၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက်  နံနက် ၀၉း၀၀ အချိန်က နေပြည်တော်၊ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ အစည်းအဝေး ခန်းမ၌ ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကျင်းပရာ လယ်ယာ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမြင့်လှိုင်၊ စီးပွားရေး နှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဝင်းမြင့်၊ ပြည်သူ့ လွှတ်တော်စီးပွားေ ရးနှင့် ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး ကော်မတီဥက္ကဌ ဦးမောင်မောင်သိမ်းနှင့် ရေးရာကော်မတီဝင်များ၊ ဒုတိယဝန်ကြီးများ၊ တိုင်းဒေသကြီး ပြည်နယ်များမှ စီးပွားရေးဝန်ကြီး များ၊ ဌာနဆိုင်ရာအကြီးအကဲ များ၊ ပြည်ထောင်စု သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် ဥက္ကဌနှင့် ညီနောင်အသင်းအဖွဲ့များမှ ဥက္ကဌများ၊ အလုပ်အမှုဆောင်များ၊ ဆန် စပါးနှင့် ပဲမျိုးစုံအထူးပြုကုမ္ပဏီများမှ                 တာဝန်ရှိသူများ၊ ကုန်စည်ဒိုင်များမှ တာဝန် ရှိသူများ၊ ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင်များနှင့် စာတမ်းဖတ်ကြားသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များ တက် ရောက်ကြပါသည်။

လက်ရှိတိုးတက်ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသော အခြေအနေများအရ မြန်မာနိုင်ငံသည် အာရှနိုင်ငံများနှင့် သာမက မကြာမီ တစ်ကမ္ဘာလုံး နဲ့ ကုန်သွယ်မှုပြုနိုင်တော့မည်ဖြစ်၍ ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အလားအလာေ ကာင်းများရှိနေပြီဖြစ်ကြောင်း၊ ပြီးခဲ့သည့် တစ်နှစ် ခြောက်လအတွင်း ကုန်သွယ်မှုလျင်မြန်ချောမွေ့ရေးနဲ့ ကုန်သွယ်မှု ဖြေ လျော့မှုများ၊ ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စများကို စဉ်ဆက် မပြတ်ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ သည့်အတွက် ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏ္ဍာနှစ်၏ ကုန်သွယ်မှုတန်ဖိုးသည် ယခင်ဘဏ္ဍာနှစ်ဖြင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အမေရိ ကန်ဒေါ်လာ သုံးဘီလီယံကျော် တိုးတက်လာသည်ကို တွေ့မြင်ရမှာ ဖြစ်ကြောင်း၊ ကုန်သည်အသင်းအဖွဲ့များ၊ ဌာနဆိုင်ရာများပူးပေါင်းပြီး တရားမဝင် ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများကို တရားဝင်ကုန်သွယ်မှု လမ်း ကြောင်းမှန်ပေါ်ေ ရာက်ရှိအောင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားရမှာဖြစ် ကြောင်း၊ ထိုင်းနှင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး အတွက် နိုဝင်ဘာ(၁)ရက်နေ့ တွင် အစည်းအဝေး ပြုလုပ်မည်ဖြစ်ပါကြောင်းနှင့် ထုတ်ကုန်/သွင်း ကုန်ကိစ္စရပ်များ၊ တရားမဝင်ကိစ္စရပ်များ ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ပါ ကြောင်း၊ တရားမဝင်မှောင်ခိုကိစ္စရပ်များအတွက် Mobile Team များဖွဲ့စည်း ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပါကြောင်း၊ စားသုံးသူအကာအကွယ် ပေးရေးလုပ်ငန်းများ ထိထိရောက်ရောက်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် စားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေး ဥပဒေ ပေါ်ပေါက်လာေ အာင် ဆောင်ရွက်နေပြီ ဖြစ်ပါကြောင်း၊ ပြည်နယ်နဲ့  တိုင်းဒေသကြီးများမှာ စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်ရေးနဲ့ စားသုံးသူပညာပေးလုပ်ငန်းများ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဆောင်ရွက်နိုင် ရန်အတွက် NGOs အဖွဲ့အစည်းများ ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခြင်း၊ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်များ အသိပညာပေးရေးလုပ်ငန်းစဉ်များကို စဉ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက် သွားမှာ လည်း ဖြစ်ပါကြောင်း၊ ကုန်သည်အသင်းအဖွဲ့များမှ တာဝန် ရှိသူများ၊ ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင် များသည် ပြည် တွင်း၊ ပြည်ပကုန်သွယ် မှုဆိုင်ရာမူဝါဒများ၊ သတ်မှတ်ပြဌာန်းထားချက်များကို နှံ့စပ်စွာသိရှိ နားလည်ပြီး မိမိတိုင်းရင်းသားလုပ်ငန်းရှင်များကို အသိပညာပေး ဖြန့်ဝေခြင်း၊ ပြည်ပသို့စီးပွားဖြစ်တင်ပို့နိုင်သည့် ကုန်ပစ္စည်းအမယ်အ လိုက်ကုန်ထုတ်လုပ်မှုကို အားပေးမြှင့်တင်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်သွား ရန် တိုက်တွန်းပါကြောင်း ပြောကြားပါသည်။ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင် စုဝန်ကြီး ဦးမြင့်လှိုင်က အမှာစကားပြောကြားရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံ သည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးအခြေခံနိုင်ငံ Agrobased Country ဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ ရေမြေသဘာဝအခြေအနေ၊ လူဦးရေအရ လယ် ယာထွက်ကုန်များစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုကို တိုးတက်အောင်ဆောင် ရွက်နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းများရှိနေကြောင်း၊ စိုက်ပျိုးရေးအခြေခံ ထုတ်ကုန်များ တိုးတက်ထုတ်လုပ်ရန် လိုအပ်သလို စိုက်ပျိုးရေးအ ခြေခံအသေးစားစက်မှုလုပ်ငန်းများ တိုးတက်ဖြစ်ထွန်း ပေါ်ပေါက်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိနေကြောင်း၊ ထုတ်လုပ်မှုတိုးတက်အောင်ဆောင်ရွက် နိုင်မှသာ ကုန်သွယ်မှုပမာဏတိုးတက်နိုင်မှာဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိ အချိန်တွင် သဘာဝအခြေခံကုန်ကြမ်းများ အဖြစ်သာ ရောင်းချနိုင် သည့်အခြေအနေသာရှိနေသည့်အတွက် ထိုက်သင့်သော အကျိုး အမြတ်ရရှိခံစားနိုင်မှု မရှိသေးကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် လျင်မြန်စွာ အကျိုးရရှိမှု (Quick Win) ရရှိနိုင်မည့် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍကို မြှင့် တင်ပေးပြီး တန်ဖိုးမြင့်လယ်ယာထွက်ကုန်ချောများ တိုးတက် ထုတ် လုပ်တင်ပို့သွားရ မှာဖြစ်ကြောင်း၊ ဈေးကွက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရေးအတွက် ထုတ်လုပ်တင်ပို့ရောင်းချသည့် ထွက်ကုန်များသည် ဈေးကွက် ဝယ်လို အား (Demand)နှင့် ဈေးကွက်လိုအပ်ချက် (Requirement)နှင့် အညီကိုက်ညီရန်လိုအပ်ကြောင်း၊ ထုတ်လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ်များကို လျှော့ချပြီး ဈေးနှုန်းယှဉ်ပြိုင်နိုင်မှုရှိရေးအတွက် အရေအတွက်သာမ က အရည်အသွေး စံချိန်စံညွှန်းမီရန်လည်းလိုအပ်ကြောင်း၊ အသိ ပညာရှင် အတတ်ပညာရှင်များ၊ အတွေ့အကြုံရှိသည့် ကုန်သည်လုပ် ငန်းရှင်များ အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြပြီး၊ အသိအမြင်ချင်း ဖလှယ်ရရှိချက်များကို သီအိုရီနှင့် လက်တွေ့ပေါင်းစပ်အကောင် အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သွားရန် လိုအပ်ကြောင်း ဆွေးနွေးမှာကြား ပါသည်။ ထို့နောက် ပြည်သူ့လွှတ်တော် စီးပွားရေးနှင့် ကုန်သွယ်မှုလုပ် ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကော်မတီဥက္ကဌ ဦးမောင်မောင်သိမ်းက ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍ မိမိတို့နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် နိုင်ငံတော်အနေနှင့် ဖြေလျော့ မှုများပေးခဲ့ပြီဖြစ်ပါကြောင်း၊ ၂၀၁၅ တွင် AFTA ကြောင့် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုများ ဝင်လာတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ မိမိ Agrobase Industries  နှင့် ရင်ဆိုင်နိုင်မှဖြစ်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ စိုက်ပျိုးရေးထွက် ကုန်ပစ္စည်းများ အဆင့်မြှင့်ထုတ်နိုင်ဖို့ အရေးကြီးကြောင်း၊ ပဲ၊ မြေပဲ၊ နှမ်းများ ကုန်ကြမ်းအတိုင်းပို့ပါက ဆီမရနိုင်တော့ဘဲ စားသုံးဆီ သာဝယ်စားနေရမည်ဖြစ်ပြီး တိရစ္ဆာန်စာလည်း မရနိုင်တော့ကြောင်း၊ မိမိတို့၏ အဆင့်မြင့်ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွှတ်သည့်ဆီကို Export လုပ်ခွင့်ပေးသော်လည်း အဆင့်မမီ၍ မပို့နိုင်သေးကြောင်း၊ ကုန်ထုတ် ရေး လျင်မြန်သွက်လက်ဖို့ အရေးကြီးသလို စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးမှ ဖြေလျော့ပေးမှုများစွာ ပေးခဲ့သည်ကို သိပါကြောင်း၊ လိုင်စင်ကိစ္စတိုးတက်မှုရှိနေပြီဟု သိရသော်လည်း လိုအပ်ချက်ရှိသေး က ပြောရန်လိုကြောင်း၊ တရားမဝင်လမ်းကြောင်းမှ သွားနေမှုများ ကို တရားဝင်ဖြစ်စေရန် ကြိုးစားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ လုပ်ငန်းရှင်များ ဘက်မှလည်း မှန်ကန်မျှတဖို့ လိုကြောင်း၊ ဆောင်ရွက်သင့်သည် များကို အကြံပြု ဆွေးနွေးမှာကြားပါသည်။ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက် မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် ဥက္ကဌ ဦးဝင်းအောင်မှ ယခုဆွေးနွေးပွဲ သည် ကုန်သွယ်မှုအပိုင်းတွင် Export /Import ပိုင်းဟူ၍ ၂ပိုင်း ရှိကြောင်း၊ ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်ကို ပြည်ပက တင်သွင်းပြီး ပြည်တွင်း ထုတ်လုပ်မှုကို ပြည်ပသို့ရောင်းကြောင်း၊ ၂ ပိုင်းလုံး အရေးကြီး ကြောင်း၊ Trade Volume  အတွက် အချိန်နှင့် တစ်ပြေးညီ လျင်မြန် စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့လိုကြောင်း၊ ပြည်ပဈေးကွက် ထိုးဖောက်ရန်အ တွက် စားသုံးသူလက်ခံရန် အဓိကဖြစ်ကြောင်း၊Trade Promotion ကိစ္စတွင် စရိတ်မျှပေးစနစ် အကောင်အထည်ဖော်နိုင် ရန် ဆောင်ရွက်နေကြောင်း၊ မူဝါဒနဲ့ စနစ်တကျ အကောင်အထည်ဖော် နိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ထားတာရှိကြောင်း၊ ပို့ကုန် သွင်းကုန် နည်းဥပဒေ ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်နေကြောင်း၊ စားသုံးသူအကာအကွယ်ပေးရေးအ တွက်လည်းConsumer Protection Law အား အချောသတ် ဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်ကြောင်း၊ မိမိတို့ ပစ္စည်းအား ဝယ်ယူရန်  Standard သည် အရေးကြီးကြောင်း၊  စားသုံးသူလိုချင်သည့် အရည်အ သွေးထုတ်လုပ်ရန် လိုသေးကြောင်း၊ နယ်စပ်ဒေသများ လုံခြုံမှုမရှိလျှင် ပြည်တွင်းထွက်ကုန်များအတွက် ပိတ်ရမလိုဖြစ်နေကြောင်း၊ တာဝန် သိတတ်မှုသည် အရေးကြီးဆုံးဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်သူမှာလည်း တာဝန် ရှိသည့်အတွက် အသိတရားနှင့် ဆောင်ရွက်ဖို့လိုကြောင်း၊ လိုအပ် သည့် အရည်အသွေးမီ ထုတ်ပေးရန်များစွာ လိုအပ်နေသေးကြောင်း ဆွေးနွေးတင်ပြပါသည်။ ကုန်သွယ်ရေး ညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးကျော်ထူးမှ  ကုန်သွယ်ရေး လျင်မြန်ချောမွေ့စေရေးဆောင်ရွက်မှု အနေဖြင့် ကုန်သွယ်ရေးဖြေလျော့မှု (Trade liberalization) များ မှ တစ်ဆင့် ကုန်သွယ်မှု လျင်မြန်ချောမွေ့ရေးကို အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး၊ လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသော ကုန်သွယ် ရေး (Free and Fair Trade)ကို ဆောင်ရွက်လျက် ရှိကြောင်း၊ မြန်မာ နိုင်ငံ ၏ ပြည်ပကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒသည် နိုင်ငံစုံ ကုန်သွယ်ရေးစနစ်ကို အခြေခံသော ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ စည်းမျဉ်းများအတိုင်း ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ ထို့အပြင် အာဆီယံ၊ ဘင်းမ် စတက်၊ ဂျီအမ်အက်စ် အစရှိသည့် ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်ရေးအုပ်စု များတွင်လည်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် တက်ကြွစွာလိုက်ပါ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါကြောင်း၊ နှစ်နိုင်ငံ ကုန် သွယ်ရေး သဘောတူစာချုပ်များ(bilateral trade agreements) များ ချုပ်ဆို၍လည်းကောင်း၊ နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှု ပူးတွဲ ကော်မရှင် များ (Joint Trade Committee-JTC) ဖွဲ့စည်း၍လည်းကောင်း ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် သာမက EU အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများနှင့်လည်း ကုန်သွယ်မှုကိစ္စများကို စီစဉ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိ ကြောင်း၊ အကောက်ခွန် သက်သာခွင့် ရရှိရေးအတွက် ပင်ရင်းဒေသ စည်းမျဉ်းဆိုင်ရာ သက်သေခံ လက်မှတ်  (Certificate of Origin) ထုတ်ပေးခြင်းနှင့် ယင်းအကောက်ခွန် သက်သာခွင့်ကို အကျိုးရှိရှိ သုံးနိုင်ရေးတို့အတွက် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ အသိပေးကြေညာသည့် သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်းများ၊ လုပ်ငန်းရှင်များသို့ အသိပညာပေးခြင်း များ ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါကြောင်း၊ ကုန်စည် ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မှုများအတွက် အာဆီယံအဖွဲ့ ဝင် နိုင်ငံများနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပွဲများ၊ အာဆီယံနှင့် ဆွေးနွေးဖက်နိုင်ငံ များကြား ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးခြင်းများကို အခြားသက်ဆိုင်ရာဌာန/ အဖွဲ့ အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း များ ပြုလုပ်လျက်ရှိကြောင်း၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှ စက်တင်ဘာလအထိ ပြည်ပ ကုန်စည် ပြပွဲ ၁၂ ခုသို့ ပါဝင်ပြသခဲ့ပြီး ပြည်တွင်းသို့ လာရောက်ပြသသည့် ကုန်စည်ပြပွဲ ၅ ခုကို ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါကြောင်း။WTO ၏အကူအညီဖြင့် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒကို ပြန်လည် သုံးသပ်ခြင်း(Trade Policy Review) များကိုလည်း ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ် ကြောင်း၊ Automatic Licensing စနစ်ကို တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်သွား မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ ကုန်ကျစရိတ်များ လျှော့ချရေး နှင့်စပ်လျဉ်း၍ လိုင်စင်လျှောက်ထားသူများအနေဖြင့် ဤဝန်ကြီး ဌာန သို့ လူကိုယ်တိုင်လာရောက်စရာမလိုဘဲ electronic  စနစ်ဖြင့် online license   ထုတ်ယူနိုင်ရေးကို ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ် ကြောင်း၊ နိုင်ငံတကာအဆင့်မီ ကုန်စည်ဒိုင် (Commodity Exchange Centre)များ ပေါ်ပေါက်လာရေးကိုလည်း အလေးပေး ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသွားပါသည်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးညွှန့်အောင်မှ ပို့ကုန်၊ သွင်းကုန်လိုင်စင်များ ထုတ်ပေးရာတွင် ယခင် Bank Credit, Bank Passbook များဖြင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးပြီးမှ လိုင်စင်ထုတ်ပေးခြင်းကို ယခုအချိန်တွင် စစ်ဆေးမှုမရှိဘဲ လိုင်စင် ထုတ်ပေးလျက်ရှိကြောင်း၊ လိုင်စင် ထုတ်ပေးမှုစနစ်မှာလည်း  Automatic Licensing, Non-Automatic Licensing  စနစ် များသတ်မှတ်၍ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန (ရုံးချုပ်)၊ ရန်ကုန် ရုံးခွဲနှင့် နယ်စခန်းအားလုံးတို့တွင် Automatic လိုင်စင်များအား နေ့ချင်းပြီး ထုတ်ပေးနေကြောင်း၊ Non-Automatic  လိုင်စင်များအား ပို့ကုန်၊ သွင်းကုန်လုပ်ငန်းများညှိနှိုင်းမှု အဖွဲ့အစည်းအဝေးသို့ တင်ပြ၍ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန (ရုံးချုပ်)၊ ရန်ကုန်ရုံးခွဲနှင့် နယ်စခန်း အားလုံးတို့တွင် ၂၄ နာရီအတွင်း ထုတ်ပေးနေကြောင်း၊ ကုန်သွယ်မှု လမ်းကြောင်းများနှင့် တရားမဝင်ကုန်ပစ္စည်း များ သယ်ဆောင်ရာ လမ်းတစ်လျှောက်တွင် တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုများကို လှုပ်ရှားရှာဖွေ တားဆီးရေးအဖွဲ့ (Mobile Team) ဖြင့် စစ်ဆေးရှာဖွေထိန်းချုပ်ခြင်း များဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကုန်သွယ်မှု ပမာဏတိုးတက် ရေးအတွက် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းသစ်များ ဖွင့်လှစ်နိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ထားရှိမှု အခြေအနေ၊ မောတောင်ဒေသ၊ ထီးခီးဒေသ၊ မယ်စဲ့ဒေသ တိုးချဲ့ ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း တရားမဝင် ကုန်ပစ္စည်းများ ဝင်ရောက်မှုအခြေအနေနှင့် ဆောင်ရွက်ထားရှိချက်များ၊ ရှင်းလင်း ပြောကြားပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ စားသောက်ကုန် ထုတ်လုပ်တင်ပို့ ရောင်းချ သူများအသင်း၊ ဒုတိယဥက္ကဌဦးဝေဖြိုး မှ မြန်မာနိုင်ငံ၏စိုက်ပျိုးရေး ကဏ္ဍသည် အကြီးမားဆုံး စီးပွားရေးကဏ္ဍဖြစ်ပြီး၊ စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းများသည် စုစုပေါင်း စက်မှုလုပ်ငန်းများ၏ ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိ ကြောင်း၊ စက်မှုလုပ်ငန်းများ ၄၃၀၀၀ ကျော်ရှိကြောင်း၊ စက်မှုကဏ္ဍ ပါဝင်မှု နှုန်းထားမှာ ကြီး၊ လတ်၊ ငယ် ၃ မျိုးရှိကြောင်း၊ စိုက်ပျိုးရေးကို အခြေခံ၍ ပြည်တွင်းမှာ စက်မှုနိုင်ငံထူထောင်ရေးသည် အလွန် အရေးကြီးသောကဏ္ဍကြီးဖြစ်ကြောင်း၊ ကြုံတွေ့လျက်ရှိသောအခက် အခဲများမှာ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်နှင့် တင်ပို့နိုင်သည်မှာ အလွန် နည်းပါး ပါကြောင်း၊ အသိပညာ၊ အတတ်ပညာနှင့် ပြုပြင်ရန် လိုအပ်သည် များ ရှိနေပါကြောင်း၊ နယ်စပ်မှ တရားမဝင် တင်သွင်းလာခြင်းသည် အ ကြီးမားဆုံး အဟန့်အတားဖြစ်ပါကြောင်း၊ စားသောက်ကုန်ကဏ္ဍ မတိုးတက်ကြောင်း၊ အချို့ကုန်ကြမ်းသည် ကုန်ချောထက် အကောက် ခွန်များနေခြင်းသည် ယနေ့ထိရှိနေသဖြင့် ဈေးကွက်ချဲ့ထွင် ရောင်း ချရာမှာ အခက်အခဲရှိကြောင်း၊ ဈေးကွက်ရှာဖွေဖို့ အားနည်းသည့် အတွက် တဖြည်းဖြည်းစက်မှုလုပ်ငန်းများ ပပျောက် မှေးမှိန်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ အစားအသောက်ဆိုင်ရာ ဥပဒေ၊ အသေးစား၊ အလတ် စား လုပ်ငန်းများဥပဒေ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဥပဒေ၊ စားသုံးသူ အကာ အကွယ်ပေးရေး ဥပဒေများ ထုတ်ပြန်ရန်လိုအပ်ကြောင်း၊National Agricultural Reserch  Institute ဖွင့်လှစ်ရန် အကြံပြုလိုကြောင်း၊ အသေးစိတ် ရှင်းလင်းတင်ပြပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံလယ်ယာ စီးပွားရေး အများပိုင် ကော်ပိုရေးရှင်း (MAPCO))မှဦးခင်စိုး က(MAPCO) သည် အစိုးရသစ် လက်ထက် တွင် ပထမဦးဆုံးလုပ်ငန်း စတင်လုပ်ဆောင်ခွင့်ရရှိသော အများပိုင် ကုမ္ပဏီကြီးတစ် ခုဖြစ်ကြောင်း၊ အစုရှယ်ယာရှင်များအား အကျိုးအ မြတ် အထိရောက်ဆုံးခွဲဝေပေးနိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ နိုင်ငံတကာ အများ ပိုင် ကုမ္ပဏီကြီးများ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနှင့်အညီ ဖွဲ့စည်း တည်ထောင်ထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ပြီးစီးမှု၊ အစု ရှယ်ယာများစတင်ရောင်းချခြင်း၊ တင်ဒါခေါ်ယူခြင်း စတဲ့လုပ်ဆောင် ချက်များအား အများပြည်သူကို သတင်းစာများမှ တစ်ဆင့်ဖြစ်စေ၊ Media များမှဖြစ်စေ အသိပေးကြေ ညာခြင်းများပြုလုပ်ပြီး  Transparency Policy ကို အပြည့်အဝကျင့် သုံး ဆောင်ရွက်ေ နကြောင်း ပြောကြားသွားပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပဲမျိုးစုံနှင့် နှမ်းကုန်သည်များ အသင်း ဥက္ကဌ ဦးထွန်းလွင်မှ မြန်မာ့လယ်ယာထွက်ကုန်နှင့် အထွေထွေ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးအများပိုင်လီမိတက်ဖွဲ့စည်းရေးဆောင်ရွက်မှုများ အများ ပြည်သူများ ပါဝင်ဖွဲ့စည်း မည့် အများပိုင်ကုမ္ပဏီတည်ထောင်ရန် လိုအပ်နေခြင်း အများပိုင်လီမိတက်၏ ရှေ့ဆက်မည့် လုပ်ငန်း အခြေ အနေများ၊ သုံးသပ်တင်ပြခြင်း နိုင်ငံတကာအဆင့်မီ Myanmar Trade and Commodity Centre ၏ လိုအပ်ချက်များ စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်သည့် တောင်သူများ ရရှိမည့် အကျိုးကျေးဇူး ကြီးထွားလာ မည့် ဈေးကွက်များတွင် ကုန်စည်ဒိုင်များ၏ ဖွံ့ဖြိုးခြင်း သက်ရောက်မှု ဘဏ္ဍာရေးစည်းမျဉ်းနှင့် စီးပွားရေးဦးတည်ချက်များ ကုန်တံဆိပ်ခတ် ခြင်း/ ကုန်စည်ဒိုင်နေရာယူခြင်း ကုန်စည်ဒိုင်အသစ် ဖွဲ့စည်း တည် ထောင်ရာတွင် လုပ်ငန်းစဉ် စီးဆင်းမှုစသည်တို့ကို အသေးစိတ် ရှင်း လင်း ဆွေးနွေးပါသည်။ မြန်မာ့ လယ်ယာထွက်ကုန် ပစ္စည်းရောင်းဝယ်ရေး၊ အထွေ ထွေမန်နေဂျာဦးမြင့်စိုးမှ လက်ကားကုန်စည်ဒိုင်များနှင့် အထူးပြု ကုမ္ပဏီများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး စာတမ်း ဖတ်ကြားရာတွင် ကုန်သွယ်မှု မဟာဗျူဟာ၊ အဓိကမြို့ကြီးများတွင် လက်ကားကုန်စည်ဒိုင်များ ဖြစ်ပေါ်ထွန်းကားစေရန် အချက်များ၊ ကုန်စည်ဒိုင်၏ အင်္ဂါရပ်များ၊ ကုန်စည်ဒိုင်တွင် လိုက်နာရမည့် မှန်(၄)မှန်အချက်များအား ရှင်းလင်း ဆွေးနွေးကာဖွင့်လှစ်ပြီးကုန်စည်ဒိုင်များမှာ (၄၂)ခုရှိကြောင်း၊ ခေတ်နှင့် အညီနိုင်ငံတကာ စံနှုန်းမီသည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော လက်ကားကုန် စည်ဒိုင်များ ဖွံ့ဖြိုး တိုးဖြစ်ထွန်းရေး စကားဝိုင်း ဆွေးနွေးပွဲများ ကျင်းပခဲ့ သည့်နေ့ရက်၊နေရာနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်များ၊ ထပ်မံဖွင့်လှစ်ရန် လျာထား သည့် ကုန်စည်ဒိုင်များနှင့် ကုန်စည်ဒိုင်အလိုက်၊ ဘဏ္ဍာနှစ်အလိုက် ရောင်းဝယ်မှုတန်ဖိုးနှင့် တန်ချိန်တို့ကို ရှင်းလင်းပြသခြင်း၊ ကုန်စည်ဒိုင် များတွင်    FAO ဥရောပကော်မရှင်အဖွဲ့ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှု အစီ အစဉ် ထောက်ပံ့မှုဖြင့် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် သူ တောင်သူများနှင့် စိုက်ပျိုး ရေး ထွက်ကုန် ရောင်းဝယ်သူများအနေဖြင့် မြန်မာ့ဈေးနှုန်း သတင်း အလိုအလျောက် ဖြေကြားချက်စနစ် (APIS) များတပ်ဆင်ထားမှုအ ခြေအနေများ၊ ကုန်စည်ဒိုင်ကြောင့် ရရှိခဲ့သည့် အကျိုးကျေးဇူးများ၊ တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်သင့်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် မြန်မာ့စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်နှင့် ဆင်းရဲမှုလျှော့ချရေး တစ်ပြိုင်တည်းဆောင်ရွက် နိုင်ရန်အတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် ထိစပ်နေသောမြို့နယ်များ တွင် လက်ကားကုန်စည်ဒိုင်များ Commodity Exchange Center  ၏ အခြေခံဖြစ်သော ကုန်စည်ဒိုင်များ တိုးချဲ့ဖွင့်လှစ်ရန်လိုအပ် ချက်များ ဆွေးနွေးပါသည်။ ဆက်လက်၍ သီးနှံအထူးပြု ကုမ္ပဏီများ ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်မှုမှာ ၂၀၀၉ ခုနှစ်မှ ယနေ့အချိန်ထိဆန်စပါးအထူး ပြုကုမ္ပဏီ (၆၁)ခုနှင့်ပဲမျိုးစုံအထူးပြုကုမ္ပဏီ (၂၂)ခု စိုက်ပျိုးရေး အထူးပြုကုမ္ပဏီတစ်ခု စုစုပေါင်း အထူးပြုကုမ္ပဏီ ၈၄ ခု ဖွဲ့စည်းထား မှုကို လည်းကောင်း၊ အထူးပြုကုမ္ပဏီများ ပံ့ပိုးမှုနှင့် ပြန်လည်ရရှိမှု အခြေအနေ ဘဏ္ဍာနှစ်အလိုက် သီးနှံစုံအထူးပြုကုမ္ပဏီများဖွဲ့စည်းမှု အခြေအနေများကို ရှင်းလင်းဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ ကြံနှင့် ကြံထွက်ပစ္စည်းအသင်း ဒုတိယ ဥက္ကဌ ဦးစံသိန်းမှ သကြားလုပ်ငန်းသည် အကျိုးရှိကြောင်း၊ ကုမ္ပဏီများ အနေဖြင့် ခေတ်မီဆန်စက်များကဲ့သို့ သကြားစက် ကိုလည်းခေတ်မီ စက်များ တည်ဆောက်စေ လိုကြောင်း၊ လယ်ဆည်ဝန်ကြီးဌာန၊ စက်မှုဝန်ကြီးဌာနတိ့ုက ၂၀၁၀-၂၀၁၁ တွင် ထုတ်လုပ်ပြီး နောက်ပိုင်း ပုဂ္ဂလိကကိုငှားရမ်းပါကြောင်း၊ အသေးစားနှင့် အလတ်စား စက်များ သာ ထုတ်ပါကြောင်း၊ (၁၀)နှစ်တာ ကာလ အကျဖက်ရောက်နေ၍ စိုးရိမ်စရာရှိကြောင်း၊ ၁၉၈၆-၁၉၈၇ မှစ၍ ၂၀၀၅-၂၀၀၆ ထိ ကြီးပွား လာပြီး မန္တလေး အခြေစိုက် ၁၄၈ စက် လည်ပတ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း၊ ၂၀၀၆-၂၀၁၀ တွင် ၆၂ စက်သာ ကျန်ရှိသည့်အနက်စက် ၄၀ သာ လည်ပတ်နိုင်ကြောင်း၊ ယှဉ်ပြိုင်မှုများလာပြီး ၂၀၀၁-၂၀၀၂ ထိ အ တက်ရှိခဲ့ရာမှ နောက်ပိုင်း ကျဆင်းလာကြောင်း၊ ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများ မြန်မာ့သကြား လောကသို့ ဝင်လာသည့်အခါ ကြံဈေးကို ထိုက်ထိုက် တန်တန်ပေးလာခဲ့ပြီး နိုင်ငံပိုင်ထက် တုံ့ပြန်မှု များလာကြောင်း၊ သကြားလုပ်ငန်း ပြန်လည် တည့်မတ်အောင် လုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း၊ တစ် ပိဿာ ၁၆၀၀ ကျပ်ထိ မကြုံစဖူးရှိခဲ့ကြောင်း၊ မိမိစက်ကို ခေတ်မီ အောင် မည်သည့်အတွက် မတိုးချဲ့နိုင်ခြင်းအပေါ် အဖြေထုတ်ရာ တွင် စက်များ၏ အဆင့်မမီ၍ဖြစ်ကြောင်း၊ တောင်သူ အနေဖြင့် စိုက် ဧကကျဆင်းလာကြောင်း၊ စက်စွမ်းအားပြည့် မလည်နိုင်သည့် အတွက် ဆုံးရှုံးမှုများခဲ့ကြောင်း၊ ကြံစိုက်ဧက အကန့်အသတ်ရှိပြီး သယ်ယူစရိတ်မြင့်မားနေခြင်း ကုန်ထုတ်လမ်းကြောင်း မကောင်းခြင်း တို့ကြောင့်  Servicing လုပ်ရန်လိုအပ်ပါကြောင်း၊ စွမ်းဆောင်ရည် ကွာသွားသည့်အတွက် အခြားနိုင်ငံများနှင့် မည်သို့အမီလိုက်မည်ကို စဉ်းစားသင့်ပါကြောင်း၊ ၂၀၁၅ ခုနှစ်ထိ ပြောင်းလဲမှုမရှိလျှင် သကြား လုပ်ငန်းပျောက်သွားနိုင်သည့်အတွက် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ဖိတ်ခေါ်ဆောင်ရွက်သွား ရန်လိုအပ်ပါကြောင်း၊ နိုင်ငံတော်အစိုးရမှ ADB ချေးငွေရရှိရေး ဆောင်ရွက်ပေးစေလိုပါကြောင်း၊ အစိုးရအဖွဲ့ တစ်ခုတည်းနှင့် မလုံလောက်သဖြင့် အသင်းအဖွဲ့များပါ ကူညီ ဆောင် ရွက်ပေးစေလိုပါကြောင်း၊ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်များမှလည်း တာဝန် သိသိဖြင့် အခွန်များပေးစေလိုကြောင်း၊ စက်ရုံအရွယ်အစားသည် တစ်ရက်တန် (၁) သောင်းကျော်ကြိတ်ဝါးနိုင်သည့် စက်ဖြစ်ရန် လိုခြင်း၊ စက်ရုံပတ်လည် ဧက(၆)သောင်းကျော် ရှိရန်လိုခြင်း၊ Structure / Organization ရှိဖို့လိုခြင်း၊ လွတ်လွတ်လပ်လပ် နှစ်ရှည် စိုက်နိုင်ရန်ကုန်ထုတ်လမ်းကောင်းဖို့လိုခြင်း၊ ယှဉ်ပြိုင်စွမ်းရည်ကောင်း ရန် Raw Sugar? Refine Sugar  စက်များ တည်ဆောက်ရန် လို အပ်ခြင်းတို့ကြောင် နိုင်ငံတော် အစိုးရဖက်မှ တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက် ပေးစေလိုကြောင်း တင်ပြဆွေးနွေးပါသည်။ တန်ဖိုးမြှင့်စားသောက်ကုန် ထုတ်လုပ်ရေးအခန်းကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဗဟိုအလုပ်အ မှုဆောင် ဒေါက်တာ ကျော်ငြိမ်း အေး မှ စာတမ်းဖတ်ကြားရာတွင် စိုက်ပျိုးရေး အခြေခံ စားသောက် ကုန် လုပ်ငန်းကို ထောက်ပံ့ပေးရန်၊ ဈေးကွက်ရှာဖွေမှုဦးစားပေးရန်၊ စွန့်ဦးတီထွင်သူများကို အားပေးရန်၊ နည်းပညာတိုးတက်အောင် လုပ်ကိုင်ရန်၊ အခြေခံ စားသောက်ကုန်ထုတ်လုပ်သည့် သုတေသန လုပ်ငန်းတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံကြရန်၊ အသိပညာ၊နည်းပညာများကို ပြန့် နှံ့အောင်ဆောင်ရွက်ရန် ၊ မိရိုးဖလာစားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းများ ကိုလည်း တိုးတက်အောင်ဆောင်ရွက်ရန်၊ သွင်းကုန်အနေဖြင့် စား သောက် ကုန်ပစ္စည်းများအား မြန်မာဘာသာဖြင့် ရေးသားရန်နှင့် ထုတ်လုပ်သည့် ကုမ္ပဏီလိပ်စာပါရှိရန်လို အပ်ကြောင်းနှင့် မြန်မာ နိုင်ငံတွင် University of Food and Technology  ဖွင့်သင့်ပါ ကြောင်း အသေးစိတ် ဆွေးနွေးတင်ပြပါသည်။ Rubber Compounding Technology and Myanmar Rubber Industry  မှ ဒေါ်ဝင်းသန်း က စာတမ်းဖတ်ကြားရာတွင် ရော်ဘာသည် ဒုတိယအများဆုံး ပြည်ပတင်ပို့သည့် ပစ္စည်း ဖြစ်ပါ ကြောင်း၊ Rubber Compound များကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထုတ် လုပ်မည်ဆိုပါက Compound နည်းပညာလို ပါကြောင်း၊ ရော်ဘာ နှင့်ဖြည့်စွက်စာများ စုရောပြီး၊ ကြိတ်ထားသည်ကို Rubber Compound  ဟု ခေါ်ပါကြောင်း၊အလေးချိန်၊ ကြေညက်အောင်လုပ် ခြင်း၊ ရောနှောခြင်း၊ အဆင့်ဆင့်ဆောင် ရွက်ခြင်း၊ ရော်ဘာကို ဆာလ်ဖာ နှင့်ရောပြီး ကျုံ့အောင်ပြုလုပ်ခြင်း အဆင့်ဆင့်နည်း များဖြင့် ရော်ဘာ ကို ပြုပြင်ရပါကြောင်း၊ ရော်ဘာသည် အပူဒဏ်၊ ဆီဒဏ်၊ ပွတ်တိုက် ဒဏ်၊ ပွလာသည့်ဒဏ်များကို ခံနိုင်ရည်ရှိသဖြင့် အိမ်ဆောက် ပစ္စည်း များ စက်မှုလုပ်ငန်းများလုပ်ရာတွင် အသုံးဝင်ပါကြောင်း၊ အဓိကမှာ ၂ မျိုးရှိပါကြောင်း၊ ရော်ဘာစေးနှင့် အခြောက်လှန်း ရော်ဘာဖြစ် ကြောင်း၊ လိုချင်သည့် သိပ်သည်းဆကို တွက်ယူပြီး ဈေးနှုန်းခန့်မှန်း ကြည့်၍ရကြောင်း၊  Compound တစ်ခုကို ထုတ်လုပ်လျှင် flow ကအရေးကြီးကြောင်း၊ အပူချိန်ဘယ်လောက်မှာ ပေါင်းရသလဲ၊ ဖိနှိပ် အား ဘယ်လောက်ခံနိုင်မလဲ၊ စက်ပစ္စည်းက နိုင်ငံတကာက သတ် မှတ်ပြီး Specification ကလည်း နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံက သတ်မှတ်တဲ့ ပစ္စည်းတွေ ဖြစ်ရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊  ရော်ဘာ၏ အရည်အသွေးကို ဘယ်လိုမြှင့်တင်မလဲ၊ ဓာတ်ခွဲခန်းရှိမှသာ ရော်ဘာ ထုတ်လုပ်ရန် အဆင်ပြေနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ Rubber Compound  ဆိုတာ ဘာလဲ၊ Rubber Compound ကိုဘယ်လိုပြင်ဆင်မလဲ၊ ရော်ဘာ ရွေးချယ်ပုံ ရွေးချယ်နည်း၊ Rubber Compound  ိကို စစ်ဆေးခြင်း၊ ရော်ဘာ၏ အရည်အသွေးကို ဘယ်လိုမြှင့်တင်မလဲစသည့် ခေါင်းစဉ် များဖြင့် ပါဝါပွိုင့်ဖြင့် အသေးစိတ် ရှင်းလင်း ပြောကြားပါသည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး စီမံကိန်းနှင့် စီးပွားရေးဝန်ကြီးဦးသန်းမြင့် မှ ပြောကြားရာတွင် ရန်ကုန်မြို့သည် စီးပွားရေး အချက်အချာကျပြီး၊ နိုင်ငံတကာနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ အဓိကအား ဖြင့် ကုန်စည်ဒိုင် (၃)ခုရှိပြီး၊ ဆန်စပါးကုန်စည်ဒိုင်မှာ ဝါးတန်းလမ်း တွင်ဖွင့်လှစ်ထားကြောင်း၊ ပစ္စည်းမှန်ဈေးနှုန်း မှန် ငွေပေးချေရမှာလည်း မှန်ကန်ရန် ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်နေကြောင်း၊ ကုန်ဈေးနှုန်းကိုလည်း အမြဲမပြတ်ကြေညာလျက်ရှိကြောင်း ပြောကြားပါသည်။ ဘုရင့်နောင် ကုန်စည်ဒိုင်မှာ ဘုရင့်နောင်လမ်းမကြီးပေါ် တွင် ဖွင့်လှစ်ထားပြီး အလုပ်အမှုဆောင် (၄၇) ဦးဖြင့်  RUMFCCI မှ ကြီးကြပ်ဆောင်ရွက် လျက်ရှိကြောင်း ပြည်တွင်းမှ Exporter  ရောင်းဝယ်ပြီး ၁၃း၀၀ နာရီ နောက်ပိုင်းတွင် ပြည်ပနှင့် ချိတ်ဆက်ရောင်းဝယ်လျက်ရှိကြောင်း၊ အလိုအလျောက် ဖြေကြားစက် (APIS)ဖြင့် ဆောင်ရွက်နေကြောင်း၊ သီရိမင်္ဂလာဈေးမှာ ဘုရင့်နောင်လမ်းမပေါ်တွင်ရှိပြီး ဆက်စပ်မြို့ နယ်များမှ ပစ္စည်းများတင်ပို့ရောင်းချ လျက်ရှိကြောင်း၊ မကြာမီရန်ကုန် တွင် ကုန်စည်ဒိုင်များ တိုးချဲ့ဖွင့်လှစ်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ သုံးခွမြို့နယ် တွင် ပဲမျိုးစုံကုန်စည်ဒိုင်နှင့် ခရမ်းမြို့နယ်တွင် ဖရဲကုန်စည်ဒိုင်များကို ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဖွင့်ရန်လျာထားကြောင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးမှာ ဆန်ဖူလုံမှု မရှိသဖြင့် ယခင်က စပါး အထူးပြု ကုမ္ပဏီများ မဖွင့်ခဲ့ ကြောင်း၊ ပဲအထူးပြုကုမ္ပဏီများဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှာ ရာစုနှစ်ရွှေမြေ (ခရမ်း)၊ မှော်ဝန်းသုံးခွ ပဲမျိုးစုံရောင်းဝယ်ေ ရးနှင့် ရွှေကျောက်တန်း ပဲမျိုးစုံ ရောင်းဝယ်ရေးတို့ဖြစ်ကြောင်း၊ တိုင်းဒေသကြီးမှ ခွင့်ပြုပြီး ကျောက်တန်းတွင် ဖွင့်လှစ်ရန်လျာထားကြောင်း ပဲမျိုးစုံပြည်ပ တင်ပို့ သည့်အခါ ပဲခွဲစက် (၂၁) လုံး တပ်ဆင် ဆောင်ရွက် လျက်ရှိကြောင်း၊ ရန်ကုန်တွင် မြန်မာစက်သုံးဆီ တင်ပို့ရောင်းချရေးအဖွဲ့ရှိသော်လည်း စက်သုံးဆီများမှာ တရားမဝင် လမ်းကြောင်းမှ ဝင်နေသည့်အတွက် တိုင်းဒေသကြီးအနေနှင့် ကြပ်ကြပ် မတ်မတ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိ ကြောင်း၊ စီးပွားရေးသမား အချင်းချင်း နောက်ကနေ ကြိုးကိုင်ကာ ငွေကြေး အရင်းအနှီး ထုတ်ပေးပြီး ဆောင်ရွက်နေကြောင်း လုပ်ငန်း ရှင်များ အနေနှင့်လည်း သစ္စာဖောက်လုပ်ငန်း လုပ်တာတွေ့ရင် အသိ ပေးအကြောင်းကြားရန်နှင့် ချက်ခြင်းအရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ သက် ဆိုင်ရာ  Buyer များနှင့် ပူးပေါင်းပြီး မိမိတို့အစိုးရက ပံ့ပိုးဆောင်ရွက် ရမည့်အပိုင်းများကို စီးပွားရေး အသိပညာရှင် အတတ်ပညာရှင်များ ဖိတ်ခေါ်၍ work shop  များ ပြုလုပ်၍ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဆွေး နွေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပညာရှင်များ ယူဆချက်၊ တွေ့ရှိချက်များအပေါ် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သွား မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြား သွားသည်။ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး စီမံကိန်းနှင့်စီးပွားရေးဝန်ကြီးဦးလှခိုင်မှ ပြောကြားရာ တွင် နိုင်ငံ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ လယ်ယာစိုက် ပျိုးရေးကို အခြေခံရမှာဖြစ်ကြောင်း၊ အဓိက လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး ကဏ္ဍတိုးတက်မှ နိုင်ငံစီးပွားရေးတိုးတက်မှာဖြစ်ကြောင်း၊ လယ်ယာ ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးအတွက် အဓိက ဆောင်ရွက်ရမည့် သူမှာ လယ်သ မားဖြစ်ကြောင်း၊ တောင်သူများ သည် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု အင်မတန် အားနည်းကြောင်း၊ အသိပညာ၊ ဗဟုသုတနည်း၍ဖြစ် ကြောင်း၊ ရေမြေ သဘာဝနှင့် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်များ စိုက်ပျိုး ရန်လိုကြောင်း၊ တောင်သူ ပညာပေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် အထူးပြုကုမ္ပဏီများကို နည်းပညာပံ့ပိုးပေးပြီး အခြေခံ တောင်သူများ ထံရောက် အောင်ပေးသင့်ကြောင်း၊ ဧရာဝတီ တိုင်းဒေသကြီး (၂၆) မြို့နယ်မှာ ထွန်စက်ကိရိယာ သိန်း(၉၀) ပံ့ပိုးပေးခဲ့ပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ ငွေ၊ သွင်းအားစု၊ နည်းပညာများ ပေးနေသော်လည်း ထင်သာမြင်သာ ရှိရန်လိုကြောင်း၊ လယ်ယာကဏ္ဍကို အခြေခံပြီး ဖွံ့ဖြိုးအောင်လုပ် မည်ဆိုရင် အောက်ခြေမှာ တောင်သူပါအောင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဆောင်ရွက် ရန်ဖြစ်ကြောင်း၊ တောင်သူများအနေနှင့် စပါးပေါ်ချိန်မှာ မျှတတဲ့ဈေးဖြစ်အောင်ရောင်းချပေးရန်၊ ဓာတ်မြေသြဇာ သင့်တင့်တဲ့ ဈေးနှုန်းဖြင့် ရောင်းပေးရန် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်နည်းပညာများ တောင် သူများရရန်လိုကြောင်း၊ ဓာတ်မြေသြဇာ၊ စက်ကိရိယာတွေ သင့် တော်တဲ့ဈေးနှုန်းနှင့် ပံ့ပိုးပေးရန်လိုကြောင်း၊ စပါးဈေးမကျဆင်းစေ ရန် ယခင်နှစ်က နမူနာယူပြီး၊ အခြေခံဈေးနှင့် တည်ငြိမ်အောင် ဆောင်ရွက်ရန်ဖြစ်ကြောင်း၊ လယ်သမားတွေ စပါးပြန်စိုက်ရ၍ ဆုံးရှုံး ကြောင်း၊ ချေးငွေများ အချိန်တန်ပြန်ဆပ်ရမည့် လယ်သမားများဘ၀ ကယ်တင်ရန် ယခုနှစ်သည် အလွန်အရေးကြီးကြောင်းနှင့် လယ် သမားများ ရပ်တည်နိုင်ရန် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်စား ပြောကြားသွားပါ သည်။ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး  စီမံကိန်းနှင့်  စီးပွားရေးဝန်ကြီး ဦးအောင်ဇံမှ ပြောကြားရာတွင် ကုန်သွယ်မှုပိုင်းမှာ ပုံမှန်ကုန်သွယ် ရေးနှင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး နှစ်မျိုးရှိကြောင်း၊ ကုန်ကြမ်းမှ ကုန်ချော အဖြစ် တင်ပို့နိုင်ရန် အားပေးရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တရာမဝင်လမ်း ကြောင်းမှ ကုန်ပစ္စည်းဝင်ရောက်မှုများ အဆိပ်အတောက်ဖြစ်နေတာ ကာကွယ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တိုင်းဒေသကြီးများတွင် ပို့ကုန်သွင်း ကုန်လိုင်စင်မပေးနိုင်၍ပေးနိုင် လျှင် ကောင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေး အခက်အခဲများ ဖြေရှင်းရန်လိုကြောင်း၊ ပြည်ပပို့ကုန် များ အခွန်အခ လျော့ပေးရန် ကုန်စည်ဒိုင်များတွင် Export  လုပ်ငန်း ကို တိုက်ရိုက်လုပ်နိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ေ ပးရန်ဖြစ်ကြောင်း ပြော ကြားသွားပါသည်။ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး စီမံကိန်းနှင့် စီးပွားရေးဝန်ကြီးဦးကျော်မြင့်မှ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များ ဆွေးနွေးလိုပါ ကြောင်း၊ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး (အရှေ့)တွင် ဆန်ကိုအဓိက ထားစိုက်ပျိုး ကြောင်း၊ ပဲခူး(အနောက်)တွင် ဆန်၊ သစ်သီးဝလံနှင့် ခြံထွက်ပစ္စည်း များ စိုက်ပျိုးကြောင်း၊ ဆန်အထူးပြုကုမ္ပဏီများရှိကြောင်း၊ ဆန်ဈေး ကောင်းရရန် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်စပါးရဖို့ မျိုးတစ်ခုတည်း စိုက်ပျိုးလျှင် ဈေးကွက်ရစပါးများ ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း၊ ဒေသအစိုးရနှင့် အထူးပြု ကုမ္ပဏီများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျှင်ကောင်းကြောင်း၊ ဆန်စပါး အပြင် Export  လုပ်နိုင်သော သီးနှံများစွာ ထွက်ကြောင်း၊ ကြောင် လျာ၊ ပီလောပီနံများ ဈေးကွက်မကိုက်၍ ပျက်စီးခဲ့တာရှိကြောင်း၊ တောင်သူတွေ စိုက်ချင်အောင်   Intensive လုပ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဆီးတော်သီးကို Value-added လုပ်ရင် ဈေးပိုရကြောင်း၊ ရန်ကုန် သို့နေ့စဉ်ပို့သော ဈေးကွက်မှာ ဖြစ်သလိုရောင်းရ၍ တွက်ခြေမကိုက် ကြောင်း သီးနှံအထွ က်နှုန်း လျော့ကျလာကြောင်း၊ ကုန်စည်ဒိုင်ဖွံ့ဖြိုး ရေးနှင့် ဈေးကွက်ရရန် အသင်းများ မှ ဆောင်ရွက်ေ ပး စေလိုကြောင်း ပြောကြားပါသည်။ ထို့နောက် ဆွေးနွေး တင်ပြချက်များမှ ရရှိလာသည့် ဖော်ထုတ် ချက်များကို အတည်ပြု မှတ်တမ်းတင်ပြီး ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဝင်းမြင့်က နိဂုံးချုပ်အမှာစကားပြောကြားကာ ညနေ (၁၈း၃၀)နာရီ တွင် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲပြီးစီးကြောင်းသတင်းရရှိပါသည်။ MAPT
 

