Background
ဈေးကွက်စီးပွားရေး နဲ့ စားအုန်းဆီတင်သွင်းမှု ယခုနှစ် သြင်္ကန်အပြီး နှစ်သစ်ကူးစမှာ ပြည်ပက စားအုန်းဆီ တင်သွင်းမှုကို ပို့ကုန်ဝင်ငွေရှိပြီး ဆီဖြန့်ဖြူးမှုလုပ်ငန်းကို ထိထိရောက် ရောက်လုပ်ကိုင်နိုင်မယ့် လုပ်ငန်းရှင်များကိုတင်သွင်းခွင့်ပြုခဲ့တာ သိရပါတယ်။ အဲဒီလို တင်သွင်းခွင့်ပြုရာမှာ မည်သူမဆို တင်သွင်းခွင့် ရှိတယ်လို့ ဆိုပေမဲ့ တင်သွင်းကုမ္ပဏီများအနေနဲ့ ဆီတန်ချိန် ၃ဝဝဝ နဲ့ အထက်တင်သွင်းနိုင်ရမယ်လို့ ကြားသိရပါတယ်။ ဒီအတွက် စားအုန်းဆီ တင်သွင်းဖြန့်ဖြူးမှုမှာ ကြီးကြပ်ဆောင်ရွက်နေတဲ့ သက်ဆိုင်ရာဌာနနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆီကုန်သည်များနှင့် ဆီလုပ်ငန်းရှင် များ အသင်းတို့က တာဝန်ရှိသူတို့ကို စာရေးသူတွေ့ဆုံ မေးမြန်းခဲ့ပါ တယ်။ ကုမ္ပဏီငယ်များ တစ်ပြေးညီ အခွင့်အလမ်းရရှိစေဖို့ စုပေါင်းတင်သွင်းခွင့်ပြု တာဝန်ရှိသူတွေ ပြောကြားတာကတော့ '' ပို့ကုန်ဝင်ငွေရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီအားလုံး လွတ်လပ်စွာ တင်သွင်းခွင့် ရှိတာ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီကုမ္ပဏီများဟာ တန် ၃ဝဝဝ နဲ့အထက် ပုံမှန်တင်သွင်း နိုင်သူဖြစ်ရပါမယ်။ တန် ၃ဝဝဝ နဲ့ အထက်ကို ကုမ္ပဏီတစ်ခုထဲက တင်သွင်းနိုင်ခြင်းမရှိရင်လည်း ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်နိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီ အများ စုပေါင်းပြီး တင်သွင်းခွင့်ပြုထားပါတယ်။ ဒီလို စုပေါင်းတင်သွင်းတာ ဟာလည်း ကုမ္ပဏီငယ်တွေ လုပ်သာကိုင်သာရှိစေဖို့နဲ့ တစ်ပြေးညီ အခွင့်အလမ်းရရှိစေဖို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ငွေကြေးဈေးကွက် (Capital Market )ဖြစ်ဖို့ အများပိုင်ကုမ္ပဏီများ ဖြစ်ထွန်းဖို့ လိုအပ်တာဖြစ်လို့ အထူးပြုကုမ္ပဏီ များဖွဲ့စည်ပြီး စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ အကျိုး အတွက် ဆောင်ရွက်နေသလို ယခုလို ကုမ္ပဏီများစုစည်းပြီး တင်သွင်းဖြန့်ဖြူးခြင်းဟာလည်း အလေ့အကျင့် ကောင်းတစ်ခုဖြစ်စေ ပါတယ်'' လို့ ဆိုပါတယ်။ ပမာဏများများ ဝယ်ယူခြင်းက ဈေးပိုသက်သာ နောက်တစ်ချက်အနေနဲ့ တစ်ဦးချင်းစီ ပမာဏနည်းနည်းနဲ့ ဝယ်ယူတင်သွင်းတာထက် စုပေါင်းပြီး ပမာဏများများ ဝယ်ယူ တင်သွင်းခြင်းအားဖြင့် တစ်ဖက်ရောင်းသူထံက ဈေးနှုန်းသက်သာစွာ ဝယ်ယူနိုင်တဲ့အပြင် သယ်ယူပို့ဆောင်မှု အပိုင်းမှာလည်း တစ်စု တစည်းနဲ့ အရည်အသွေးအားဖြင့်လည်း တစ်ပြေးညီ ရရှိတဲ့အကျိုး တွေရှိပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆီသင်္ဘောတွေအနေနဲ့လည်း အနည်းဆုံး တန် ၃ဝဝဝ ဆံ့ သင်္ဘောများရှိတာကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်'' လို့ ဆိုပါ တယ်။ တင်သွင်းပုံစံအလိုက် ကုန်ကျစရိတ် ကွာခြားမှုရှိ ဆက်လက်ပြီး ''တန် ၃ဝဝဝနဲ့အထက် တင်သွင်းရာမှာInbulk၊ ပေပါ၊ ပလပ်စတစ်ပုံ(Jerrycan )၊ Flexi စသဖြင့် ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ကြိုက်နှစ်သက်သလို တင်သွင်းခွင့်ပြုထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တင်သွင်း ပုံစံအမျိုးမျိုးရှိသလို ကုန်ကျ စရိတ်ကလည်း ကွာခြားပါတယ်။လက်ရှိငွေလဲနှုန်းများနဲ့ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းအရောက် အခြေခံ တွက်ချက်မှုအရ အရင်းဈေးဟာ ပေပါနဲ့ သွင်းရင် Inbulk နဲ့ သွင်းဈေးထက် တစ်ပိဿာ ၁၁၃ ကျပ် ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၆ ဒသမ ၁ ရာခိုင်နှုန်း ပိုများပြီး ပလပ်စတစ်ပုံးနဲ့ သွင်းမယ်ဆိုရင် တစ်ပိဿာ ၆၅ ကျပ်၊ ရာခိုင်နှုန်း အားဖြင့် ၃ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်း ပိုများတာ တွေ့ရပါတယ်။ ကုမ္ပဏီ တစ်ခုကို တန် ၃ဝဝဝ နှုန်း တင်သွင်းတာဖြစ်လို့ ပေပါနဲ့ တန် ၃ဝဝဝ သွင်းရင် ကျပ်သိန်းပေါင်း ၂ဝ၇၄ သိန်းကျော် ပိုမိုကုန်ကျပြီး ပလပ်စတစ်ပုံးနဲ့ သွင်းရင် သိန်းပေါင်း ၁၁၉၃ သိန်း ပိုကုန်ကျပါတယ်။ တစ်နည်း ပြောရရင် Inbulk နဲ့ တန် ၃ဝဝဝ အထက် တင်သွင်း တာက ကုန်ကျစရိတ် အမြောက်အမြားသက်သာတဲ့ အတွက် ပြည် တွင်း ဖြန့်ဖြူးရာမှာ ဈေးသက်သက်သာသာနဲ့ ဖြန့်ဖြူးနိုင်လို့ပါပဲ '' လို့ ဆိုပါတယ်။ သုံးဦးသုံးဖလှယ် အကိုျးရှိအောင် ချိန်ဆတင်သွင်း ယခင်က မြန်မာနိုင်ငံဟာ '' ဆီကို ရေချိုး၊ ဆေးရိုးမီးလှုံ၊ စပါး တောင်လိုပုံ '' ဆိုတဲ့ ဆိုရိုးစကားနဲ့အညီ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်တဲ့ ဆီနဲ့ ဖူလုံခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လူဦးရေ တိုးပွားလာပြီး စားသုံးမှု ပုံစံ ပြောင်းလဲလာတာနဲ့အမျှ ဆီလိုအပ်ချက်လည်း ကြီးမားလာတဲ့ အတွက် နိုင်ငံတော်အနေနဲ့ ပြည်ပက တင်သွင်းခွင့်ပြုခဲ့တာဖြစ်ပါ တယ်။ ဒီလို တင်သွင်းခွင့်ပြုရာမှာလည်း ပြည်တွင်း ဆီထွက်သီးနံှ စိုက်ပျိုးတဲ့ တောင်သူတွေနဲ့ ကြိတ်ခွဲထုတ်လုပ်တဲ့ ဆီစက်လုပ်ငန်းရှင် များရဲ့ အကျိုးကို မထိခိုက်စေရအောင်နဲ့ စားသုံးသူတွေ ဈေးနှုန်း မဖိစီးရအောင်ဆိုတဲ့ အချက်တွေ ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး လိုအပ်တဲ့ ကာလမှာ လိုအပ်တဲ့ ပမာဏကို ချိန်ဆပြီး တင်သွင်းစေခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အင်အားကြီးနိုင်ငံများလည်း ဆီတင်သွင်းမှုကို ကိုင်တွယ် ထိန်းကျောင်း ကမ္ဘာမှာ စားဆီတင်သွင်းမှုအများဆုံးနိုင်ငံများဖြစ်တဲ့ တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ရဲ့ စားအုန်းဆီတင်သွင်းမှုကို လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင် ပြည်တွင်းဆီထွက်သီးနံှစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူများကို အကာအကွယ် ပေးဖို့၊ ပြည်တွင်းရောင်းချမှု ပြတ်လပ်ပြီး ဈေးနှုန်းမကြီးမြင့်ဖို့ ဆိုတဲ့ ကြားနှစ်ခုကို တင်သွင်းခွန်နဲ့ အတိုးအလျော့ပြု လုပ်တယ်လို့ သိရပါ တယ်။ ပြည်တွင်းဆီထုတ်လုပ်မှု မြင့်တက်ချိန်မှာ တင်သွင်းမှု လျှော့ချ ဖို့ အခွန်တိုးမြှင့် ကောက်ခံပြီး ပြည်တွင်းဈေးကြီးမြင့်ချိန် ဆီလိုအပ်ချိန် မှာ တင်သွင်းခွန်ကို အနည်းဆုံးဖြစ်အောင် လျှော့ချပေးတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေနဲ့ စားအုန်းဆီတင်သွင်းမှုကို အများအားဖြင့် နိုင်ငံပိုင် အေဂျင်စီများ ဖြစ်တဲ့ MMTC, STC နဲ့ PEC တို့က တင်ဒါစနစ်နဲ့ ဝယ်ယူတင်သွင်းတာတွေ့ရပြီး အများအားဖြင့် စားအုန်းဆီကြမ်းကိုInbulkနဲ့ သွင်းတာလေ့လာ သိရှိရပါတယ် ထိုင်းနိုင်ငံမှာ စားအုန်းဆီကို ကုန်တိုက်များမှ တစ်ဆင့်ဖြန့်ဖြူး