Background
Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-ansi-language:#0400; mso-fareast-language:#0400; mso-bidi-language:#0400;} အခြေခံအဆောက်အအုံ ဗီယက်နမ်၌ တန်ချိန် ( ၁၅၀၀၀ မှ ၃၅၀၀၀ ရှိ ) သင်္ဘောများကို ခြောက်သွေ့ရာသီတွင် ဝင် ထွက်သွားလာ သင်္ဘောတင်နိုင်ပါတယ်။ ဟိုချီမင်း မြို့တော်နှင့် ကန်သို(Can Tho)မှာရှိတဲ့ ဆိပ်ကမ်း များကနေ ဆန်များသင်္ဘောတင်ပေးနေတာ ဖြစ်ပါ တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆိပ်ကမ်းနှစ်ခုလုံးမှာ သိုလှောင်ရုံ အခက်အခဲများ ရှိကြပါတယ်။ သင်္ဘောတင်ပေးနိုင် တဲ့နှုန်း (Loading rate) ကတော့ ထိုင်းနိုင်ငံနဲ့ မတိမ်းမယိမ်း ရှိနေပါတယ်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသ၌ ဆန် စပါးများကို ရေကြောင်းဖြင့် အဓိက သယ်ယူနိုင် တာကြောင့် အခြားနိုင်ငံများနှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင် အား သာချက် ရှိပါတယ်။ သို့သော်လည်း ရေယာဉ်များ မလုံလောက်မှု ပြဿနာရှိနေပြီး သူတို့ရဲ့ အဆင့် အတန်းဟာလည်း တော်တော်နိမ့်ကျပါတယ်။ တစ်ခါတစ်ရံ ဗီယက်နမ်အစိုးရဟာ စက်ပိုင် များကို လယ်သမားများထံမှ စပါးကို တိုက်ရိုက် ဝယ်ယူဖို့ အားပေးတဲ့ ပေါ်လစီတွေ ချပေးခဲ့ပါ တယ်။ လယ်ယာအဆင့်မှာ တစ်စုံတစ်ခုသော အဆင့်အထိ စပါးဈေးတည်ငြိမ်စေလိုတဲ့ သဘော လည်း ပါဝင်ပါတယ်။ အစိုးရက စက်ပိုင်များကို အတိုးမယူတဲ့ ချေးငွေအချို့ချပေးခဲ့ပါတယ်။ စက် ပိုင်တွေဟာ ဒီပေါ်လစီကြောင့် သူတို့ရဲ့ စက်တွေ မှာ စပါးလှောင်ဖို့အတွက် သိုလှောင်ရုံ အခက် အခဲတွေ ရှိနေတတ်ပါတယ်။ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု ဗီယက်နမ်ရှိ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းရှင်များက အစိုးရပိုင် ဆန်စပါးလုပ်ငန်း အဖွဲ့အစည်းများဟာ ချေးငွေ ရယူဖို့အတွက် လွယ်ကူတယ်လို့ ဆိုပါ တယ်။ လုပ်ငန်းရှင်များကတော့ သူတို့ဝယ်ယူထား တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေကိုပဲ အပေါင်ထားပြီး ဘဏ်တွေ က ငွေချေးကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကုန်သည် အများ စုကတော့ ဘဏ်ကချေးတဲ့ငွေထက် သူတို့ပိုင်ငွေနဲ့ ပဲ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံချင်ကြပါ တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ ပြန်ရလာနိုင်တဲ့ငွေက ဘဏ်ကို အတိုးပေး ရမဲ့ငွေထက် နည်းနေကြလို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဗီယက်နမ် လုပ်ငန်းရှင်တွေဟာ အစိုးရအဖွဲ့ အစည်းကြီးများနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ကြရတော့ ငွေအရင်း အနှီးပိုင်းမှာ တစ်ပန်းရှုံးနေပြီဖြစ်ပါတယ်။ ပုဂ္ဂလိက exporters များအနေနဲ့ export quota တစ်စုံ တစ်ခုရပေမဲ့ ဆန် export ဆိုရင် အစိုးရ အဖွဲ့ အစည်းကိုပဲ ဦးစားပေးတာများပါတယ်။ ဆန်စက် တွေမှာ ခေတ်မီကောင်းမွန်တဲ့ စက်ကိရိယာတွေ အစားထိုးဖို့ဆိုတာ ချေးငွေရရှိဖို့ အခက်အခဲ ကြောင့် ထင်သလောက် မလုပ်နိုင်ကြပါဘူး။ စက် ကြီးတွေလောက်ပဲ အတိုးမဲ့ချေးငွေနဲ့ လယ်သမား ဆီမှ စပါး တိုက်ရိုက်ဝယ်နိုင်ဖို့ လုပ်ကြရပါတယ်။ ပုဂ္ဂလိကအခန်းကဏ္ဍကို ယုံမှားသံသယရှိခြင်း ဆန်စပါးလုပ်ငန်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများရှိ အစိုးရများက ဆန်ကို အမြတ်ကြီးစားလို၍ သိုလှောင်သည်ဟု ယူဆပြီး သည်းမခံကြပါ။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်း ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံ (National Bureau of Investigation NBI) သည် စက်ပိုင်၊ ဆန် လက်လီလက်ကား ရောင်းချသူများ၏ စက်ရုံ များ၊ ဆိုင်များကို လျှပ် တစ်ပြက် ဝင်ရောက်ပြီး သိုလှောင်ထာသည့် ဆန် များတွေ့ရှိပါက စားသုံးသူဈေးနှုန်း အက်ဥပဒေ အရ အရေးယူခဲ့ပါတယ်။ ဒီလုပ်ရပ်ကြောင့် Supply Chain တစ်လျှောက်မှာ ကုန်ပစ္စည်းစီးဆင်းမှု၊ ငွေကြေးစီးဆင်းမှုများ ရပ်ဆိုင်းသွားခဲ့တာ ကို လေ့လာ တွေ့ရှိခဲ့ရပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင်လည်း အလားတူဖြစ် ရပ်မျိုး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး ကုမ္ပဏီကြီးများပိုင် သို လှောင်ရုံများရှိ ကုန်ပစ္စည်းများကို သိမ်းယူခဲ့ပါ တယ်။ အစိုးရက ဈေးကစားရန်အတွက် သို လှောင်သည်ဟု စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ သို့သော် ဗီယက်နမ်မှာ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ် ရပ်များ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရက ဆန်ကုန်သည် လုပ်ငန်းရှင်ကြီးများ၏ စပါး၊ ဆန်ကို သူတို့လုပ် နိုင်ကိုင်နိုင်သည့် အင်အားထက်ပို၍ ဝယ်ယူသို လှောင်ကြရန် အားပေးခဲ့ပါတယ်။ ယင်းသို့ လုပ်နိုင် ရန်အတွက် အတိုးမယူသော ချေးငွေကိုပင် ထုတ် ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဤနေရာ၌ အရောင်းအဝယ်လုပ်ငန်း ဟူ သည့် ကုန်ပစ္စည်းကို ဝယ်ယူစုဆောင်းရသည်မှာ ဓမ္မတာပင် ဖြစ်ပါ တယ်။ အရောင်းအဝယ်အတွက် သွေးရိုးသားရိုး ဝယ်ယူစုဆောင်း သိုလှောင်ခြင်းနှင့် ဈေးကစားရန်အတွက် စုဆောင်းသိုလှောင်ခြင်း နှစ်ပိုင်းရှိရာ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု တိကျမှုရှိသော စည်း တစ်ခု လိုအပ်ပါတယ်။ ဈေးကွက်များအနေဖြင့် အကြီးမားဆုံးသော ပြဿနာမှာ စားသုံးသူပြည်သူ အများစုက သူတို့ဝယ်ယူနေကြ အရေအတွက် ထက် များစွာပိုမိုသော အရေအတွက်ကို အလု အယက် ဝယ်ယူစုဆောင်းခြင်းပင် ဖြစ်ပါတယ်။ ဤအချက်ဟာလည်း ကောလာဟလ သတင်းတွေ အပေါ် အခြေခံတာများပြီး ဖြစ်လာပြီဆိုတာနှင့် တော်တော်နှင့် ငြိမ်သက်အောင်ထိန်းဖို့ ပြဿနာ တွေရှိကြောင်း အာဆီယံနိုင်ငံတွင်းရှိ အစိုးရများက ပြဿနာများ မဖြစ်စေရန် ကြိုတင်ကာကွယ်ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုလို နိုင်ငံ မျိုးမှာတောင် ၂၀၀၉ ခုနှစ်က Wal-Mart စူပါ မားကတ်မှာ ဆန်ဝယ်ယူတဲ့ စားသုံးသူတွေကို လိုသလောက် ဝယ်ယူခွင့်မပြုဘဲ အကန့်အသတ် ဖြင့်သာ ဝယ်ယူခွင့်ပြုခဲ့ရပါတယ်။ (စာရေးသူမှတ်ချက်။ ဤနေရာ၌ မြန်မာ နိုင်ငံ အစိုးရအဆက်ဆက် ဆန်နှင့်ပတ်သက်တဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်များဟာ အကဲပိုတယ်လို့ပြော၍ မရပါ။ အစိုးရအနေဖြင့် အချိန်အခါပေါ် မူတည် ၍ လုပ်သင့် လုပ်ထိုက်တာကို လုပ်ဆောင်ရပါ တယ်။ အမှန်တကယ် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုနဲ့ ပတ် သက်လာရင် အစိုးရတိုင်းဟာ စိတ်ပူပန်ကြပြီး အစီအမံများ တစ်နည်းတစ်ဖုံ လုပ်ထားရစမြဲပါ။) ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၈)ရက်နေ့က ဗီယက်နမ် VFA က ပြည်ပတင်ပို့ရာမှာ မှီငြမ်းပြု လုပ်ရတဲ့ ဈေးနှုန်း (MEP)တွေကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါ တယ်။ ဆန်ကွဲ ၅%ပါဝင်တဲ့ ဆန်ဖြူတစ်တန်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၇၀၊ ၁၅%က အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄၆၀၊ ၂၅%က အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄၅၀ အသီးသီးရှိပါတယ်။ တကယ်လို့ ၂၅% ဆန် ဖြူကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၄၀အောက်မှာ တင်ပို့ ရောင်းချဖို့ စာချုပ်ချုပ်ထားခဲ့ရင် ဘယ်လိုရှိပါသလဲ၊ ဗီယက်နမ်ဆန် ပြည်ပတင်ပို့သူများက ပြည်တွင်း ဆန်ဈေးဟာ တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းနေတယ်၊ တစ်ကီလိုမှာ ဗီယက်နမ်ဒေါင် ၇၅၀၀ လောက်ပဲ ရှိတာကြောင့် ၅%ဆန်ကွဲပါဝင်တဲ့ ဆန်ဖြူ ၅% ဟာ တစ်တန် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄၀၆-၄၁၀ လောက်ပဲ ရှိပါတော့တယ်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ လက စတက်ခဲ့တဲ့ စပါးဈေး ဟာလည်း ယခု အချိန်မှာကျဆင်းနေပြီး စပါး တစ်ကီလိုဟာ ဗီယက်နမ် ဒေါင် ၅၀၀၀ လောက်ပဲ ရှိပါတော့ တယ်။ ဒါကြောင့် Exporters တွေဟာ ဒီအချိန်မှာ Export အတွက် ဆန်ကိုစုဆောင်းဖို့ အကောင်း ဆုံး အချိန်ပါ။ သို့သော်လည်း ဝယ်လိုအားက ခပ် ပါးပါးပဲရှိနေတာကြောင့် ဗီယက်နမ် Exporters တွေ လက်တွန့်နေကြပါတယ်။ (စာရေးသူမှတ်ချက်။ ဆန်စပါးလုပ်ငန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့တဲ့ နိုင်ငံတွေ ဖြစ်ပေမဲ့ ပြဿနာမျိုးစုံရှိနေရာမှာ အစိုးရတိုင်းက လိုက်လျောညီထွေရှိတဲ့ မူဝါဒများ ချမှတ်ဆောင် ရွက်ကြရပါတယ်။ ဒီလိုပဲ ဆန်တင်သွင်းတဲ့ နိုင်ငံ တွေမှာလည်း ပြဿနာဆိုတာ ရှိကြမှာပါ။ ဒါကို ထိန်းကျောင်းဖို့ အဖွဲ့အစည်း (Institution)တွေ လိုအပ်ပါတယ်။) မောင်တိုင်ပင်
ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရန့်ဖက်မြို့မှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ နောက်ဆုံး နိုင်ငံတကာ မော်တော်ကား ပြပွဲကြီးကို လျှပ်စစ်ကားပြပွဲလို့ အမည်ပြောင်းပြီး ခေါ်ဖို့ ကောင်းနေပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ကားထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီကြီးတိုင်း သူတို့ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ လျှပ်စစ် ကားတစ်စီး ဖြစ်ဖြစ်၊ ဒါမှမဟုတ် ယုတ်စွအဆုံး လောင်စာဆီနဲ့ လျှပ်စစ်ဖက်စပ်မောင်းရတဲ့ ဟိုင်း ဘရစ် (Hybrid) မိုဒယ်တစ်စီးဖြစ်ဖြစ် ပြသခဲ့ပါ တယ်။ ဒါကြောင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ် နိုင်ငံတကာ မော်တော်ကားပြပွဲကြီးက ကမ္ဘာ့မော်တော်ကား ထုတ်လုပ်တဲ့ လုပ်ငန်းကြီးဟာ ပြောင်းလဲမှုတစ်ခု ကို စတင်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ပြသလိုက်ပါတယ်။ အဲဒီ ကမ္ဘာ့အရေးပါဆုံး မော်တော်ကားပြပွဲကြီး ကနေ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ သဟဇာတလည်းဖြစ်၊ စီးပွားရေးအရလည်း တွက်ခြေကိုက်မယ့် ခေတ် အမီဆုံး လျှပ်စစ်ကားတွေ မကြာမီ ပြေးလမ်း ပေါ်တွေ ရောက်လာတော့မယ်ဆိုတာ သတင်း (message) ပေးလိုက်ပါတယ်။ ဂျာမနီနိုင်ငံမှာ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ် ငွေ့လျော့နည်းထုတ်လွှတ်တဲ့ မော်တော်ကား ထုတ် လုပ်တဲ့ နည်းပညာတွေဟာ လာမယ့်နှစ် အနည်း ငယ်အတွင်း အရှိန်အဟုန်နဲ့ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက် လာနိုင် ပါတယ်။ အဲဒီလုပ်ငန်းတွေမှာ ယူရိုငွေ ၃၂၅ ဘီလျံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားတဲ့အတွက် တစ်နှစ်ကို ၃၀ ရာခိုင် နှုန်းတိုးတက်လာနိုင်တယ်လို့ Mckinseyအတိုင် ပင်လုပ်ငန်းက ခန့်မှန်း ထားပါတယ်။ မော်တော် ကား ကုမ္ပဏီကြီးရဲ့ CEO Martin Winer Kornက "အနာဂတ် မော်တော်ကား လုပ်ငန်းဟာ ကာဗွန် ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ လုံးဝမထွက်တဲ့ လျှပ် စစ်ကားတွေထုတ်လုပ်တဲ့ လုပ်ငန်းပဲဖြစ်မယ်ဆိုတာ သံသယရှိစရာမလိုပါဘူး"လို့ ပြောပါတယ်။Volkswagenကုမ္ပဏီအနေနဲ့ လျှပ်စစ်ကားထုတ် လုပ်မှုပြိုင်ပွဲကြီးမှာ မိမိရဲ့ Golf Twin Driveကားနဲ့ ပါဝင်ဆင်နွှဲလာပြီဖြစ်ပါတယ် Mercedes ကုမ္ပဏီကလည်း မိမိထုတ်လုပ်တဲ့ Electron-Smartလျှပ်စစ်ကားကို စမ်းသပ်နေပြီး RWEနဲ့ BMW Mini-Eလျှပ်စစ်ကားတွေ ကိုလည်း Vattenfall ကုမ္ပဏီနဲ့ ဖက်စပ်ထုတ် လုပ်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ယခုအခါ ဂျာမန် မော်တော်ကားထုတ်လုပ်သူ အများအပြားဟာ လျှပ်စစ်ကားတွေမှာ အသုံးပြုရတဲ့ လစ်သီရမ် အိုင်းရင်း ဘက်ထရီထုတ်လုပ်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေ မှာ ငွေအမြောက်အမြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံပြီး လုပ် ကိုင်နေကြပါတယ်။ ဂျာမန် ရူပဗေဒပါမောက္ခ Martin Winterက "အဲဒီ ဘက်ထရီလုပ်ငန်း တွေ အောင်မြင်လာရင် ဂျာမနီနိုင်ငံဟာလည်း လျှပ်စစ်ကားထုတ်လုပ်တဲ့လုပ်ငန်းမှာ ဦးဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်လာနိုင်တယ်" လို့ ပြောပါ တယ်။သမ္မတဖြစ်လာပြီးတဲ့နောက် အိုဘားမားဟာ အမေရိကန်စီးပွားရေး ပြန်လည် နာလန်ထူလာရေး နဲ့ ပြန်လည်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဥပဒေကို အတည်ပြု အောင် ကြိုးစားခဲ့ပြီး လျှပ်စစ်ကားတွေမှာ အသုံး ပြုနိုင်တဲ့ အလွန်တိုးတက် ကောင်းမွန်တဲ့ ဘက်ထရီ တွေ တီထွင်ထုတ်လုပ်ဖို့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ ဘီလီယံ အကူအညီ ထုတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။ အမေ ရိကန်နိုင်ငံရဲ့ လောင်စာစွမ်းအင်ကို ရေနံထုတ်လုပ် တဲ့ နိုင်ငံတွေ အပေါ် မှီခိုနေရမှုကနေ ကင်းအောင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်ရောက်ရင် အမေရိကန်လုပ် လျှပ်စစ် ကား တစ်သန်းကို အမေရိကန်မြို့ကြီးတွေရဲ့ လမ်း ပေါ်တွေမှာ မောင်းနှင်နိုင်အောင် ရည်ရွယ်ပြီး ထောက်ပံ့ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ လောလောဆယ် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် စစ်တာမော်နီကာမြို့မှာ အခြေချတဲ့ Miles လျှပ် စစ်ကား ကုမ္ပဏီကြီးအတွက် လျှပ်စစ်ကားတွေကို တရုတ်နိုင်ငံ တိုင်ဂျင်မြို့မှာ ထုတ်လုပ်နေပါ တယ်။ တစ်နာရီကို မိုင် ၈၀ ကနေ ၁၂၀ အထိ လျှပ်စစ် ဓာတ်အားနဲ့မောင်းနှင်နိုင်တဲ့ ဆီဒင် ကားမျိုး Miles X $ 500 Model တွေဟာ အလွန်အားကောင်း တဲ့ လစ်သီယမ်အိုင်းရင်း ဘက်ထရီတွေကို အသုံး ပြုထားပါတယ်။ ဂျပန် မစ်ဆူဘီရှီကုမ္ပဏီက ထုတ်လုပ်တဲ့ IMiEV လျှပ်စစ်ကားဟာ တံခါးလေးပေါက်ပါဝင် ပြီး တစ်ခါလျှပ်စစ်ဓာတ်အားသွင်းထားရင် ကီလို မီတာ ၁၆၀ အထိ မောင်းနှင်နိုင်ပါတယ်။ iMiEVကားတွေမှာအသုံးပြုတဲ့ ဘက်ထရီတွေကို GS Yuasa ကုမ္ပဏီနဲ့ ဖက်စပ်ထုတ်လုပ်ထားပါတယ်။ ယခုအခါ မစ်ဆူဘီရှိကုမ္ပဏီဟာ မိမိရဲ့ iMiEVလျှပ်စစ်ကားတွေကို ဂျပန်ကားဈေးကွက်မှာ ရောင်းချဖို့ စီစဉ်လျက်ရှိပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံက BYD မော်တော်ကုမ္ပဏီကြီး ကလည်း သူ့ရဲ့မူပိုင် လစ်သီယမ်အိုင်းရင်း ဘက် ထရီတွေ အသုံးပြုပြီး လျှပ်စစ်ကားတွေဖြစ်တဲ့ F3E နဲ့ E6 ပုံစံတွေ ထုတ်လုပ်ရောင်းချခဲ့ပါတယ်။ E6 လျှပ်စစ်ကားဆိုရင် တစ်နာရီ ကီလိုမီတာ ၁၆၀ နှုန်းနဲ့ မောင်းနှင်နိုင်ပြီး လျှပ်စစ်ဓာတ်အားအနေနဲ့ ကီလိုမီတာ ၁၆၀ အကွာအဝေးကို ၂၀ ကီလိုဝပ် နာရီသာ အသုံးပြုရပါတယ်။ ဓာတ်ဆီ၊ ဒီဇယ်သုံးစွဲ တာထက် ကုန်ကျစရိတ် ၆၅ရာခိုင်နှုန်းအထိ သက် သာတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အစ္စရေးနိုင်ငံက ဆော့ဖ်ဝဲ ပညာရှင်တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ရှာအီအဂ္ဂါစီဟာ လျှပ်စစ်ကားတွေ ထုတ် လုပ်ဖို့ Better Place ကုမ္ပဏီကို တည်ထောင်ခဲ့ပါ တယ်။ သူက "၂၀၁၀ ခုနှစ်ရောက်ရင် အစ္စရေး နိုင်ငံရဲ့ လမ်းတွေပေါ်မှာ လျှပ်စစ်ကားပေါင်း ၅၀၀၀ ရောက်ရှိလာအောင် ထုတ်လုပ်သွား မယ်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်ရောက်ရင်တော့ အစ္စရေး နိုင်ငံမှာ ဓာတ်ဆီ၊ ဒီဇယ်နဲ့မောင်းတဲ့ကား တစ်စီး မှမရှိအောင် လုပ်မယ်" လို့ ပြောကြားပါတယ်။ အဂ္ဂါစီရဲ့ လျှပ်စစ်ကားတွေဟာ ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ လုံးဝမထွက်တဲ့အပြင် ဓာတ်ဆီကားတွေထက် ကုန်ကျစရိတ် ၂၀ ရာခိုင် နှုန်း သက်သာတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အကယ်၍ လျှပ်စစ်ကားတွေကိုသာ အားလုံးအစားထိုး အသုံးပြုလာနိုင်ရင် အစ္စရေးနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာမှာ ပထမဆုံး ဓာတ်ဆီကားတွေ လုံးဝအသုံးမပြုတဲ့ နိုင်ငံ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ The Global Race to Fuel: the Car of the Futureစာအုပ်ကို ရေးသားသူ Vijay Vaithee Swarna က "လျှပ်စစ်ကားတွေ ထုတ် လုပ်မှုဟာ မော်တော်ကားထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်း ကြီးကို အခြေခံကနေ ပြောင်းလဲလာနိုင်ပါ တယ်" လို့ ထောက်ပြထားကြောင်းပါခင်ဗျား။Ref: "Rechanging Emission - Free Cars" by Caric Dosh (Newsweek)မောင်ပုဆိုးကြမ်း
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ဆင်းရဲသားများအား အသေးစားချေးငွေ (Microfinance )ထုတ်ချေး ခြင်းဖြင့် ဆင်းရဲတွင်းမှလွတ်မြောက်နိုင်ရန် အကူ အညီပေးသည့်အတွက် မိုဟာမက်ယူနွတ်စ်နှင့် သူ ဦးဆောင်တည်ထောင်ခဲ့သည့် ဂရာမင်းဘဏ်တို့ကို ၂၀၀၆ ခုနှစ်အတွက် ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆု ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ဆုရခဲ့သဖြင့်လည်း ယူနွတ်နှင့် ဂရာမင်းဘဏ်တို့၏ အသေးစားချေးငွေဖြင့် ဆင်းရဲ တွင်းမှ လွတ်မြောက်ရေးနည်းလမ်းကို နိုင်ငံတကာ ကစိတ်ဝင်စားလာခဲ့သည်။ တကယ်တော့ ယူနွတ်စ် နှင့် ဂရာမင်းဘဏ်တို့သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် အသေးစားချေးငွေထုတ်ပေးသည့် ပထမဆုံးလုပ် ငန်း မဟုတ်သလို အကြီးဆုံးလုပ်ငန်းဟုလည်း မဆို နိုင်ပေ။ အစောဆုံးနှင့်အကြီးဆုံး အသေးစားချေး ငွေလုပ်ငန်းမှာ "ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပြန်လည်ထူထောင် ရေး အထောက်အကူကော်မတီ"(Bangladesh Rehabilitation Assistance Committee, BRAC) ဟု ခေါ်တွင်သော အစိုးရမဟုတ်သည့် အဖွဲ့အစည်း(NGO)တစ်ခုဖြစ်သည်။BRAC တစ်နှစ်လျှင် ချေးငွေ ဒေါ်လာ သန်း တစ်ထောင်ခန့်ထုတ်ချေးသည်။ အသေးစား ချေးငွေထုတ်ပေးသည့် လုပ်ငန်းအပြင်၊ အင်တာ နက် ဝန်ဆောင် မှု လုပ်ငန်း (ISP) တစ်ခု၊ တက္ကသိုလ် ကျောင်း တိုက် တစ်တိုက်နှင့် မူလတန်းကျောင်းများကို လည်း ထူထောင်ထားသည်။ BRAC ပိုင် မူလ တန်းကျောင်းများက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကလေး သူငယ် ၁၁ ရာခိုင်နှုန်း၏ ပညာရေးကို တာဝန်ယူ လျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် တိရစ္ဆာန် အစာစက်ရုံများ၊ ကြက်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများ၊ လက်ဖက်စိုက်ခင်း များနှင့် ထုပ်ပိုးပစ္စည်းစက်ရုံများကိုလည်း တည် ထောင်ထားသေးသည်။ NGOဆိုသည်မှာ အရွယ် အစားသေးငယ်ရမည်ဟု မဆိုနိုင်ကြောင်း BRAC က နမူနာပြနိုင်ခဲ့သလို၊ အနောက်နိုင်ငံများမှ နာမည်ကြီး အလှူရှင်အဖွဲ့အစည်း များထက် သာ လွန်အောင် စွမ်းဆောင်နိုင်ကြောင်းကိုလည်း သာဓကပြနေပေသည်။၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ စစ် တကောင်းမြို့တွင် ရှိနေသော ရှဲလ်ရေနံကုမ္ပဏီ၏ ရုံးခန်းများကို ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းဘေးသင့် ဒုက္ခ သည်များအတွက် ခိုလှုံရာစခန်းအဖြစ် ဖက်ဇ်လီ ဟာဆန်အဘက်က ပြောင်းလဲအသုံးချခဲ့ရာမှ BRAC စတင်ပေါ်ပေါက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ဟာဆန်အဘက်သည် ဗြိတိန်တွင် ပညာ သင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး သူ့အဖိုးသည် ကိုလိုနီခေတ် ဘင်္ဂေါ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့တွင် ဝန်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ သူ့ဘကြီး တစ်ဦးသည်လည်း ဘင်္ဂေါပြည်နယ် ဘုရင်ခံ၏ အမှုဆောင်ကောင်စီတွင် အမှုထမ်းခွင့် ရခဲ့သည့် ပထမဦးဆုံး ဘန်ဂါလီ လူမျိုးဖြစ် သည်။ BRAC ၏ ထူးခြားချက်မှာ စီးပွားရေးနည်းနာများ ကို ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများအမြင်နှင့် ပေါင်းစပ်ဆောင် ရွက်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ဆင်းရဲမွဲတေခြင်းကို အခြေ ခံအားဖြင့် စီးပွားရေး ပြဿနာအဖြစ်သာ ရှုမြင် ခဲ့ကြပြီး ငွေကြေးအထောက်အပံ့ပေးခြင်းဖြင့် သက်သာ လျော့ပါး စေနိုင်သည်ဟု ယူဆခဲ့ကြ သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကျေးရွာများတွင် ဆင်းရဲမွဲ တေခြင်းမှာ တင်းကျပ်သော လူမှုရေးအဆင့် ခွဲခြား မှုများကြောင့်လည်း ဖြစ်ပေါ်လာရသည်ဟု ဖက်ဇ် လီဟာဆန်အဘက်က ခံယူထားသည်။ ထိုအခြေ အနေများကြောင့် ရပ်ရွာဖွံ့ဖြိုးရေး အစီအစဉ် များ သည် ဆင်းရဲသားများထက် ချမ်းသာ<ကယ်ဝသည့် ကြေးရေတတ်များကိုသာ ပိုမိုအကျိုးပြုနေတတ် သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို ပြောင်းလဲ စေရန်မှာ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပြောင်းလဲပစ်ရမည် ဟု ဆိုသည်။ထိုသို့ရှုမြင်ခြင်းကြောင့် ဟာဆန်အဘက်ကို လက်ဝဲလမ်းလိုက်နေသူဟု ထင်စရာရှိသည်။ တကယ်တော့ ယင်းသို့သော တော်လှန်ရေး သဘောထားကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအဖြစ်သို့ လမ်း ကြောင်းပြောင်းယူခြင်းဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများ သည် လူမှုအဆင့်ခွဲခြားမှု၏ အောက်ဆုံးအဆင့် တွင် ကျရောက်နေပြီး၊ အကူအညီ အလိုအပ်ဆုံး လည်းဖြစ်နေကြသဖြင့် အမျိုးသမီးထုကို ဦးစား ပေးရန် ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် BRAC ၏ စာသင်ကျောင်းများတွင် မိန်းကလေး ဦးရေမှာ ၇၀ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိနေခြင်းဖြစ်သည်။ အသေးစား ချေးငွေထုတ်ချေးခြင်းဖြင့် ဆင်း ရဲသားများ ငွေစုဆောင်းလာနိုင်စေရန် အထောက် အကူပြုသည်။ ဂရာမင်းဘဏ်က ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူ အမျိုးသမီးများကိုသာ ငွေထုတ်ချေး သော်လည်း BRAC က စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ကုမ္ပဏီငယ် အများအပြားကိုလည်း ချေးငွေထုတ်ပေးသည်။ မိသားစုနှင့် တစ်ဦးချင်းသို့ ထုတ်ပေးသည့် ချေး ငွေသည် နွားမဝယ်မွေးထားသကဲ့သို့သော အစဉ် အလာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုထဲသို့ ရောက်သွားလေ့ရှိ သည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းငယ်များသို့ ချေးငွေမှ အလုပ်အကိုင်နေရာသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာစေ မည်ဖြစ်သည့်အပြင် ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းရည် တိုးတက် သည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ပုံစံသစ်များ ဖြစ်ထွန်း စေနိုင်သည်ဟု မျှော်မှန်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကြာမျှ လုပ်ကိုင်ခဲ့သည့် အတွေ့အကြုံအရ BRAC ၏ လုပ်ငန်းစနစ်များမှာ ချို့ယွင်းအားနည်းချက် မရှိ တော့သလောက် ကောင်းမွန်လာခဲ့သည်။ ယခု အခါမှာတော့ အာဖဂန်နစ္စတန်၊ တန်ဇန်းနီးယားနှင့် ယူဂန်ဒါနိုင်ငံများတွင် BRAC သည် အကြီးဆုံး NGO အဖွဲ့များအဖြစ် တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ ထိုနိုင်ငံများတွင် လွန်ခဲ့သော ဆယ်နှစ်ကျော်က စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည့် ဗြိတိသျှ အလှူရှင် အဖွဲ့အစည်းများထက် ပိုမိုထိရောက်အောင်မြင် လျက်ရှိသည်။ NGO တို့သည် ကျေးလက်ဒေသ နှင့် အဆက်ပြတ်နေသည့် အစိုးရများနှင့် ကျေး လက်တို့အကြား လစ်ဟာနေသော ကွက်လပ်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်းဖြစ်သည်။ မိမိဇာတိ ဘင်္ဂလား ဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် အောင်မြင်ခဲ့သလို အခြား ဆင်းရဲ နိုင်ငံများတွင် အောင်မြင်နိုင်ပါ့မလား ဆိုသည်ကို တော့ စောင့်ကြည့်ရဦးမည်ဟု ဆိုပါသည်။Ref: The Economistဦးဟန်ထွန်း
အစိုးရပေါ်လစီနှင့် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍအပေါ် ရိုက်ခတ်မှုဗီယက်နမ်အစိုးရရဲ့ ဆန်စပါးဆိုင်ရာပေါ်လစီ ဟာ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍကို ရိုက်ခတ်မှုများရှိခဲ့ပြီး နား လည်မှုများ လွဲမှားခဲ့ပါတယ်။ ဗီယက်နမ် လယ် သမားများဟာ ဆန်စပါးနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူတို့ထုတ် လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ်ထက် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် အမြတ်မာဂျင်ရှိရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်အပေါ် အခြေ ခံပြီး အနိမ့်ဆုံးဝယ်ယူရမဲ့ဈေးကို သတ်မှတ်ခဲ့ကြ သည့်ပြင် ပြည်ပတင်ပို့တဲ့ အခါ ရရှိရမဲ့ အနိမ့်ဆုံး ဈေး၊ ပြည်ပတင်ပို့ခွင့် လိုင်စင်နှင့် ဆန်စက်များက ဝယ်ယူရန် တွန်းအား ပေးမည့် အစီအစဉ်တွေ ပါဝင်လာပါတယ်။တကယ်တော့ ကျေးရွာမှာရှိတဲ့ စပါးပွဲစား တွေ ဝယ်ယူရမည့် အနိမ့်ဆုံး သတ်မှတ်ဈေးဆိုတာ လက်တွေ့မှာမဖြစ်နိုင်ဘဲ စပါးပွဲစားတွေက လယ် သမားတွေကို ကြိုတင်ထုတ်ပေးထားတဲ့ ချေးငွေ ပေါ်က ရသင့်တဲ့အတိုးကို လုံးဝထည့်သွင်းမစဉ်း စားခဲ့ကြပါဘူး။ နောက်ပြီး ပြည်ပတင်ပို့တဲ့အခါမှာ အနိမ့်ဆုံးရရှိသင့်တဲ့ ပြည်ပတင်ပို့ဈေး သတ်မှတ် ထားခြင်းဟာလည်း ပြည်ပတင်ပို့ခြင်းကို အားမပေး တဲ့သဘော ဆောင်နေပါတယ်။ အဲဒီအခါမှာ အိတ်စ်ပိုတာ မလုပ်ဖြစ်တော့ သိုလှောင်ထားတဲ့ ဆန်ပမာဏဟာ တစ်နေ့တခြား များသထက် များ လာပြီး ဈေးနှုန်းကျဆင်းရေးကို တစ်ဖက်တစ်လမ်း ကလုပ်နေသလိုမျိုး ဖြစ်နေတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ဗီယက်နမ်အစိုးရသည် ဖိလစ်ပိုင်သို့ဆန်တင်ပို့သည့်လုပ်ငန်းအား အစိုးရပိုင် အဖွဲ့ အစည်းများကို မလုပ်စေတော့ G 2 G စနစ် ဖြင့် ပြောင်းလဲလုပ်ကိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ပြည်တွင်းမှာ ရော ဒေသတွင်းမှာရော ဆန်ဈေးတွေ တက်ခဲ့လို့ ဘဲလို့ သုံးသပ်ပါတယ်။ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများကို ပြည်ပတင်ပို့ခွင့် ပိတ်ပင်စေခြင်းဟာ ပြည်တွင်းမှာ ဆန်ရောင်းလိုအား တက်လာနိုင်ပေမဲ့ ဆန်ဈေး တွေ ကျဆင်းခြင်းမရှိတာဟာ အံ့သြစရာ ဖြစ်ခဲ့ပါ တယ်။ ဒီအချက်ဟာလည်း ဗီယက်နမ်အစိုးရက ဆန်ရောင်းဝယ်ရာမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့မှု ကြောင့် ဆန်ကုန်သည်တွေဟာ ပြည်တွင်းမှာ ဆန် တွေ အမြောက်အမြား ဝယ်ယူခဲ့ကြလို့ဘဲ ဖြစ်ပါ တယ်။ အခြားတစ်ဖက်မှာလည်း နောက်ဆုံးတော့ အစိုးရအနေနဲ့ ဆန်ပြည်ပတင်ပို့ခွင့်ကို ဆက်လက် ခွင့်ပြုလိမ့်ဦးမယ်လို့ မျှော်လင့်ခဲ့ကြခြင်းလည်း ဖြစ် နိုင်ပါတယ်။ အချို့ ဗီယက်နမ် ကုန်သည်တွေဟာ ဆန်ကို ဈေးကြီးပေးပြီး စုဆောင်းခဲ့ကြတာကြောင့် အရှုံးပေါ်ခဲ့ကြပါတယ်။ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ၏ သဘောထား၂၀၀၉ ခုနှစ် ကုန်ခါနီး၌ ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍမှ အစိုးရက ဆန်ဈေးကွက်တွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု အပေါ် မကျေနပ်ချက်များ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြပါတယ်။ စက်ပိုင် အများအပြားက မလိုအပ်ဘဲ စပါးတွေကို အတင်းအကျပ် ဝယ်ခိုင်းတာမျိုး (အတိုးမပေးရတဲ့ ချေးငွေထုတ်ချေးခဲ့တာတောင်)သူတို့ရဲ့ အသုံး