မြန်မာနိုင်ငံသည် သဘာဝသယံ ဇာတပေါများကြွယ်ဝသော နိုင်ငံဖြစ်ပါ သည်။ မြစ်ချောင်း၊ အင်းအိုင်ရေချို ဧရိယာစုစုပေါင်း ၅၃ ဒသမ ၃ ဧက သန်းအပြင် ရေငန်ကမ်းဦး ရေတိမ်ပိုင်း ၂၂၈၇၈၁ စတုရန်းမီတာ ပိုင်နက် ပင်လယ်ရေပြင် ဧရိယာ ၄၈၆၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာရှိကာ ရေချို၊ရေငန် ငါး/ပုစွန် သယံဇာတ ပေါများကြွယ်၀ ပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရေထွက်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍအနေဖြင့် ရေငန်ပိုင်း တွင် ကမ်းနီးကမ်းဝေးငါးဖမ်း လုပ်ငန်း၊ ရေချိုပိုင်းတွင် အင်း၊ ဘုံငါးဖမ်းလုပ်ငန်း၊ ငါး/ပုစွန်မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းများမှ ရေချို၊ရေငန်ငါး/ပုစွန်များကို ထုတ်လုပ် လျက်ရှိပြီး ရရှိလာသော ငါး/ပုစွန်များ ကိုရေခဲရိုက်၍ဖြစ်စေ၊အေးခဲ၍ဖြစ်စေ ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ တင်ပို့လျက်ရှိပါ သည်။မြန်မာနိုင်ငံမှ ရေထွက်ပစ္စည်းများ ကိုထိုင်း၊မလေးရှား၊စင်္ကာပူ၊ဗီယက်နမ် စသော အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၊ တရုတ်၊ကိုရီးယား၊ဟောင်ကောင်၊ဂျပန် စသော အရှေ့အာရှနိုင်ငံများ၊ ဥရောပ သမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံနှင့် ဘာရိန်း၊ ကာတာ၊ ကူဝိတ်၊အာ ရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု ၊ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယားစသော အရှေ့အလယ် ပိုင်းဒေသနိုင်ငံများ စသည့် နိုင်ငံပေါင်း  ၂၇ နိုင်ငံသို့ နှစ်စဉ်ပုံမှန် တင်ပို့လျက် ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၇၆ ခုနှစ်မ စတင်၍ အအေးခန်းစက်ရုံများတည် ဆောက်ကာငါး/ပုစွန်များအား အေးခဲ ၍ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ တင်ပို့ခဲ့ပြီး လက်ရှိ အခြေအနေတွင် ငါး/ပုစွန်ပြုပြင်စက်ရုံ ၁၂၀ ဖြင့် ငါး/ပုစွန်များကို အေးခဲပြု ပြင်ထုတ်လုပ်တင်ပို့လျက်ရှိပါသည်။ မြန်မာ့ရေထွက်ပစ္စည်းများ နိုင်ငံ တကာဈေးကွက်တွင် မျက်နှာပန်းလှ အဆင့်အတန်းမီ တင်ပို့ရောင်းချနိုင်ရေး အတွက် ဖမ်းဆီး/ မွေးမြူ ထုတ်လုပ် သည်မှ စားသုံးသည်အထိ လုပ်ငန်းစဉ် တစ်လျှောက်လုံးတွင်  စားသုံးသူတို့ ဘေးဥပဒ်မဖြစ်စေရေး လိုအပ်သည်ဖြစ် ရာ ငါး/ပုစွန်ပြုပြင် ထုတ်လုပ်မှု လုပ် ငန်းစဉ် တစ်လျှောက်လုံးသည် အစား အစာ ဥပဒ် ကင်းရေးဆိုင်ရာ စံချိန် စံညွှန်းများနှင့်ကိုက်ညီရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ရေထွက်ပစ္စည်း တင်သွင်း သောနိုင်ငံများမှာလည်း ဘေးဥပဒ်ကင်း သော အစားအစာ (Safety Food)   ဖြစ်ရေးအတွက် တောင်းဆိုမှု များပြား လာခြင်းကြောင့် စက်ရုံများ အနေဖြင့် လည်း နိုင်ငံတကာ စံချိန်စံညွှန်း လို အပ်ချက်များ ဖြစ်သော Good Manufacturing Practices (GMP), Sanitation Standard Operating Procedure (SSOP) ESif Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP) စနစ်အားအကောင်အထည် ဖော် ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ငါးလုပ်ငန်း ဦးစီးဌာနအနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ ရေထွက်ပစ္စည်းများ ဥရောပ သမဂ္ဂနိုင်ငံများ  (Europen Union) သို့ တိုးတက်တင်ပို့နိုင်ရေး အ တွက် ဥရောပသမဂ္ဂမှ လက်ရှိထုတ်ပြန် ထားသော Legislaion on Food Control of Fishery Products  အပြင် အခါအားလျော်စွာ ထုတ်ပြန် သော စည်းကမ်းချက် (Regulation)၊ ညွှန်ကြားချက် (Directive)၊ဆုံးဖြတ်ချက် (Decision)များနှင့် အညီ လိုက်နာ ဆောင်ရွက်ရန် ညွှန်ကြားချက် အမှတ် (၃/၂၀၀၉)ကိုထုတ်ပြန်၍ ပြုပြင်ထုတ် လုပ်သူများအားလိုက်နာစေရန် ဆောင် ရွက်ခဲ့ပါသည်။     EU Commission သည်မြန်မာ နိုင်ငံရှိ ငါး/ပုစွန် ပြုပြင်ထုတ်လုပ်တင် ပို့သောလုပ်ငန်းများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ငါး လုပ်ငန်းဦးစီးဌာန၏ စစ်ဆေး ဆောင် ရွက်မှုလုပ်ငန်းများ၊ငါး/ပုစွန်ပြုပြင်စက်ရုံ များ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် EU Regulation  ပါ ပြဌာန်းချက်များနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိ/မရှိကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၂ ရက်နေ့မှ ၂၂ ရက်နေ့အထိ လာရောက်စစ်ဆေးခဲ့ပြီး (၃၁-၁-၂၀၁၀)ရက်နေ့တွင် ငါး/ပုစွန် ပြုပြင်စက်ရုံ၈ ရုံနှင့် ၉-၁-၂၀၁၁ ရက်နေ့တွင် စက်ရုံ ငါးရုံ၊ စုစုပေါင်း စက်ရုံ ၁၃ ရုံအား ဥရောပသမဂ္ဂ အဖွဲ့ ဝင် ၂၇ နိုင်ငံသို့ ရေထွက်ပစ္စည်းများ တင်ပို့ခွင့်ပြုခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ငါးမှုန့် (Fish Meal)  စက်ရုံများမှ ထုတ်လုပ်သော ငါးမှုန့် (Fish Meal) များ တရုတ်နိုင်ငံ သို့ တိုးတက် တင်ပို့နိုင်ရေးအတွက် ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းစဉ်များ၌ အရည် အသွေးပြည့်မီစေရန် တရုတ်နိုင်ငံမှ ထုတ်ပြန်ထားသော (Fish Meal) ထုတ်လုပ်  တင်ပို့သူများ  လိုက်နာ ဆောင်ရွက်ရမည့် စည်းမျဉ်း ( Decree 118) နှင့်အညီ လိုက်နာဆောင်ရွက်စေ ခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ Fish Meal ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းများသည် တရုတ် နိုင်ငံမှထုတ်ပြန်ထားသော စည်းကမ်း ချက်များနှင့်  ကိုက်ညီမှု ရှိ/ မရှိကို တရုတ်နိုင်ငံ  Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine (AQSIQ)  စစ်ဆေးရေး အဖွဲ့သည် (၂၅-၁၀-၂၀၁၁) မှ (၅-၁၁-၂၀၁၁) ရက်နေ့ အထိ ငါးမှုန့်စက်ရုံ ခြောက်ရုံအား လာ ရောက်စစ်ဆေးအကဲဖြတ်ပြီး တရုတ် နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ခွင့်ပြုခဲ့ပါသည်။ အလားတူပင် တရုတ်နိုင်ငံသို့ ရေထွက်ပစ္စည်းပြုပြင်မွမ်းမံတင်ပို့လျက် ရှိသောစက်ရုံများသည်လည်း တရုတ် နိုင်ငံမှ ပြဌာန်းထားသော အရည်အ သွေးစံချိန်စံညွှန်းဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက် Decree 135  ကိုထုတ်ပြန်ပြီး၊ ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှစ၍ အဆိုပါပြဌာန်း ချက်နှင့်အညီ ထုတ်လုပ်ခြင်း မရှိသော ရေထွက်ပစ္စည်းများ ကို နိုင်ငံအတွင်း သို့ တင်သွင်းခွင့်ပြုမည်မဟုတ်ကြောင်း တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ဆိုင်ရာ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ သံရုံးမှတဆင့် အကြောင်းကြားခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ နှစ်စဉ်ရေထွက် ပစ္စည်းတင်ပို့မှုမှ နိုင်ငံခြားငွေရရှိမှုမှာ ပြည်ပသို့ရေထွက်ပစ္စည်းတင်ပို့မှုမှ ရရှိ သောတန်ဖိုးငွေစုစုပေါင်း၏ ထက်ဝက် ခန့်ရှိသည်ဖြစ်ရာ စက်ရုံများအနေဖြင့် ပြဌာန်းထားသော Decree 135 နှင့် အညီထုတ်လုပ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင် ပို့ခြင်းမပြုနိုင်ပါက နိုင်ငံတော်အတွက် ကုန်သွယ်မှု အခွင့်အလမ်းများ ဆုံးရှုံး နိုင်သည့်နည်းတူ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များ အနေဖြင့်လည်း ဆုံးရှုံးမှုနစ်နာမှုများ ဖြစ် ပေါ်မည် ဖြစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ တရုတ်နိုင်ငံသို့ ရေထွက်ပစ္စည်းတင်ပို့ သော စက်ရုံများအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ မှ ပြဌာန်းထားသော အရည်အသွေး စံချိန်စံညွှန်းဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်များကို လိုက်နာရန် လိုအပ်လာပြီဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ  National Agro Forestry Fisheries Quality Assurance Department (NAFIQAD)  မှလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှ ရေထွက်ပစ္စည်းစက်ရုံ (၁၅) ရုံ၏ ထုတ် လုပ်မှုအဆင့်၊ ထုပ်ပိုး သယ်ယူမှုနှင့် အရည်အသွေးဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှုပေါ် မူတည်၍ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသို့ ရေထွက် ပစ္စည်းတင်ပို့ခွင့်ပြုခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် အာဆီယံ စီးပွားရေးအသိုက်အဝန်း (ASEAN  Economic Blueprint, AEC)  ထူထောင်ရေး ဦးစီးပေးဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူညီထားသည့် လုပ်ငန်းများ အနက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအတွင်း ကုန် သွယ်မှုပြုလုပ်ရာတွင်  Food Safety  ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ၌ တစ်ပြေးညီဖြစ်စေ ရန်နှင့် ငါး/ပုဇွန်ရေထွက်ပစ္စည်းများ နိုင်ငံတကာစံချိန်စံညွှန်းနှင့်အညီ ထုတ် လုပ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍စက်ရုံများတွင် GMP, HACCP  စနစ်များအကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရန် ညွှန်ကြား ချက်အမှတ် (၄/၂၀၀၉) ကိုထုတ်ပြန် ခဲ့ပါသည်။ အာဆီယံနိုင်ငံများအတွင်း အစား အသောက်တင်ပို့ခြင်း၊ တင်သွင်းခြင်း လုပ်ငန်းများအတွက် စားသုံးသူများ အား အရည်အသွေးဆိုင်ရာ အာမခံ ချက်ပေးနိုင်ရန် ASEAN Common Principles for Food Control Systems, ASEAN Common Principles and Requirements for the Labeling of Prepackage Food, ASEAN Common Principles  and Requirements for Food Hygiene စနစ်ပါ ပြဌာန်းချက်များအား အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများအတွင်း အကောင်အထည် ဖော်ပြီး စားသုံးသူတို့အတွက် ဘေး ဥပဒ်ကင်းသော အရည်အသွေး ပြည့်မီ သော ရေထွက်ပစ္စည်းများကိုသာ နှစ် နိုင်ငံ သဘောတူညီချက်လက်မှတ် ရေး ထိုး ပြီးမှသာ ရောင်းဝယ်ခွင့် ရရှိမည် ဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အာဆီယံအဖွဲ့ ဝင်နိုင်ငံများအတွင်း  ASEAN Free Trade Area (AFTA)  ဖော်ဆောင်ရ မည်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ ရေထွက်ပစ္စည်းများအခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် များရရှိလာမည်ဖြစ်သဖြင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များအချင်းချင်းပြိုင်ဆိုင်မှုများပြားလာ ပြီး ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းနှင့်ပတ်သက်၍ လည်း အရည်အသွေးပိုင်ဆိုင်ရာကို ပိုမိုတာဝန်ယူလာရမည် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် စားသုံးသူများ အနေဖြင့် လည်း ရွေးချယ်နိုင်မှုအခွင့်အလမ်းများ ပိုမို များပြားလာမည်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် စက်ရုံများအနေဖြင့် EU  စံချိန်စံညွှန်း များနှင့် ကိုက်ညီစေရေး  ASEAN စံချိန်စံညွှန်းများနှင့်လည်း လိုက်လျော ညီထွေဖြစ်ရေးအပြင် ကုန်ပစ္စည်းတင် သွင်းနိုင်ငံများမှ ထုတ်ပြန်ထားသော အရည်အသွေးဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်များ ကိုလည်း မဖြစ်မနေလိုက်နာရန်လိုအပ် လာပြီဖြစ်သည်။ ယခုအခါတွင် ကျန်းမာရေးနှင့် ညီ ညွတ်ပြီးဘေးကင်းစိတ်ချရသော အ စားအစာများကို စားသုံးသူများမှ အ လေးပေးစားသုံးလာရာတွင် ငါးလုပ် ငန်းဦးစီးဌာနသည် တာဝန်ရှိသည့်ဌာန ဖြစ်သည့် အတွက် မြန်မာနိုင်ငံ မှ ပြုပြင် ထုတ်လုပ်သော ငါး/ပုစွန်ရေထွက် ပစ္စည်းများ စံချိန်စံညွှန်းပြည့်မီပြီး ဘေး ဥပဒ် ကင်းရှင်းရေးအတွက် လိုအပ် သော နည်းပညာပံ့ပိုးခြင်း၊ လူ့စွမ်းအား အရင်းအမြစ်များ ဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် သင်တန်းပို့ချခြင်းများကို ကြိုးပမ်းဖြည့် ဆည်းဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ငါး/ပုစွန်ပြုပြင်စက် ရုံများ လုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့်လည်း အရည်အသွေးပြည့်ဝသော ရေထွက် ပစ္စည်းများပြည်ပသို့ ပိုမိုတင်ပို့နိုင်ပြီး နိုင်ငံခြားငွေ ပိုမိုတိုးတက်ရရှိစေရေး နိုင်ငံ တကာ စံချိန်စံညွန်းနှင့်အညီ ငါး/ ပုစွန်ရေထွက်ပစ္စည်းများ တိုးတက် ထုတ်လုပ်တင်ပို့နိုင်ရေး၊ မြန်မာ့ရေ ထွက်ပစ္စည်းများ နိုင်ငံတကာဈေးကွက် တွင်မျက်နှာပန်းလှစေရေးဟူသော ဦးတည်ချက်များနှင့်အညီ ငါးလုပ်ငန်း ဦးစီးဌာနနှင့်အတူ လက်တွဲကြိုး ပမ်း ဆောင်ရွက်ကြပါရန်ဖော်ပြအပ်ပါသည်။
 

ဖွံ့ဖြိုးဆဲတို့နှင့် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ အမှန်တကယ်ပင် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍသည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ နှလုံးသားဟု ဆိုရ လောက်သည်။ နှလုံးသွေးကြော များလှုပ်ရှားမှုရပ်တန့်ခဲ့ပါက လူတစ်ယောက်၏ ရပ်တည်မှု အဆုံးသတ် အသက်သေဆုံးရသကဲ့သို့ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍလှုပ်ရှားမှု ရပ် တန့်ခဲ့ပါက နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ ရပ်တည်နိုင်စွမ်းလျော့ပါးလာကာ ပြိုလဲသွားနိုင်သည်။ စက်မှုနည်း ပညာများထက်ပင်ကျော်လွန်၍ အလွန်အဆင့်မြင့်သော သတင်းနှင့် ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာ အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ထွန်းကားလာနေချိန်၌ စိုက်ပျိုးရေး ကဏ္ဍကို ပြန်လည်ငဲ့ကြည့်၊ အမွှမ်းတင်ပြောဆိုနေခြင်းကို အတွေးတိမ်တိမ်ဖြင့် စဉ်းစားပါက အူကြောင်ကြောင်အိုင်ဒီယာဖြင့် အလုပ်လုပ်နေသလောဟု မေးငေါ့ စရာများရှိလာနိုင်သည်။ ယခင်ကစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဆိုလျှင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ လောက်သာ အရေးတယူဂရု ထားကြသည်ဟု ယေဘုယျ ကောက်ချက်ချခဲ့ကြသော် လည်း ယနေ့ကမ္ဘာတွင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲများသာမက ဖွံ့ဖြိုးပြီးများပါ ထိုကဏ္ဍပိုမို  ဖွံ့ဖြိုးလာ စေရေးအတွက် အလေးအနက်ထား ဆောင်ရွက်လာကြသည်ကို မျက်မြင်တွေ့ရှိ နေရပြီဖြစ်သည်။ တစ်ဖက်တွင် နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အံ့မခန်းရှိနေချိန်တွင် အခြားတစ်ဖက်တွင် အသက်ရှင်ရပ်တည်မှုအတွက် အခြေခံ လိုအပ်ချက်တစ်ခုဖြစ် သည့် စားနပ်ရိက္ခာအတွက် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်လာစေရေးအ တွက် နည်းပညာတို့ကို အသုံးပြု၍ အားထုတ်ဆောင်ရွက်လာကြသည်ကိုလည်း တွေ့ကြရသည်။ ယနေ့ကမ္ဘာကြီးသည် လူသားတို့ အသက်ရှင်ရပ်တည်နိုင်ရေး အစွမ်းကုန်ပံ့ပိုး ဖြည့်ဆည်းပေးနေရသောကြောင့် အားအင်တို့လည်း တစစ လျော့ပါးလာခဲ့၏။ လူသားတို့၏ တပ်မက်မှုအားကြီးစွာဖြင့် လုပ်ဆောင်နေသော အပြုအမူတို့ကြောင့် လည်း တဖြည်းဖြည်းယို ယွင်းပျက်စီးမှုတို့ဖြင့်လည်း ကြုံနေရ၏။ ထိုယိုယွင်းပျက်စီး မှုတို့ကြောင့်  စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၏ စားနပ်ရိက္ခာထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းမှာလည်း လျော့ ပါးလာနေခဲ့သည်။ လူဦးရေတိုးပွားလာမှု၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် အာဟာရမလုံလောက် မှုတို့သည် စားနပ်ရိက္ခာထုတ်လုပ်မှုအခြေအနေ၊ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အခြေအနေတို့နှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်မှုရှိနေသည်။ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍသည် သဘာ၀ ပတ်ဝန်းကျင် ယိုယွင်းပျက်စီးလာမှု၊ လူဦးရေတိုးပွားများပြားလာမှုတို့နှင့်အတူ ယနေ့ အချိန်ကာလတွင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအားလုံးအတွက် ပြန်လည်အလေးထား ဂရုစိုက် ရမည့် အသက်သွေးကြောထုတ်လုပ်မှု ကဏ္ဍဖြစ်လာနေတော့သည်။ စိုက်ပျိုးရေး ဘောဂဗေဒပညာရှင်တို့ကမူ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍသည် စားနပ်ရိက္ခာ၊ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း၊ အရင်းအနှီးရရှိနိုင်မှု၊ နိုင်ငံခြားဝင်ငွေ ရရှိမှု၊ ဈေးကွက်ဝယ်လို အားဖန်တီးပေးနိုင်မှုနှင့် ကျေးလက်လူမှုအကျိုးစီးပွားဖြစ်ထွန်းမှုတို့ကို ဖြည့်ဆည်း ပေးနိုင်သဖြင့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် များစွာအထောက် အကူရရှိသည်ဟု ယခင်ကာလများကတည်းက ဆိုခဲ့ကြသည်။ ယနေ့အချိန်ကာလ တွင် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး၏ အရေးပါမှု မှာ တစ်နေ့တခြား ထင်ရှားလာနေတော့ သည်။ ဖွံ့ဖြိုးမှုကနဦးအဆင့်သာသာ ရှိနေသေးသည့်ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတို့အတွက်မှာ မူလယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍအပေါ် အမှီပြုမှု အလွန်အမင်းအားကောင်းနေဆဲရှိ ကြသောကြောင့် ထိုနိုင်ငံမျိုးတို့တွင် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရရှိရေးအတွက် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၏ ထောက်ကူပေးမှုမှာ ဖွံ့ဖြိုးပြီးချမ်းသာသည့် နိုင်ငံများရှိ အခြေ အနေများထက် ပိုသည်ဟုပြောနိုင်သည်။ ထိုနိုင်ငံများသည် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍကို အခြားနိုင်ငံများထက် ပိုမိုဂရုစိုက်သင့်သည်။
မေခရိုစီးပွားရေးပေါ်လစီ စီးပွားရေးအဆောက်အအုံတစ်လုံးနှင့် ပတ်သက်သည့် မေခရိုပေါ်လစီများ (ဥပမာ-ငွေကြေးပေါ်လစီ၊ ဘဏ္ဍာရေးပေါ်လစီ၊ ဝင်ငွေပေါ်လစီနှင့် ကုန်သွယ်မှုပေါ်လစီ စသဖြင့်) သည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလုံး၏ အခြေအနေအရပ်ရပ်ပေါ်တွင် သက်ရောက်မှုများရှိတတ်၏။ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန်ဈေးနှုန်းများ၊ သွင်းအားစုဈေးနှုန်းများ၊ အမြတ်အစွန်း ရရှိနိုင်မှုအခြေအနေ စသဖြင့် နယ်ပယ်စုံသက်ရောက်မှုများ ရှိသဖြင့် ဝယ်လိုအား၊ ရောင်းလိုအားနှင့် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍများတွင်ပါ အကျိုးသက်ရောက်မှုများရှိလာသည်။ ဥပမာ-ငွေကြေးလဲလှယ်မှုနှုန်းများသည် စိုက်ပျိုးရေးပို့ကုန်များ၊ သွင်းအားစုသွင်းကုန် ဈေးနှုန်းများအပေါ်တွင် လည်းကောင်း၊ အတိုးနှုန်းသည် လယ်ယာအရင်းအနှီးရရှိနိုင်မှု၊ စက်ကိရိယာနှင့် အခြေခံအဆောက်အအုံများ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်မှုအပေါ်တွင် လည်း ကောင်း ကျယ်ပြန့်စွာ သက်ရောက်မှုများရှိလာနိုင်သည်။ မေခရိုပေါ်လစီ အပြောင်းအလဲများကြောင့် ပြောင်းလဲလာသော မေခရိုစီးပွားရေး ဝန်းကျင်သည် လယ်ယာကဏ္ဍဖွံ့စည်းမှုနှင့် ကျေးလက်လူနေမှုအခြေအနေ၊ မြို့ပြဒေသ စက်မှုဖွံ့ဖြိုးမှုအနေအထား၊ အလုပ်အကိုင် ဖန်တီးနိုင်စွမ်းနှင့် အလုပ်လက်မဲ့အခြေ အနေများ၊ ဝင်ငွေ အဆင့်အတန်းနှင့် ဝင်ငွေဖြန့်ဖြူးမှု အခြေအနေများတွင်ပါ ပြောင်းလဲ မှုများ တွေ့မြင်ရလာနိုင်ပြီး စီးပွားရေးအဆောက်အအုံအတွင်းရှိ အခြားကဏ္ဍများကိုပါ ဆက်စပ်ဖြစ်ပျက်မှုများ ကူးစက်လာစေသည်။ ကျေးလက်နှင့် မြို့ပြသက်ရောက်မှု၊ ကာလတို ကာလရှည်သက်ရောက်မှုစသည့် သက်ရောက်မှု ဒီဂရီအနည်းနှင့်အများ ကွာလျက် အကြောင်းအကျိုး ဆက်စပ်စွာဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ၏ နောက်ဆုံးရိုက်ချက်သည် စားနပ်ရိက္ခာဈေးနှုန်း များပေါ်တွင် ဖြစ်ပေါ်ပြီး စီးပွားရေး အဆောက်အအုံတစ်ခုလုံးရှိ စားသုံးသူများထံတွင် တိုက်ရိုက်ကျရောက်သည်။ နိုင်ငံအစိုးရ များအနေဖြင့် မေခရိုစီးပွားရေး ပေါ်လစီကိန်းရှင်များ၏ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍနှင့် စား နပ်ရိက္ခာဈေးနှုန်းများပေါ်တွင် သက်ရောက်လာနိုင်သည့် အကျိုးဆက်များကို ကောင်းစွာ နားလည်သဘောပေါက်စေရန် အားထုတ်ရန်လိုသည်။ ထိုအားထုတ်မှုများသည် ၎င်းတို့ ၏ နိုင်ငံရေးအရဖြစ်စေ၊  စီးပွားရေးအရဖြစ်စေ ကာလတို၊ ကာလရှည်ပေါ်လစီများ ရေးဆွဲရာတွင် များစွာအထောက်အကူပြု လာနိုင်သည်။ နောက်ထပ်သတိပြုသင့်သည့် အချက်မှာ မေခရိုစီးပွားရေး ပေါ်လစီများရေးဆွဲရာတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်စဉ်းစား ကာ ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ၊ သုတေသီများအားလုံး ပါဝင်ရေးဆွဲနိုင် မှသာ သင့်တော်မည့် ရလဒ်တစ်ခု ရလာနိုင်သည့်အချက်ဖြစ်သည်။