ပြည်တွင်းမှာ စားအုန်းဆီထုတ်လုပ်မှုရှိပေမဲ့ လိုအပ်တဲ့ ဆီကို ပြည်ပက တင်သွင်းနေရတဲ့ အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံမှာလည်း အစိုးရက စားသုံးသူအများပြည်သူကို အထောက်အပံ့ ( Subsidy ) ပြုတဲ့အနေ နဲ့ တင်သွင်းစားအုန်းဆီကို ကုန်တိုက်များမှ တစ်ဆင့် သတ်မှတ်ဈေးနဲ့ ဖြန့်ဖြူးပေးပါတယ်။ လျှော့ဈေးနဲ့ ရောင်းချပေးလို့ ပစ္စည်းရောင်းချမှု ပြတ်လပ်လျော့နည်းချိန်မှာ လူတစ်ဦးကို ၂ လီတာ ထက်ပိုပြီး ဝယ်ယူ ခွင့်မရှိဘူးဆိုတာ သတ်မှတ်ထားတယ်လို့ ဆီတင်သွင်းသူ လုပ်ငန်းရှင်ကြီးတစ်ဦးက ပြောကြားပါတယ်။ စက်မှုကုန်ကြမ်းသုံး စားအုန်းဆီ ကြမ်းကိုတော့ နိုင်ငံတကာပေါက်ဈေးအတိုင်း လွတ်လပ်စွာ ဝယ်ယူ ခွင့်ပြုထားတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ ဈေးကွက်စီးပွားရေးနဲ့ ပြည်သူအကျိုးပြု ကြပ်မတ်မှု နိုင်ငံတကာ ဆီတင်သွင်းဖြန့်ဖြူးမှုကို ကြည့်တဲ့အခါမှာ ဘယ် လောက်ပဲ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ဖွင့်ထားတယ်ဆိုတဲ့ အစိုးရ ပင် ဖြစ်စေ မိမိတို့ပြည်တွင်းမှာ လုံလုံလောက်လောက်ရောင်းချနိုင် အောင် ၊ ဈေးမတက်အောင်နဲ့ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်သူများရဲ့ အကျိုး မထိခိုက်အောင် တစ်နည်းနည်းနဲ့ ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်နေတာ တွေ့ရပါတယ်။ တင်သွင်းမှုသာမက ဖြန့်ဖြူးမှုအပိုင်းပါ ချောမွေ့အောင် ပူးပေါင်း မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့လည်း မြေပဲ၊ နှမ်း ၊ နေကြာ၊ ပဲပုပ်နဲ့ ဆီအုန်း အစရှိတဲ့ ပြည်တွင်းဆီထွက်သီးနံှများကို ပိုမိုတိုးတက်ထွက်ရှိလာ အောင် သက်ဆိုင်ရာဌာနအသီးသီး၊ အဖွဲ့အစည်း အသီးသီးနဲ့ ဒေသ ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များ ပူးပေါင်းပြီး ဆောင်ရွက်နေသလို တစ်ဖက် ကလည်း အခြေခံလူတန်းစားများရဲ့ ဈေးနှုန်းဖိစီးမှုမဖြစ်စေဖို့လည်း ဈေးနှုန်းအသက်သာဆုံးနဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ ဆီတွေ ဖူလုံစွာရောင်းချနိုင်ဖို့ တင်သွင်းဖြန့်ဖြူးစေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ယခု ဆိုရင် တင်သွင်းမှုအပိုင်းမှာ အဆင်ပြေယုံသာမက သိုလှောင်မှုအပိုင်း နဲ့ စားသုံးသူတွေဆီကို ကြားခံအဆင့်မများဘဲ တိုက်ရိုက် ရောင်းချနိုင် အောင်လည်း သက်ဆိုင်ရာဌာန၊ အသင်းနဲ့ တင်သွင်းကုမ္ပဏီများ (Public Private Partnership) ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် နေတယ်လို့ လည်း ကြားသိရပါတယ်။ အသင်းနဲ့ သက်ဆိုင်ရာဌာန တာဝန်ရှိသူတွေရဲ့ ပြောကြားချက် အပြင် ဈေးကွက်မှာ တကယ့်အခြေအနေမှန်ကို လေ့လာကြည့်ပြီး တဲ့နောက် နိုင်ငံတကာမှာ ဆောင်ရွက်နေတဲ့ နည်းတူ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လည်း ပြည်တွင်းစားသုံးသူအကျိုး၊ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ၊ လုပ်ငန်းရှင်များနဲ့ တင်သွင်းတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်များရဲ့ ရေရှည်အကျိုးကိုပါ နိုင်ငံတော် အနေနဲ့ ထည့်သွင်းစဉ်းစားဆောင်ရွက်နေတာလို့ စာရေးသူ ထင်ဟပ် မိပါတော့တယ်။ CTM
သစ်တောသယံဇာတ အလွန်အကံျွ ထုတ်ယူသုံးစွဲခြင်းကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ယိုယွင်းပျက်စီးလာမှု ကမ္ဘာကိုပူနွေးလာစေတဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့တွေ များပြားလာတဲ့ အကြောင်း အရင်းကြီးတစ်ခုဟာ သစ်တောတွေကို အမြောက်အမြား ခုတ်ထွင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို လူတွေသိထားခဲ့ကြတာ နှစ်ပေါင်း ၂၅ဝ လောက်ရှိခဲ့ပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ ယနေ့တိုင် သစ်တောတွေကို တရားဝင်ရော၊ တရားမဝင်ရော အမျိုးမျိုး ခုတ်လဲှနေကြပါတယ်။ သစ်တောသဘာဝသယံဇာတ အရင်းအမြစ်ကြီးကို ရေရှည်တည်တံ့ဖွံဖြိုး တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ရမယ့်အစား အလွန် အကံျွထုတ်ယူသုံးစွဲနေတာကြောင့် သဘာဝပတ် ဝန်းကျင်ကို ပျက်ယွင်းလာစေခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုသာ သစ်တော သယံဇာတတွေကို ဆက်လက်ပြီး အလွန်အကံျွ ခုတ်ယူသုံးစွဲနေဦးမယ်ဆိုရင် နောက်ထပ် ပိုမိုဆိုးရွားတဲ့ ရာသီဥတုအခြေအနေတွေနဲ့ ကြုံတွေ့လာနိုင်ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၈ဝဝဝလောက်က ကမ္ဘာ့ မြေဧရိယာရဲ့ ၅ဝရာခိုင်နှုန်းဟာ သစ်တောတွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းခဲ့ပေမယ့် ယခုအခါ ၃ဝ ရာခိုင်နှုန်းအောက် အထိ လျော့နည်းလာပြီဖြစ်ပါတယ်။ ၁၈၅ဝ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း သစ်တောတွေ ပျက်စီးပြုန်းတီးလာ ခဲ့တာကြောင့် ကမ္ဘာ့လေထုအတွင်း ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် ဂိုင်ဂါတန် ၁၂ဝ ပိုပြီးရောက်ရှိလာ ပါတယ်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးရဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုပမာဏ ငါးပုံတစ်ပုံဟာ သစ်တောတွေ ပျက်စီးမှုကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီပမာ ဏဟာ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍက ထုတ်လွှတ် တဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ ပမာဏ ထက် ပိုမိုများပြားနေပါတယ်။ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံမှာဆိုရင် တရားဝင်ရော၊ တရားမဝင်ရော သစ်တောတွေအလွန်အကံျွ ခုတ် လဲှခဲ့မှုကြောင့် သစ်တောဧရိယာ သုံးပုံတစ်ပုံဟာ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ရပါတယ်။ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံမှာ ၂ဝဝဝပြည့်နှစ်တုန်းက သစ်တောပြုန်းတီမှုဟာ ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းသာရှိခဲ့ပေမဲ့ ၂ဝဝ၉ ခုနှစ်ရောက်တော့ ၅၂ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိလာပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာပေါက်ရောက်နေတဲ့သစ်တော တွေထဲမှာ အပူပိုင်းဒေသသစ်တောတွေဟာ အထူထပ်ဆုံးနဲ့ အကျယ်ဝန်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ အပူပိုင်းဒေသဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေမှာ သစ်တောတွေ ပျက် စီးဆုံးရှုံးမှု အများဆုံးဖြစ်ပေါ်နေပါတယ်။ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ်ကနေ ၂ဝဝ၅ခု နှစ်အတွင်း တောင်အမေရိကတိုက်မှာ နှစ်စဉ်ဧက ၁ဝ သန်းကျော် ဆုံးရှုံး ခဲ့ရပြီး အာဖရိကတိုက်မှာ ဧက ၉သန်းကျော် ဆုံးရှုံး နေခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုသစ်တောတွေ ပျက်စီးပြုန်းတီး လာရတဲ့ အဓိက အကြောင်းအရင်းကြီးတွေက တော့ သစ်တောတွေကို လယ်ယာစိုက်ပျိုးမြေ အဖြစ် ခုတ်ထွင်ပြောင်းလဲခြင်း၊ တရားမဝင် သစ် ခိုးထုတ် ရောင်းဝယ်ခြင်းနဲ့ တောမီးလောင်ခြင်း တွေကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၁ဝဝ အတွင်း လူသား တွေဟာ အမေဇုန်သစ်တောကြီးကို ပြောင်တလင်း ဖြစ်လုနီးပါး ခုတ်လဲှခဲ့ကြပါတယ်။ တစ်နည်းအားဖြင့် အမေဇုန်သစ်တောအတွင်း တစ်နာရီတိုင်းမှာ သစ်ပင်သန်းနဲ့ချီပြီး ခုတ်လဲှတာခံခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ အပူပိုင်း သစ်တောကြီးဆိုရင် အာရှတိုက်မှာ အကျယ်ဝန်းဆုံး ဖြစ်သလို ကမ္ဘာမှာ တတိယအကြီးဆုံး သစ်တောပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီသစ်တောကြီးကနေ သစ်နဲ့ သစ်တောထွက်ကုန်တွေကို ပြည်တွင်းပြည်ပ ကုမ္ပဏီ တွေက ရင်းနှီးမြှုပ်နံှပြီး ထုတ်လုပ်ရောင်းချခဲ့ရာမှာ နှစ်စဉ်ဝင်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅ ဘီလီယံ အထိ ရရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဒါကြောင့် သစ်တောဌာန၊ သစ်ခုတ်လဲှတဲ့ လုပ်ငန်း၊ သစ်တော ထွက်ပစ္စည်းရောင်းဝယ်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာ ရင်းနှီး မြှုပ်နံှပြီး၊ လုပ်ကိုင်သူတွေ ထောင်ပေါင်းရာနဲ့ချီပြီး ရှိခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ် ပတ်ဝန်းကျင်မှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ မြေဧရိယာရဲ့ ၈၂ ရာခိုင်နှုန်းဟာ သစ်တောတွေနဲ့ တည်ရှိခဲ့ပေမဲ့ ၂ဝဝ၉ ခုနှစ် ရောက်တဲ့အခါ ၄၉ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိပါတော့တယ်။ ၁၉၉ဝ ပြည့်နှစ်နဲ့ ၂ဝဝ၅ခုနှစ်အကြား အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံမှာ သစ်တောဟက်တာပေါင်း ၂၈ သန်း ပျက် စီးသွားခဲ့ရပါတယ်။ သစ်တောဧရိယာတွေထဲမှာ ဆီအုန်းပင်တွေ အစားထိုးစိုက်ပိုျးခဲ့ခြင်းနဲ့ စက္ကူ ပျော့ဖတ်ထုတ်လုပ်တဲ့ စက်ရုံတွေတည်ထောင်ခဲ့တဲ့ အတွက်ကြောင့် သစ်တောတွေ အများအပြား ခုတ်လဲှရှင်းလင်းတာ၊ ကုန်ကြမ်းအဖြစ် အသုံးပြုတာ ခံခဲ့ရပါတယ်။ ၂ဝဝ၈ ခုနှစ်လောက်ကစပြီး အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ရင်းနှီးမြှုပ်နံှသူတွေဟာ စားအုန်းဆီရောင်းရငွေ တစ်နှစ်ကို အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁ဝ ဘီလီယံကျော် ရရှိခဲ့ပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဟာ ပျက်စီးယိုယွင်းလာခဲ့ရပါတယ်။ တောမီးတွေ၊ မီးခိုးမြူတွေကြောင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲလာပြီး ရေလွှမ်းမိုးတာ၊ မြေပြိုတာ၊ ငလျင်နဲ့ ဆူနာမီစတဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကပ်ဆိုးအမျိုးမျိုးနဲ့ ကြုံတွေ့လာခဲ့ရကြောင်းပါခင်ဗျာ။ ွRef:''Giving the chop toDeforestation'' (The Strait Times)
တန်ဖိုးငယ်ငွေစက္ကူများ ဖြန့်ဖြူးလဲလှယ်ပေးလျက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ပြည်သူများငွေကြေးသုံးစွဲမှု လွယ်ကူ ချောမွေ့စေရန်အတွက် ၁ိ/-တန်မှ ၅ဝဝဝိ/-တန်အထိ ငွေစက္ကူများထုတ်ဝေလျက်ရှိရာ၊ ယင်းအနက်၁ိ/-၊ ၅ိ/-၊ ၁ဝိ/-၊ ၂ဝိ/-၊ ၅ဝိ/-၊ ၁ဝဝိ/-၊ ၂ဝဝိ/- နှင့် ၅ဝဝိ/- တန် တန်ဖိုးငယ်ငွေစက္ကူများအားလွယ်လင့်တကူသုံးစွဲနိုင်ရန် စဉ်ဆက် မပြတ် ဖြန့်ဖြူးလဲလှယ်ပေးလျက်ရှိကြောင်းသိရှိ ရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်သည် ၂ဝဝ၅-၂ဝဝ၆ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်မှ ၂ဝ၁ဝ- ၂ဝ၁၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်အထိ ၆ နှစ်တာကာလအတွင်း တန်ဖိုးငယ်ငွေစက္ကူများအား အောက်ဖော်ပြပါအတိုင်း ဖြန့်ဖြူးလဲလှယ်ပေးခဲ့ကြောင်း သိရှိရပါသည် ဘဏ္ဍာရေးနှစ် ကျပ်သန်းပေါင်း၂ဝဝ၅-၂ဝဝ၆ ၇၆၆၆.၁၈ဝ၂ဝဝ၆-၂ဝဝ၇ ၄၄၃၇.၈၈ဝ၂ဝဝ၇-၂ဝဝ၈ ၁၁၁၅.၄ဝဝ၂ဝဝ၈-၂ဝဝ၉ ၄၄၇ဝ.၇၆ဝ၂ဝဝ၉-၂ဝ၁ဝ ၁ဝ၂၆၇.ဝ၄ဝ၂ဝ၁ဝ-၂ဝ၁၁ ၅၈ဝ၈၆.၈ဝဝ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်သည် ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေး ကော်မတီ ဈေးများဌာနသို့ ၂၂.၁.၂ဝဝ၈ ရက်နေ့မှစ၍ တစ်ပတ်လျှင် ကျပ် ၂၆ ဒသမ ၆ဝ သိန်း လဲလှယ်ပေးခဲ့ပြီး၊ ၁၄.၉.၂ဝ၁ဝ ရက်မှစ၍ တစ်ပတ်လျှင် ကျပ် ၆ဝ သိန်းသို့လည်းကောင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး မော်တော်ယာဉ် လိုင်းပေါင်းစုံ ထိန်းသိမ်းရေး ကော်မတီသို့ ၂၂.၁.၂ဝဝ၈ ရက်နေ့မှစ၍ အပတ်စဉ် ကျပ် ၂၆ ဒသမ ၆ဝ သိန်း လဲလှယ်ပေးခဲ့ပြီး၊ ၂၉.၃.၂ဝ၁၁ ရက်နေ့မှစ၍ တစ်ပတ်လျှင် ကျပ်သိန်း ၂ဝဝ သို့လည်းကောင်း တိုးမြှင့်လဲလှယ်ပေးလျက်ရှိကြောင်း၊ ယင်းသို့ဆောင်ရွက်လျက် ရှိရာမှ ပြည်သူများအတွင်း လည်ပတ်သုံးစွဲနေ သည့် ဟောင်းနွမ်းစုတ်ပြဲ ငွေစက္ကူ လျော့နည်းပပျောက်စေရေးအတွက် ၃.၈.၂ဝဝ၉ ရက်နေမှစ၍ အမှတ်-၁၉၈၊ ဗိုလ်ဆွန်ပက်လမ်းနှင့် ကမ်းနားလမ်းထောင့်၊ ပန်းပဲတန်းမြို့နယ်၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသည့် မြန်မာနိုင်ငံ တော် ဗဟိုဘဏ်၊ ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲ၊ ငွေကြေးဌာန၊ ငွေစက္ကူလဲလှယ်ရေးကောင်တာ နှင့်ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အတွင်းရှိ မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်ခွဲ(၃ဝ)တို့တွင် ဟောင်းနွမ်း စုတ်ပြဲ ငွေစက္ကူများကို မိမိလဲလှယ်သည့် ငွေစက္ကူအမျိုးအစားအတိုင်း တန်ဖိုးတူ ငွေစက္ကူသစ်များဖြင့် နေ့စဉ် လဲလှယ်ပေးလျက်ရှိကြောင်း သိရပါသည်။ နေပြည်တော်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်မှ နေပြည်တော် စည်ပင်သာယာရေး ကော်မတီဈေးများဌာနသို့ ၈.၈.၂ဝဝ၈ ရက်နေ့မှစ၍ အပတ်စဉ် ကျပ် ၂၄ သိန်း လဲလှယ်ပေးခဲ့ပြီး ၁ဝ.၅.၂ဝ၁ဝ ရက်နေ့မှစ၍တစ်ပတ်လျှင် ကျပ် ၇၅ သိန်း အထိ တိုးမြှင့်လဲလှယ်ပေးလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်၊ မန္တလေးဘဏ်ခွဲမှလည်း မန္တလေးမြို့တော် စည်ပင်သာယာရေး ကော်မတီ ဈေးများဌာနသို့ ၈.၁ဝ.၂ဝဝ၈ ရက်နေ့မှစ၍ တစ်ပတ်လျှင် ကျပ် ၃၁ ဒသမ ၈ဝ သိန်းလဲလှယ်ပေးခဲ့ပြီး ၇.၁.၂ဝ၁၁ ရက်နေ့မှစ၍ တစ်ပတ်လျှင် ကျပ် ၃၁ ဒသမ ၇ဝ သိန်းအထိလည်းကောင်း၊ ၁၇.၈.