Background
ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး မြောင်းမြခရိုင်နှင့် ဖျာပုံခရိုင် တို့တွင် ကွမ်းသီးပင်များ အများဆုံး စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီး ထွက်ရှိ လာသော ကွမ်းသီးအရင့်များကို ပြည်တွင်းတွင် သုံးစွဲလျက် ကွမ်းသီးအနုများကို ပြည်ပဈေးကွက်သို့ တင်ပို့ရောင်းချလျက် ရှိကြောင်း ယခင်နှစ် ကွမ်းသီးအနုဈေးနှုန်းမှာ တစ်ပိဿာလျှင် ကျပ် ၃၃၀ဝ ဈေးနှုန်းသာရှိ၍ ယခုနှစ်တွင် တစ်ပိဿာလျှင် ကျပ် ၅၂၀ဝ ဈေးရရှိသဖြင့် ယခင်နှစ်ထက် တစ်ပိဿာလျှင် ကျပ်၂၀ဝ၀ ဝန်းကျင် ဈေးနှုန်းပိုမိုရရှိပြီး ကွမ်းသီးစိုက်ပျိုးသော တောင်သူများ ဈေးကောင်းရလျက်ရှိကြောင်း ဈေးကွက်မှ သိရသည်၊
မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ပခုက္ကူမြို့တွင် ပြည်တွင်းဆီစက်/ဆုံဆီ လုပ်ငန်း များ တွင်ကျယ်စွာ လုပ်ကိုင်လျက်ရှိပြီး ဆုံဆီလုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးမှ မြေပဲဆုံဆီလုပ်ငန်းကို တည်ထောင်ခဲ့သည်မှာ (၆/၇)နှစ်ခန့် ရှိပြီဖြစ်ကြောင်း၊ ယခင်ကထက် တိုးချဲ့၍ ဆုံခြောက်လုံးတွဲဖြင့် ကြိတ်ခွဲနေရကြောင်း၊ လျှပ်စစ်မီးလာသည့် အချိန်ပေါ်တွင် မူတည်၍ တစ်ရက်လျှင်၂၅ ပိဿာဝင် မြေပဲအိတ်(၈/၉)အိတ်ခန့် ကြိတ်ခွဲရကြောင်း၊ အိမ်တွင် ပဲခွဲစက်ရှိ၍ လုပ်သားများခေါ်ပြီး ပဲရွေး သန့်စင်ကြောင်း၊ လုပ်သား ငါးဦး ရှိပြီး လုပ်သားခမှာ တစ်ရက်လျှင် အမျိုးသားတစ်ဦး ကျပ် ၁၀ဝ၀ဝ၊ အမျိုးသမီး အလုပ်သမတစ်ဦးလျှင် ကျပ် ၈၀ဝ၀ ပေး ရကြောင်း၊ ဆုံဆီ၏ အရည်အသွေးကိုလ
မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်း ထင်ပေါ် ကျော်ကြားသော လက်မှုလုပ်ငန်းများ တွင် မန္တလေးမြို့မှ ရွှေချည်ထိုး၊ ငွေချည် ထိုးလုပ်ငန်း၊ ပုဂံမြို့မှ ယွန်းထည်လုပ် ငန်းအပြင် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး ပုသိမ်မြို့မှ ထုတ်လုပ်လျက်ရှိသော မြန်မာ့ ရိုးရာလက်မှုအနုပညာ ပုသိမ် ထီးလုပ်ငန်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သာမက ကမ္ဘာမှာပင် နာမည်ကျော် ကြား၍ ပြည်တွင်း ပြည်ပဈေးကွက် တွင် လူကြိုက် များလျက်ရှိကြောင်း ထီးလုပ်ငန်းရှင်များထံမှသိရသည်၊
ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး မအူပင်ခရိုင်တွင် ဆောင်းသီးနှံဖြစ်သော မြေပဲ၊ ဆောင်းနှမ်း၊ နေကြာ၊ ပန်းနှမ်း စသော သီးနှံများကို စိုက်ပျိုးထား ကြောင်း သိရသည်။
တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးသည် တောင်ကုန်း၊ တောင် တန်း၊ တောင်စွယ်များ ပေါများသဖြင့် အဆိုပါနေရာများတွင် သဘာဝအလျောက် ဝဥပင်များ အများအပြား ပေါက်ရောက် လျက်ရှိရာ သဘာဝတရားကြီးမှ ဒေသခံများအား ဝင်ငွေရရှိ အောင် ဖန်တီးပေးလျက်ရှိသည်။ ဝဥပင်များသည် မိုးဦးကျချိန် ဇွန်လတွင် တောင်ကုန်း၊ တောင်တန်း၊ တောင်စွယ်များ၌ စတင်ပေါက်ရောက်ပြီး စက် တင်ဘာလတွင် ပင်စည်အရင်း မြေကြီးအတွင်း၌ ဥများ စတင် ဥကာ နိုဝင်ဘာ၊ ဒီဇင်ဘာများတွင် ဒေသခံများမှ မြေကြီး အတွင်းမှ ဝဥများကို တူးယူပြီး ဝဥအဝယ်ဒိုင်များသို့ လာ ရောက် ရောင်းချကြသည်။ ဝဥတစ်ဥလျှင် ပျမ်းမျှ ၅၀ ကျပ် သားမှ သုံးပိဿာခန့်အထိရှိသည်။ ဝဥများအနေဖြင့် အတွင်း သား အဝါ၊ ပ
ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး မြန်အောင်ခရိုင် မြန်အောင်မြို့နယ် အင်ပင် မြို့နှင့် ထူအင်းတွင် သဘာဝသစ်ဆွေးမြေ ဧရိယာ ဟက်တာ ၅၀ဝ ကျော် ရှိပြီး အဆိုပါ သစ်ဆွေးမြေ၏ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ဥယျာဉ်ခြံမြေများတွင် စိမ့်စမ်းများရှိသည့်အတွက် နှစ်ရှည်သီးနှံများဖြစ်သည့် ကွမ်းသီး၊ မင်းကွတ်၊ ကြက်မောက်၊ အုန်းပင်များ စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းလျက်ရှိသည်။
မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး ကျောက်ဆည်ခရိုင်သည် ဆည်ရေသောက် ဒေသ တစ်ခုဖြစ်ပြီး သီးနှံမျိုးစုံကို ရာသီအလိုက် စိုက်ပျိုးလျက်ရှိရာ စားဖိုဆောင်သီးနှံ တစ်မျိုးဖြစ်သော နနွင်းကိုလည်း တောင်သူများ အများဆုံးစိုက်ပျိုးလာကြသည်။
မြို့နယ်အတွင်း နနွင်းများကို မေနှင့်ဇွန်လများတွင် စတင်စိုက်ပျိုးလျက်ရှိပြီး တစ်ဧက မျိုးအနေဖြင့် နနွင်းတက် ၁၅ တင်းစိုက်ပျိုးပြီး နနွင်းခေါင်း စိုက်ပျိုးပါက ၃၀-၃၅တင်း စိုက်ပျိုးရကြောင်း၊ နနွင်းတက်မျိုးတစ်တင်းလျှင် ကျပ် ၁၅၀ဝ၀ ဈေးရှိ ပြီး တစ်ဧက ကုန်ကျစရိတ်အနေဖြင့် မျိုး၊ သွင်းအားစု၊ လုပ်သားခအပါအဝင် စုစု ပေါင်း၂၅ သိန်းကျပ်ခန့် ကုန်ကျကြောင်းသိရသည်။
မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး ၊ ကျောက်ဆည်ခရိုင်အတွင်း တွင် စပါး၊ ပဲ၊ ပြောင်း၊ ကြက်သွန်နှင့် ငရုတ် သီးနှံများအပြင် ဈေးကွက်ဝယ်လိုအားရှိပြီး လူအသုံးအဆောင်ဖြစ်သော အဝတ်အထည်များ ရက်လုပ်ရန်အတွက် ဝါသီးနှံကိုလည်း စိုက်ပျိုးလျက်ရှိသည်။ခရိုင်အတွင်း ဝါ ကို ၅၇၆၁ ဧက စိုက်ပျိုး ခဲ့ပြီး မြစ်သားမြို့နယ်တွင် ချည်မျှင်ရှည်ဝါ ၄၁၆၁ ဧက စိုက်ပျိုး မှုရှိကြောင်း ဇွန်လ တတိယပတ်မှစတင်၍ ဝါများ စတင် ထွက်ရှိနေပြီဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။
ကြက်သွန်နီ
မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ပခုက္ကူခရိုင်၏ ကြက်သွန်နီ စိုက်ပျိုး ရာ ဒေသများဖြစ်သော ပေါက်၊ ဆိပ်ဖြူ၊ ကမ္မ၊ ရေပြာတို့မှ ဆောင်း စိုက် (ပင်စိုက်) ကြက်သွန်နီများကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်လျက်ရှိ သည်။ ပခုက္ကူ ကြက်သွန်နီကုန်စည်ဒိုင်သို့ ပခုက္ကူမြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျွန်းနယ်များသာမက ရေနံချောင်း၊ မန္တလေး၊ ညောင်ဦးခရိုင် အတွင်းရှိ ကျေးရွာများမှလည်း ဝင်ရောက်လျက်ရှိသည်။ ပခုက္ကူ ကြက်သွန်နီ ဈေးကွက်အနေဖြင် ယခုတစ်ပတ်တွင် ဈေးငြိမ်နေ ပြီး တစ်ရက်လျှင် ကုန်ချိန် ပိဿာ ၈၀ဝ၀ဝ မှ ၁၀ဝ၀ဝ၀ အထိ အရောင်းအဝယ် ဖြစ်သဖြင့် ယခင်ပတ်ထက် ကုန်ဝင်ရောက်မှုမှာ များလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
ကချင်ပြည်နယ် မိုးညှင်းခရိုင်သည် မိုးစပါး ရိတ်သိမ်းပြီးနောက် သီးထပ်၊ သီးညှပ်အဖြစ် ပဲပုပ် ကို အဓိကထားစိုက်ပျိုးကြသည်။ ပဲပုပ်ကို ဆောင်း သီးနှံအဖြစ် အောက်တိုဘာလနှင့် နိုဝင်ဘာလတို့ တွင် စိုက်ပျိုးကြပြီး ဧပြီလနှင့် မေလတို့တွင် ရိတ် သိမ်းကြသည်။