အားနည်းနေသော နှလုံးသားအတွက် အမိမြန်မာနိုင်ငံ၏ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အားနည်းခဲ့သည် မှာ အချိန်ကာလအားဖြင့် ကြာမြင့်ခဲ့လေပြီ။ လယ်ယာမြေပိုင်ဆိုင်မှုပုံစံမှစ၍ စိုက်ပျိုးမှု နည်းစနစ်၊ မျိုးစေ့၊ ဓာတ်မြေသြဇာ အပါအဝင် သွင်းအားစုသုံးစွဲနိုင်မှု၊ ပံ့ပိုးပေးနိုင်မှု၊ ပြည်တွင်းလိုအပ် ချက်ကိုပံ့ပိုးပေးနိုင်မှု၊ ဈေးကွက်ရှာေ ဖွနိုင်မှုနှင့် နိုင်ငံရပ်ခြားသို့တင်ပို့ ရောင်းချနိုင်မှုတို့အထိ အလုံးစုံအားနည်းခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးဌာနအလိုက်၊ ကဏ္ဍအလိုက် အားထုတ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသော်လည်း ပို့ကုန်ကဏ္ဍအတွက်သာမက နိုင်ငံသူ၊ နိုင်ငံသား တို့၏ အဓိကစားနပ်ရိက္ခာဖြစ်သည့် လယ်ယာထွက်ကုန်သီးနှံများ၏ ရောင်းလိုအားကွင်း ဆက်တစ်လျှောက် အားလုံးနီးပါး အချိတ်အဆက်မမိဘဲ အားနည်းချက်များဖြင့်သာ ဖြတ်သန်းလာခဲ့ရသည်။ ထိုသို့ညှိနှိုင်းမှု အားနည်းခြင်း၊ သတင်းအချက်အလက်အ ချိတ် အဆက်မမိခြင်းတို့သည် ပေါ်လစီတစ်ခုကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် အခက်အခဲ များ ကြုံလာရခြင်း၊ အောင်မြင်မှုနည်းပါးခြင်းတို့သာဖြစ်လာသည်။ ဥပမာ-စီမံ/စီးပွား ဝန်ကြီးဌာန၊ လယ်/ဆည်ဝန်ကြီးဌာနတို့မှထုတ်ပြန်သော စာရင်းအင်းကိန်းဂဏန်းများ တွင် ဆန်စပါးထွက်ရှိမှုပိုလျှံနေသည်ကို တွေ့ရှိနေရစဉ် ရန်ကုန် အပါအဝင် မြို့ကြီး ပြကြီးများ၌ ဆန်စပါးဈေးနှုန်းများ တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်နေခဲ့သည့်အခြေအနေများ ကို တွေ့ကြုံခဲ့ရခြင်း၊ နိုင်ငံခြားမှ ဆန်စပါးအဝယ်ကမ်း လှမ်းချက်များကို ပြည့်မီစွာ တင်ပို့နိုင်ရေးအတွက် ထွက်ရှိမှု၊ စားသုံးမှု၊ ပိုလျှံမှုကို ခန့်မှန်းကိန်းကဏန်းများကို အခြေခံ၍ အားထုတ်နေရခြင်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ဝန်ကြီးဌာနမှ ငွေလဲနှုန်းကိစ္စ ဆွေးနွေးနေစဉ် လယ်ယာထွက်ကုန် ပို့ကုန်သမားတို့ မသေချာ၊ မရေရာသော ဝင်ငွေ တို့အတွက် မျက်ကလူးဆန်ပြာဖြစ်နေရခြင်း၊  သက်ဆိုင်ရာဌာန၊ အသင်းအဖွဲ့တို့က လယ်ယာထွက်ကုန်များ တိုးတက်တင်ပို့နိုင်ရေး အားထုတ်လုပ်ဆောင်နေစဉ် မျိုးစေ့၊ ဓာတ်မြေသြဇာ၊ ချေးငွေအရင်းအနှီးအပါအဝင် တောင်သူလယ်သမားတို့ လိုအပ်ချက် များကို သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနများမှ လုံလောက်စွာ၊ ထိရောက်စွာမပံ့ပိုးနိုင်ခြင်းစသည့် ဟန်ချက်မညီသော အခြေအနေများစွာကို တွေ့ကြုံခံစားခဲ့ရပြီးဖြစ်သည်။ မူလအရင်းခံ ဖြစ်သည့် အားနည်းချက်၊ အားသာချက်များ၊ စိန်ခေါ်ချက်များနှင့် အခွင့်အလမ်းတို့ကို သုံးသပ်နိုင်စွမ်း အားနည်းခဲ့ခြင်း၊ ကဏ္ဍအလိုက် ပေါ်လစီရေးဆွဲ သူများကြား ချိတ်ဆက် ညှိနှိုင်း ဆောင်ရွက်မှုအားနည်းခဲ့ခြင်းနှင့် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ကြသည့် တာဝန်ရှိသူများကြားတွင်လည်း လုပ်ပိုင်ခွင့်နှင့် တာဝန်အပေါ် အလေးထားမှု အားနည်း ခြင်းတို့သည် အဓိကအကြောင်းတရားများပင်ဖြစ်သည်။ ထို့မှတစ်ဆင့် အနာဂတ် စီးပွားရေး မှန်းဆချက်များ လွဲချော်မှုများရှိလာခြင်း၊ တောင်သူလယ်သမားတို့ဘ၀ ရပ်တည်မှု အခက်အခဲများ ကြုံတွေ့လာရခြင်းတို့နှင့် ဝင်ငွေနိမ့်စားသုံးသူ လူအများစု၏ စားဝတ်နေရေး ကျပ်တည်းမှုများ တဖြည်းဖြည်း ဆိုးဝါးလာခြင်းတို့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် စီးပွားရေး အဆောက်အအုံတစ်ခုလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သည့် မေခရို စီးပွားရေးပေါ်လစီများရေး ဆွဲရာတွင် ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှ ကျွမ်းကျင်သူများ၊ သုတေသီများ၊ စီးပွားရေးပညာရှင်များပါဝင်၍ ကဏ္ဍများကြား အပြန်အလှန်သက်ရောက်မှုများ၊ ကာလ အလိုက်ဖြစ်နိုင်ခြေများ၊ အချေအတင်ဆွေးနွေးမှုများဖြင့် ကာလအတိုင်းအတာတစ်ခု အချိန်ယူကာ ဆောင်ရွက်ရန်လိုသည်။ မေခရိုပေါ်လစီတို့၏ သက်ရောက်မှုသည် စီးပွားရေးအဆောက်အအုံအတွင်းရှိ ကဏ္ဍအားလုံးကို ဆက်စပ်မှုရှိသည့် ဒီဂရီကိုလိုက်၍ အနည်းအများသက်ရောက်မှုများရှိလာပြီး အဆုံးသတ်သက်ရောက်မှုသည် စားနပ်ရိက္ခာ ထုတ်လုပ်ပေးရာ ကဏ္ဍတွင် စုပြုံဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အာရှရှိ ဆန်စပါးစားသုံးမှုပမာဏ များသောနိုင်ငံများထဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံပါဝင်၏။ လယ်ယာကဏ္ဍကို နိုင်ငံခြားဝင်ငွေ ရရှိရေးအတွက် မှီခိုမှုတွင် ရာခိုင်နှုန်းအများဆုံး နိုင်ငံလည်း ဖြစ်၏။ ဆန်စပါးသည် ရိက္ခာအသက်သွေးကြောဖြစ်ဆဲ၊ ပဲမျိုးစုံသည် နိုင်ငံခြားငွေသီးရာ အထူးအားကိုးစရာ ဖြစ်နေဆဲပင်။ ဤသို့ဖြင့် လယ်ယာကဏ္ဍကို အမိမြန်မာနိုင်ငံ၏ နှလုံးသားဟု တင်စားခဲ့၏။ ငွေကြေးပေါ်လစီ၊ ဘဏ္ဍာရေးပေါ်လစီ၊ ဝင်ငွေပေါ်လစီ စသဖြင့် မေခရို ပေါ်လစီများရေးဆွဲသည့်အခါ လေးနက်စွာသဘောထား၍ စီးပွားရေးကဏ္ဍများကြား ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုများဖြင့် လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ ထိုပေါ်လစီတို့မှ သက်ရောက်လာမည့် အကျိုးဆက်ဖြစ်နိုင်ခြေတို့ကို မျက်စိတစ်ဆုံးကြည့်ကာ စီမံဆောင်ရွက်ထား နိုင်မှသာ အမှန်တကယ် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မည့် အသင့်လျော်ဆုံး ပေါ်လစီကောင်းတစ်ခုကို ရရှိနိုင်ပေလိမ့်မည်။ ထိုပေါ် လစီတို့သည် နိုင်ငံ၏ နှလုံးသားဖြစ်သည့် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍအတွက်လည်း များစွာအထောက်အကူ ရလာပေလိမ့်မည်။ နှလုံးသားကို အင်အားကောင်းစေချင်သည်။ နှလုံးအားနည်းပါက အခြားသော ဝေဒနာများ သွေးတိုးစမ်း ဝင်ရောက်လာနိုင်သည်။ အမှန်တကယ် ဝင်ရောက်လာ ခဲ့ပြီး နှလုံးထိခိုက်လာခဲ့သော်------။

 
ကျွန်တော်ဟာ မူဆယ် ၁၀၅ မိုင်၊ မိုင်းယုကျွေးရွာကုန်စုံ ဈေး ဆိုင်တန်းရှိ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းရောင်းသော ဆိုင်တစ်ဆိုင်မှ ထမင်းပေါင်း အိုး (Ricecooker) ) အသေးတစ်လုံးဝယ်ယူခဲ့ပါတယ်။ ဈေးကတော့ သိပ်မကြီးလှပါ။ ထမင်းပေါင်းအိုးရဲ့ အပြင်ဖက်ဟာ ကြွေရည်သုတ် အဖြူရောင် ဖြစ်ပြီး လှပသောပန်းခက်ပုံ များ ရေးဆွဲထား ပါတယ်။ ဆန်ထည့်သောအိုးရဲ့ အတွင်းပိုင်းတွင် အနက်ရောင်   (Tefron)  ပြောင်လက်နေအောင် သုတ်လိမ်းထားပါတယ်။ ၃ ရက်ခန့်ထမင်းချက် ပြီးသောအချိန် အိုးဆေးကြောသော အခါ ဆေးသားများ အဖတ်လိုက် ကွာကျလာတာကို တွေ့ရှိရပါတယ်။ ဤအခြေနေကို အရေးမကြီး သေးလို့ဟု ယူဆခဲ့ပါတယ်။ တစ်နေ့ ထမင်းစားပြီးချိန်မှာ ဝမ်းဗိုက်ထဲ မှာ မခံစားနိုင်လောက်အောင် နာနေပါတယ်။ ဤမျှဗိုက်နာနေရခြင်း ရဲ့အကြောင်းရင်းကိုကိုယ့်ကိုကိုယ်ပြန်လည်စစ်ဆေးတဲ့အခါ ချက်ထား သော ထမင်းမှ အဖြေကို တွေ့ရှိရပါတော့ တယ်။ အိုးမှာ ကပ်နေတဲ့ ထမင်းမှာ အနက်ရောင်အကွက် အကွက်ကလေးတွေတွေ့ရပြီး အိုးရဲ့ အောက်ခံဆေး သားများဖြစ်နေပြီး ထိုအစာကိုစားမိလို့ အစာအဆိပ် သင့်ပြီး ဗိုက်နာနေရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဖြစ်စဉ်ကို သာမန်အားဖြင့်ကြည့်ပါက ရိုးစင်းလှတဲ့ ကိစ္စ ကလေးတစ်ခုမျှဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုအန္တရာယ်များ တဲ့ ဖြစ်စဉ်အား ဂရုစိုက်မိသူ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ကိုတစ်ဆင့်ပြောပြသတိပေးမိသူ အလွန် နည်းမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ထုတ်လုပ်သူရဲ့ အတ္တရှေ့ထားမှုကြောင့် စားသုံးသူ မည်မျှထိခိုက်ပြီးကြောင်း စာရင်းကောက်ခံခဲ့ပြီး အများ ပြည်သူသိရှိနိုင်ရန် သတင်းထုတ်ပြန်နိုင်ခဲ့ပါက လူအများသတိထား တတ်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ အပေါ်ယံ အရောင်အသွေးလှလှနဲ့ ဈေး ကွက်တင် ရောင်းချနိုင်ရေးတစ်ခုသာလျှင် ဦးစားပေးတဲ့ထုတ်လုပ်သူ ရဲ့ အပြစ်လား၊ ဈေးသက်သာမှုတစ်ခုတည်းကိုသာကြည့်ပြီး ပစ္စည်း အရည်အသွေးကို လျစ်လျူရှုတတ်တဲ့ စားသုံးသူရဲ့ အပြစ်လား စသဖြင့် လားပေါင်းများစွာနဲ့  စဉ်းစားရန်လိုအပ်မယ်ထင်ပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်ကာလ ဟာ ဈေးကွက်အပြိုင်အဆိုင် ရောင်းချနေတဲ့ ခေတ် ဖြစ်ရာ ဒီနိုင်ငံထုတ်ကုန်ပစ္စည်းကိုမကြိုက်ရင် ဟိုနိုင်ငံထုတ်ကုန် ပစ္စည်းကို ဝယ်ယူကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ တစ်ဖက်နိုင်ငံမှ အရည်အသွေးစံချိန်စံညွှန်းမမီသော ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းများ ဈေးကွက် သို့ မဝင်ရောက်နိုင်ရေး ကာကွယ်ထားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စားသုံးသူဖက်ကလည်း ကုန်ပစ္စည်းရဲ့အရည်အသွေးအကြောင်းကို သိသင့်သလောက်သိထားရန် လိုအပ်မှာဖြစ်ပါ တယ်။ ဒါမှသာ စံချိန် စံညွှန်းမီသော ကုန်ပစ္စည်းကို