၂ဝဝ၉ မှစ၍ ယနေ့အထိ မော်တော်ယာဉ် လိုင်းပေါင်းစုံထိန်းသိမ်းရေး ကော်မတီသို့ တစ်ပတ်လျှင် ကျပ် ၂၅ ဒသမ ၅ဝ သိန်းအားလည်းကောင်း လဲလှယ်ပေးလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ် နေပြည်တော်၊ ရန်ကုန်ဘဏ်ခွဲနှင့် မန္တလေး ဘဏ်ခွဲတို့မှ ကုန်တိုက်များ၊ ှSupermarket များ၊ စတိုးဆိုင်များ၊ ကုမ္ပဏီများအပြင် လက်ဖက်ရည်ဆိုင်၊ စားသောက်ဆိုင်များသို့လည်း လုပ်ငန်းပမာဏ အပေါ်မူတည်၍ တန်ဖိုးငယ် ငွေစက္ကူများအား လဲလှယ်ပေးလျက် ရှိပါသည်။ ၎င်းအပြင် တစ်နိုင်ငံ လုံးရှိ မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်များ အနေဖြင့်လည်း ဟောင်းနွမ်းစုတ်ပြဲ ငွေစက္ကူများ အား လာရောက်လဲလှယ်သည့် ငွေစက္ကူအမျိုးအစားအတိုင်း တန်ဖိုးတူ ငွေစက္ကူ သစ်များဖြင့် ပြန်လည်လဲလှယ်ပေးလျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်သည် ယင်းသို့သာမန်ဟောင်းနွမ်းစုတ်ပြဲ ငွေစက္ကူ အဆင့်ထက် ကျော်လွန်သည့် ချွတ်ယွင်းငွေစက္ကူများ (မီးလောင်၊ ဆွေးမြေ့၊ ပိုးမွှားကိုက်၊ ဓာတ်ဆေး၊ ဆိုးဆေးမိ၊ ဆီစွန်းစသည်များ)ကိုမူ ယခင်က အမှတ်-၁၉၈ ဗိုလ်ဆွန်ပက်လမ်းနှင့် ကမ်းနားလမ်းထောင့်၊ ပန်းပဲတန်းမြို့နယ်၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် ဖွင့်လှစ်ထားသည့် မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်၊ ငွေကြေးဌာန၊ ချွတ်ယွင်း ငွေစက္ကူများ တန်ဖိုးလဲလှယ်ပေးရေးဌာနစိတ်တွင် သာ လက်ခံစိစစ်လဲလှယ် ပေးလျက်ရှိရာမှ လုပ်သားပြည်သူများ ပိုမိုအဆင်ပြေစွာ လဲလှယ်နိုင်ရန်အတွက် နေပြည်တော်ခရိုင်၊ ဥတ္ထရသီရိမြို့နယ်၊ ရာဇသင်္ဂဟလမ်း၊ ရုံးအမှတ်(၅၅)၊ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်၊ ငွေကြေးဌာန၌ ၂ဝ၁ဝခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁ ရက်မှစ၍လည်းကောင်း၊ မန္တလေးမြို့ ၈၂ လမ်းနှင့် ၂၆ လမ်းထောင့် မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်ခွဲ (၁)၊ အဆောက်အအုံ ပထမထပ်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ် မန္တလေးဘဏ်ခွဲ၌ ၂ဝ၁၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃ရက်မှစ၍ လည်းကောင်း ချွတ်ယွင်း ငွေစက္ကူများတန်ဖိုး လဲလှယ်ပေး ရေး ဌာနစိတ် ဖွင့်လှစ်၍ လဲလှယ်ပေးလျက်ရှိကြောင်း သတင်းရရှိပါသည်။
ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်မှာ ဝယ်လိုအားရှိတဲ့ "ချင်း " ကို တိုးချဲ့စိုက်ပျိုး တင်ပို့သင့်ကမ္ဘာ့ချင်းထုတ်လုပ်နိုင်မှုအခြေအနေ တစ်ကမ္ဘာလုံးချင်းထုတ်လုပ်မှုမှာ ၂ဝဝ၈ ခုနှစ်စာရင်းအရ တန်ချိန် ၁၄ သိန်း ၅ သောင်းကျော်ဖြစ်ပြီး အာရှတိုက်မှ ၈၈ ရာခိုင်နှုန်း၊ အာဖရိကတိုက်မှ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်း ထုတ်လုပ်ကြကြောင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အများဆုံး ထုတ်လုပ်ပြီး တရုတ်၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ နီပေါ၊ နိုက်ဂျီးရီးယား၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့မှာလည်း အများအပြားထုတ်လုပ်ကြကြောင်း သိရှိရပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံက ကမ္ဘာပေါ်တွင် ချင်းအများဆုံး စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ထုတ်လုပ် မှုရဲ့ ၉ဝ ရာခိုင်နှုန်းကို ကုန်ကြမ်းအတိုင်း အသုံးပြုကာ ကျန်ပမာဏကို ချင်းခြောက်ပြုလုပ်ကြောင်း၊ ပျမ်းမျှအနေနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ ချင်းတင်ပို့မှုက ပြည်တွင်း ထုတ်လုပ်မှုရဲ့ ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်းသာဖြစ်ပြီး ကျန် ၉ဝ ရာခိုင်နှုန်းကို သုံးစွဲကြောင်း သိရှိရပါတယ်။ အာဖရိကတိုက်ရှိ နိုက်ဂျီးရီးယားနဲ့ အီသီယိုပီးယားနိုင်ငံတို့မှာ စိုက်ပျိုးမှုလျော့နည်းလာပြီး တရုတ် နိုင်ငံမှာလည်း စိုက်ပျိုးမှုလျော့နည်းလာရာ ထုတ်လုပ်မှုပုံမှန်ထက်ကျဆင်းကာ ဈေးနှုန်းမြင့်မားလာဖွယ် ရှိကြောင်း သတင်းတွေအရ သိရှိရပါတယ်။ မြန်မာ့ချင်းထုတ်လုပ်မှုအခြေအနေ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ချင်းကို နှစ်စဉ် ဧပြီလနဲ့ မေလတွေမှာ စတင်စိုက်ပျိုးကြပါတယ်။ စိုက်ပြီး ၅ လ ခန့်အကြာ သြဂုတ်လနဲ့ စက်တင်ဘာလတို့မှာ ဥမ (မျိုးဥ) တွေကို တူးဖော်ရပါတယ်။ မျိုးပိဿာ ၆ဝဝ ရှိရင် ဥမပိဿာ ၄ဝဝ တူးဖော်ရနိုင်ကြောင်း သိရပါတယ်။ ချင်းသီးနံှအနေနဲ့ တူးဖော်ချိန်မှာ မတူးဖော် သေးဘဲ နောက်ရာသီတိုင်အောင် ထားလို့ရတဲ့အတွက် ကြိုက်ဈေးစောင့်ပြီး ရောင်းနိုင်တဲ့အနေ အထားရှိကြောင်း သိရှိရပါတယ်။ ချင်းစိုက်ဧက တစ် ဧကမှာ မျိုးပိဿာ (၅ဝဝ မှ ၈ဝဝ) အထိသုံးစွဲကြရပြီး ပိဿာ ၃ဝဝဝ မှ ၅ဝဝဝ ကြားထွက်ရှိတာဖြစ်လို့ မျိုးသုံးစွဲမှုအ ပေါ် ၆ ဆခန့်ရှိကြောင်း၊ ချင်းခြောက်ပြုလုပ်ရာတွင် ချင်းအစိုပိဿာ ၁ဝဝ အခြောက်ခံပါက ချင်းခြောက် ၁၅ ပိဿာမှ ၁၈ ပိဿာထိ ရနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါတယ်။ ၂ဝဝ၇-၂ဝဝ၈ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ချင်း ၇ဝ၂၇၄ တန်ထွက်ရှိပြီး ၂ဝဝ၈-၂ဝဝ၉ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ၇၁၆၈၇ တန် ထွက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါတယ်။ ဘဏ္ဍာနှစ်အလိုက် ချင်းကို ပင်လယ်ရေကြောင်းမှ တင်ပို့မှုကို သုံးသပ်ကြည့်ပါက အောက်ပါအတိုင်း တွေရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်စဉ် ဘဏ္ဍာနှစ် တန်ချိန် (ထောင်ပေါင်း) တန်ဖိုး(ကန်ဒေါ်လာသန်းပေါင်း)၁။ ၂ဝဝ၇-၂ဝဝ၈ ၂.၈၅ ဝ.၈၉၂။ ၂ဝဝ၈-၂ဝဝ၉ ဝ.၁၁ ဝ.၁ဝ၃။ ၂ဝဝ၉-၂ဝ၁ဝ ၆.၇၄ ၂.၄၆ ၎င်းဇယားအရ ချင်းပြည်ပတင်ပို့မှုမှရရှိတဲ့ နိုင်ငံခြားငွေမှာ ၂ဝဝ၉-၂ဝ၁ဝ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ဒေါ်လာ ၂ သန်း ခွဲခန့်နဲ့ အများဆုံးရရှိခဲ့ပါတယ်။ ချင်းဈေးကွက်နိုင်ငံတွေကတော့ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံကို အများဆုံး တင်ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး စင်ကာပူ၊ မလေးရှား၊ အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ဗီယက်နမ်၊ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံတွေကို နှစ်စဉ်ဈေးကွက်မပျက်တင်ပို့နိုင်ခဲ့ ကြောင်း သိရှိရပါတယ်။ ချင်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တိုးမြင့်တင်ပို့နိုင်ရေး ချင်းပို့ကုန်လိုင်စင်လျှောက်ထားရာမှာ သီးခြားထောက်ခံချက်တင်ပြဖို့မလိုဘဲ သတ်မှတ် လုပ်ထုံး လုပ်နည်း တွေနဲ့အညီ လွယ်ကူမြန်ဆန်စွာ ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါတယ်။ ပြည်ပဝယ်လက်ဈေးကွက်တွေ မှာလည်း ပုံမှန်ရှိနေပြီး ဈေးကောင်းရရှိနေတဲ့ ပို့ကုန်အမယ်ဖြစ်တာကြောင့် တိုးခဲျ့စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်တင်ပို့ သင့်ကြောင်း အကြံပြုလိုပါတယ်။ ချင်းသီးနံှအနေနဲ့ ပြည်ပဝယ်လက်ဈေးကွက်တွေလည်း ပုံမှန်ရှိနေတဲ့ ပို့ကုန်အမယ်ဖြစ်တာကြောင့် တိုးခဲျ့စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်တင်ပို့သင့်ကြောင်း အကြံပြုလိုပါတယ်။ သက်ဆိုင်ရာ အသင်းအဖွဲ့များ၊ ဌာနဆိုင်ရာများ၊ တောင်သူများနဲ့ ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းရှင်များ တက်ြွကစွာ ပူးပေါင်းပြီး အရည်အသွေးကောင်းမွန်တဲ့ ချင်းတွေ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်တင်ပို့နိုင်ရေး ဝိုင်းဝန်းကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်သင့် ပါကြောင်း တိုက်တွန်းလိုက်ရပါတယ်။ ဝင်းသန်းကျော်