စရိတ်ကို ပိုမိုစေပြီး သိုလှောင်စဉ်ကာလမှာ ရိတ် သိမ်းချိန်လွန် လေလွင့်ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တယ် လို့ ဆိုပါတယ်။သို့ပေမဲ့လည်း ဆန်စက်များအနေဖြင့် အစိုးရရဲ့ မေတ္တာရပ်ခံချက်ကို အလွယ်အကူနဲ့ဘဲ ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရအနေနဲ့ ဒီလို ခိုင်းခဲ့ခြင်းအပေါ် လုံလောက်သော တရားဥပဒေ ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက် များမရှိခဲ့သည့်တိုင် ဗီယက်နမ် ဆန်စက်ပိုင်ရှင်များက လိုက်နာ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါတယ်။ ပြည်ပတင်ပို့တဲ့ ကုမ္ပဏီ တွေကတော့ ပြည်ပတင်ပို့ရန် သတ်မှတ်တဲ့ အရေ အတွက်ဟာ စိတ်ကူးထဲမှာ ပေါ်လာသလို လုပ်ခဲ့ တာမျိုးဖြစ်ပြီး အဆုံးအဖြတ်ပေးရမဲ့ အချိန်မှာ လည်း အင်မတန်နှေးကွေးခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲပြောဆို ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပုဂ္ဂလိက ကုန်သည်များ အနေဖြင့် မြတ်စွန်းရမဲ့အချိန်မှာ မမြတ်တော့ဘဲ အခွင့်အရေးတွေ ဆုံးရှုံးခဲ့ကြ တယ်လို့ ပြောပါ တယ်။ VINA FOOD 2 ရဲ့ တစ်ဆင့်ခံစာချုပ် ချုပ်တဲ့ အစီအစဉ်တွေပေါ်မှာ မကျေနပ်မှုတွေ အများဆုံးပါ။ ဒီအစီအစဉ်တွေဟာ လယ်သမား များ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုအပေါ် မျှတတဲ့ အကျိုး အမြတ်များ ပြန်ပေးနိုင်သလို ပြည်တွင်း ဆန်ဈေး ကိုလည်း ထိန်းထားနိုင်ပေမဲ့ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍရဲ့ တောင်းဆိုချက်များကို လစ်လျူရှုခဲ့ပါတယ်။လေ့လာချက်များအရကတော့ ဒီအစီအစဉ် တွေဟာ ပြည်တွင်းဈေးနှုန်းများ တည်ငြိမ်အောင် လုပ်ဆောင်ရာမှာ ထိရောက်မှု သိပ်မရှိလှဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ ဗီယက်နမ်မှ ပုဂ္ဂလိကကုန်သည်များ ကတော့ VFA ကို ပိုမိုယုံကြည်ကိုးစား၍ ရနိုင် သော အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကို လိုလားပြီး နိုင်ငံပိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၊ ပုဂ္ဂလိကပိုင် ပြုလုပ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကိုလည်း ယခုထက် ပိုမို လျင်မြန်စွာ ဆောင်ရွက်စေလိုကြပါတယ်။ ဆန် ပြည်ပတင်ပို့တဲ့ လုပ်ငန်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြည်ပတင် ပို့ခွင့် ကန်ထရိုက်နဲ့ တစ်ဆင့်ခံ ကန်ထရိုက်ရတဲ့ ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများ ကြေညာရာမှာ ပိုမိုပြီးသိသာ မြင်သာအောင် လုပ်သင့်တယ်လို့ ဗီယက်နမ်လုပ် ငန်းရှင်များက လိုလားကြပါတယ်။ နောက်ဆုံး ပြောရရင် VINA FOOD 2 ကို ဗီယက်နမ် ပြည်တွင်းစားနပ်ရိက္ခာ ဖူလုံစေရေး တာဝန်ယူမှုနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မှုတွေကို တစ်သီး တခြားစီ ဖြစ်စေချင်ပါတယ်။ ဆိုလိုချင်တာက တော့ ဠှုဗြ ၤဥဦ ၂ယ ကို ဆန် အိတ်စ်ပို့လုပ်ငန်း နှင့် ပြည်တွင်း ဆန်ဖူလုံမှုလုပ်ငန်းကို မရောထွေး စေချင်တာပါ။ဆန်အရည်အသွေးပြဿနာဗီယက်နမ်လည်း ဆန် အရည်အသွေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး ပြဿနာများ ရှိပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံ ကြုံတွေ့ရတာထက်တောင် များဦးမယ်ထင်တယ်။ တစ်ခုသော သုတေသနပြုလုပ်ချက်အရ ဗီယက် နမ် လယ်သမားများဟာ သူ့မျိုးစေ့ကို သူကိုယ် တိုင်ပဲ သိုလှောင်ထားတဲ့ဓလေ့ ရှိနေဆဲ ပါ။ သုတေ သနက ဘာတွေ့သလဲဆိုရင် ၅၀ ကီလိုရှိတဲ့ စပါး အိတ်ထဲမှာ စပါးအမျိုးအစား ပေါင်း များစွာ ရော နှောပါဝင်နေတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ စက်ပိုင်တွေက တော့ စပါးအစိုဓာတ ်များတာကို ထောက်ပြပြော ဆိုပါတယ်။ တခြား ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တဲ့ နိုင်ငံမှာများ လယ်သမားတွေ ခြောက်တဲ့ စပါး ရောင်းတဲ့အတွက် မက်လုံးဘယ်လောက်များ ရပါ သလဲ။(စာရေးသူမှတ်ချက်။ကုန်သွယ်/လယ်ယာ ခေတ်က စပါးအဝယ်ဒိုင်မှာ စပါးအစိုဓာတ် များလို့ ဒိုင်မှူးကပယ်ရင် သက်ဆိုင်ရာတွေက မကျေနပ်ကြဘူး။ စပါးဝယ်ယူရေး ညွှန်ကြား ချက်မှာ တိတိကျကျ ဖော်ပြထားပေမဲ့လည်း ဒါလောက်တော့ ဇီဇာမကြောင်သင့်ဘူးလို့ ထင်ကြပါတယ်။ အမှန်တော့ စကတည်းက အစိုဓာတ်များတဲ့ စပါးဝယ်လိုက်မိလို့ကတော့ Supply Chain ဖြစ်စဉ်မှာ ပြဿနာအမျိုးမျိုးနဲ့ ကြုံတွေ့ရမှာတော့ အသေအချာပါပဲ။)ဆန်စက်ကြီးတွေကတော့ ကိုယ်ပိုင်ဓာတ်ခွဲ ခန်းတွေရှိတော့ ဝယ်ယူရလာတဲ့စပါး မဝယ်ခင် အစိုဓာတ်ကို စစ်ဆေးနိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးရကြပါ တယ်။ (စာရေးသူမှတ်ချက်။ Moisture Meterကောင်းကောင်း တစ်လုံးဝယ်ထားပြီး စနစ် တကျ စစ်ဆေးသွားရင် ရပါတယ်။ ဓာတ်ခွဲခန်း တွေ ဘာတွေတောင် မလိုပါဘူး။) စပါးပွဲစားတွေ ကတော့ မျက်မြင်ကြည့်ပြီးတော့ပဲ ဝယ်ပါတယ်။ စပါးဈေးက နည်းလို့ကတော့ စပါးအရည်အသွေး ဘယ်လိုဖြစ်နေ ဖြစ်နေ စပါးပွဲစားတွေက ဝယ်ကြ ပါတယ်။ဇလားပုံအခြောက်ခံစက်(Flat bed drier) များ အသုံးပြုဖို့ ဗီယက်နမ်မှာ လှုံ့ဆော်ကြပေမဲ့ ဈေးကြီးမြင့်တာကြောင့်နဲ့ အသုံးပြုရချိန် နည်းတာ ကြောင့် သိပ်မအောင်မြင်လှပါဘူး။ အချို့စက်ပိုင် တွေက အဆိုပါ စပါးအခြောက်ခံစက်တွေကို မလုပ်တတ်မကိုင်တတ်တဲ့ လုပ်သားတွေလုပ်ခါမှ စပါးအရည်အသွေးဟာ တစ်ခါတည်း ကျသွား တော့တာပါပဲလို့ စွပ်စွဲပြောဆိုကြပါတယ်။လွန်ခဲ့သောနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း ဗီယက် နမ် ဆန်စပါးလုပ်ငန်းမှာ တိုးတက်မှုတစ်ခုအနေနဲ့ ပေါ်ပေါက်လာတာကတော့ စက်မှုအားသုံး စပါး အခြောက်ခံစက် (Mechanical grain drier)များ အသုံးပြုလာခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆန်စက်တွေမှာ စပါးအခြောက်ခံခြင်း၊ ကြိတ်ခွဲခြင်း၊ ဆန်ချောဖွပ် ခြင်းနဲ့ ထုပ်ပိုးခြင်းများကို ခေတ်မီစွာ ဆောင်ရွက် လာခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကိုရီးယားနိုင်ငံမှာ အစိုးရ-ပုဂ္ဂလိက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တစ်ရပ်အနေနဲ့ အစိုးရနဲ့ ဆန်စက်ပိုင်ရှင်များဟာ ဆန်စက်တွေကို ခေတ်မီတဲ့ လုပ်ငန်းအဆင့်တွေ လုပ်ဆောင်နိုင် ဖို့ စက်ကိရိယာတွေ တိုးချဲ့တပ်ဆင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ ပါတယ်။ ဗီယက်နမ်လည်း ကိုရီးယားနိုင်ငံလိုပဲ လုပ်ခဲ့ပေမဲ့ စက်ကိရိယာများ ဈေးကြီးမြင့်တာရယ်၊ ချေးငွေရဖို့ အခက်အခဲရှိတာရယ်နဲ့ အရေးကြီး ဆုံးက မူဝါဒနှင့် အဖွဲ့အစည်းများ ဖွဲ့စည်းမှုပိုင်းမှာ အားနည်းခဲ့တာကြောင့် ထင်သလောက် မအောင် မြင်ဘူးလို့ သုံးသပ်သူတွေက ဆိုကြပါတယ်။မောင်တိုင်ပင်
တန်ခူးနွေနေပူကြဲကြဲဟာ အ တော် လေးနေရခက်ပေမယ့် ဟိုနားဒီ နားမှာ ကြားလာရတဲ့ မြူး<က<ကသြင်္ကန် ကြိုတေး တွေက ပျော်စရာသြင်္ကန်နယ် နမိတ်ထဲ စဝင်လာပြီဆိုတဲ့ စိတ်နဲ့ ဖြေ သိမ့်ပေးနေ သလိုပါပဲ။ သြင်္ကန်ကျတော့မယ်ပေါ့။ ရိုးရာရေသဘင်ပွဲမှာ အပျော် တွေစီးလို့ မြူးတူး ကြမယ်လေ။ ကမ္ဘာတစ်လွှားမှာ သူ့ယဉ်ကျေးမှုနဲ့သူပျော် စရာရိုးရာပွဲလမ်း သဘင်တွေကို ကျင်းပလေ့ရှိကြတယ်။ သူ့ဓလေ့သူ့စရိုက်သူ့ ဟန်နဲ့ သူပေါ့။ အသိုင်းအဝိုင်းအစုအဖွဲ့နဲ့ စုစုဝေးဝေး ပျော်တတ်ကြတဲ့ လူ့သဘာဝဓလေ့ စရိုက်တစ်ခုပဲ။ တစ်နည်း အားဖြင့် လူမျိုး အသီးသီးက မိမိတို့ရဲ့ ဓလေ့စရိုက် သဘာဝတွေကို လှစ်ဟပြတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု ပွဲတော်တွေလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်တွေထဲမှာ အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံတွေရဲ့ အဓိကရိုးရာယဉ် ကျေးမှုပွဲတော်တွေဟာ ဘာသာရေး ဆက် နွယ်တဲ့နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်တွေဖြစ် နေတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုပါပဲ သြင်္ကန်ပွဲတော် ဟာလည်း ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝင်မြန်မာတို့ရဲ့ နှစ်ဟောင်းကုန်လို့နှစ် သစ်ကို ကူးပြောင်းတဲ့ ပွဲလမ်းအထိမ်း အမှတ်သဘင်တစ်ခုပါ။ ကမ္ဘာအနံှ့က ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုပွဲတွေထဲမှာ အထူးခြားဆုံးနဲ့ချစ်စရာ အကောင်းဆုံး ပွဲလမ်း သဘင်လို့လည်း ထင်ပါတယ်။ သြင်္ကန်ရဲ့ အဓိက သရုပ်သကန်က မြို့ရွာ အနှံ့တစ်နိုင်ငံလုံးမှာ ရှိကြတဲ့သူတွေဟာ တစ်ဦး ကိုတစ်ဦး ရေလောင်း ကြတာပဲ မဟုတ်ပါလား၊ ရေလောင်းခံရသူရော ရေ လောင်းသူရော အပျော်စိတ်လေးတွေ နဲ့ရေကစားကြတာပါ။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ စာထဲမှာ ဖတ်ခဲ့ဖူးတာကိုသတိရမိပါတယ်။ ဗြိတိသျှသံတမန်တစ်ယောက်ဟာ သြင်္ကန် ရက်အတွင်းမှာ ပဲခူးကို ရောက်သွားခဲ့ တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ အဲဒီ သံတမန်က ပဲခူး မြို့တော်ဝန်အိမ်ကိုရောက်ခဲ့အခါ မြို့တော် ဝန် ရဲ့သမီးနှစ်ယောက်က မိဘနှစ်ပါးကို စန္ဒကူးနှင်းရေနဲ့ ကန်တော့တာကို တွေ့ မြင်ခဲ့ရကြောင်း သူ့ရဲ့မှတ်တမ်းမှာ ရေး သားခဲ့တယ်လို့ စာထဲမှာဆိုထားပါတယ်။ မြန်မာတို့ရဲ့ယဉ်ကျေးမှု မေတ္တာအရင်းခံရေ ကစားခြင်းကိုလည်း ထိုသံတမန်က အံ့သြချီးမွမ်းရေးသားထားတယ်လို့ ဆို ပါတယ်။ မြန်မာတို့အကြောင်း၊ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုအကြောင်းရေးသားကြပြီဆို ရင် နှစ်သစ်ကူးသြင်္ကန်ပွဲတော်က မပါ မဖြစ်ပါရတာပါဘဲ။ လှပယဉ်ကျေးတဲ့ ချစ်စရာ မြန်မာ့သြင်္ကန်ဓလေ့ဘယ်တုန်း ကများ စခဲ့ကြတာပါလဲလို့တွေးရပြန် ပါတယ်။သြင်္ကန်အစ အယူအဆများ တန်ခူးလကို ပုဂံခေတ်မှာတန်ခူ လို့ ရေးသားခဲ့ကြပြီး အင်းဝခေတ်ရောက် မှ တန်ခူးလို့ ပြောင်းလဲရေးသားခဲ့တယ် လို့ဆိုပါတယ်။ တန်ရဲ့ပါဠိလို အဓိပ္ပါယ် မှာထန်းဖြစ်ပြီး ခူးရဲ့ အဓိပ္ပါယ်မှာဆွတ် ေ>ခခြင်းဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဒါ ကြောင့် တန်ခူးလဆိုတာ ထန်းသီးဆွတ် ေ>ခတဲ့ လဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ရတယ်လို့ ဦးဖိုး လတ်ရဲ့ မြန်မာအမည်များ ဖွင့်ဆိုချက်မှာ ရှင်းပြထားပါတယ်။ သြင်္ကန်ဆိုတဲ့ဝေါဟာရဟာ "သြင်္ကန္တ" ဆိုတဲ့ သက္ကတပုဒ်ကနေ ပြောင်းလဲလာ တဲ့မြန်မာ့ စကားဖြစ်တယ်လို့ ယူဆကြ တာရှိသလို "သင်္ကန္တ" လို့ခေါ်တဲ့ ပါဠိစကား ကနေ ဆင်းသက်တာလို့ ယူဆတဲ့ ပညာရှင် များလည်း ရှိပါတယ်။ ဘယ် လိုပဲဖြစ်ပါစေ သြင်္ကန်ဆိုတဲ့ဝေါဟာရဟာ ကူးပြောင်းခြင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်သက် ရောက် တယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။ သြင်္ကန် ကျတယ် ဆိုတာနှစ်ဟောင်းကနေနှစ်သစ်ကို ကူး ပြောင်းတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ပဲပေါ့။ ကမ္ဘာဦးကာလတုန်းကကဝါ လမိုင်းလို့ ခေါ်တဲ့ ဗေဒင်ပညာရှင်တစ် ယောက်ရှိခဲ့ တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သိကြားမင်းနဲ့ ဗြဟ္မာ ကြီးတစ်ပါးတို့ဟာ ဗေဒင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာ တစ်ခုအတွက် အငြင်းအခုန်ဖြစ်ကြပြီး ကဝါလမိုင်းဆရာကြီးထံမှာ အဆုံးအဖြတ် ခံယူကြတယ်။ နိုင်တဲ့သူက ရှုံးတဲ့သူရဲ့ ဦးခေါင်းကိုဖြတ်ယူကြဖို့လည်း ကတိခံထား ခဲ့ကြပါတယ်။ ကဝါလမိုင်းဆရာကြီးက သိ ကြားမင်းရဲ့ အယူအဆမှန်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ် ပေးလိုက်တဲ့အခါ သကြားမင်းက ဗြဟ္မာမင်း ရဲ့ ဦးခေါင်းကို မဖြတ်ချင်ပေမယ့် ဗြဟ္မာ မင်းက သူ့ရဲ့ ကတိ အတိုင်း အဓိဌာန်ပြုပြီး မိမိဦးခေါင်းကိုပြတ်စေခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဗြဟ္မာ့ခေါင်းကို ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ ထဲ ပစ်ချလိုက်ရင် ရေတွေခန်းခြောက် ကုန် မယ်။ မြေပေါ်ပစ်ချရင် မီးဟုန်းဟုန်း တောက်လောင်မယ်။ အခက်တွေ့ နေတဲ့ သိကြားမင်းဟာ ဗြဟ္မာ့ခေါင်းကို နတ်သမီး ခုနှစ်ပါးကို အလှည့်ကျ ပွေ့ချီ ထားစေလိုက် တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ နတ်သမီးတစ်ပါးရဲ့ လက်ကနေ တခြားနတ်သမီးတစ်ပါး လက် ထဲကို ဗြဟ္မာ့ဦးခေါင်း ပြောင်းရွှေ့ပေးတဲ့ အချိန်ကာလဟာ လူ့ပြည်က တစ်နှစ်တာ အချိန်ကာလနဲ့ ညီမျှတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ အဲဒီလိုဗြဟ္မာ့ဦးခေါင်းပြောင်းရွှေ့တာကို သက္ကရာဇ် ဦးခေါင်းပြောင်းတယ်လို့ဆိုကာ အတာသြင်္ကန်ပွဲတွေ ကျင်းပကြတာ ဖြစ် တယ်လို့ ယူဆကြတာလည်း ရှိပါတယ်။ သြင်္ကန်ဝေါဟာရနဲ့ သက္ကရာဇ် ဝေါဟာရတွဲ နေ ပြီး ကမ္ဘာဦးအစမှာ လူဟာ ဗြဟ္မာက နေ စတင်ဖြစ်လာတယ်။ လူနဲ့အတူ နေ နဲ့လလည်း ဖြစ်ပေါ်လာတယ်။ နေ့အ ချိန်နဲ့ ညအချိန်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့အခါ သိ ကြားမင်း က လူ့ပြည်ကိုဆင်းလာပြီး ခု၊ နှစ်၊ လ များကို စီစဉ်ပေးသွားခဲ့တယ်။ သိကြားမင်းရဲ့ အစီအစဉ်ဖြစ်တဲ့အတွက် သိကြားမင်းရဲ့ အမည်ဖြစ်တဲ့ သက္ကရာ ဇာကိုအမှတ်တရ ယူပြီး သက္ကရာဇ်လို့ ရေးသားသုံးစွဲတာ ဖြစ်တယ်လို့ ယူဆကြ တာလည်း ရှိပါတယ်။ ဘယ်လိုပင်ဖြစ်ပါစေ၊ ပုဂံခေတ် ကျောက်စာမှာ သြင်္ကန်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဝေါဟာရ တွေကို တွေ့ရတဲ့အတွက် ပုဂံ ခေတ်မှာ နှစ်သစ်ကူးသြင်္ကန်ပွဲကိုကျင်း ပနေပြီလို့ ယူဆရပါတယ်။ယဉ်ယဉ်ကျေးကျေးလှပတဲ့ အတာ သြင်္ကန် မြန်မာ့ရိုးရာ နှစ်သစ်ကူးအတာ သြင်္ကန်ပွဲဟာ ပူအိုက်တဲ့နွေကာလမှာ တစ်ဦးကိုတစ်ဦး ရေပက် လောင်းခြင်း ဖြစ်တယ်လို့ တစ်ဦးကတစ်ဦးကိုအေး မြပါစေကြောင်း စေတနာအရင်းခံကောင်း နဲ့ပြုလုပ်တဲ့ သိမ်မွေ့တဲ့ဓလေ့ဖြစ်ပါ တယ်။ ဗုဒ္ဓဘာသာယဉ်ကျေးမှုပွဲတော် ဖြစ် တာနဲ့အညီ သြင်္ကန်ကာလမှာ ဥပုသ် သီလဆောက်တည်ကြတယ်။ အိမ်တွေ လမ်းတွေထဲမှာ စတုဒီသာ များ ကျွေးမွေးကာ အလှူဒါနပြုကြတယ်။ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေကို ခေါင်း လျှော်ပေး ခြေသည်း လက်သည်းလှီးပေးပြီး ရိုသေ ဂါရဝပြုကြတဲ့အပြင် ဘုရား ကျောင်း ကန်၊ဇရပ်တန်ဆောင်းတွေကို သန့်ရှင်း ရေး တွေလုပ်ပြီး ကုသိုလ် ကောင်းမှု ပြုလုပ် ကြတဲ့အပြင်တစ်ချို့က တိရိစ္ဆာန် တွေကို ဘေးမဲ့လွှတ်ပေးပြီး ကုသိုလ်ယူ ကြတဲ့သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ကောင်း မြတ်တဲ့စိတ်ဓါတ်တွေ၊ ညီညီညွှတ်ညွှတ် ပျော်ပျော်ရွှင်ရွင်နေ ထိုင်တဲ့ စိတ်ဓါတ် တွေကို ဖော်ညွှန်းတဲ့ ပြယုဂ်တွေပါပဲ၊ ရေကစားကြတဲ့အခါမှာလည်း မသန့်စင် တဲ့ ရေကို အသုံးမပြုကြတာဟာလည်း မြန်မာတို့ရဲ့ ရှင်းသန့်တဲ့ လူမှုစရိုက်ကို ဖော်ပြနေတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုအချက် တွေကြောင့်လည်း သြင်္ကန်ပွဲတော်ကို ကြုံဖူးသူ နိုင်ငံသား တွေအားလုံးက နှစ်သက် သဘောကျကြတာပါ။ပြောင်းလဲလာတဲ့ရေသဘင်ပွဲဆင်နွှဲ ပုံများ နည်းပညာတွေတိုးတက်ပြောင်းလဲ လာတာနဲ့အမျှ လူတွေရဲ့အသုံးအ ဆောင်တွေလည်း ပြောင်းလဲလာပါ တယ်။ အဲဒီအခါမှာ ပွဲလမ်းသဘင် ကျင်းပ ပုံ တွေလည်း ပြောင်းလဲလာတာ ပေ့ါ။ ဟိုးတုန်းက ရေခွက်တွေနဲ့ ရေ လောင်း ပက်ကြရာကနေ ရေ>ပတ်တွေ ရေပိုက် တွေသုံးပြီး ရေကစားလာကြပါ တယ်။ နီးစပ်ရာလူတွေကို ရေပက်ရာ ကနေ ရေကစားမဏ္ဍပ်တွေထိုးပြီး ရေ ပက်လာကြတယ်။ နီးစပ်ရာမိတ်ဆွေ တွေနဲ့စုဖွဲ့ပြီး မြို့အနှံ့ရေပက်ခံထွက်လာ ကြတယ်။ သီချင်းတွေဆိုကြတယ်။ မဏ္ဍပ် တွေမှာ ဂီတတွေ၊ အကတွေနဲ့ ဧည့်ခံဖျော်ဖြေကြတယ်။ နောက်ပိုင်း နာမည်ကျော်အနုပညာရှင်တွေကို သီး သန့်ခေါ်ယူပြီး ဧည့်ခံဖျော်ဖြေကြတယ်။ ရေကစားမဏ္ဍပ်တွေမှာ ရေပက်သူတွေ ကလည်း ဆိုကြကကြဧည့်ခံဖျော်ဖြေ တဲ့အပြင် ရေပက်ခံသူတွေကလည်း ပျော်ရွှင်မြူးတူးကခုန်ကြတာ သြင်္ကန်ပွဲ တော်ကြီးဟာ ပိုပြီးမြိုင်ဆိုင်ကာ ပိုပြီး ထယ်ဝါလာ၊ ပိုပြီးပျော်စရာကောင်းလာ ပါတယ်။ သြင်္ကန်ကို အထူးရည်ရွယ်ပြီး သီချင်းတွေဆိုကြစပ်ကြပြီး သီချင်းခွေ တွေထုတ်လာကြပါတယ်။ သြင်္ကန်သီ ချင်းတွေဟာလည်း ပုံစံအမျိုးမျိုးပြောင်း လာကြပြီး ရော့(ခ်) သီချင်းအလိုက်တွေ မှာ သြင်္ကန်စာသားတွေသွင်းပြီး ဆိုလာ ကြပါတယ်။ နားထောင်ရတာ ခပ် သွက်သွက်နဲ့ လှုပ်လှုပ်ရွရွ မြူးကြရတဲ့သြင်္ကန် သီချင်း တွေ ပေ့ါ။ ဒါပေမယ့်လည်း မြန်မာ့ တူရိယာကို အ ခြေခံ တီးခတ်ထားတဲ့ သြင်္ကန် သင်္ကေတ သီချင်းသံတွေကသာ ကြားလိုက်ရတာနဲ့ တင် ညိမ့်ညိမ့်လေးနဲ့ အလိုလိုပျော်မြူးစေ တဲ့ သီချင်းတွေဖြစ်နေလျက်ရှိနေဆဲပါပဲ။ ရေပက်ခံထွက်တဲ့ သူတွေရဲ့ ပုံစံကလည်း ပြောင်းလဲလာ ကြပါတယ်။ ဟိုးတုန်းက ဒေါ့ဂျစ်ကားကြီးတွေ အမိုးဖြုတ်ပြီး ကားရဲ့ဘေးမှာ ပန်းချီတွေဆွဲရေပက်ခံ အဖွဲ့ရဲ့ နာမည်တွေရေးထားတဲ့ ဘောင်တွေ ကို ဝိုင်းပတ် ခွေထားပြီး ရေပက်ခံကား လုပ်ကြရာကနေ နောက်တော့ ဂျစ်ကား တွေ အမိုးပြုတ်ပြီး ရေပက်ခံကြတာတွေ ခေတ်စားလာကြတယ်။ အဲဒီနောက်မှာ တော့ဂျပန်ပစ်ကပ်ကားလေးကို အမိုးဖြုတ် ပြီး ရေပက်ခံကားလုပ်လာကြတဲ့အပြင် အခု အခါမှာ ဆလွန်းကားတွေကို နောက် ဖုံးဖြုတ်ပြီး ရေပက်ခံထွက်တာတွေ့လာ ရပါတယ်။ ပုံစံအမျိုးမျိုးပြောင်းလဲပြီး ရေပက်ခံထွက် ရိုးရာသဘင်ပွဲဆင်နွှဲ ပျော်မြူးကြတာပါ။ ဘယ်လိုပဲပြောင်းလဲ ပါစေ နိုင်ငံတကာက အားကျရတဲ့ မြန်မာတွေ အားလုံးက ဂုဏ်ယူရတဲ့ သြင်္ကန် အနှစ်သာရ အမျိုးသားယဉ် ကျေးမှု ကိုတော့ မထိခိုက်စေသင့်ဘူးပေါ့။သြင်္ကန်ယဉ်ကျေးမှုကို အကျည်းတန် စေတဲ့အရာများ သြင်္ကန်နှစ်သစ်ကူးဟာ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ လှပတဲ့ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ် လို့ သြင်္ကန်ကို တန်ဖိုးလျော့စေမယ့် အကျဉ်း တန် စေမယ့် အမူအကျင့်တွေကို ရှောင်ရှား ကြသင့်ပါတယ်။ တစ်ဦးနဲ့ တစ်ဦး အေးမြရွှင်လန်းစေလိုတဲ စေတနာ အရင်း ခံ ထားတဲ့ ရိုးရာနှစ်သစ်ကူးပွဲတော်မှာ ရေပက်ရေကစားကြပြီး တစ်ဖက်သားကို အိန္ဒြေပျက်စေတဲ့ အရှက်တကွဲအကျိုးနဲ ဖြစ်စေတဲ့၊ ဒဏ်ရာအနာတရဖြစ်စေတဲ့ အမူအကျင့်တွေပြုလုပ်လာကြတဲ့ လူတချို့ ရှိလာပါတယ်။ တချို့သော သြင်္ကန် ရေကစား မဏ္ဍပ်မှာ ရေပက်နေကြသူတွေ ဟာ မိန်းခလးရော၊ ယောကျာ်း လေးပါ လူမှန်းမသိပဲ မူးယစ်နေကြပြီး စင်ပေါ် မှာ အမြင်မတော်တာတွေ လုပ်နေကြ တာကို မြင်လာကြားလာရတာ စိတ် မချမ်းမြေ့စရာပါပဲ။ တချို့လည်းမူးပြီး အုပ်စုလိုက်ရန်ဖြစ်ကြတာတွေ တွေ့ရ ပါတယ်။ ဘယ်လိုနေရာကျင်းပတဲ့ ဘယ်လိုပွဲလမ်းသဘင်မျိုးမှာပဲဖြစ်ပါစေ မိမိရဲ့ ကိုယ်နှုတ် အပြုအမူကြောင့် တစ် ဖက်သားနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို မထိခိုက် စေရဘူးဆိုတာ အားလုံးလိုက်နာရမယ့် အခြေခံလူကျင့်ဝတ်တစ်ခုပါပဲ။ ခုလို တစ်မျိုးသားလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့ ရိုးရာပျော်ပွဲ ရွှင်ပွဲမှာဆိုရင် ပိုလို့တောင်ထိန်းသိမ်း သင့်ကြတာပေ့ါ။ ဟိုးတုန်းကရေပက်ခံ ထွက်သူတွေကို ရေဗူပေါင်းတွေနဲ့ ပေါက်တာမျိုးရှိခဲ့ပါတယ်။ ရေဗူပေါင်း ကြောင့် မျက်လုံးတွေ၊ နားတွေထိခိုက်ခံ ရတဲ့သူတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ ရေပက်ခံထွက် သူတွေဟာ ဘယ်လိုနေရာကများ ရေဗူ ပေါင်းနဲ့လှမ်းပစ်လိုက်မလဲဆိုတဲ့ စိုးရိမ် စိတ်ကြောင့် လွတ်လွတ်လပ်လပ်မပျော် ခဲ့ရပါဘူး။ အခုတော့ ရေဗူပေါင်းနဲ့ ပေါက်တာကိုတားမြစ်လိုက်လို့ ရေပက် ခံထွက်သူတွေ ရေဗူပေါင်းစိုးရိမ်ကြောင့် ကြမှုက ကင်းခဲ့ရပါပြီ။ သြင်္ကန်ရဲ့အလှ အပကို အကျဉ်းတန်စေမယ့် အစွန်း အထင်းတွေကိုအခုလိုပဲ ဖယ်ရှားပစ်ရ မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အားလုံးရဲ့ အသိစိတ် နဲ့ပေါ့။ မကြာခင် သြင်္ကန်ကျတော့မယ်။ သြင်္ကန်အပျော်ဆိုတာ ငြီးငွေ့သွားရ တယ်လို့မရှိပါဘူး။ ရေကစားရင်းလည်း ပျော်ရတယ်။ ကုသိုလ်ယူရင်းလည်း ကြည်နူးပီတိဖြစ်ရတယ်။ ဒီနှစ်သြင်္ကန် မှာလည်း တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦးနှစ်သစ်ကူးမှာ အေးမြပါစေပျော်ရွှင်ပါစေဆိုတဲ့ ယဉ် ကျေးလှပတဲ့ စိတ်ရင်းအခံနဲ့ ဘယ်သူ့ကို မှ မထိခိုက်မနစ်နာစေတဲ့ အပျော်တွေ စီးဆင်းနိုင်ကြပါစေလို့.......။အောင်မျိုးလွင်ကိုးကား- မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်းများ
မြန်မာတို့ နှစ်စဉ် နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်အဖြစ် ဆင်နွှဲလေ့ရှိတဲ့ သြင်္ကန်ပွဲတော်ဟာ သက္ကတ ဘာသာ စကား သြင်္ကန္တ ဆိုတဲ့ စကားကဆင်းသက် လာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဓိပ္ပာယ်က ကူးပြောင်းခြင်း လို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။ ကိုးကွယ် ယုံကြည်မှုအရ တူညီမှုရှိတဲ့ ဒေသ တွေမှာ လိုက်နာ ကျင့်သုံးကြတဲ့ ဓလေ့ထုံးစံတွေကလည်း တူညီလေ့ ရှိကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံလိုပဲ မြတ်ဗုဒ္ဓရဲ့ အဆုံးအမနဲ့ အညီ ကျင့်ကြံနေထိုင်ရာဒေသအချို့မှာ နှစ်သစ်ကူးကျင်းပပုံမှာ တူညီမှုရှိကြပါတယ်။ သက္ကတ ဘာသာစကားကနေ ဆင်းသက်လာ တဲ့ သင်္ကန္တ စကားလုံးဟာ သက်ဆိုင်ရာ ဒေသနေ ပြည် သူတွေရဲ့ ဝန်းကျင် အခြေ အနေ ပေါ်မှာ မူတည်ပြီး ကွဲပြားခြားနားမှုရှိခဲ့တာကိုလည်း တွေ့ရပါ တယ်။ မြန်မာတို့ရဲ့ သြင်္ကန်၊ ထိုင်းတို့ရဲ့ ဆွန်ကရန် (Song Kran)၊ ကမ္ဘောဒီးယား ချိုချနန်သမေး (Chol Chnam Thmey)၊ လာအို တို့ရဲ့ ဘီးမိုင် (Bpee Mai) နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ ယူနန်ပြည်နယ် ဒိုင်လူမျိုး တို့ရဲ့ ရေသဘင်ပွဲဆိုတဲ့ နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်တို့ဟာ တစ်ခုတည်းသော ရင်းမြစ်က ဆင်းသက်လာခဲ့တဲ့ ပွဲတော်များ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျင့်သုံး လိုက်နာကြသူတွေရဲ့ နေထိုင်ရာ ပထဝီဝင်ဒေသ ကွဲပြားမှုအရ အခေါ် အဝေါ်ကွဲပြားမှုရှိသလို ကျင်းပပုံ ကျင်းပနည်း မှာလည်း အနည်းအများကွဲပြားမှုရှိကာ အမျိုးသား အသွင်အပြင် လက္ခဏာ တစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲမှု ရှိတန်သလောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ကမ္ဘောဒီးယားတို့ရဲ့ ချိုချနမ်သမေး ချိုချနမ်သမေးဆိုတာ ခမာဘာသာစကားအရ နှစ်သစ်သို့ ကူးပြောင်းခြင်းလို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါ တယ်။ အများအားဖြင့် မတ် ၁၃ ရက်မှာ စတင်ပါတယ်။ တစ်ခါတစ်လေ မတ် ၁၄ ရက်စတင်ပြီး ၃ ရက်ကြာကျင်းပပါတယ်။ နှစ်အရေ အတွက်ကိုတော့ သာသနာ သက္ကရာဇ်နဲ့ သတ်မှတ်ပါတယ်။ ဥပမာ ၂၀၀၉ ခုနှစ်ဟာ ကမ္ဘောဒီးယား ပြက္ခဒိန်အရ ၂၅၅၃ (သာသနာ သက္ကရာဇ် Buddhist Era) ခု ဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်သစ်ကူးနေ့မှာ လူအများက ဝတ်ကောင်းစားလှတွေ ဝတ်ပြီး ဘုရားစင်မှာ ဖယောင်းတိုင်တွေ၊ အမွှေးတိုင်တွေထွန်းပြီး ပူဇော်ကြပါတယ်။ မိသားစုဝင်တွေဟာ ဆင်းတုတော်ရှေ့မှာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပူဇော်ကြပါတယ်။ ကံကောင်းစေရန်အတွက် ရေနဲ့ မနက်ပိုင်းမှာ မျက်နှာ၊ နေ့လည်မှာ ရင်အုပ်၊ အိပ်ရာဝင်ခါနီးမှာ ခြေစတဲ့နေရာတွေကို ဆွတ်ဖြန်းကြပါတယ်။ ဒုတိယနေ့မှာ ဆင်းရဲသားတွေ၊ အိုးအိမ်မဲ့တွေ၊ ဝင်ငွေ နည်းသူတွေ၊ မိမိအမှုထမ်းတွေကို ပေးကမ်းစွန့်ကြဲပါတယ်။ ဘုရား ကျောင်းကန်သွားပြီး ဘိုးဘေးဘီဘင်တွေကို ပူဇော်ကန်တော့ ကြပါ တယ်။ တတိယနေ့မှာ ဗုဒ္ဓဆင်းတော်တွေကို ရေသပ္ပါယ်ပြီး အမွှေးနံ့သာတွေ ပက်ဖြန်းပေးပါတယ်။ ဘိုးဘွားမိဘတွေနဲ့ ကလေး တွေကိုလည်း ရေမိုးချိုးပြီးသန့်ရှင်းစင်ကြယ်အောင် ဆောင်ရွက် ပေး ကြပါတယ်။ ကျောင်းပရဝုဏ်တွေအတွင်းမှာ သဲပုံစေတီတွေ တည်တာ ဟာလည်း ခမာတို့ရဲ့ နှစ်သစ်ကူးအစဉ်အလာတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ မြတ်စွာဘုရားရဲ့ ဆံတော်နဲ့ မကိုဋ်တော်ကိန်းဝပ်စံပယ်နေတယ်လို့ အစဉ်အလာအရ ယုံကြည်ထားတဲ့ တာဝတိ ံသာနတ်ပြည်က စေတီတော်ကို ရည်မှန်းပြီး သဲပုံစေတီကြီးကို တည်ပါတယ်။ မြတ်စွာဘုရားရဲ့ မဟာသာဝက လေးပါးဖြစ်တဲ့ ရှင်သာရိပုတြာ၊ ရှင် မောဂ္ဂလန်၊ ရှင်အာနန္ဒာနဲ့ ရှင်မဟာကသပ တို့ကို ရည်စူးပြီး စေတီရံလေးဆူကိုတည် ပါတယ်။ နောက်အစဉ်အလာတစ်ခုကတော့ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး ရေလောင်းတဲ့ ရေသဘင်ပွဲဖြစ်ပါတယ်။ ခမာတို့ဟာ နှစ်သစ်ကူးပွဲမှာ အထူးစားဖွယ်ခဲဖွယ်တို့ကို ပြင်ဆင် တတ်ပါတယ်။ ထူးခြားတာကတော့ ကြာလန်လို့ ခေါ်တဲ့ ကောက်ညှင်းကျည်တောက်လို စားစရာ ဖြစ်ပါ တယ်။ နောက် အစဉ်အလာတစ်ခုက ကစားပွဲတွေကျင်းပတဲ့အစဉ်အလာဖြစ်ပြီး ကစားနည်းတွေက အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း ပြည် နယ်ဖြစ်တဲ့ မဏိ ပူရက ကစား နည်း တွေနဲ့ တူပါ တယ်။ နှစ်သစ်ကူး ကာလတစ်ခုလုံး လမ်းဆုံ လမ်းခွ တွေမှာ ကစားပွဲ တွေ ကျင်းပပေးပါတယ်။လာအိုရဲ့ ဘီးမိုင် ဘီးမိုင် သို့မဟုတ် ဆွန်ကရန် လို့ခေါ်တဲ့ လာအို နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်ကို ဧပြီ ၁၃ ရက်က နေ ၁၅ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ကနေဒါ၊ ပြင်သစ်နဲ့ သြစတြေးလျကို ရောက်နေကြတဲ့ လူမျိုး တွေကလည်း နှစ်သစ်ကူးပွဲကိုကျင်းပကြပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံ တောင်ပိုင်းကနေ စတင်ပြောင်းရွှေ့ရောက်ရှိစက လာအိုနှစ်သစ်ကူး ပွဲတော်ကို ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်မှာ ကျင်းပခဲ့ပေမယ့် အခြေချ နေထိုင် လာတဲ့အချိန်မှာတော့ ခမာနဲ့မွန်မြန်မာတို့ရဲ့ အစဉ်အလာ အတိုင်း လက်ခံကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ ပွဲတော်ကျင်းပရက်ဟာ ဧပြီ ၁၃ ရက်ကနေ ၁၅ ရက်အထိ ဖြစ်ပေမယ့် လွမ်ဘရာဘန်လို မြို့ကြီးတွေမှာတော့ ရက်သတ္တ တစ်ပတ်ကျော်ကြာမြင့်ပါတယ်။ နှစ်သစ်ကူးပထမရက်မှာ ကျေးရွာနဲ့အိမ်တွေကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါတယ်။ နှစ်သစ်ကူး ပွဲတော်အတွက် အမွှေးနံ့သာ၊ ရေချမ်း၊ ပန်းတို့ကို ဆက်ကပ်ပါတယ်။ ဒုတိယနေ့ကိုတော့ နှစ်ဟောင်းနှစ် သစ်ရဲ့ ကြားရက်အဖြစ် သတ်မှတ်ပါတယ်။ ပွဲတော်နောက်ဆုံးရက်ကို နှစ်ဆန်းတစ်ရက်အဖြစ် သတ်မှတ်ပါတယ်။ အစဉ်အလာအရ ဆင်းတုတော်တွေနဲ့ ဆရာတော် သံဃာ တော်တွေကို ရေသပ္ပာယ်ပေးပါ တယ်။ ပြီးတော့ မိတ်ဆွေသင်္ဂဟတွေ ဖြတ်သွားဖြတ်လာတွေကို ရေပက်ဖြန်းပါတယ်။ ကျောင်းသား သူငယ်တွေက ရှေးဦးစွာ လူကြီး သူမတွေကို ရိုသေစွာနဲ့ ရေးမိုးချိုးပြီး သန့်စင်ပေး ပါတယ်။ နောက်အသက်ရှည်ငြိမ်းချမ်းသာယာဖို့ ရည် စူးပြီး သံဃာတော်တွေကို ရေးမိုးချိုး သန့်စင် ပေးပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှ အချင်းချင်းရေလောင်းပြီး ရေသဘင်ပွဲနွှဲကြပါတယ်။ ရေပက် ဖြန်းတဲ့အခါ ရေထဲမှာ အမွှေးနံသာရဖို့အတွက် ပန်းများ၊ ရေမွှေးများထည့်ပါတယ်။ ကာဘင်လာဖွန်ဘုရင်ကြီးရဲ့ သမီးတော် ခုနှစ်ပါးက ဂူကြီးထဲမှာ ဖခင်ကြီးရဲ့ ဦးခေါင်းတော်ကို ထားပြီး နှစ်စဉ် ပသရာကနေ ရေပက်ဖြန်းတဲ့အလေ့ ပေါ်လာတယ်လို့ အယူရှိ ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာတော့ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦးခေါင်းလျှော်ရေ သို့ မဟုတ် ပေါင်ဒါမှုန့်တွေနဲ့ ပက်ဖြန်းတဲ့ အလေ့ပါ ထွန်းကား လာပါတယ်။ လာအိုနိုင်ငံမှာလည်း သဲပုံစေတီ တည်တဲ့ အစဉ်အလာ ရှိပါတယ်။ သဲပုံစေတီကို အမွှေးနံသာ၊ ပန်းမန်၊ တံခွန် ကုက္ကားတွေနဲ့ မွမ်းမံပြီး အမွှေးနံသာ ပက်ဖြန်းပါတယ်။ လာအိုတို့ရဲ့သဲပုံစေတီက သမီးတော်ခုနှစ်ပါးရဲ့ခမည်းတော်ကာ ဘင်လာဖွန်ဘုရင်ကြီးရဲ့ ဦးခေါင်းတော်ထားရှိရာ တောင်တော်ကို ရည်မှန်းပြီး တည်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ တိရစ္ဆာန် ဘေးမဲ့လွှတ်တဲ့ပွဲတော်နဲ့ နှစ်သစ်ကူးပန်းခူး ပွဲတော်ကလည်း ထင်ရှားတဲ့ ပွဲတော်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ လာအိုနိုင်ငံမှာ နှစ်စဉ်နှစ်သစ်ကူးမယ်ရွေးပွဲကျင်းပပါတယ်။ နှစ်သစ်ကူးမယ်ရွေးပွဲကို ဒေသအသီးသီးမှာ ကျင်းပပါ တယ်။ ကာဘင်လာဖွန် ဘုရင် မင်းမြတ်ရဲ့ သမီးတော်ခုနှစ်ပါးကို ရည်စူးအလှမယ် ခုနှစ်ဦး ပြိုင်ပွဲဝင်ရပါတယ်။ လူကြီး လူငယ်အားလုံးဟာ ဘုန်းတော်ကြီး ကျောင်းကိုသွားပြီး ဥပုသ် သီးတင်းဆောက်တည်ကြပြီး ညနေပိုင်းမှာ ဖျော်ဖြေပွဲတွေကို ကြည့်ရှုကြပါတယ်။ထိုင်း ဆွန်ကရန် ထိုင်းရိုးရာနှစ်သစ်ကူးပွဲတော်ကို လူကြီးသူမတွေနဲ့တွဲပြီး ကျင်းပလေ့ရှိတဲ့အတွက် ထိုင်းလူမျိုး တွေဟာ နှစ်သစ် ကူးပွဲတော် ကာလမှာ ဇာတိရပ်ရွာကိုပြန်တတ်ကြပါတယ်။ ပွဲတော်ကာလဟာ အစဉ်အလာအားဖြင့် ဧပြီ ၁၃ ရက်ကနေ ၁၅ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပပါတယ်။ နှစ်သစ်ကူးရက်ကို မူလက ဗေဒင်ကိန်းခန်း အရ တွက်ချက်ခဲ့ပေမဲ့ ယခုတော့ ပုံသေ သတ်မှတ် ထားပါတယ်။ပွဲတော်ရက်တွေဟာ ရက်သတ္တပတ် ပိတ်ရက်တွေနဲ့ကြုံရင် ပိတ်ရက်ထဲ ပါတဲ့ရက်တွေကို နောက်ရက်တွေမှာ ထည့် ပေါင်းကျင်းပပါတယ်။ တ ကယ်လို့ သြင်္ကန်ရက်ဟာ ရက် သတ္တပတ် ကြားရက်ဖြစ်ရင် ရှေ့ သီတင်းပတ် သောကြာ နေ့ ကနေ နောက် သီ တင်းပတ် တနင်္လာ နေ့ အထိ ကျင်းပပါတယ်။ ထိုင်းသြင်္ကန် အထင် ရှားဆုံး ကတော့ ရေသဘင် ပွဲဖြစ် ပါတယ်။ လူတွေဟာ လမ်းတကာ လှည့်ပြီး ရေစည်တွေ ရေ>ပတ်တွေနဲ့ ရေကစားကြ ပါတယ်။ ဒါမှမဟုတ် လမ်းဘေးမှာ မဏ္ဍပ် ထိုးပြီး လမ်းသွားလမ်းလာတွေကို ရေပိုက်တွေနဲ့ ရေပက်ပါတယ်။ သြင်္ကန်ရဲ့ တကယ့်အစဉ်အလာထုံးစံက မိသားစု ဝင်၊ မိတ်ဆွေ သင်္ဂဟ အိမ်နီးချင်းအပါအဝင် လူကြီးသူမ တွေကို သွားရောက် ဂါရဝပြုတဲ့ပွဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ရေကစားတာအပြင် ဘုရားကျောင်းကန်သွားပြီး သံဃာတော်တွေကို ဆွမ်းကပ်ပူဇော်တာ ကလည်း သြင်္ကန် ဓလေ့တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ အိမ်ဦးခန်းဘုရားစင်က ဗုဒ္ဓဆင်းတော်တွေ၊ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းက ဆင်းတုတော်တွေကို လည်း အမွှေးနံ့သာရေတို့နဲ့ ပူဇော်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ရင် နှစ်သစ်မှာ သာယာဝပြောမှုကိုရနိုင်တယ်လို့အယူရှိပါတယ်။ ချင်းမိုင်လို မြို့ကြီးတွေမှာတော့ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်တွေကို တခမ်းတနား ဆင်ယင် ထား တဲ့ ယာဉ်တွေနဲ့ ပင့်ဆောင်လှည့် လည်ပြီး ရေသပ္ပါယ်ခံပါတယ်။ လူအများအပြားက လမ်းတွေပေါ် လှည့်လည် လာတဲ့ ဆင်းတု တော်တွေကို ရေပက် ဖြန်းပေးတာဟာ အစဉ်အလာတစ်ခု ဖြစ်ပါ တယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမှာတော့ ဒီတစ်နှစ်အတွင်း ကျောင်းကို လာချိန် ခြေထောက်မှာကပ်ပါခဲ့တဲ့ သဲမှုန့်တွေကို အစားပြန်ပေး တဲ့အနေနဲ့ လူတိုင်းဟာ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းကို သဲလက် တစ်ဆုပ်စီ သယ်ယူလာပါတယ်။ ဒီသဲတွေကိုစုပြီး သဲပုံစေတီတည်ပါတယ်။တချို့ကတော့ အကုသိုလ်အမှုကိုရှောင်ကြည်ပြီး ကုသိုလ်မှုကို ပြုပါမယ်ဆိုတဲ့ နှစ်သစ်ကူး အဓိဋ္ဌာန်ပြုကြပါတယ်။ တစ်အိမ်လုံးကို ရှင်းလင်းသုတ်သင်ပေးပါတယ်။ရေပက်ဖျန်းတာရဲ့ မူလရည်ရွယ်ချက်က လူတွေကိုအရိုအသေ ဂါရဝပြုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက် ဖြစ်ပါတယ်။ ဗုဒ္ဓဆင်းတုတော်တွေကို ရေ သပ္ပါယ်တဲ့ရေကို ခံယူထားတယ်။ လူကြီးသူမတွေနဲ့ အိမ်ထောင်စု ဝင်တွေ ကောင်းချီးမင်္ဂလာနဲ့ ပြည့်စုံပါစေဆိုတဲ့ ရည်မှန်းချက်နဲ့ သူတို့ ရဲ့ ပုခုံးကို ဒီရေစင်နဲ့ဖျန်းဆွတ်ပေးတာဖြစ်ပါတယ်။ လူငယ် လူရွယ် တွေကလည်း အပူဒဏ်ကိုသက်သာပါစေဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ခရီး သွားတွေကို ပက်ဖျန်းပေးတာဖြစ်ပါတယ်။ ကားတွေလှည့်ပြီး ကြမ်း ကြမ်းတမ်းတမ်းရေကစားတာက နောက်မှပေါ်လာတဲ့ အလေ့အကျင့် တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။မူးယစ်သောက်စားလို့ မတော်တဆမှုနဲ့ ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားမှုတွေ၊ အလွန်အကျွံပြုမူမှုတွေ၊ အနာတရဖြစ်မှုတွေကြောင့် သြင်္ကန်ရက် အတွင်း ကြမ်းကြမ်းတမ်း ပြုမူမှုတွေလျှော့ချဖို့ အစဉ်အလာ စောင့် ထိန်းသူတွေက တောင်းဆိုလာပါတယ်။သြင်္ကန်ကာလမှာ မယ်အလှ ပြပွဲတွေကို နေရာအနှံ့အပြား ကျင်းပကြပါတယ်။ မိန်းမပျိုကလေး တွေက အလှအပနဲ့ အစွမ်းအစတွေကို ထုတ်ဖော်ပြသကြပြီး ပရိ သတ်က အဆုံးအဖြတ်ပေးပါတယ်။ယူနန် ရေသဘင်ပွဲတရုတ်နိုင်ငံ ယူနန်ပြည်နယ် စစ်ဆောင်ပနာမှာ မှီတင်းနေထိုင် ကြတဲ့ ဒိုင်မျိုးနွယ်စုတွေရဲ့ နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်မှာ အရေးပါတဲ့ အခမ်း အနားတစ်ခုကတော့ ရေသဘင်ပွဲဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်စဉ် ဧပြီလ ၁၃ ရက်ကနေ ၁၅ ရက်အထိ ကျင်းပပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ကျင်းပတဲ့ ရေသဘင်ပွဲန ဲ့တူညီပါတယ်။ ပွဲတော်ရက်အစမှာ အရိုအသေဂါရ၀ ပြုတဲ့ ပွဲတွေနဲ့စတင်ပြီး နောက်ဆုံးမှာ ရေသတင်ပွဲကို ဆင်နွှဲကြပါ တယ်။ ပွဲတော်ပထမရက်မှာ နှစ်ဟောင်းကို စွန့်ခွာတဲ့အနေနဲ့ နဂါးလှေပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပပါတယ်။ ဒုတိယနေ့ကျင်းပ တဲ့ပွဲကတော့ နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်ဖြစ်ပါတယ်။ တတိယနေ့က ပွဲတော်ရဲ့ အထွတ် အထိပ်နေ့ဖြစ်ပြီး ရေသတင်ပွဲနွှဲတဲ့နေ့ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီနေ့မှာ ဒိုင် လူမျိုးတွေဟာ ဝတ်ကောင်းစားလှတွေဝတ်ပြီး ဘုန်းတော်ကြီး ကျောင်းကိုသွားကြပါတယ်။ ကျောင်းမှာဘုန်းတော်ကြီးတွေက ပရိတ် တော်တွေကို ရွတ်ဖတ်သရဇ္ဈာယ်ကြပါတယ်။ နောက်တော့ ဗုဒ္ဓရုပ် ပွားတော်ကို ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း ပရိဝုဏ်အတွင်းမှ ပင့်ဆောင်ပြီး မဏ္ဍပ်ကို ပင့်ဆောင်ပါတယ်။ အဲဒီမှာရုပ်ပွားတော်ကို ရေနဲ့ ပက်ဖျန်း ပါတယ်။ ဒီပွဲတော်ကို "ဗုဒ္ခဘုရားရှင်အား ရေသပ္ပာယ်ပွဲ" လို့ ခေါ်ပါ တယ်။ အခမ်းအနားပြီးဆုံးမှ အချင်းချင်း ရေပက်ဖျန်းကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ရေပက်ကစားတာဟာ ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲ သက်သက် မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီပွဲဟာ ဂုဏ်ယူစရာပွဲတစ်ပွဲလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒိုင် လူမျိုးတို့ အယူအဆအရ ရေဆိုတာ သန့်စင်မှုသဘောကို ဆောင်ပါ တယ်။ ချစ်ခင်စေတနာထားမှုသဘောကို ဆောင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အတန်းအစားအစိမ်း အကျက်မရွေး တစ်ဦးဦးကို ရေသဘင်ပွဲတော် ကာလမှာ ရေနဲ့ပက်ဖျန်းတာက ကံကောင်းပါစေ၊ သာယာဝပြော ပါစေဆိုတဲ့သဘောကို ဆောင်ပါတယ်။ ယခုနှစ်မှာ ယူနန်ပြည်နယ် မှာ ပူပြင်းခြောက်သွေ့မှုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပြီး ဒီမိုးခေါင်ရေရှားမှုဟာ ရာစုနှစ်အတွင်းမှာ အပူပြင်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ပူပြင်းခြောက် သွေ့မှုကို သက်သာစေမဲ့ မိုးခေါ်ပွဲတွေနဲ့အတူ ရေသဘင်ပွဲတော် ကို ဒိုင်လူမျိုးတွေက အစဉ်အလာမပျက် ဆင်နွှဲမှာ ဖြစ်တယ်လို့ ပေကျင်းတိုင်းမ် သတင်းစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ဘင်္ဂါလီနှစ်သစ်ကူးဘင်္ဂါလီပြက္ခဒိန်ရဲ့နှစ်သစ်ကူးနေ့ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ အနောက် ဘင်္ဂေါနယ်မှာ ကျင်းပပါတယ်။ ပြီးတော့ အာသံနဲ့ ထရိုင်ပူရမှာရှိတဲ့ ဘင်္ဂါလီတို့ကျင်းပတဲ့ ပွဲဖြစ်ပါတယ်။ ပွဲတော်ကျင်းပရက်ဟာ ဧပြီလ ၁၄ ရက်ကနေ ၁၅ ရက်အထိကျရောက်ပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ အနောက်ဘင်္ဂေါနဲ့ အာသံပြည်နယ်တို့မှာ အများပြည်သူ (ပြည်နယ်) ရုံးပိတ်ရက်ဖြစ်ပြီး နှစ်စဉ် ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့ မှာ ခမ်းခမ်းနားနား ကျင်းပပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာတော့ ဧပြီလ ၁၄ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ အနောက်ဘင်္ဂေါနဲ့ အာသံ ပြည်နယ်တို့မှာ အများပြည်သူ (ပြည်နယ်) ရုံးပိတ်ရက်ဖြစ်ပါတယ်။ဘင်္ဂါလီနှစ်သစ်ကူးပွဲတော်ကို ကိုလ်ကတ္တား၊ ဒါကာမြို့တို့မှာ ကျင်းပလေ့ရှိပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရဲ့ စစ်တကောင်း တောင် ပေါ်သားတို့ရဲ့ မြို့တော်ဖြစ်တဲ့ Rangamatiမှာ ကျင်းပပါတယ်။ဘင်္ဂါလီနှစ်သစ်ကူးပွဲတော်ဟာ တောင်အိန္ဒိယ (ကေရာလ၊ တမီနာဒူး)၊ သီရိလင်္ကာ၊ နီပေါ၊ အိန္ဒိယအရှေ့ ပိုင်း၊ အိန္ဒိိယ (အာသံ၊ မဏိပူရ၊ သြရိဿ) နဲ့ အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွေမှာ ကျင်းပတဲ့ နှစ်သစ်ကူးသြင်္ကန်ရက်နဲ့ တိုက်ဆိုင်မှုရှိပါတယ်။wikipadia.com, asiaroom.com, cir.cnဉာဏ်တင်
မြန်မာ့ရိုးရာ အတာသြင်္ကန်က မကြာမီအချိန်မှာ ကျရောက် တော့မှာပါ။ မြန်မာလူမျိုးများကလဲ အတာသြင်္ကန်ပွဲတော်ကို မျှော် လင့် ရင်ခုန်နေကြသူများဟာ ကလေး၊ လူကြီးမကျန် အားလုံးလို့ ပြောရမှာပါ။ဒီလိုတစ်နှစ်တာ ပင်ပန်းခဲ့သမျှ ပျော်ရွှင်ဖို့အတွက် တစ်ဦးချင်း ကနေ အဖွဲ့လိုက်ပျော်ရွှင်မှုများ ရှိနေသလို ဌာနအလိုက်၊ အစုအဖွဲ့ အလိုက်၊ ကုမ္ပဏီကြီးများကလဲ သူ့ထက်ငါပိုမိုပြီး ခမ်းနားသထက် ခမ်းနားအောင် ပြင်ဆင်မွမ်းမံကြဖို့ ကြံဆနေကြပါတယ်။ အထူး သဖြင့် ရန်ကုန်မြို့တော်ရဲ့ အချက်အခြာကျတဲ့နေရာတွေမှာ ရေပက်ခံ မဏ္ဍပ်ကြီးများ၊ ဖျော်ဖြေရေးမဏ္ဍပ်ကြီးများ၊ အလှပြမဏ္ဍပ် ကြီးများ၊ ယိမ်းအကမဏ္ဍပ်ကြီးများ အပြိုင်အဆိုင် တည်ဆောက်ကြ တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။အစဉ်အလာမပျက် တည်ဆောက်ကြမယ့် မဏ္ဍပ်များနှစ်စဉ်လိုလို သြင်္ကန်ကာလမှာ ရေပက်ခံမဏ္ဍပ်များနဲ့ ဖျော် ဖြေရေးမဏ္ဍပ်များဟာ အင်းယားလမ်း၊ ကမ္ဘာအေးဘုရားလမ်း၊ ဆရာစံလမ်း စတဲ့နေရာတွေမှာ မိုးဦးကျမိုးပွင့်များလို အပြိုင်ပြိုင် အဆိုင်ဆိုင် တည်ဆောက်ပြီး မြန်မာ့ရိုးရာအတာသြင်္ကန်ကို တပျော် တပါး တည်ဆောက်ပျော်မြူးခဲ့ကြတယ်။ ယခုလက်ရှိ ၂၀၁၀ ခုနှစ် ရဲ့ ရန်ကုန်မြို့ မြန်မာ့အတာ သြင်္ကန်ကို သြင်္ကန်ချစ်သူတို့ ဘယ်လိုပုံ ဖော်ကြမလဲ၊ ဘယ်နေရာတွေမှာ ဘယ်လိုပုံစံတွေနဲ့ တည်ဆောက် ကြပြီး အများပြည်သူတွေကို ပျော်ရွှင်စေကြမှာလဲဆိုတာကလဲ ကြည့် ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများ ပွင့်လန်းလာပြီ ဆိုသည့်နောက်တွင် ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်ကြီးများ ဘာတွေလုပ်ပြကြဦးမှာလဲ ဆိုတာတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပထမဦးဆုံး ရေပက်ခံမဏ္ဍပ်နဲ့ ဖျော်ဖြေရေးမဏ္ဍပ်များ တည်ဆောက်ကြမဲ့ အခြေ အနေတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး လေ့လာကြည့်တဲ့အခါမှာ-"ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့က ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၀၉ ကတော့ အင်းယားလမ်း ဘက်မှာ မဏ္ဍပ်လေးလုံး ဆောက်ဖို့ အော်ဒါရပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက အင်းယားလမ်းမှာ ဆောက်ရတာက မဏ္ဍပ်တွေက တစ်ဆက်တည်း လေ။ ကိုယ်ဆောက်ရမဲ့မဏ္ဍပ်က အဝင်အနိမ့်ပိုင်းဆိုရင်တော့ နည်း နည်း သက်သာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ဆောက်တဲ့ မဏ္ဍပ် တွေက အလယ်လောက်ကျတော့ တဖြည်းဖြည်းမြင့်လာပြီး ဆောက် လုပ်ရတာ တော်တော်ခက်ခဲခဲ့ပါတယ်။ ဒါက မဏ္ဍပ်အားလုံးက သူ့ ထက်ငါ အမြင့်ရောက်အောင်ဆောက်ကြတာလေ။ သစ်တွေကတော့ ဆောက်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေက ငှားထားတာပါ။ ကျွန်တော်တို့က သံချက်နည်းအောင်တော့ အသုံးပြုပေးရတယ်။ ဒါက ဒီသစ်တွေက သြင်္ကန်ပြီးရင် သစ်ဆိုင်တွေစီ ပြန်အပ်ကြတာပါ။ ဆောက်တဲ့ အခါမှာလဲ ဒေါက်ပိုးစနစ်နဲ့ အများဆုံးဆောက်ရတယ်။ ဒါမှလဲ သံချက်နဲမှာပါ။ နောက်ပြီး အရင်က မဏ္ဍပ်တွေကို ဆေးသုတ်ကြ တယ်။ ဒီနောက်ပိုင်း မသုတ်ကြတော့ဘူး။ ဆေးသုတ်ခဆေးဖိုး၊ သုတ်ခသက်သာတဲ့အပြင် ဒီသစ်တွေကိုလဲ မူလအရောင်အတိုင်း ရှိနေပါတယ်။ အခုခေတ်စားလာတာက စပွန်ဆာယူတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ ရဲ့ ကုန်ပစ္စည်းကြော်ငြာ ဗီနိုင်းတွေ ချိတ်တယ်။ ကပ်တယ်။ မဏ္ဍပ် ဆောက် ကုမ္ပဏီတွေဘက်က ကြည့်ရင်လဲမှန်တယ်။ ဒီသြင်္ကန်မှာ ကိုယ့်မဏ္ဍပ်ကို စပွန်ဆာကုမ္ပဏီ ဘယ်နှစ်ခုရလဲဆိုတာတို့ လက်မှတ် ဘယ်လောက် ရောင်းရ တာတို့ ကလဲ တွက်ရတယ်လေ။ ကျွန်တော်တို့ ဆောက်တဲ့လူတွေကလဲ သစ်တွေကို တတ်နိုင်သလောက် ဖြတ်တာ တောက်တာတွေ ရှောင်ရတယ်။ ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့တော့ အခုထိ လက်ခံထား တဲ့မဏ္ဍပ်က ရပ်ကွက်မဏ္ဍပ်ဆိုရင် နှစ်လုံးပဲရသေးတယ်။ ရပ်ကွက် မဏ္ဍပ်က ငါးသိန်းနဲ့လက်ခံတယ်။ တခြားကုမ္ပဏီ မဏ္ဍပ်က ၁၇ သိန်းနဲ့လက်ခံထားတယ်။ ဈေးနှုန်းဆိုတာက မဏ္ဍပ်အကြီး အသေး အပေါ်မူတည်တယ်။ ဒီဇိုင်းပုံတွေပါရင်တော့ ဈေးပိုတယ်။ မနှစ်က ဈေးလောက်တော့ မရဘူး။ ဒါကလဲ အခြေအနေကြည့်ပြီး လုပ်ရတာလို့" သြင်္ကန်ကာလများကို မျှော်နေတဲ့ ရွှေပြည်သာက သြင်္ကန်မဏ္ဍပ် တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းနဲ့ တစ်နှစ်တစ်ခါ ဝင်ငွေ ကောင်းရှာနေတဲ့ ကိုကြည်စိုးနဲ့အဖွဲ့ကလဲ မျှော်လင့်ချက်စကား လက် ဆောင်ပါးခဲ့ပါ တယ်။အော်ဒီယိုစက်တို့ကလဲ မျှော်လင့်ကြမြန်မာတို့ရဲ့ နှစ်သစ်သြင်္ကန်ဟာ တစ်နှစ်မှာ တစ်ကြိမ်ကျ ရောက်ခဲ့မှုကြောင့်လဲ မြန်မာလူမျိုးတို့ နှစ်သက်စွာနဲ့ ပျော်မြူးခဲ့ကြ တာဟာဆိုရင် ရှေးနှစ်ပေါင်းများစွာကြာခဲ့ပြီဖြစ်သလို ခေတ်စနစ်များ ပြောင်းလဲလာမှုကြောင့်လဲ ပျော်ရွှင်မှုပုံသဏ္ဌာန်များ၊ ဖျော်ဖြေမှုပုံ သဏ္ဌာန်များဟာ တစ်နှစ်နဲ့တစ်နှစ်မတူဘဲ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာ ခဲ့ရာမှာ ဖျော်ဖြေရေးကဏ္ဍတွေမှာ အသုံးပြုတဲ့ အသံပိုင်းဆိုင်ရာ အော်ဒီယိုစက်တို့ရဲ့နေရာ အတော်ပင်နေရာရရှိခဲ့ကြရပါတယ်။ ဒီလို အော်ဒီယိုစက်များ နေရာရရှိခြင်းဟာ လူငယ်တို့ရဲ့ဖျော်ဖြေမှုအသွင် သဏ္ဌာန်များ ဆန်းသစ်လာခြင်း၊ မဏ္ဍပ်ကြီးများတစ်ခုနဲ့ တစ်ခု အပြိုင် အဆိုင် တီးမှုတ်သီဆိုကြခြင်းများက အော်ဒီယိုစက်များကို နေရာရ စေခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ အော်ဒီယိုစက်များကို သြင်္ကန်ကာလ ရောက်တိုင်း ငှားရမ်းတဲ့လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူတို့နဲ့ တွေ့ဆုံကြည့်ရာမှာ-"ကျွန်တော်တို့ စက်တွေကို မနှစ်က တီဟုမ်းမဏ္ဍပ်ကရယ်၊ အင်းယားလမ်းက မဏ္ဍပ်သုံးခုရယ်က ငှားပါတယ်။ ကျွန်တော့်ဆီမှာ အော်ဒီယိုစက်က မဏ္ဍပ်လေးခုစာရှိပါတယ်။ မနှစ်က အကြိုနေ့ ကနေ အတက်နေ့အထိကို တစ်စင်စာကို ၃၂ သိန်းနဲ့ ငှားပါတယ်။ အခုထိတော့ ဆိုင်ထားတဲ့ မဏ္ဍပ် တစ်ခုရှိတယ်။ ၂၅ သိန်းနဲ့။ ဈေး နည်းသွားတာကလဲ ရတာကို ချိတ်ထားတာပါ။ ကျွန်တော်တို့ စက်တွေက အထူးသဖြင့် တီးဝိုင်းတွေအတွက် မဖြစ်မနေလိုတယ် လေ။ မဏ္ဍပ်တွေမှာက သူ့ထက်ငါ အပြိုင်တီးကြ၊ ဆိုကြမှာ။ ကိုယ့် စက်က ပါဝါနိမ့်ရင် ခံသွားရမှာ။ ဒါကြောင့်စက်တွေကို အသံပိုင်း ဆိုင်ရာ အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင် လုပ်ထားရတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ကျွန်တော့်စက်တွေက တီဟုမ်းမှာကြားကြမှာပါ။ အခု စက်ငှားတယ် ဆိုတာကလဲ စောသေးတယ်ထင်ပါတယ်။ တချို့ ၄-၅ ရက် အလိုမှ ကပ်ပြီး လာငှားကြတာဆိုတော့ မျှော်လင့်ချက်တော့ ရှိနိုင်သေးတယ် လို့ ထင်ပါတယ်" လို့ မြောက်ဥက္ကလာက အော်ဒီယိုစက်များကို ငှားရမ်းတဲ့အလုပ် လုပ်ကိုင်နေသူ ကိုမြင့်ဆွေကလဲ သူ့ရဲ့မျှော်လင့် ချက်တွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါသေးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ဒီလိုသြင်္ကန်ကာလတစ်ခုကို အမှီပြုပြီး တစ်နှစ်တစ်ခါ စီးပွားရှာ သူတို့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်များဟာ ယခုနှစ်မြန်မာ့ ရိုးရာအတာသြင်္ကန် က သူတို့အားထားရာ ဈေးကွက်တစ်ခုဆိုတာကလဲ မှေးမှိန်မသွားဘဲ ရှိမြဲရှိဆဲ ရှိနေဦးမယ်လို့ ဆိုကြပြန်ပါတယ်။ တင်စိုး၊ စဉ့်ကူး
ပဲအဓိက အရောင်းအဝယ်လုပ်တဲ့ ပွဲစား မောင်ကျော်ပါ။ စက်မှုကုန်သည် အသင်းချုပ်က ကုန်စည်ဒိုင်များဆွေးနွေးပွဲကို မတ်လ ၂၂ ရက်နေ့ မန္တလေးမှာလုပ်မယ်ဆိုလို့ ဆွေးနွေးပွဲ တက်ဖို့ မန္တလေးမြို့ကို ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ မန္တလေးမြို့ရောက် တုန်း ရွှေမန်းသားသူငယ်ချင်း ကုန်သည်ဦးသိန်းရဲ့ ဖိတ်ခေါ်မှုနဲ့ မန္တလေးမြို့ ပြည်ကြီးပျော်ဘွယ်အရှေ့ ပဲလှော်ချောင်ရပ်မှာရှိတဲ့ ပွဲစားကုန်သည် စက်ပိုင် များ ကထိန်တော်အသင်း ကုန်စည်ဒိုင်ကို ရောက် ခဲ့ပါတယ်။"ကုန်စည်ရောင်းဝယ်သူများဖြင့် စုရုံးဖွဲ့ စည်းတည်ထောင်ထားသည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သတ်မှတ်ချိန်အတွင်း အသင်းဝင်များတွေ့ဆုံ၍ စည်းမျဉ်းဘောင် တစ်ခုအတွင်း အသိအမှတ်ပြု ထားသည့် ကုန်စည်များအား ရောင်းဝယ်ဖောက် ကားရန် သတ်မှတ်ထားသော ဈေးကွက်နေရာ" ကို ကုန်စည်ဒိုင်လို့ အများက လက်ခံခေါ်ဝေါ် ကြပါတယ်။ ဒိုင်ဆိုတာကို ရောင်းသူနဲ့ဝယ်သူကြား မှာ သမာသမတ်ရှိရှိ ထိန်းကြောင်းပေးတဲ့ အဖွဲ့လို့ လဲ ပြောနိုင်ပါတယ်။ဒီကထိန်တော်ကြီးဟာ အင်္ဂလိပ် ကိုလိုနီ ခေတ် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၉၇ခု၊ ၁၉၃၅ ခုလောက် ကစပြီး ၈၆ လမ်း၊ ၂၆x၂၇ လမ်းရှိ ပွဲစားကြီး ဦးသန့်ရဲ့ အိမ်၊ ပွဲရုံမှာ ကုန်သည်ပွဲစားများ စုပေါင်း တိုင်ပင်ပြီး နှစ်စဉ်ကထိန်ခင်းခြင်းကို ဆောင်ရွက် ကြရာမှ ၁၉၄၅ ခုနှစ်မှာ " ပဲဘက်ဆိုင်ရာ ပွဲစား ကုန်သည်များအသင်းဆိုပြီး" ပေါ်ပေါက်လာ တယ်လို့ သိရပါ တယ်။ နောက်ပိုင်း စက်ပိုင် တွေပါ ပါလာတဲ့အတွက် ၁၉၈၆ ခုနှစ် (၅၂)ကြိမ်မြောက် ကထိန်တော်နှစ်ကစပြီး ပွဲစားကုန်သည် စက်ပိုင် များရဲ့ ကထိန်တော်အသင်း အမည်ပြောင်းလဲခေါ် ဝေါ် သုံးစွဲကြပါတယ်။ ကုန်စည်ဒိုင်ကိုရောက်တဲ့ နေ့က တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင်အသက် ၈၅ နှစ်ကျော် ရှိပြီး ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ကို ၂၄နှစ်ကျော် တာဝန်ယူခဲ့တဲ့ ဦးကျော်သိန်း(အရီးတောင်း) ကိုလည်း တက်တက် <က<ကနဲ့ လှုပ်ရှားနေတာကို တွေ့ရတဲ့အတွက် ရှေးအစဉ်အလာမပျက် ခေတ်နှင့်အညီ ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်သော ကုန်စည်ဒိုင်ဖြစ်ပေါ်ရေး ဆောင်ရွက် ကြရာမှာ စံပြုထိုက်တဲ့ ကုန်စည်ဒိုင်တစ်ခု လို့ခံယူ မိပါတယ်။ FAOမှာလုပ်ခဲ့တဲ့ မိတ်ဆွေတစ်ယောက် က နိုင်ငံတကာမှာ ကုန်စည်ဒိုင် များမှာ ရှိသင့်တဲ့ အချက် ၉ ချက်ကို စံသတ်မှတ်ပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်း မှာရှိတဲ့ ကုန်စည်ဒိုင်များကို FAO က ပညာရှင် တွေ ကွင်းဆင်းလေ့လာခဲ့ကြရာမှာ သင်တန်းပေး နိုင်မှုနှင့် ရောင်းလိုအား ထိန်းသိမ်းနိုင်မှု နှစ်ခုသာ လိုအပ်ချက်ရှိ ပြီးကျန် ခုနစ်ချက်ပြည့်စုံတဲ့အတွက် မန္တလေး ကထိန်တော် အသင်း ကုန်စည်ဒိုင်ဟာ အရည်အချင်းပြည့်စုံ အဆင့်အတန်းမီတဲ့ ကုန်စည် ဒိုင်အဖြစ် ၤFAO က သတ်မှတ်ထုတ်ပြန် ကြေညာ ခဲ့တယ်လို့ ပြောခဲ့တာ ပြန်လည်သတိရမိ ပါတယ်။ မန္တလေးကုန်စည်ဒိုင်ရဲ့ အရောင်းအဝယ်စနစ်ကို မေးကြည့်တော့ လက်ငင်းငွေချေ ရောင်းဝယ်တဲ့ စနစ်ကိုသာ ကျင့်သုံးပြီး ကြိုရောင်းကြိုဝယ်မလုပ်ဖို့ ပိတ်ပင်ထားတယ်လု့ိ သိရပါတယ်။ ကုန်စည်ဒိုင် တွေမှာ ကြိုရောင်းကြိုဝယ်ခြင်း (ကြိုပွိုင့်ရိုက်ခြင်း) ကို လောင်းကစား တစ်ခုလို လုပ်ကိုင်ကြတဲ့အတွက် ၂၀၀၈ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းလောက်က ရန်ကုန်ပဲ လောကမှာ ကျပ် ဘီလီယံ ၂၀၀ လောက်ရှိတဲ့ ပဲအရှုပ်အရှင်းပြဿနာ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့လို့ ဌာန ဆိုင်ရာတွေပါ ဝင်ထိန်းပေးခဲ့ရပါတယ်။ ဒီဖြစ်ရပ် မျိုးထပ် မဖြစ်ဖို့ သတိထားလို့ သူငယ်ချင်းက ရှင်း ပြပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက ဘုရင့်နောင် ပဲလောကမှာ ဖြစ်ပေမယ့် နယ်ကုန်သည်များကိုလည်း ဂယက် ရိုက်ခတ်သွားတဲ့အတွက် ဟင်္သာတက ကုန်သည် အချို့ ဆုံးရှုံးခဲ့တာကိုလည်း သိလိုက်ရပါတယ်။သူငယ်ချင်း ကိုသိန်းက ဆက်ရှင်းပြရာမှာ မန္တလေး ကထိန်တော်အသင်းရဲ့ တံဆိပ်က ကဒေါင်းက ချိန်ခွင်ကိုချီထားပါတယ်။ အဓိပ္ပာယ် က သမာသမတ်ရှိခြင်း၊ ဘက်မလိုက်ခြင်း၊ မျှတ ခြင်း၊ ဂုဏ်သိက္ခာ ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ရိုးသားခြင်းတို့ကို ဖော်ပြတာဖြစ်လို့ အသင်းသားများကလည်း အလားတူ စီးပွားရေး ဂုဏ်သိက္ခာထိန်းသိမ်းမှုများ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ မန္တလေးကထိန်တော်အသင်းကြီး မှာ စီးပွားရေးကျင့်ဝတ် ထိန်းသိမ်းဖို့ စည်းမျဉ်း စည်းကမ်းတွေ ချမှတ်ထားပါတယ်။ နမူနာအနေနဲ့ ပြောရရင် ကထိန်တော်အသင်းရဲ့ စည်းမျဉ်းဥပဒေ စည်းကမ်းချက်များရဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း စာအုပ် ငယ်တွင် ကောက်ပဲသီးနှံများထဲသို့ မသမာသော နည်းဖြင့် အလေးချိန်တိုးအောင် အခြားပစ္စည်းများ ထည့်ခြင်း၊ ပြုပြင်ခြင်း၊ ကာကွယ်တားမြစ်သော စည်းမျဉ်းကို(၁-၁-၁၉၅၅)ကစပြီး ထုတ်ပြန်ဆောင် ရွက် လိုက်နာခဲ့တယ်လို့ ရှင်းပြပါတယ်။ ဒီကုန်စည် ဒိုင်မှာဝင်ပြီး ရောင်းဝယ်ကြရင် ပြတဲ့နမူနာအပေါ် နှစ်ဦးသဘောတူ ဈေးဖြတ် ရောင်းဝယ်ကြတာဖြစ် လို့ လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းမှာ နမူနာနဲ့ကွဲလွဲလို့ ဈေးဖျက် တာမျိုးတွေဖြစ်လို့ တိုင်ကြားလာရင် ကုန်စည် ဒိုင်ကအဖွဲ့နဲ့ ဖြေရှင်းပေးပါတယ်။စီးပွားရေး ကျင့်ဝတ်ကောင်းတွေကို ကုန် စည်ဒိုင်မှာ မှန်မှန်ကန်ကန် အရောင်းအဝယ်လုပ် ခြင်းဖြင့် လေ့လာလိုက်စားပြီး အလေ့အကျင့်ဖြစ် လာမှာမို့ လူငယ်မျိုးဆက်သစ်တွေကို စီးပွားရေး ဂုဏ်သိက္ခာ ထိန်းနိုင်အောင် ပြည်ပ တင်ပို့ရာမှာ လည်း နိုင်ငံတကာဈေးကွက်မှာ နိုင်ငံဂုဏ်သိက္ခာ၊ အမျိုးသားရေး ဂုဏ်သိက္ခာတွေကို စောင့်ထိန်းပြီး သားဖြစ်အောင် အလေ့အကျင့်ကောင်းတွေ ရ အောင် ကုန်စည်ဒိုင်စည်းမျဉ်း စည်းကမ်းတွေက လုပ်ပေးနေတယ်လို့ ရှင်းပြပါတယ်။ သူငယ်ချင်းက အသင်းရုံးခန်းထဲကိုခေါ် သွားပြီး စိန်ရတုအထိမ်းအမှတ် စာစောင်ကို လက်ဆောင်ပေးလို့ ကျွန်တော် အမြန်လေ့လာ ဖတ်ခဲ့ရာ ကျွန်တော်တို့ ပဲလောကမှာ ကြုံတွေ့ ရတတ်တဲ့ အရည်အသွေးကောင်းတဲ့ သီးနှံကုန် ပစ္စည်းများကို ဘေးထွက်ပစ္စည်း အဖျင်းအမှော် ဖုံ သဲခဲတွေ ပြန်ရောပြီး ရောင်းနေကြတာကို သရုပ်ဖော် သရော်ထားတဲ့ ဆရာသြရဲ့ အတွေး၊ မြောက်ပြင်မှော်က ကိုရွှေမော်ရဲ့ လက်ရာကာတွန်း သရုပ်ဖော်ကို သဘောကျလို့ ဒီဆောင်းပါးနဲ့အတူ တွဲပြီး ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။ ၂၂ ရက်နေ့က မန္တလေးမြို့မှာ ကျင်းပတဲ့ တတိယအကြိမ် လက်ကားကုန်စည်ဒိုင်များ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲမှာလည်း တက် ရောက်လာတဲ့ လူ ၃၀၀ ကျော်နဲ့ ကုန်စည်ဒိုင်များ အားလုံးရဲ့ သဘောတူညီချက်နှင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ၅ခု ချမှတ်ရာမှာ အရည်အသွေး ထိန်းသိမ်းဖို့နဲ့ ဈေးကစားတဲ့ကိစ္စနဲ့ဆိုင်တဲ့ အချက် ၃ ချက်ပါတယ် လို့သိရတယ်။ အဲဒီအချက်တွေက-၁။ အရည်အသွေး သတ်မှတ်ချက်များကို ကုန်စည်ဒိုင်အားလုံး တစ်ပြေးညီ ဖြစ်စေရန် ရန်ကုန်တိုင်းကုန်စည်ဒိုင်နှင့် ပဲ၊ နှမ်း ကုန် သည်များအသင်းတို့မှ ပဲပြောင်း၊ နှမ်းသီးနှံ များ၏ ကုန်ကြမ်း (Raw) အရည်အသွေး သတ်မှတ်ချက်ကိုပြုစု၍ နယ်ကုန်စည်ဒိုင် များသို့ တစ်ပတ်အတွင်းဖြန့်ဝေရန် နယ်ကုန် စည်ဒိုင်များမှ အကြံပြုချက်များနှင့်အတူ ဧပြီလကုန်နောက်ဆုံးထား ပြန်လည်တင်ပြ ရန်နှင့် ရန်ကုန်တိုင်း ကုန်စည်ဒိုင်နှင့် ပဲနှမ်း အသင်းတို့မှ ပြန်လည်ညှိနှိုင်းပြီး အရည် အသွေးသတ်မှတ်ချက်များ ပြန်လည်ရေးဆွဲ ၍ ကုန်စည်ဒိုင်အားလုံးသို့ ပြန်လည်အသိ ပေး ကြေညာရန်။၂။ ယခု ပဲပြောင်းနှမ်း ရောင်းဝယ်မှုတွင် ဖြစ်ပေါ်နေသော ဖုန်၊ သဲ ရောနှောသည့် ပြဿနာကို ကုန်စည်ဒိုင်များမှ ဦးစားပေး အလေးထား ဟန့်တားဆောင်ရွက်သွားရန်။၃။ ကုန်စည်ဒိုင်အလိုက် ဈေးနှုန်း ရုတ် ချည်း မြင့်တက်ခြင်း၊ ကျဆင်းခြင်းများကို သက်ဆိုင်သည့် ကုန်စည်ဒိုင်မှဖြစ်ပေါ်သည့် အကြောင်းအရာများကို လေ့လာပြီး UMFCCI နှင့် သက်ဆိုင်ရာဌာနများသို့ အ မြန်ဆုံး တင်ပြသွားရန်။ဒီဆုံးဖြတ်ချက်တွေဟာ ပြည်တွင်း ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေး နှလုံးသားဗဟိုချက်မှ စည်တော် သံများဟု တင်စားနိုင်ပါကြောင်း မန္တလေး ကထိန် တော်အသင်းကြီးကို တိုင်တည်ပြီး တင်ပြလိုက် ရပါတယ်။TAM