ရွေးချယ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထုတ်လုပ်သူအနေနဲ့လည်း မိမိထုတ်လုပ်လိုက်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်း ဟာ စားသုံးသူဖက်က မည်သို့သဘောထားသည်၊ မည်ကဲ့သို့ လုပ် ဆောင်နေကြောင်း လေ့လာတတ်ဖို့လိုပါတယ်။ သာဓကတစ်ခု အနေဖြင့် ပြောရမယ်ဆိုရင် ဂျပန်နိုင်ငံ Toyota  ကားကုမ္ပဏီဟာ Brand  အသစ်တစ်ခု ထုတ်လုပ်တိုင်း စားသုံးသူ၏အသံ၊ အကြံပြု ချက်များ အလေးထားပြုပြင်ဆောင်ရွက်ပေးလေ့ရှိတယ်လို့ မှတ်သား ဘူးပါတယ်။ လိုအပ်ပါက အားနည်းချက်ရှိသော ကားများကို Brand  တစ်ခုလုံး ကမ္ဘာ၏မည်သည့် အစိတ်အပိုင်းတွင်ရှိနေစေကာမူ ငွေကုန်ကြေးကျခံကာသိမ်းယူပြီး ပြန်လည်ပြုပြင်ပေးလျက် ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်းဂျပန်မော်တော်ကားများကို လူကြိုက်များရခြင်း ဖြစ် ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တစ်ဖက်နိုင်ငံမှ စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံများကို ဟိုလိုလုပ်ပါ၊ ဒီလိုလုပ်ပါဟု ကျွန်တော်တို့အမိန့်ပေး၍ မရပါ။ ရနိုင်သောနည်းလမ်း နှစ်ခုမှာ စားသုံးသူမှ အရည်အသွေးညံ့သော ကုန်ပစ္စည်းများ မဝယ် သောနည်းလမ်းနဲ့ အရည်အသွေးစစ်ဆေးသော အဖွဲ့အစည်းများမှ အရည်အသွေးညံ့ဖျင်းသော ကုန်ပစ္စည်းများ မိမိတို့နိုင်ငံအတွင်းသို့ တင်သွင်းခွင့်မပြုသောနည်းလမ်းပင်ဖြစ်ပါတယ်။အခြားသော အရည် အသွေးမမီသော ကုန်ပစ္စည်းများ ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံအတွင်းသို့ အမယ်ပေါင်းများစွာ ဝင်ရောက်မှုရှိနေမှာ မြေကြီးလက်ခတ်မလွဲ နိုင် ပါဘူး။ စားသောက်ကုန်ပစ္စည်းများ၊ ယာဉ်နှင့် စက်ပစ္စည်းများ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်း များ၊ ဆောက်လုပ်ရေး ပစ္စည်းများ၊ ဆေးဝါးနှင့် ဓာတု ဗေဒပစ္စည်းများ စသည့်ကုန်ပစ္စည်းများတွင် စံချိန်၊ စံညွှန်းမမီသော ကုန်ပစ္စည်း အများအပြားပါရှိနေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စိတ်မကောင်းစရာ သတင်းတစ်ပုဒ်ကြားခဲ့ဘူးပါတယ်။ တစ်ဖက် နိုင်ငံရွှေလီမြို့ရှိ မုန့်ဆိုင်တစ်ခုတွင် ဆိုင်ရှင်ရဲ့ ၆ နှစ်အရွယ် သမီးမှ သူမ မိခင်ဆိုင်ရှင်ထံ ရောင်းနေသော တရုတ်မုန့်နဲ့ အချိုရည်ကို တောင်းခံခဲ့ရာ မိခင်မှ "သမီး ဒီမုန့်တွေ နင်တို့စားလို့ရတဲ့ဟာတွေ မဟုတ်ဘူး၊ နင်တို့စောစောသေချင်လို့လား"လို့ ပြန်ပြောသံ ကြား ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ယခုတစ်လောအထင်ရှားဆုံး၊ လူသိအများဆုံးအန္တရာယ်ရှိသည့် ကုန်ပစ္စည်းမှာ မြောင်းဆီလို့ခေါ်တဲ့ အညစ်အကြေးများမှ ဆယ် တင်သောစားသုံးဆီပင်ဖြစ်ပါတယ်။ လူကိုမည်မျှအတိုင်းအတာအထိ အန္တရာယ်ပေးမည်ကို တိတိကျကျဖော်ပြခြင်း မတွေ့ရသေးသော် လည်း ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်မယ်ဆိုတာကို တပ်အပ်ပြောလို့ ရပါ တယ်။ မြန်မာပြည်အတွင်း နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ဝင်ရောက်လာနေကြ ကြောင်း သိရပါတယ်။ အမှတ်တံဆိပ် အမျိုးမျိုးတပ်၍ ပြည်တွင်း သို့ ဝင်ရောက်လာခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ကုန်စုံဆိုင်၊ ဆေးဆိုင်နဲ့ ကွမ်းယာဆိုင်များမှာ တွေ့ရတတ်သော ကာမ အားတိုးဆေး၊ အားထိန်းဆေး၊ ကာမစိတ်ကြွဆေးများဟာ တစ်ဖက်နိုင်ငံ FDA  ၏ စစ်ဆေးချက်များ၊ စက်ရုံတည်နေရာမှစ၍ ထုတ်လုပ်မှုနှင့်ဆိုင်သော အချက်အလက်များဖော်ပြထားခြင်း မရှိတာကို ထောက်ရှုှုခြင်းအားဖြင့် ရိုးသားမှုမရှိဘူးလို့ သုံးသပ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ယခုနောက်ပိုင်း တစ်ဖက်နိုင်ငံမှဝင်ရောက်လာသော အိမ်သုံး လျှပ်စစ်ပစ္စည်းဝါယာကြိုးများတွင် ၁၀ အင်ပီယာ၊ ၂၅၀ ဗို့ အစရှိ သဖြင့် ဖော်ပြထားသော်လည်း ၁၂၀၀ ဝပ်အားရှိ လျှပ်စစ်မီးပူကိုနာရီ ဝက်ခန့်အသုံးပြုရုံမျှနဲ့ ၎င်းင်းဝါယာကြိုးများမှာ ခံနိုင်ရည်သိပ်မရှိတော့ ဘဲ ကြိုးပူလာခြင်း၊ ၎င်းင်းကြိုးကို ကာအုပ်ထားသော ရော်ဘာ ပင်လျှင် အပူလွန်ကဲပြီး ပေါက်ပြဲလာခြင်းများ မကြာခဏကြုံရတတ်ပါတယ်။ ယခင်မြန်မာပြည်ထုတ် က.စ.လ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများတွင် ထိုသို့ သော ပြဿနာမျိုး မရှိခဲ့ပါဘူး။ တရုတ်-မြန်မာနှစ်နိုင်ငံကုန်စည်ပြပွဲ တစ်ခုတွင် မြန်မာဖက် တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးမှ တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ၃၀၂၉ လျှပ်စစ်ဝန်ထမ်းကြိုး (3029 Service wire) အရည်အသွေးမမှီ ကြောင်းပြောပြရာ ၎င်း တရုတ်ကိုယ်စားလှယ်မှ " ခင်ဗျား တို့မြန်မာ နိုင်ငံက ဈေးသက်သာအောင်ထုတ်ပေးပါဆိုလို့ ကျုပ်တို့စက်ရုံတွေ က မြန်မာပြည်အမှာစာအတိုင်း အထူးဒီဇိုင်းထုတ်ပေးတာပါဗျာ၊ လို ချင်တဲ့ Quality မှာပါ၊ မှာတဲ့အတိုင်း မထွက်လာရင် ကျုပ်တို့ လျော် ပေးမယ်" ဟု ခပ်တိုတိုပြန်ဖြေခဲ့တယ်လို့ ကြားဘူးပါတယ်။ အထက်ပါအဖြစ်အပျက်များဟာ နမူနာမျှသာဖြစ်ပြီး တစ်ဖက် နိုင်ငံက တရားဝင်တင်သွင်းသော ကုန်ပစ္စည်း အမယ်ပေါင်းထောင်ချီ ရှိမှာ ဖြစ်ပြီး တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုလမ်းတွင် အမယ်ပေါင်း ထိုထက် ၂ ဆခန့်ရှိလိမ့်မယ်လို့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။ တစ်ဖက်က တင်သွင်းတဲ့ ဤမျှလောက်များပြားသောအမယ်များမှာ အရည်အသွေးစံချိန်စံညွှန်း မမီသောကုန်ပစ္စည်းများဟာ အများစုပါလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ မြန်မာပြည်သူများအတွက် အန္တရာယ်ရှိသော ကုန် ပစ္စည်းများ စားသုံးသူလက်တွင်းသို့ အတိုင်းအဆမသိရောက်ရှိသွားပြီး ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ၎င်း ပစ္စည်းများကြောင့် အသက်ပေါင်းများစွာ ငွေ ကြေးများစွာ ဆုံးရှုံးပြီးဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ဤမျှလောက်အရေးကြီးသောကိစ္စဟာ မြန်မာတစ်မျိုးသားလုံးနဲ့ သက်ဆိုင်လာပြီဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ့်နိုင်ငံ အဓွန့်ရှည်ရေး တစ်မျိုးသား လုံးက အသိတရားနဲ့ယှဉ်ကာ ကျန်းမာရေးအတွက် အလေးထားဖို့ လိုအပ်ပါမယ်။ ကျန်းမာသန်စွမ်းမှသာ တာဝန်များထမ်းဆောင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကျွန်တော်တို့စားသုံးသူများဟာ ကိုယ့်တိုင်း ပြည်၊ ကိုယ့်လူမျိုးကိုချစ်လျှင်--    အရည်အသွေးမမီသောကုန်ပစ္စည်းများတင်သွင်း၊ ရောင်းချခြင်း အား ရှောင်ကြဉ်ရန်။-    ပြည်ပမှတင်သွင်းလာသောအန္တရာယ်ရှိကုန်ပစ္စည်းများ၊ တာဝန် ရှိသူများမှ တိုင်းပြည်ရဲ့မျက်နှာကို  ထောက်ထားသောအားဖြင့် တားဆီးပေးခြင်း၊ သက်ဆိုင်သောဌာနများသို့ အကြောင်းကြား အသိပေးခြင်း၊ ဥပဒေအရအရေးယူခြင်းများ ဆောင်ရွက်ရန်။-    အန္တရာယ်ရှိသောကုန်ပစ္စည်းများသည် မည်မျှပင်ဈေးသက်သာ စေကာမူ စားသုံးသူများမှ ဝယ်ယူအသုံးပြုခြင်းမပြုရန်။-    စားသုံးသူများသည် စားသုံးသူဥပဒေ၊ စားသုံးသူ၏အခွင့်အရေး၊ ရပိုင်ခွင့်များလေ့လာ၍ နစ်နာမှုရှိသည်ဟု ယူဆပါက ဥပဒေ လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန်။-    အန္တရာယ်ရှိသည်ဟု ယူဆရသော ကုန်ပစ္စည်းများအား သက်ဆိုင်ရာကျွမ်းကျင်သူများသို့ အသိပေးအစစ်ဆေးခံရန်။-    အန္တရာယ်ရှိသောကုန်ပစ္စည်းများအကြောင်းအား နီးစပ်ရာ ပတ် ဝန်းကျင်သို့ အသိပေးရန် စတဲ့အချက်     များကို စဉ်းစားကြဖို့ လိုအပ်နေပြီလို့ အကြံပေးလိုပါတယ်။ နိုင်ငံတော်မှလည်း ယခုအခါစားသုံးသူကာကွယ်ရေးအတွက် အလေးအနက်ထားဆောင်ရွက်လာနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်သူ့ လွှတ်တော်မှ အတည်ပြုပြီးပါက စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဥပဒေ ထွက်လာတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်စက်တင်ဘာလ ၁ ရက် ကစပြီး မူဆယ် ၁၀၅ မိုင် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဇုန် အတွင်း၌ ကျန်းမာရေး ဦးစီးဌာန၊ အစားအသောက်နှင့် ဆေးဝါးကွပ်ကဲရေးဌာန ခွဲဖွင့်လှစ်ပြီး စားသောက်ကုန်နဲ့ ဆေးဝါးများကို စစ်ဆေးခြင်းအား ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ အရည်အသွေးစံချိန်စံညွှန်းမမီသော ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် စားသုံးသူဖက်မှ အထက်ပါအကြံပြုသော နည်းလမ်းများအတိုင်း မိမိတို့ဖက်မှကာကွယ်ထားရန် တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။ ထုတ်လုပ်သူ အား ပြုပြင်လာရန် စားသုံးသူဖက်မှ အကြံပြုတိုက်တွန်းရန်ခက်ခဲပါ လိမ့်မယ်။ စားသုံးသူများမှ ညီညီညွတ်ညွတ်ဖြင့် စုပေါင်းကာကွယ် လျှင် ထုတ်လုပ်သူဖက်မှ အလိုလို ပြုပြင်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ခေတ် သစ်မျက်မှောက်ကာလမှာ အင်အားကြီးနိုင်ငံများဟာ စစ်လက်နက်နဲ့ ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခြင်း မပြုတော့ဘဲ စီးပွားရေးအင်အားဖြင့် အနိုင် ယူတိုက်ခိုက်တတ်ကြပါတယ်။ စီးပွားရေးနဲ့တိုက်ခိုက်ရာမှာ မိမိရဲ့ တရားဝင်ပို့ကုန်ပစ္စည်းများအား ၎င်း တိ့ုနိုင်ငံတွင်းသို့ တရားမဝင်တင် သွင်းခြင်း ဖြစ်အောင်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ မိမိတို့နိုင်ငံသို့ တင်ပို့သောကုန် ပစ္စည်းများတွင် အရည်အသွေးမမီ အန္တရာယ်ရှိ ကုန်ပစ္စည်းများအား တင်ပို့ခြင်းမျိုး လုပ်လာတတ်ပါတယ်။ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်ဖြင့် သတိ ထားပြီ စားသုံးသူကာကွယ်ရေးဝိုင်းဝန်း ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ကြပါစို့လု့ိ တိုက်တွန်းလိုက်ရပါတယ်။