တစ်နိုင်ငံလုံး ကြက်သွန်နီစားသုံးမှုကို အထောက်အပံ့ပြုတဲ့ မကွေးကြက်သွန် ဒီနှစ်ပိုစိုက်လာ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးမှာ မြေပြန့်လွင်ပြင်လည်း ပါသလို ကုန်းမြင့်ချိုင့်ဝှမ်းတွေလည်း ရှိတာကြောင့် မိုးတွင်းမှာ မိုး ရွာတုန်း ခဏရေစီးဆင်းပြီး တစ်နှစ်ပတ်လုံး ရေကလေးစပ်စပ်နဲ့ သဲသောင်ခုံ တွေ ကျန်ရစ်ခဲ့တဲ့ ပင်းချောင်း၊ ယင်းချောင်း၊ ယောချောင်းဆိုတဲ့ သဘာဝအရ ဖြစ်ထွန်းနေတဲ့ ချောင်းကြီးတွေရှိကြပါတယ်။ ဒီချောင်းကြီးတွေ ရေကျအပြီး တန်ဆောင်မုန်းလလောက်ဆိုရင် ဒူး ပေါင်လယ်လောက်ရှိတဲ့ ရေစီးကြောင်း ကလေးနဲ့ ဘေးဝဲယာ တစ်ဖက်တစ်ချက်မှာစားဖိုဆောင်သီးနံှကြက်သွန်နီကို မျက်စေ့တစ်ဆုံး စိုက်ကြပါတယ်။ သဘာဝက ပေးလာသော ချောင်းပြင်၊ ချောင်းစပ်၊ သောင်ခုံတွေမှာ ဒေသ၊ ရာသီနဲ့ ရေမြေအနေအထားအလိုက် ထိပ်ဆုံးက နှစ်စဉ်ဝတ်မပျက် စိုက်ပျိုးခဲ့တဲ့ ကြက်သွန်နီသီးနံှဖြစ်ပါတယ်။ ကြက်သွန်နီစိုက်ခြင်း၊ မစိုက်ခြင်းဟာ ဈေးနှုန်းတက်တာ ကျတာနဲ့လည်း မပတ်သက်လှပါဘူး။ ဒီနှစ်ကြက် သွန်ဘယ်ဈေးပဲ ဖြစ်ဖြစ် ဒီချောင်းတွေမှာ ကြက်သွန်စိုက်နေကြ တောင်သူတွေ အချိန်တန်ရင် စိုက်တာပါပဲ။ ဒါကြောင့်ဒီနှစ်လည်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှာ မိုးရာသီ ကင်းလွတ် ပွင့်လင်းလာပြီဆိုတာနဲ့ စက်တင်ဘာလကုန်လောက်က စပြီး ဇော်မွှားစိုက်၊ ကုန်းစိုက်၊ ဥစိုက်တွေ စိုက်လာကြတယ်။ ဒီဇင်ဘာ လလောက်မှာ ကြက်သွန်မျိုးစေ့တွေ ပျိုးထောင်ပြီး သဲသောင်စိုက် ဆိုပြီး စိုက်ကြတယ်။ နှစ်စဉ်မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအ တွင်းမှာ ကြက်သွန်နီဧက (၄ သောင်း ကျော်)စိုက်ထားတာကြောင့် တစ်နိုင်ငံ လုံးစိုက်ပျိုးမှုရဲ့ (၂၈ ရာခိုင်နှုန်း)ရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံတော်ရဲ့ စားဖိုဆောင်သီးနံှကြက်သွန်နီဖူလုံရေး မှာ မကွေးတိုင်း ဒေသကြီးက ရှေ့တန်းမှာ တာဝန်ယူဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ ပြောလို့ ရပါတယ်။ ဒီလိုတောင်သူတွေ ပုံမှန်စိုက်ရုံတင် မကပါဘူး။ တောင်သူတွေ လက်လှမ်းမမီတဲ့ သောင်ခုံအပြင်ပိုင်းနှင့် တိုင်းအတွင်း မြေလွတ်၊ မြေရိုင်းတွေကို စက်ယန္တရားတွေနဲ့ ပြုပြင်ပြီး စိုက်ပျိုးမြေတွေအဖြစ် အရင်းအနှီးတတ်နိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို ကြက်သွန်နီတွေစိုက်ပျိုးစေခဲ့ တာကလည်း ၂ဝဝ၄-၂ဝဝ၅ ခုနှစ်ကတည်းကပါ။ အဲဒါကြောင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းက တောင်သူတွေ ပုံ မှန်စိုက်ပိုျး ထုတ် လုပ်မှုအပြင် ကုမ္ပဏီတွေရဲ့မြေလွတ်မြေရိုင်းကြက်သွန်နီစိုက် ဧက တွေနဲ့ဆိုတော့ ကြက်သွန်နီတွေ တိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှာ ထွက်ချင် တိုင်း ထွက်နေတော့တာပေါ့။ ဒါပေမယ့် ကြက်သွန်ဆိုတာ တောင်သူကစိုက်ပျိုးပြီး ကုန်သည် လက်ထဲရောက်ရတာပါလား။ အများအားဖြင့် ကုန်သည်အများစုဟာ ကြက်သွန်ထွက်ဒေသက တောင်သူတွေပို့ပေးတာကို ဝယ်တယ်။ လှောင်ထားပြီး ကြက်သွန် မထွက်တဲ့တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်တွေကို ပုံ မှန်အတိုင်း တင်ပို့ရောင်းချတယ်။ ဒါက ပုံမှန်ကုန်သည်အများစုရဲ့ ပုံမှန်လုပ်ငန်းပါ။ အချို့ကြတော့ ဒီလိုမဟုတ်ဘဲ ငါးပွက်ရာ ငါးစာချ တစ်နပ်စားÓဏ်နဲ့ ပုံမှန်လမ်းကြောင်းတွေကနေ သွေဖီပြီး နယ်စပ် ထွက်ပေါက်မြို့တွေကို တရားမဝင် လမ်းကြောင်းကနေ တင်ပို့တတ် တာလည်းရှိတော့ တကယ်လိုအပ်တဲ့ မြို့ကြီးတွေမှာ အရောက် နည်းပြီး ဝယ်လိုအားများလာကာ ဈေးတက်သွားတာ တွေလည်းဖြစ် တတ်ကြပါတယ်။ ဦးစား ပေးမှုကိုစဉ်းစားရင် ပြည်တွင်းစိုက်တဲ့ သီးနံှဟာ ပြည်တွင်းဖူလုံမှုကို ဦးစားပေးရမှာပါ။ ပိုပြီလံျှပြီဆိုမှ ပြည်ပ ပို့ပြီး တရားဝင်နိုင်ငံခြားငွေရအောင် လုပ်ရမှာပေါ့။ ဒါကြောင့် ကြက်သွန် ကုန်သည်များ ရေလိုက်မလွဲကြဖို့ သတိပြုစေလို ပါတယ်။ မြန်မာတို့ရဲ့ စားဖိုဆောင်မှာ ဆန်၊ ဆီ၊ ဆားဆိုတဲ့ အဓိကမရှိ မဖြစ် လိုအပ်ချက်များပြီးရင် ဒုတိယအရေးကြီးဆုံး သီးနံှဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။ စားသုံးသူတိုင်းနှင့် သက်ဆိုင်နေပါတယ်။ စားသုံးသူတိုင်းက စားဖိုဆောင်သီးနံှ ကြက်သွန်ကို ကာလအလိုက်သင့်တင့် လျောက်ပတ်သော ဈေးနှုန်းများနှင့် ဝယ်ယူစားသုံးလိုပါတယ်။ ကြက်သွန် စိုက်တောင်သူဘက်က ကြည့်ရင်လည်း တစ်ပိဿာ၊ တစ်ဧက စိုက်ပိုျးထုတ်လုပ်မှု ကုန်ကျစရိတ်တွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး လျှော့ချနိုင် ရမယ့်အပြင် နှစ်စဉ်စိုက်ပိုျး ထုတ်လုပ်တဲ့ တောင်သူ၊ တိုးခဲျ့စိုက်ပျိုး နိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမှလည်း အထွက်တွေတိုးပြီး နေ့စဉ်တိုးပွားနေတဲ့ လူဦးရေအတွက် ဖူလုံမှုကိုကျော်လွန်ပိုလံျှပြီး နိုင်ငံခြားဝင်ငွေရနိုင်အောင် ပြည်ပတင်ပို့သွားနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အနေနဲ့ ယမန်နှစ်က ကြက်သွန်နီ (၄၈၅၆၇) ဧက စိုက်ပျိုးခဲ့ရာမှ ယခုနှစ် မှာ စုစုပေါင်း(၄၈၈၅၅) ဧက စိုက်ပျိုးထားပြီးလို့ မနှစ်ကထက် (၂၈၈) ဧကပိုမိုပါတယ်။ အခြား ကြက်သွန်စိုက်တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များနှင့် ပေါင်းလိုက်ရင် တစ်နိုင်ငံ လုံးရှိ ပြည်သူတွေစိတ်ပူစရာမလိုဘဲ ဖူလုံပိုလံျှမှာ သေချာလှပါတယ်။ ကြက်သွန်ဟာ သိုလှောင်ပြီးမှ ရောင်း ချရတဲ့ရေဓါတ်နဲ့ ဖွဲ့စည်းထား တဲ့ သီးနံှဆိုတော့ ကာလကြာလာလျှင် အလျော့ များပြီး အရင်းအနှီး က တိုးသွားတတ်တာ သဘာဝပါတဲ့၊ ဒီအလျော့အပေါ်မှာ ဖြစ်ထိုက်တဲ့ ဈေးနှုန်းလည်း အချိုးကျသွားတတ်တာကို နားလည်ကြ ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကြက်သွန်ကုန်သည်အချို့က ကောလဟာလများ ထုတ်လွှင့်၊ ဈေးကစားပြီး ဈေးကွက်တွေကို ပုံမှန်အတိုင်း တင်ပို့ခြင်း မပြုဘဲ ညှိပြီးပိတ်လှောင်ထားကာ တရားမဝင်နယ်စပ်ဂိတ်ရှိရာ မြို့ကြီးများကို မှောင်ခိုရောင်းချမှုတွေကြောင့် ကြက်သွန်ဈေး ကမောက်ကမ မတည်မငြိမ်ဖြစ်ခဲ့ရဖူးပါတယ်။ ဒီလိုကုန်သည်အချို့အနေနဲ့ မိမိတို့ရဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား တစ်ခုတည်းကိုသာကြည့်ပြီး အမျိုး သား အကျိုးစီးပွားစိတ်ဓါတ်ချို့တဲ့နေကြောင်း ပြသတာပါဘဲ။ ဒီလို လုပ်ရပ် ဖြစ်ရပ်တွေကိုသာ အဖက်ဖက်က ကြပ်မတ်ထိန်း သိမ်း နိုင်မယ်ဆိုရင် အရေးပါတဲ့စားဖိုဆောင် သီးနံှကြက်သွန်နီဟာ စီးဆင်း မှု ပုံမှန်နဲ့ ပြည်တွင်းဒေသတိုင်းက စားသုံးသူတွေ ဈေးနှုန်းမှန်မှန်နဲ့ စားသုံးရမှာ ဖြစ်ကြောင်းပါခင်ဗျား။MZoo
