရှေ့၊ ဒူးရင်းသီးကား နားရောက်လျှင် ကားရပ်ပြီး
စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန မကွေး တိုင်းဒေသကြီး ပခုက္ကူခရိုင်ဦးစီးမှူးရုံးမှ ဒု-ဦးစီးမှူး ဒေါ်လှိုင်ဥမ္မာဦးသည် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ခရိုင် ဦးစီးမှူး၏ လမ်းညွှန်ချက်ဖြင့် ပခုက္ကူခရိုင် အမှတ် (၁၅)ရပ်ကွက်ရှိ လက်ရက်ကန်း လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦး နှင့်တွေ့ဆုံ၍ ခရိုင်အတွင်း ချည်ထည်စောင်များ နှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးခဲ့သည်။
ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးသည် သဘာဝမှ လက်ဆောင်ပေးထားသော မြေဆီမြေနှစ် ရေခံ မြေခံကောင်းမွန်ကာ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းကို အဓိကလုပ်ကိုင်နေသော တိုင်းဒေသကြီးတစ်ခု ဖြစ်သလို နှစ်စဉ် မိုစပါး၊ နွေစပါးစိုက်ဧက ၅၁ သိန်းကျော်၊ ပဲမျိုးစုံစိုက်ဧက ၁၆ သိန်းကျော်နှင့် နှစ်ရှည်သီးနှံများဖြစ်သော ရော်ဘာ စိုက်ဧက ၃၆၇၅၄၊ သီဟိုဠ်စိုက်ဧက ၆၅၃၉၉ နှင့် အခြားသီးနှံ များအပြင် ရာသီသီးနှံများကိုလည်း နှစ်စဉ်စိုက်ပျိုး လျက်ရှိပြီး ပုသိမ်ခရိုင် ကန်ကြီးထောင့်မြို့နယ် ကွင်းစုကျေးရွာတွင်နေထိုင်သည့်ခြံပိုင်ရှင် ဦးပါးနီ က အထက်အညာ ပုပ္ပါးဒေသရှိ နဂါးမောက်သီး စိုက်ပျိုးရေးခြံသို့ သွားရောက်လေ့လာပြီး နဂါးမောက် ပျိုးပင်
ဆီထွက်သီးနှံများဖြစ်သည့် မြေပဲ၊ နှမ်း၊ ပန်းနှမ်း၊ နေကြာ၊ ဆီမုန်ညင်း၊ ဆီမုန်လာ စသည့် သီးနှံများကို ရှမ်းပြည် နယ်(တောင်ပိုင်း)ရှိ မြို့နယ်အများအပြားတွင် စိုက်ပျိုးကြ သည်။ ၎င်းဆီထွက်သီးနှံများအနက်မှ ဆီမုန်ညင်းကို ရှမ်း ပြည်နယ်(တောင်ပိုင်း)ရှိ တောင်ကြီး၊ ရပ်စောက်၊ ပင်းတယ၊ ညောင်ရွှေ စသည့် မြို့နယ်များတွင် စိုက်ပျိုးကြသည်။