မန္တလေးမှာရှိတဲ့ မန္တလေးဟိုတယ်မှာ ၂၀၁၀ မတ်လ ၂၂ရက်နေ့က လက်ကားကုန်စည်ဒိုင်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲ တစ်ခုကို တစ်နိုင်ငံလုံးက ကုန်စည်ဒိုင်တွေအားလုံး တက် ရောက်ပြီး တစ်နေကုန် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးခဲ့ကြတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါဟာ တတိယအကြိမ်ပါ။ကုန်စည်စီးဆင်းမှု မှန်ကန်မှုအဓိကလက်ကားကုန်စည်ဒိုင်တွေဟာ တကယ် တော့ ကုန်သွယ်မှုအဆင့်အတန်း မြင့်မားရေးနဲ့ ပြည်တွင်း ကုန်စည်စီးဆင်းမှု မှန်ကန်စေဖို့အတွက် အရေးပါလှပါတယ်။ ကုန်စည်စီးဆင်းမှု မှန်ကန် မြန်ဆန်ရေးဟာ ပြည်တွင်းကုန်ဈေးနှုန်း တည်ငြိမ်ဖို့ နဲ့ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ အတွက် အဓိက ကျတဲ့နေရာက ရပ်တည်နေတာပါ။ကုန်စည်ဒိုင်ဆိုတာကုန်စည်ဒိုင်ဟာ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ တောင်သူလယ်သမား၊ ပွဲစား၊ ကုန် သည်၊ ပြည်ပ တင်ပို့သူတွေအကြား ပေါင်းကူးတံတားဖြစ်ရုံမက ဘဲ စားသုံးသူတွေအပေါ် စေးျနှုန်းဖိစီးမှု မဖြစ်ပေါ် အောင် ဈေးနှုန်းတွေဟာ မှန်ကန်ပြီးဖြစ် သင့်တဲ့ ဈေးဖြစ်အောင် ကုန်စည်စီးဆင်းမှု မှန်ကန်အောင် ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်ပေးနိုင်တာမို့ ပြည်တွင်း ကူး သန်းရောင်းဝယ်ရေးမှာ အဓိကကျတဲ့နေရာကနေ ပါဝင်လာရတာပါ။တကယ်တော့ ကုန်စည်ဒိုင်ဆိုတာဟာ ဈေး ကွက်တစ်ခုလုံးရဲ့ ကွင်းလယ်ဖန်တီးရှင်လို့ဆိုရင် မှားစရာမရှိပါဘူး။ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တဲ့ အချိန်က နေ တင်ပို့ရောင်းချတဲ့အထိ ှကစစူပ ဃ့ငေည ြခေ့ညေငျာ မှန်ကန်စေဖို့ ပစ္စည်းနဲ့ငွေ ဆက်စပ် ဆောင်ရွက်ပေးတဲ့ နယ်ကုန်စည်ဒိုင်တွေဟာလဲ အဓိကကျတဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှာ ပါဝင်လာတာတွေ့ ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကုန်စည်ဒိုင်တွေအားလုံး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ လိုအပ်လာပြီဆိုတာ တွေ့ရမှာပါ။မှန်လေးမှန်ဈေးကွက်ဖော်ဆောင်ရာမှာတော့ လွတ်လပ် တဲ့ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ဖြစ်ဖို့ရာမှာ ကုန်စည် ဒိုင်တွေဟာ ဈေးကွက်မှန် (Market) ဈေးနှုန်းမှန် (Price) ရောင်းဝယ်မှုအမှန် (Mechanism ) ပစ္စည်းမှန် (Quality) ဆိုတာတွေနဲ့ ပြည့်စုံနေရ မှာပါ။ ဒါကိုမလိုက်နာဘဲ ကိုယ့်ဒေသ ကိုယ့်ဓလေ့ ထုံးစံ အလေ့အထ အစဉ်အလာတွေအရ ဆောင် ရွက်နေကြတာလဲ ရှိပါသေးတယ်ဆိုတာ တွေ့ရပါ တယ်။ ကိုယ့်သဘောကိုယ်ဆောင်နေတဲ့ ကုန်စည် ဒိုင်တွေအားလုံး ခေတ်နဲ့အညီ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာ အောင် ဒီတွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုက ဆောင်ရွက်ပေး သွားမှာပါ။ဈေးကွက်ဈေးနှုန်းမှန်ဖို့ကုန်စည်ဒိုင်တွေအနေနဲ့က ဈေးကွက်မှာ ဈေးနှုန်းဖြစ်ပေါ်မှုဟာ တောင်သူ၊ သယ်ယူရောင်း ချသူ၊ ပွဲစား၊ ကုန်သည်များရဲ့ အကျိုးအမြတ် တွေ ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားထားပေးဖို့ လိုပါတယ်။ စိုက် ပျိုးထုတ်လုပ်တဲ့ တောင်သူရဲ့ထုတ်လုပ်မှု ကုန်ကျ စရိတ် ကာမိဖို့နဲ့ သင့်တင့်တဲ့ အကျိုးအမြတ် ရရှိစေ မဲ့ ဈေးနှုန်းဖြစ်ဖို့လိုတာပါ။ ဒါကိုကုန်စည်ဒိုင်တွေက ထိန်းကျောင်းပေးဖို့ တာဝန်ရှိနေတာပါ။ အခက် အခဲတွေကို ဖြေရှင်းပေးရမှာပါ။ ဈေးကွက်မှန် ဈေး နှုန်းမှန် ဖြစ်အောင် လုပ်ပေးဖို့ အဓိကတာဝန်ရှိနေပါ တယ်။မှန်ကန်အောင်မြင်သော ကုန်စည်ဒိုင်တကယ်တော့ ကုန်စည်ဒိုင်တစ်ခုဟာ အမြတ်အစွန်း အဓိကမထားဘဲ ရောင်းသူနဲ့ဝယ်သူ အကြား ရောင်းချရန်နေရာကို စနစ်တကျဖွဲ့စည်း ပေးမှာပါ။ ကုန်ရောင်းသူနဲ့ ကုန်ဝယ်သူတွေ အတွက် အကောင်းဆုံး အမြင့်မားဆုံးဆိုတဲ့ စွမ်း ဆောင်ချက်တွေနဲ့ တစုတစည်းတည်းသော ဈေး ကွက်ယန္တရားကို တည် ထာင်နိုင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။မှန်ကန်အောင်ဖြစ်တဲ့ ကုန်စည်ဒိုင်ဆိုတာက အချက် ၄ ချက်နဲ့ ပြည့်စုံရပါမယ်။ အဲဒါတွေက ကုန်ပစ္စည်း အရည်အသွေး၊ မှန်ကန်တိကျစွာ သတ်မှတ်ဆောင်ရွက်နိုင်တာ၊ ဈေးပြိုင်ခေါ်ယူကာ ဈေးနှုန်း သတ်မှတ်တာ၊ ကုန်စည်ဒိုင်ရဲ့အသင်းအ ဖွဲ့စည်းမျဉ်းတွေ ချမှတ်ဆောင်ရွက်တာနဲ့ စာချုပ် ချုပ်ဆိုရောင်းဝယ်မှု စနစ်တကျရှိထားဖို့ပဲ ဖြစ်ပါ တယ်။အရည်အသွေးစံချိန်စံညွှန်းလဲ အရေးပါကုန်ပစ္စည်းတွေရဲ့ အရည်အသွေး စံချိန် စံညွှန်းတွေဟာ စနစ်တကျသတ်မှတ်ဖို့လိုတာက တော့ အမှန်ပါ။ အထူးသဖြင့် လယ်ယာထွက်ကုန် တွေဟာ ကုန်သွယ်မှုပြုရာမှာ အရည်အသွေးစံချိန် စံညွှန်းကို စနစ်တကျ သတ်မှတ်အရောင်းအဝယ် ပြုတာပါ။ပဲမျိုးစုံနဲ့ ပတ်သက်လာရင် ၁၉၉၂ ခုနှစ်မှာ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၅/၉၂ နဲ့သတ်မှတ်ထား ခဲ့တာရှိပါတယ်။ ဒီလိုသတ်မှတ်ရာမှာလဲ အရည် အသွေး စံချိန်စံညွှန်းဟာ အများကသဘောတူ လက်ခံရမယ်၊ ပြီးတော့ ပြည်တွင်းပြည်ပ တင်ပို့ ရောင်းချရာမှာလဲ စံချိန်စံညွှန်းဟာ လိုအပ်ပါ တယ်။ နိုင်ငံတကာ အရောင်းအဝယ်အဖွဲ့တွေနဲ့ လဲ လိုက်လျောညီ ထွေဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုပါတယ်။ လက်ရှိ အရည်အသွေးသတ်မှတ်ချက် ဟာ ကာလကြာရှည်နေပြီဖြစ်တာ တစ်ကြောင်း၊ နိုင်ငံတကာ အရောင်းအဝယ်နဲ့ လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်ဖို့လိုတာ တစ်ကြောင်း ကြောင့် ပြင်ဆင်သတ် မှတ်ဖို့လိုပါပြီ။ နယ်က ကုန်စည်ဒိုင်တွေကတော့ မျက်မြင်အဓိကထား ကြိုက်ရောင်း ကြိုက်ဝယ်လုပ် နေတာတွေကို တွေ့နေရပါတယ်။အရည်အသွေးကောင်းသီးနှံ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ဖို့ပြည်ပတင်ပို့ရာမှာ အရည်အသွေး စံချိန် စံညွှန်းပေါ်မူတည်ပြီးတော့ ဈေးကောင်းရတာမို့ အရည်အသွေး စိစစ်ဝယ်ယူသင့်တာပါ။ စံချိန် စံညွှန်း သတ်မှတ်ပြီးသွားတဲ့အခါမှာ အရည် အသွေးကောင်းရင် ဈေးကောင်းရတယ်ဆိုတဲ့ အသိ အလေ့အထတွေကို စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ၊ ရောင်းချသူ၊ ပွဲစားကုန်သည်တွေက လက်ခံလာ ပြီဆိုရင်တော့ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူတွေဟာလဲ အရည်အသွေးကောင်း သီးနှံတွေကို စိုက်ပျိုးထုတ် လုပ်တတ်လာမှာပါ။ အလေ့အကျင့်ကောင်းတွေ လဲ ဆက်ရလာမှာပါ။ တောင်သူတွေက ပစ္စည်း ကောင်းရင် ဈေးကောင်းတယ်ဆိုတာကို အသိသာ မက လက်တွေ့ခံစားရအောင် ဆောင်ရွက်ပေးရင် သူတို့ကအရည်အသွေးမြင့် ဆောင်ရွက်ပေးမှာပါ။ဖော်ထုတ်အရေးယူသင့်တာယူ ဒီအလေ့အကျင့်ကောင်းတွေရလာဖို့အတွက်ကတော့ စံချိန် စံညွှန်း၊ သတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့အညီ မဟုတ်ဘဲ ရောင်းတာ၊ ဝယ်တာ၊ မမှန်မကန် လုပ်ဆောင်နေတဲ့သူတွေကိုလဲ ဖော်ထုတ်ဟန့်တား အရေး ယူဖို့လိုပါတယ်။ အသင်းချုပ်နဲ့ အသင်းအဖွဲ့တွေဟာ လိုအပ်တဲ့ ထိန်း ကျောင်းမှုတွေကိုလဲ လုပ်ပေးနေရမှာပါ။အရည်အသွေးသတ်မှတ်ရောင်းဝယ်ခြင်းဖြင့် ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ကုန်စည်ဒိုင်တွေဟာ ဘယ်ကုန်ပစ္စည်းမျိုးကိုမဆို သတ်မှတ် ထားတဲ့ အရည်အသွေးအလိုက် ရောင်းဝယ်ကြမယ်ဆိုရင် ရောင်းသူ နဲ့ ဝယ်သူအကြားမှာ ယုံကြည်မှု ခိုင်မာလာစေမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရေရှည်မှာတော့ နမူနာပြစရာမလိုဘဲ သတ်မှတ် အရည် အသွေးအတိုင်း စံချိန်စံညွှန်းအတိုင်း အရောင်းအဝယ် လုပ်လာ ခြင်းဖြင့် အဆင့်အတန်းရှိတဲ့ ကုန်စည်ဒိုင်တွေ ဖြစ်ပေါ်လာမှာပါ။ ဒီလို ယုံကြည်မှု ခိုင်မာလာမှသာလျှင် လူချင်းမတွေ့၊ ပစ္စည်းကြည့်စရာ မလိုဘဲ၊ အင်တာနက်ပေါ်ကနေ ရောင်းဝယ်နိုင်တော့မှာ အမှန်ဖြစ် ပါတယ်။သတင်းကွန်ရက်တည်ဆောက်ယနေ့ကမ္ဘာဟာ ရွာကြီးတစ်ရွာ ဖြစ်လို့နေပါပြီ။ ဒါကြောင့်မို့ သတင်းအချက်အလက်တွေဟာ အချိန်နဲ့အမျှ တစ်ကမ္ဘာလုံးကို ပျံ့နှံ့ နေသလို တစ်ကမ္ဘာလုံးကသတင်းတွေကလဲ မိမိထံကို တိုက်ရိုက် ရောက်လာနေတာပါ။ ဒါကြောင့်မို့ ရေရှည်ကိုမျှော်ကိုးပြီး ကွန်ပျူတာ၊ အင်တာနက်အသုံးပြုကာ သတင်းအချက်အလက်ကွန်ရက် တည် ဆောက် ဖို့ရာ လိုအပ်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ဒီလို သတင်းကွန်ရက် ချိတ်ဆက်ထားမှလည်း ပြည်တွင်း ပြည်ပ ဈေးကွက်အခြေအနေတွေကို သိနိုင်မှာပါ။ ဒါမှသာလဲ ဈေး ကွက် အခြေအနေကိုသုံးသပ်ပြီး ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်အောင် ကာကွယ် နိုင်မှာပါ။တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်စာချုပ်ရောင်းဝယ်၂၀၀၈ ခုနှစ် မတ် ၂၄ ရက်က စတင်ခဲ့တဲ့ "အစဉ်အလာနဲ့ လက်ရှိ အခြေအနေကို မပျက်ယွင်းစေဘဲ ခေတ်နဲ့အညီ နိုင်ငံတကာ စံချိန်စံညွှန်းမီသည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော လက်ကားကုန်စည်ဒိုင်များ တိုးတက်ဖြစ်ထွန်းစေရေး" စကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲကစခဲ့တာ ယနေ့ဆို အရွယ်ရောက် ခရီးပေါက်ခဲ့ပါပြီ။အားရစရာ အောင်မြင်မှုတစ်ခုကတော့ ဘုရင့်နောင်ကုန်စည် ဒိုင်လို အများသိတဲ့ ရန်ကုန်တိုင်း ကုန်သည်စက်မှုအသင်း ကုန်စည် ဒိုင်ဟာ အခုဆိုရင် နိုင်ငံခြားကုန်ဝယ်သူနဲ့ မိမိကုန်သည်အကြားမှာ တိုက် ရိုက်ချိတ်ဆက်စာချုပ်ချုပ် အရောင်းအဝယ်လုပ်တဲ့ အဆင့် ရောက်နေပါပြီ။ ဒီလို စာချုပ်ချုပ်ရောင်းကြပြီဆိုတာနဲ့ သီးနှံအရည် အသွေးပေါ်မှာ အဓိကထားလာတာ တွေ့ရပါတယ်။ အရင်ကမတ်ပဲ FAQ. SQ. ခွဲခြမ်းဆိုတာမျိုးတွေ သာခွဲခြားထားရာကနေ အခုဆိုရင်ပဲ အရွယ်အစား (Size)တွေပါ ခွဲခြားရောင်းဝယ်လာတာ တွေ့ရပါတယ်။ဝိုင်းဝန်းထိန်းသိမ်းဖို့လိုဒီလို ဒိုင်တွေစနစ်တကျ ဆောင်ရွက်လာရာမှာ သာမန်သွေးရိုး သားရိုး ရောင်းဝယ်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ ဈေးနှုန်းဈေးကွက် တည်ငြိမ်ရေး ကို ထိခိုက်လာအောင် ဈေးကိုဆွဲတင်တာ၊ ဆွဲချတာ၊ အစပြုလို့ဈေး ကစားတာတွေပါ ထိန်းသိမ်းဖို့ိလိုအပ်ပါတယ်။ မသမာမှု လုပ်တာနဲ့ စည်းကမ်းဖောက်ဖျက်သူတွေကို ဖော်ထုတ်အရေးယူရမှာပါ။ မကြာ သေးတဲ့ အတိတ် ၂၀၀၈ နှစ်ကုန်ပိုင်းက ဘုရင့်နောင်မှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ အရုပ်ဆိုး အကျည်းတန်ပြဿနာမျိုး ထပ်မဖြစ်ဖို့ အားလုံးက ဝိုင်းဝန်း ထိန်းကျောင်းရမှာပါ။ပြည်တွင်းမှာလဲ ချိတ်ဆက်ရောင်းဝယ်ဆန်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဓိကစားနပ်ရိက္ခာ (Stable Food) ဖြစ်ပါတယ်။ ကုန်သွယ်မှုမှာ ပြည်တွင်းစားသုံးမှုကနေ ပိုလျှံမှ ပြည်ပကို တင်ပို့ရောင်းချခွင့်ပြုတာပါ။ အဲဒီတော့ ပြည်တွင်းပိုလျှံ မှု ရှိ၊ မရှိနဲ့ ပြည်တွင်းကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုမှာ ကုန်စီးဆင်းမှု မှန်ကန် ရေးဟာ သေချာသိဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။ဒီလိုပြည်တွင်းစီးဆင်းမှု မှန်မှန်ကန်ကန် ရှိ၊ မရှိသိဖို့နဲ့ ပိုင်ပိုင် နိုင်နိုင် ကိုင်တွယ်နိုင်ဖို့ကတော့ ကုန်စည်ဒိုင်တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ချိတ်ဆက် ရောင်းဝယ်ဖို့လိုပါတယ်။ကုန်သည်အချင်းချင်း ချိတ်ဆက်ရောင်းဝယ် တဲ့ စနစ်ကနေ ကုန်စည်ဒိုင်အချင်းချင်း ချိတ်ဆက်ရောင်းတဲ့စနစ်ထိ ချိတ် ဆက်နိုင်ရင်တော့ ပြည်တွင်းရောင်းဝယ်မှုကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း ကိုင် တွယ်နိုင်မှာပါ။ ဒါကြောင့် ပြည်တွင်းကုန်စည်ဒိုင်အချင်းချင်း ချိတ် ဆက် ရောင်းဝယ်မှုဟာလဲ အရေးပါလာတာဖြစ်ပါတယ်။ကတိကဝတ်၊ ကျင့်ဝတ်တွေထိန်း ဒီနေ့ Globalization ခေတ်ကြီးမှာ စီးပွားရေးလုပ်ဆောင် မှုနဲ့ပတ်သတ်ပြီး ရေရှည် အကျိုးအမြတ်ရရှိရေးကို ဦးတည်ဆောင် ရွက်နေပါတယ်။ အပိုင်းကဏ္ဍလိုက် တသီးတခြား ရပ်တည်တာမျိုး မဟုတ်ဘဲ ထုတ်လုပ်သူကနေ စားသုံးသူအထိ တစ်လျှောက်လုံးမှာ ပါဝင်ကြသူတွေ (stake holder) ထုတ်လုပ်သူ (Supply) ဝယ်ယူ သူ (Demand) များနဲ့ ပါဝင်ပတ်သက်သူအားလုံး အကောင်းဆုံး အကျိုးအမြတ်ရအောင် ဆောင်ရွက်တာဟာ ယနေ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်နေသူအားလုံးရဲ့ ရည်မှန်းချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး အဖွဲ့စည်းတစ်ခုနဲ့တစ်ခုကြား ဆက်ဆံကြရာမှာတော့ ကိုယ်ကျင့်တရားနဲ့ညီဖု့ိ လိုတာအမှန်ပါ။ပြည်ပရောင်းဝယ်မှုမှာလဲ ကတိကဝတ်ကို အလေးထားပြီး အပြန်အလှန် ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်ရပါမယ်။ ဒီလို တည် ဆောက်ရာမှာလဲ စာချုပ်အရ အလေးချိန်၊ အရည်အသွေး ပစ္စည်း ပေးရမယ့် ကာလဈေးနှုန်းကို နှစ်ဖက်သဘောတူထားတဲ့အတိုင်း ပေးအပ်ရမှာပါ။ ဒီလိုလုပ်မှသာ ဝယ်သူဘက်ကယုံ ကြည်ပြီး ပုံမှန် ဖောက်သည် (regular buyer) ဖြစ်လာမှာပါ။ အဲဒီမှာ ကတိက ဝတ်တည်လာရင် အရောင်းအဝယ်လောကမှာ သတင်းကောင်းပြန့်ပြီး ချိတ်ဆက်ဝယ်လိုသူ များလာတာကြောင့် လုပ်ငန်းတိုးတက်အောင် မြင်မှာ သေချာပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကတိကဝတ်ထိန်းသိမ်းတဲ့ စီးပွား ရေးကျင့်ဝတ်ဟာ စီးပွားရေးလောက အောင်မြင်မှု သော့ချက်တစ်ခု ဆိုတာ မမေ့သင့်ပါဘူး။ဈေးကွက်ရှာဖွေရေးနိုင်ငံတော်အပိုင်းက ကုန်သွယ်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး လုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်ပေးရမဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို တစ်စိုက်မတ်မတ် တွန်းအားပေး ဆောင်ရွက်နေသလို ပုဂ္ဂလိက ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင်တွေကလဲ မြန်မာ့ပို့ကုန်ပစ္စည်း အရေအတွက်၊ အမျိုးအစား ပိုမိုတင်ပို့နိုင်ဖို့ ကြားပွဲစားနိုင်ငံမခံဘဲ စားသုံးသူထံ တိုက်ရိုက်တင်ပို့နိုင်ဖို့ မိမိတို့ရဲ့ ပို့ကုန်ပစ္စည်းတွေကို ပြည်တွင်းအရောက်လာဝယ်တဲ့ ပြည်ပကုမ္ပဏီ တွေကို ချိတ်ဆက်ရောင်းချရုံနဲ့ ကျေနပ်မနေကြဘဲ ကုန်သည်အသင်း ချုပ်၊ အသင်းအဖွဲ့ဦးဆောင်မှုနဲ့ အလားအလာရှိတဲ့ ပြည်ပဈေးကွက် ထိုးဖောက်ရှာဖွေရေးကို ဆောင်ရွက်ဖို့လိုပါတယ်။ ဈေးကွက် ထိုး ဖောက် ရှာဖွေရေးအဖွဲ့တွေကလဲ ဈေးကွက်ဝေစု လျော့မသွားဖို့ ဈေးကွက် ပျောက်မသွားဖို့ ဈေးကွက်သစ်ရှာဖွေခြင်းနဲ့ ပို့ကုန်မြှင့် တင်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို တက်<ကစွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြဖို့လို ကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။အရည်အသွေးကောင်းသီးနှံရရှိဖို့စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုရှိမှ ပုံမှန်လည်ပတ်မှသာ ပြည်ပကို ဆက် လက်တင်ပို့ ရောင်းချနိုင်မှာပါ။ ဒါကြောင့်လဲ အရင်းအနှီးမရှိတဲ့ တောင်သူ၊ နည်းပညာလိုအပ်တဲ့သီးနှံ စသည်စသည်ဖြင့် လိုအပ်ချက် တွေကိုဖြည့်ဆည်းပေးဖို့ လိုနေမှာပါ။ ဒါကြောင့် ဒေသအသီးသီးက စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ၊ ဒေသခံလုပ်ငန်းရှင်၊ ကုန်သည်ပွဲစားနဲ့ ပို့ကုန် လုပ်ငန်းရှင်ကြီးတွေပါ အားလုံးပါဝင်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ရပ် လိုအပ် လာပါတယ်။ ဒီလိုအပ်ချက်ဖြည့်ဆည်းဖို့ ပြည်တွင်းပြည်ပဈေးကွက် အ ကြိုက် အရည်အသွေးကောင်း သီးနှံတွေ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ သီးနှံအလိုက်အထူးပြုကုမ္ပဏီတွေ ဖွဲ့ စည်းထားခဲ့ပါ တယ်။ ဒီအထူးပြုကုမ္ပဏီတွေကနေ အရည်အသွေး ကောင်းစိုက်ပျိုး သီးနှံတွေထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ တောင်သူလယ်သမား တွေကို ငွေကြေးအရင်း အနှီး သွင်းအားစုတွေပံ့ပိုးပေးကာ စိုက်ပျိုးစေလျက်ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံတကာဈေးကွက်ကို အရည်အသွေး မြှင့် သီးနှံတွေ၊ တန်ဖိုးမြှင့်ထုတ်ကုန်တွေ တင်ပို့နိုင်တော့မှာမို့ သီးနှံ အမျိုးအစားလိုက် နယ်ပယ်တစ်ခုလုံး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာအောင် လုပ်ငန်းရှင်ကြီးများက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။စဉ်ဆက်မပြတ်ဆောင်ရွက်ကုန်စည်ဒိုင်များဟာ ကုန်စည်စီးဆင်းမှု မှန်ကန်မြန်ဆန်စေဖို့ ပြည်တွင်းကုန်ဈေးနှုန်း တည်ငြိမ်ရေးနဲ့ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ အတွက် အဓိကကျတဲ့ကဏ္ဍမှာ ရပ်တည်နေတာမို့ တစ်နိုင်ငံ အတိုင်း အတာနဲ့ နှစ်လတစ်ကြိမ် ပုံမှန်အစည်းအဝေးများကျင်းပကာ အကြေ အလည် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးပြီး ဆောင်ရွက်ရမဲ့လုပ်ငန်းစဉ်တွေ ချမှတ်နေ ခဲ့တာပါ။ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုမှာ အဓိကကျတဲ့ ကုန်စည်ဒိုင်တွေ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ယခုအစည်းအဝေးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ အပေါ် ဆောင်ရွက်ပြီးစီးမှုတွေ တင်ပြဆွေးနွေးကြတဲ့အပြင် ဆက် လက်ဆောင်ရွက်ကြမဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေ၊ ရောင်းဝယ်မှုကဏ္ဍမှာ လတ် တလော ပြုပြင်ဆောင်ရွက်ရမဲ့ကိစ္စတွေ၊ ရေရှည်စီမံဆောင်ရွက်ရမဲ့ ကိစ္စတွေကို အကြေအလည် အပြန်အလှန်ရင်းနှီးပွင့်လင်းစွာ ဆွေးနွေး ဆုံးဖြတ်ကျတာမို့ အားရဖို့ကောင်းလှပါတယ်။ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းတွေ စနစ်တကျ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်စေဖို့ နိုင်ငံတော်ကလဲ အဘက်ဘက်က ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်နေတာကြောင့် ဒေသခံ ကုန်သည်လုပ်ငန်းရှင်များကလဲ နိုင်ငံစီးပွား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် ရေးအတွက် အတ္တပရမျှတစွာဖြင့် ဝိုင်းဝန်းဆောင်ရွက်ကြရန် တိုက် တွန်းပါကြောင်း။(မတ် ၂၂ ရက်ကကျင်းပခဲ့သည့် မန္တလေးတိုင်း လက်ကားကုန်စည်ဒိုင်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် ရေး အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲမှ ဆွေးနွေးချက်များအား ကိုးကားတင်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။)ဗိုလ်ဇော်
သကြားသည် ခေတ်သစ်လူနေမှု ဘဝတွင် အခြေခံစားသောက်ကုန်တစ်ရပ် ဖြစ်နေပါသည်။ စားသောက်ကုန်ပစ္စည်း များထုတ်လုပ်ရာတွင် မပါမဖြစ် အဓိက ကုန်ကြမ်းတစ်ရပ်လည်း ဖြစ်ပါ သည်။ သကြားစားသုံးမှုနှင့် အသုံးပြုမှုသည် နှစ်စဉ် တိုးတက်လျက်ရှိပါသည်။အာဆီယံ-သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန် FTA တွင် သကြားပါဝင်မှု အခြေအနေအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံ အလိုက် အာဆီယံ-သြစတြေး လျ- နယူးဇီလန် FTA တွင် သကြားကို ထည့်သွင်း ထားခြင်း ရှိ၊ မရှိ၊ သကြားအတွက် အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းများနှင့် လျှော့ချရန်အစီအစဉ် တို့ကို အောက်တွင်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။ဘရူနိုင်းနိုင်ငံသကြားအတွက် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း မှာ သုညရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပါသည်။ လူဦးရေ နည်းပြီး ချမ်းသာသော နိုင်ငံဖြစ်သဖြင့် ဈေးကွက်ကိုထိန်း ချုပ်ထားခြင်းမရှိဘဲ ဖွင့်ပေးထားပါသည်။ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသကြားအတွက် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း မှာ ၇ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပါသည်။ 1701.11.00:Cane Sugar နှင့် Refined Sugarအောက်မှ 1701.99.90: White Sugar တို့ကိုFTAမှ ဖယ်ထုတ် ထားပါသည်။ 1701.99.11: White Suagr ကို အကောက်ခွန်နှုန်း လျှော့ချခြင်းမရှိဘဲ ၇ ရာခိုင် နှုန်း တောက်လျှောက် စည်းကြပ်သွားမည်ဖြစ်ပါ သည်။ 1701.99.19:Otherကိုလည်း ၂၀၂၃ ခုနှစ် ရောက်မှ ၇ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့လျှော့ချ ပြီး ယင်း ၅ရာခိုင်နှုန်းကို တောက်လျှောက်စည်း ကြပ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ကျန်သကြားအမျိုးအစား များကို ၂၀၁၉ခုနှစ်ရောက်လျှင် ၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့ လည်းကောင်း၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ်ရောက်လျှင် သုည ရာခိုင်နှုန်းသို့ လည်းကောင်း လျှော့ချမည်ဖြစ်ပါ သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် သကြားဈေးကွက်ကို ထိန်းထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသကြားကို FTAတွင်မထည့်ဘဲ ဖယ်ထုတ် ထားပါသည်။FTAဘောင်အတွင်းမှ သကြား ကိုရောင်းဝယ်၍ မရပါ။ အာဆီယံတွင် သကြား စားသုံးမှုနှင့် အသုံးပြုမှု အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အာဆီယံ၏ AFTAအစီအစဉ်တွင် သကြားကို အလွန်အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းစာရင်း တွင် ထည့်ထားပါသည်။လာအိုနိုင်ငံသကြားအတွက် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း မှာ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ၈ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၇ တွင် ၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၂၁ တွင် ၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၂၃ခုနှစ်တွင် သုညရာခိုင်နှုန်း သို့ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် လျှော့ချမည်ဖြစ်ပါသည်။ သကြားဈေးကွက်ကို တဖြည်းဖြည်း ဖွင့်ပေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။မလေးရှားနိုင်ငံသကြားအတွက် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း မှာ သုညရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံအတွင်းသို့ လွတ်လွတ်လပ်လပ် တင်သွင်းခွင့်ပြုထားခြင်းဖြစ် သည်။မြန်မာနိုင်ငံသကြားအတွက် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း မှာ ဝ.၅ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ပါသည်။ သုညနီးပါး ဖြစ်ပါ သည်။ သို့ရာတွင် ယင်း ဝ.၅ ရာခိုင်နှုန်းကို သက် တမ်းတစ်လျှောက်လုံး စည်းကြပ်သွားမည် ဖြစ်ပါ သည်။ လုံးဝဖယ်ရှားပေးခြင်းမရှိပါ။ မြန်မာနိုင်ငံ သည် AFTA အစီအစဉ်တွင် အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်းစာရင်းတွင် ထည့်ထားပါသည်။ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသကြားအတွက် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း ကို ကိုတာအတွင်း (In quota)အပေါ် ၅၀ ရာခိုင် နှုန်းနှင့် ကိုတာပြင်ပ (Out quota) အပေါ် ၆၅ ရာခိုင်နှုန်း သတ်မှတ်ထားပါသည်။ သကြားကို FTAတွင် ထည့်မထားပါ။ ထို့ကြောင့် FTA ဘောင်အတွင်းမှ ရောင်းဝယ်၍ မရပါ။ သကြား စားသုံးမှုနှင့် အသုံးပြုမှုများသဖြင့် အာဆီယံ၏ AFTA အစီအစဉ်တွင် သကြားကို အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်း စာရင်းတွင် ထည့်ထားပါသည်။ သကြား ကို အဆင့်တိုးမြှင့်၍ အလွန်အရေးကြီး ကုန်ပစ္စည်း စာရင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနှင့် လုပ်ထုံး လုပ်နည်းများ မရှိသဖြင့် အောင်မြင်မှုမရခဲ့ပါ။ထိုင်းနိုင်ငံသကြားအတွက် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း မှာ ၆၅ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် FTAတွင် သကြားကို ထည့်မထားဘဲ ဖယ်ထုတ်ထားပါ သည်။ ထို့ကြောင့် FTAဘောင်အတွင်းမှ သကြား ကို ရောင်းဝယ်၍မရပါ။ထိုင်းနိုင်ငံသည် အာဆီယံ ဒေသအတွင်း၌ သကြားအများဆုံး တင်ပို့ရောင်းချသည့် နိုင်ငံဖြစ်ပါ သည်။ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ လိုအပ်ချက် ကို အဓိက ဖြည့်ဆည်းရောင်းချလျက်ရှိသည့် နိုင်ငံ ဖြစ်ပါသည်။ နှစ်စဉ် သကြား အမြောက်အမြား ဝယ်ယူတင်သွင်းသည့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့သည် AFTA အစီအစဉ်တွင် သကြားပေါ် စည်းကြပ်သည့် အခြေခံအကောက် ခွန်နှုန်းကို ဖယ်ရှားပေးခြင်းမရှိဘဲ လျှော့ချရန် အတွက် ညှိနှိုင်းသတ်မှတ်လျက်ရှိရာ ထိုင်းနိုင်ငံ သည် ယင်းနှစ်နိုင်ငံသို့ သကြားတင်ပို့ရောင်း ချ သည့်ဝေစု လျော့နည်းခြင်းမရှိစေရန် အဓိကပါဝင် ညှိနှိုင်းလျက်ရှိပါသည်။စင်ကာပူနိုင်ငံအကောက်ခွန်စည်းကြပ်ခြင်းမရှိသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပါသည်။ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ1701.00.00:Cane Sugar နှင့်1701.12.00:Beet Sugarတို့အတွက် အခြေခံ အကောက်ခွန် နှုန်းမှာ ကိုတာအတွင်း(In quota) အပေါ် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းစီဖြစ်ပြီး တဖြည်းဖြည်း လျှော့ချသွား မည်ဖြစ်ရာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း သုညရာခိုင်နှုန်းသို့ ရောက်ရှိမည်ဖြစ်ပါသည်။ ယင်း တို့၏ ကိုတာပြင်ပ (Out quota) အပေါ် အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၈၀ရာခိုင်နှုန်းစီဖြစ်ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်ရောက်လျှင် ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ အသီးသီးလျှော့ ချ၍ ဆက်လက်စည်းကြပ်မည်ဖြစ်ပါ သည်။ကျန်သကြားအမယ်များအတွက် ကိုတာ အတွင်း (In quota) အပေါ်အခြေခံ အကောက် ခွန်နှုန်းမှာ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းစီဖြစ်ပြီး တဖြည်းဖြည်း လျှော့ချမည်ဖြစ်ရာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် သုည ရာခိုင်နှုန်းသို့ ရောက်ရှိမည်ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းတို့ ၏ ကိုတာပြင်ပ (Out quota) အပေါ် အခြေခံ အကောက်ခွန်နှုန်းမှာ ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းတို့ကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်ရောက်လျှင် ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း သို့ အသီးသီးလျှော့ချပြီး ဆက်လက်စည်းကြပ်မည် ဖြစ်ပါသည်။သြစတြေးလျနိုင်ငံနှင့် နယူးဇီလန်နိုင်ငံသကြားအတွက် အခြေခံအကောက်ခွန်နှုန်း မှာ သုညရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်ပါသည်။သုံးသပ်ချက်ထိုင်းနိုင်ငံသည် အာဆီယံ၏ AFTAအစီ အစဉ်အရ အာဆီယံနိုင်ငံများ၏ သကြားဈေး ကွက်ကို ရရှိထားပြီး ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အာဆီယံ-သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန် FTAတွင် ထိုင်းနိုင်ငံက သကြားက FTA မှ ဖယ်ထုတ်ထား ခြင်းဖြစ်ပါသည်။သြစတြေးလျနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ် ရေးအဖွဲ့ WTO၏ ဘောင်အတွင်းမှသာ အင်ဒို နီးရှားနိုင်ငံနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့၏ သကြားဈေး ကွက်ကို ဝင်ရောက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ နှင့် ယှဉ်ပြိုင်မည်ဆိုလျှင် AFTA အစီအစဉ်အရ အကောက်ခွန် အခွင့်အရေးကိုရရှိထားသည့် ထိုင်း နိုင်ငံအား ယှဉ်ပြိုင်နိုင်မည်မဟုတ်ပါ။ အာဆီယံ သည် AFTAအစီအစဉ်တွင် ပေးထားသည့် အခွင့်အရေးကို အာဆီယံပြင်ပနိုင်ငံများအား တန်း တူ မပေး(မပေး)ရန်နှင့် အကယ်၍ အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံက အာဆီယံပြင်ပ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအား ကုန်သွယ်မှု/ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးကို ပိုမို(ပိုမို)ပေးခဲ့ပါက ယင်းအခွင့် အရေးအတိုင်း ကျန်အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ ကိုပေးရန် စည်းကမ်းသတ်မှတ်ထားပါသည်။ ယင်း စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်အရ သကြားကို အင်ဒိုနီး ရှားနိုင်ငံနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့က FTAမှ ဖယ် ထုတ်ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။မောင်မောင်ရီ(ဘောဂဗေဒ)