မြန်မာ-ကိုရီးယား စီးပွားရေးစကား စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ကုန်သွယ်ရေးညွှန်ကြား မှုဦးစီးဌာနနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကိုရီးယားသံရုံး (KOTRA) တို့ရဲ့စီစဉ်မှုအရ မြန်မာနိုင်ငံမှ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တို့ နဲ့ ကိုရီးယားနိုင်ငံမှစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် တို့ ၃.၁၂.၂ဝ၁ဝ နေ့၊ ၁၂ း ဝဝ နာရီ ကုန်သည်ကြီးများဟိုတယ်မှာ စီးပွားရေး စကား ပြောကြားခဲ့ကြပါတယ်။ တွေ့ဆုံပွဲကို ကုန်သွယ်ရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကုန်သွယ်မှု မြှင့်တင်ရေးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးဦးအောင်စိုးနဲ့ အရာထမ်းများ၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းချုပ် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်မင်းဝင်းနဲ့ ညီနောင်အသင်းအဖွဲ့များမှ လုပ်ငန်းရှင်များ၊ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကိုရီးယားသံရုံးမှ စီးပွားရေးသံမှူး ဒေါက်တာ PARK Chulho အပါအဝင် သံရုံးမှတာဝန်ရှိသူများနဲ့ လုပ်ငန်း ရှင်များ စုစုပေါင်း ၂ဝဦးတက်ရောက်ခဲ့ကြပြီး မြန်မာနဲ့ကိုရီးယားနှစ်နိုင်ငံ အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်မှု ပိုမိုမြှင့်တင်ရန် ရင်းနှီးပွင့်လင်းစွာဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း သိရပါတယ်။ နောက် တစ်ကြိမ် ဆွေးနွေးပွဲကို နောက်သုံးလအကြာမှာ စီးပွားရေး စကားထပ်မံ ပြောကြားဖို့ ချိန်းဆိုထားတဲ့အတွက် ကုန်သွယ်မှုအကြောင်း ထပ်လောင်း ပြောဆိုလိုသူများ ကြိုတင် ပြင်ဆင်ထားဖို့လိုကြောင်းပါ ခင်ဗျား။ ပြည်ပမောင်
၂ဝ၁ဝ ခုနှစ် နှစ်လယ် မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတနာပြပွဲ နေပြည်တော် မဏိရတနာကျောက်စိမ်းခန်းမ၌ ပထမဆုံးအကြိမ်စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ဖွင့်လှစ်ကျင်းပ နေပြည်တော်၌ ပထမဆုံး အကြိမ်အဖြစ် ကျင်းပသည့် ၂ဝ၁ဝခုနှစ် နှစ်လယ် မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတနာပြပွဲ ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားကို နေပြည်တော်ရှိ မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတနာပြတိုက်အနီးရှိ မဏိရတနာ ကျောက်စိမ်းခန်းမ၌ နိုဝင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့ နံနက် ၈ နာရီတွင် စတင်ဖွင့်လှစ်ကျင်းပခဲ့ရာ အခမ်းအနားသို့ နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီအတွင်းရေးမှူး (၁) သီဟသူရ ဦးတင်အောင်မြင့်ဦး တက်ရောက်အားပေး ချီးမြှင့်ခဲ့ပါသည်။ အခမ်းအနားသို့ စစ်ရေးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ခင်ဇော်ဦး၊ စစ်ထောက်ချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ဝေလွင်၊ နေပြည်တော် တိုင်းစစ်ဌာနခုျပ်တိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် မောင်မောင်အေး၊ အစိုးရအဖွဲ့-အဖွဲ့ဝင်ဝန်ကြီးများ၊ တရားသူကြီးချုပ်၊ ရှေ့နေချုပ်၊ ဒုတိယဝန်ကြီးများ၊ ဌာနဆိုင်ရာအကြီးအကဲ များ၊ မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတနာပြပွဲကျင်းပရေး ဗဟိုကော်မတီဝင်များ၊ ဌာနဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းများ၊ မြန်မာနိုင်ငံကျောက်မျက်ရတနာလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းဥက္ကဋ္ဌနှင့် အမှုဆောင်များ၊ ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပမှ ရတနာကုန်သည်များ၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာ နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံသံရုံးနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံသံရုံးတို့မှ စီးပွားရေး သံမှူးများ၊ ဖိတ်ကြားထားသူများ တက်ရောက်ခဲ့ကြကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ ရှေးဦးစွာ၂ဝ၁ဝ ခုနှစ် နှစ်လယ် မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတနာပြပွဲ ကျင်းပရေး ဗဟိုကော်မတီ နာယက သတ္တုတွင်းဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီး ဦးအုန်းမြင့်၊ ဟိုတယ်နှင့်ခရီး သွားလာရေးလုပ်ငန်းဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီးဦးစိုးနိုင်၊ ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယ ဝန်ကြီး ဦးတင့်ဆွေနှင့် နယ်စပ်ဒေသနှင့် တိုင်းရင်းသားလူမိုျးများ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးနှင့် စည်ပင်သာယာရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး ဦးတင်ငွေတို့က ၂ဝ၁ဝခုနှစ် နှစ်လယ် မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတနာပြပွဲကို ဖဲကြိုးဖြတ်၍ ဖွင့်လှစ် ပေးကြပါသည်။ ထို့နောက် အတွင်းရေးမှူး (၁) သီဟသူရ ဦးတင်အောင်မြင့်ဦးက မဏိရတနာ ကျောက်စိမ်းခန်းမ ရေပန်းကို စက်ခလုတ်နှိပ်ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့ပြီးနောက် အတွင်းရေးမှူး(၁) နှင့် အဖွဲ့ဝင်များ မဏိရတနာကျောက်စိမ်းခန်းမ ရေပန်းရှေ့၌ မှတ်တမ်းတင် ဓါတ်ပုံ ရိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၂ဝ၁ဝခုနှစ် နှစ်လယ်မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတနာပြပွဲကို နိုဝင်ဘာလ၁၇ရက်မှ ၂၉ ရက်နေ့အထိ ခင်းကျင်းပြသရောင်းချသွားမည်ဖြစ်ပြီး နေပြည်တော်၌ ပထမဆုံး အကြိမ်ကျင်းပသော ရတနာပြပွဲဖြစ်ရာ ပြည်တွင်း ပြည်ပမှ ရတနာကုန်သည် ၆ဝဝဝ ကျော် တက်ရောက်ကြကြောင်း သိရသည်။ ရတနာများကို တင်ဒါစနစ်၊ ဈေးပြိုင်စနစ်တို့ဖြင့် ရောင်းချသွားမည်ဖြစ်ပြီး ပြပွဲကျင်းပသည့် မဏိရတနာ ကျောက်စိမ်းခန်းမအနီး ၂၁ ဒသမ ၇ ဧက ကျယ်ဝန်းသည့် မြေကွက်လပ်တွင် ခင်းကျင်း ပြသထားပြီးဖြစ်သည်။ တင်ဒါစနစ်ဖြင့် ရောင်းချမည့် ပုလဲအတွဲပေါင်း ၂၄၆ တွဲနှင့် ဈေးပြိုင်စနစ်ဖြင့် ရောင်းချမည့် ပုလဲအတွဲပေါင်း ၂၇၆တွဲကို နိုဝင်ဘာ ၁၈ ရက်မှ ၁၉ ရက် အထိလည်းကောင်း၊ တင်ဒါစနစ်ဖြင့် ရောင်းချမည့် ကျောက်မျက်အတွဲပေါင်း ၂၂၄ တွဲနှင့် ဈေးပြိုင်စနစ်ဖြင့်ရောင်းချမည့် ကျောက်မျက် အတွဲပေါင်း ၄၉တွဲ စုစုပေါင်း ကျောက်မျက်အတွဲပေါင်း ၂၇၃ တွဲကို နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်မှ ၂ဝ ရက် အထိလည်းကောင်း၊ တင်ဒါစနစ်ဖြင့်ရောင်းချမည့် ကျောက်စိမ်း အတွဲပေါင်း ၈၇၈၇ နှင့် ဈေးပြိုင်စနစ်ဖြင့်ရောင်းချမည့် ကျောက်စိမ်းအတွဲပေါင်း ၃၇ဝ စုစုပေါင်း ကျောက်စိမ်းအတွဲပေါင်း ၉၁၅၇ကို နိုဝင်ဘာ ၁၇ ရက်မှ၂၉ ရက်အထိ လည်းကောင်း မဏိရတနာကျောက်စိမ်းခန်းမ၌ ရောင်းချသွားမည်ဖြစ် သည်။ ဖွင့်ပွဲစတင်ပြုလုပ်သည့် နိုဝင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့တွင်ပင် အဆိုပါ ကျောက် မျက်ရတနာပြပွဲသို့ ပြည်တွင်းရတနာ ကုမ္ပဏီ ၅၈၇ ခုမှ ရတနာ ကုန်သည် ၂၆၄ဝ ဦးနှင့် ပြည်ပရတနာကုမ္ပဏီ ၈၁၈ ခုတို့မှ ရတနာကုန်သည် ၂၉၈၉ ဦးတို့လာရောက် ပြီး ပုလဲအတွဲများ၊ ကျောက်မျက်အတွဲများနှင့် ကျောက်စိမ်း အတွဲများကို စိတ်ဝင်တစား ကြည့်ရှုလေ့လာခဲ့ကြကြောင်း သိရှိရပြီး ပြပွဲသို့ တက်ရောက်ရန် ပြည်တွင်း ပြည်ပ ရတနာကုမ္ပဏီများမှ ကုန်သည်များ များစွာထပ်မံရောက်ရှိလာဦးမည် ဖြစ်ကြောင်း သိရပါသည်။ ပြပွဲတွင်ရောင်းချရန် မြန်မာနိုင်ငံမှထွက်ရှိသော ကျောက်စိမ်း အရိုင်းတုံးများ၊ ကျောက်စိမ်းအချောများ၊ ကျောက်မျက်အရိုင်းများ၊ သွေးပြီး ကျောက်မျက်အချောများ၊ ပုလဲလုံးများ၊ ကျောက်စိမ်း၊ ကျောက်မျက်၊ ပုလဲတို့ဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော လက်ဝတ်ရတနာများ၊ ရုပ်တုရုပ်ထွင်းများ၊ ပုံဆောင်ခဲများ၊ ကျောက်ကပ် ပန်းချီကားများနှင့် ငွေထည်ပစ္စည်းများ ခင်းကျင်းပြသထားပြီး ပြပွဲသို့ တက်ရောက်လာကြသည့် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ရတနာကုန်သည်များ၏ တည်းခို နေထိုင်ရေး၊ စားသောက်ရေးနှင့် သွားလာရေး အဆင်ပြေလွယ်ကူစေရန် ကြိုတင် ပြင်ဆင်မှုများ ဆောင်ရွက်ထားကြောင်း၊ မြန်မာ- အင်္ဂလိပ် နှစ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ဝေ ထားသည့် မြန်မာ့ကျောက်မျက်ရတနာပြပွဲ လမ်းညွှန် (နေပြည်တော်)ကို ပြပွဲတွင် အခမဲ့ ပေးဝေကြောင်း သတင်း ရရှိပါသည်။ ကြယ်ပြာပန်း
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ စီးပွားရေး နာလန်ထူမှု ကျဆင်းလာတဲ့ အတွက် အာရှဒေသရဲ့ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းတွေ ရဲ့ ဝယ်လိုအားနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်မှု တွေရှိနေတာကြောင့် တောင်ကိုရီးယား ဝမ်ကဦးဆောင်ပြီးအာရှငွေကြေးတွေဒီရက် သတ္တပတ်အတွင်းတန်ဖိုး ကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။ ယခု ရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာ ဘလွမ်းဘတ်ဂျေပီ မော်ဂန်အာရှ ဒေါ်လာအညွှန်းကိန်းက သုညဒသမ ၃ ရာခိုင် နှုန်းကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။ သြဂုတ် ၂၅ ရက်ထိရှိတဲ့ရက်သတ္တပတ် အတွင်းမှာ ကမ္ဘာ့ရှယ်ယာရံပုံငွေထဲကနေရင်းနှီး မြှုပ်နံှသူ တွေရဲ့ အနုတ်အသိမ်းက ဒေါ်လာ ၇ ဒသမ ၂ ဘီလီယံ ရှိတဲ့အနက် အာရှဂျပန်စတော့ရံပုံငွေကနေ အနုတ်အသိမ်းက ဒေါ်လာ ၂၈၉ သန်း ပါဝင်တယ်လို့ မက်ဆာခူျးဆက်အခြေ စိုက် EPFP Global သုတေသနဌာနက ထုတ်ပြန်ပါတယ်။တရုတ်ယွမ် တရုတ်စက်မှုနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်လီမိတက်ကဘွန်းစာခုျပ်တွေ ထုတ်မရောင်းမီ ရင်းနှီးမြှုပ်နံှသူတွေက ငွေတွေကို ''လှောင်''ထားမယ်လို့ ယူဆကြတဲ့အတွက် တရုတ် နိုင်ငံရဲ့ အခြေခံဈေးနှုန်းက နှစ်လအတွင်း အမြင့်ဆုံးအထိ မြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံခြား ငွေလဲလှယ်ရေး ကုန်သွယ်မှုအဖွဲ့ရဲ့ အဆို အရ တရုတ်ယွမ်ငွေကြေးဟာ သြဂုတ် ၂၆ ရက်က တစ်ဒေါ်လာကို ၆ ဒသမ ၇၉၉၈ ယွမ် နှုန်းရှိရာကနေ ၂၇ ရက်နေ့မှာ တစ်ဒေါ်လာကို ၆ ဒသမ ၇၉၈၈ ယွမ်နှုန်းထိ ရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။အိန္ဒိယရူပီး ရူပီးငွေတန်ဖိုးဟာ သြဂုတ် ၂၇ ရက်နေ့ မနက်စောစော ပိုင်းမှာပုံမှန်အတိုင်းရှိနေခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင်၂၆ရက် ဈေးပိတ်ချိန် ကတစ်ဒေါ်လာ ၄၆ ဒသမ ၈၄ ရူပီးနှုန်း ရှိနေခဲ့ရာက အပြောင်းအလဲ အနည်းငယ်ဖြစ်ပြီး ၂၇ ရက် မနက် ၉းဝ၅ နာရီက တစ်ဒေါ်လာကို ၄၆ ဒသမ ၈၆ ရူပီးနှုန်းရှိခဲ့ပါတယ်။ဂျပန်ယန်း ဂျပန်မူဝါဒရေးဆွဲသူတွေက ဂျပန်ယန်းတန်ဖိုးမြင့်တက် နေတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လိုအပ်တဲ့အစီအမံတွေ ဆောင်ရွက် တော့မယ်လို့ခန့်မှန်းကြတဲ့အတွက် စောစောပိုင်းက တန်ဖိုးမြင့် တက်ခဲ့တဲ့ ဂျပန်ယန်းငွေတန်ဖိုးဟာ ကပြောင်းကပြန်ဖြစ်ပြီး ယူရိုနဲ့ ဒေါ်လာတို့နဲ့ဖလှယ်ရာမှာ တန်ဖိုးကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။ ဂျပန်ယန်းဟာ အဓိကငွေကြေး ၁၆ ခုအနက် ၁၅ ခုနဲ့ ဖလှယ် ရာမှာ တန်ဖိုးကျခဲ့ပါတယ်။ သြဂုတ် ၂၆ ရက်က နယူးယောက်မှာ တစ်ယူရိုကို ၁ဝ၇ ဒသမ ၃၉ ယန်း နှုန်းရှိခဲ့ရာမှ တိုကိုျမှာ ၂၇ ရက်ညနေ ၁း၄၉ နာရီမှာ တစ်ယူရိုကို ၁ဝ၇ ဒသမ ၈ဝ ယန်းနှုန်း ရှိခဲ့ ပါတယ်။ ဒေါ်လာနဲ့ဖလှယ်ရာမှာတော့ တစ်ဒေါ်လာကို ၈၄ ဒသမ ၄၅ ယန်းနှုန်းကနေ ၈၄ ဒသမ ၇ဝ ယန်းနှုန်းထိ ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်။မလေးရှားရင်းဂစ် မလေးရှားနိုင်ငံရဲ့ ပို့ကုန်ဈေးကွက် နှစ်ခုမှာ တိုးတက်မှု နှုန်းနှေးကွေးတဲ့အတွက် ယခုနှစ်အတွင်းမှာ ဗဟိုဘဏ်က အတိုးနှုန်းတွေကို ထပ်တိုးပေးတော့မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ယူဆကြ ပါတယ်။ ဒါကြောင့်ဒီရက်သတ္တပတ်မှာ ရင်းဂစ်ငွေကြေး ဟာတန်ဖိုးကျဆင်းတော့မဲ့ဘက်ကို ဦးတည်နေပါတယ်။ အမေရိကန်အိမ်ခြံမြေဈေးကွက် ကျဆင်းတာနဲ့ စင်ကာပူကုန် ထုတ်လုပ်မှုအေးလာပြီးတဲ့နောက် ယခုနှစ် ယခုချိန်ထိ ၈ ဒသမ ၉ ရာခိုင်နှုန်းထိတန်ဖိုး တက်ခဲ့တဲ့ ရင်းဂစ်တန်ဖိုးဟာ တိုးတက်မှုနှေးကွေးလာပါတယ်။ စင်ကာပူဟာမလေး ရှားရဲ့အကြီးမားဆုံးပို့ကုန်ဈေးကွက် ဖြစ်ပြီးအမေရိကန်ပြည် ထောင်စုကစတုတ္ထမြောက် အကြီးမားဆုံးပို့ကုန်ဈေး ကွက်ဖြစ် ပါတယ်။ မလေးရှားရင်းဂစ်တန်ဖိုးဟာ ရက်သတ္တပတ်ကုန်မှာ သုည ဒသမ ၁ရာခိုင် နှုန်းကျဆင်းပြီးတစ်ဒေါ်လာကို ၃ ဒသမ ၁၄၅၈ ရင်းဂစ်နှုန်းဖြစ်ခဲ့သည်။တောင်ကိုရီးယားဝမ် ပြည်ပရင်းနှီးမြှုပ်နံှသူတွေက တောင်ကိုရီးယား ရှယ်ယာ ကို အဝယ်ထက် အရောင်းက ဒေါ်လာ ၁၄၃ သန်း ပိုများတဲ့ အတွက် ဆိုးလ်မြို့မှာ တောင်ကိုရီးယားဝမ်ရဲ့ ငွေလဲနှုန်းဟာ ၁ ဒသမ ၁ ရာခိုင်နှုန်းတန်ဖိုးကျပြီး သြဂုတ် ၂၇ ရက်က တစ်ဒေါ်လာကို ၁၁၉၅ ဒသမ ၈၄ ဝမ်နှုန်းရှိခဲ့ပါတယ်
အိုင်ပေါ့နဲ့ ဆဲလ်ဖုန်း ကြံကြံဖန်ဖန်ဖြစ်သော ကားတိုက်မှုတစ်ရပ် ကို ကြံကြံဖန်ဖန် အပြစ်ရှာလျှင် အကြောင်းအရာတစ်ရပ်ကို ကြံကြံဖန်ဖန် သွားတွေ့ သည်။ ဤ အကြောင်းတရားမှာ တက္ကနိုလိုဂျီတွေ အံ့မခန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသည့်အတွက် လူတို့ရဲ့တစ်ချိန်တည်း တစ်ပြိုင်နက် တည်း အလုပ်နှစ်မျိုးထက်ပိုပြီး လုပ်နိုင်ရည်စွမ်းရှိလာခြင်းဖြစ်သည်။ တစ်ချိန် တည်း၊ တစ်ပြိုင်နက်တည်း နှစ်မျိုး၊ သုံးမျိုးခံစားလာ နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကားတိုက်မှုဖြစ်သည်။ ဤကားတိုက်မှုသည် သတင်းဖြစ်သည်။ ဤကားတိုက်မှုကို ကိုယ်တိုင်မြင်လိုက်ရသော ဂျာနယ်လစ်က သတင်း ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ် ရေးလိုက်သည်။ ကြံကြံဖန်ဖန်ဖြစ်သော ကားတိုက်မှုဖြစ်၍ ဂျာနယ်လစ်က သူ၏ သတင်းဇာတ်လမ်းကို မော်ဒန်လွန် (ပို့မော်ဒန်) ဇာတ်လမ်းလို့ ခေါင်းစီးတပ်လိုက်သည်။ သာမန်ရိုးရိုးသာဆိုလျှင် လမ်းဖြတ်ကူးသူ တစ်ဦးက အမျိုးသမီးတစ်ဦးမောင်းလာသော ကားကဝင်တိုက်မိခြင်းဖြစ်၍ ပို့စ် မော်ဒန်လို့ခေါ်စရာအကြောင်းမရှိ။ သို့သော် ယခုခေါ်ရပြီ။ လမ်းဖြတ်ကူးသူသည် မှန်မှန်နှင့် နှေးနှေးပြေး၍ ကာယ လေ့ကျင့်နေသူ ဖြစ်သည်။ ဂျော့ဂင်သက်သက်သာဆိုလျှင်ဘာမျှ ထူးဆန်းစရာမရှိ။ မော်ဒန်မလွန်ပေ။ သို့သော် ကားတိုက်ခံရသူက ဖြည်းဖြည်း ပြေးရင်း အိုင်ပေါ့ကိုနားတပ်ပြီး သီချင်းနားထောင်သည်။ အိုင်ပေါ့သီချင်းနားထောင်ရင်း ဂျော့ဂင်လုပ်နေသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ လမ်းကူးရန်မီးပွိုင့်ရောက်သောအခါ သူက အိုင်ပေါ့နားထောင်လျက်နှင့် လမ်းကိုဂျော့ဂင်လုပ်ဖြတ်ကူးသည်။ သူက ပို့(စ်)မော်ဒန် ဖြစ်နေပြီး လမ်းလယ်အရောက်၌ ဆဲလ်ဖုန်းပြောရင်း ကားမောင်းလာသော အမျိုးသမီးတစ်ဦးက အိုင်ပေါ့နားထောင်ရင်း ဂျော့ဂင် လုပ်လာသူကို အမှတ်မထင်တွေ့လိုက်၍ ဘရိတ်ကို တအားဆောင့်နင်းလိုက်သည်။ သို့သော် ကံမကောင်းတော့ အိုင်ပေါ့သမား ကို တိုက်မိသွားသည်။အာရုံတစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဒီမြင်ကွင်းကို မြင်လိုက်သော ဂျာနယ်လစ် က သူ့လက်(ပ်)တော့ကိုထုတ်ပြီး ချက်ချင်းသတင်းရေးသည်။ သတင်းခေါင်းစဉ်ကို ''အိုင်ပေါ့နား ထောင်ရင်း ဂျော့ဂင်လုပ်သူ ယောက်ျားတစ်ဦးကို ဆဲဖုန်းပြောရင်း ကားမောင်းလာသော အမျိုးသမီး တစ်ဦး၏ ကားက ဝင်တိုက်မိခြင်း'' ဟူ၍ တပ်လိုက်သည်။ ခေါင်းစဉ်ငယ်နှင့် ပို့စ်မော်ဒန် အခင်းဖြစ်ပွားမှုဟုရေးသည်။ ဂျော့ဂင်လုပ်သူ ကားတိုက် ခံရခြင်းဆိုသော ရိုးရိုးဖြစ်ရပ်တွင် အိုင်ပေါ့-ဆဲလ်ဖုန်း-လက်(ပ်)တော့တို့ ပါဝင်ကုန်၍အကုန်ရှုပ်ကုန်သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ပို့စ်မော်ဒန်သတင်းဇာတ်လမ်းဖြစ်သွားသည်။ ဇာတ်လမ်းလက္ခဏာပြောင်းသွားသည်။ ဒီအကြောင်းကို စာရေးသူကဖတ်ပြီး တစ်မျိုးဆင်ခြင်မိသည်။ ဂျော့ဂင်လုပ်သူကလည်း တစ်ချိန်တည်း အလုပ်တစ်ခုမလုပ်၊ နှစ်ခု လုပ်သည်။ ဖြည်းဖြည်းမှန်မှန် ပြေးသည်။ တစ်ချိန်တည်းမြူးဇစ်နားထောင်သည်။ ကားဒရိုင်ဘာအမျိုးသမီးကလည်း ကားမောင်းခြင်းအလုပ် တစ်ခု တည်း မလုပ်၊ ကားမောင်းသည်၊ ဆဲလ်ဖုန်းနှင့် စကားပြောသည်။ ဤသို့ တစ်ချိန်တည်း အလုပ် နှစ်မျိုးသုံးမျိုး ပြိုင်တူလုပ်နိုင်သဖြင့် အာရုံတွေ အကျဉ်းအကျပ် အလုပ်ရှုပ်ကုန်သည်ဟု စာရေးသူက တွေးမိသည်။ တစ်ပြိုင်နက်တည်း အလုပ် နှစ်မျိုးသုံးမျိုးလုပ်နိုင်သော တက္ကနိုလိုဂျီတို့ကို အပြစ်တင်ရမလား၊ သို့တည်းမဟုတ် ဤတက္ကနိုလိုဂျီ တို့ကို အသုံးပြုသောလူတို့ကို အပြစ်တင်ရမလားဝေခွဲမရပေ။ တက္ကနိုလိုဂျီတို့ကိုတော့ အပြစ်မတင်ချင်ပေ။ တစ်ပြိုင်နက်တည်း အလုပ်နှစ်မျိုးသုံးမျိုး အသုံးပြုနိုင်သဖြင့်အာရုံကို တစ်ခုတည်း၌မတည်နိုင်။ နှစ်မျိုး၊ သုံးမျိုးဖြန့်သည်။ ထို့ကြောင့် အလုပ်တစ်ခု စီကရရှိသော အာရုံသည် တစ်ပိုင်းတစ်စိတ်သာဖြစ်တော့သည်။ အာရုံအပြည့်အ၀ မရနိုင်ပေ။ ဤ အချက်ကို တစ်ပိုင်းတစ်စိတ် အာရုံဟု ခေါ်သည်။ လူ့ဘဝတွင် တစ်ချိန်တစ်ကာလ၌ အာရုံ တစ်ပါးတည်းကိုသာ စူးစိုက်ခြင်းကကောင်းသလား၊ သို့တည်းမဟုတ် မျှဝေခြင်းက ကောင်းသလားဆိုသော ပြဿနာသည် လူတစ်ဦးအလိုက် အကြိုက်ပြဿနာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ထင်သည်။စတိုရီနောက်မှနှင့် ဒက်ဒီကလပ် အထက်တွင် ပို့စ်မော်ဒန် စတိုရီအကြောင်းကိုပြောပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်မျိုးဆက်သစ်လူငယ်တို့ကမူ စတိုရီဇာတ်လမ်း ထက် စတိုရီတို့၏ နောက်ကလူတွေ the people behind stories အကြောင်းကို ပိုမိုစိတ်ဝင်စားနေသည်။ ဤအချက်ကို ထင်ဟပ်သောသာဓကမှ တရုတ်လူငယ်တွေ အင်တာနက်ဝက်(ဘ်)ဆိုက်တို့၌ ဘလောက် blogying တွေ အရေးများလာကြခြင်း ကို ညွှန်းသည်။ ဝက်(ဘ်)ဆိုက်ဘလောက်တို့သည် စတို ရီတို့နောက်မှ လူတို့အကြောင်းတွေများသည်။ ဂျပန်ပြည်မှ အလုပ်သမား တို့ကမူ အဖေကလပ် daddy clubs တွေ ထောင်ခြင်းအားဖြင့် စရိုက်ကို အပြောင်းအလဲလုပ်နေ ကြသည်။ အဖေ ကလပ်ဆိုသည်မှာ ဇနီးနှင့်သားသမီးတို့ကို ဂရုစိုက်စောင့်ရှောက်သောအသင်းတွေဖြစ်ကြသည်။ သာယာချိုမြိန် သော အိမ် sweet home တို့ကို ထူ ထောင်ရန်ဖြစ်သည်။ မိမိအိမ်ဘက် ဦးလှည့်၊ ဇနီး နှင့်သားသမီးတို့ကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက် ရ ကောင်းမှန်း ဂျပန်အမျိုးသားတွေ သိရှိသည်မှာသိပ်မကြာသေးပေ။ ယခင်က အလုပ်ရုံကိုသာ တွယ်တာမြတ်နိုး သည်။ အလုပ်သိပ်ကြိုးစားသည်။ အလုပ်၌ဘဝကို လုံးဝမြှုပ်ထားလိုက်သည်။ ဇနီးမေ့၊ သားသမီးမေ့ဖြစ်သည်။ ည ၁၀ နာရီကျော် သန်းခေါင်လောက် မှ အလုပ်မှဆင်းသည်။ ဤမျှ အလုပ်နှင့်ကုမ္ပဏီကို ချစ်မြတ် နိုးသည်။ ဤသို့ ချစ်မြတ်နိုးရသည်မှာလည်း ကုမ္ပဏီတစ်ခုတည်း၌ ရာသက်ပန် အလုပ်လုပ်နိုင်သောကြောင့်နှင့် အလုပ်တစ်မျိုး တည်း၌ ရာသက်ပန် အလုပ်လုပ်နိုင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ယခု ဤသံယောဇဉ်ကြိုး အားပျော့သွားပြီ။ ကုမ္ပဏီတစ်ခုတည်း၌ ရာသက်ပန်အလုပ်မလုပ်နိုင်တော့။ အလုပ်တစ်ခုတည်း၌ ရာသက်ပန် အလုပ်မလုပ်နိုင်တော့။ အချိန်မရွေးအလုပ်ပြုတ်နိုင်သည်။ အချိန်မရွေး လစာလျှော့ဖြတ်ခံရနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကုမ္ပဏီနှင့် အလုပ်တို့အပေါ်ထားရှိသော သစ္စာနှင့် သံယောဇဉ်တို့သည်ပြိုပျက်ကုန်ပြီ။ အခုမှ အိမ်ကို မြတ်နိုးရမှန်း၊ ဇနီးနှင့် သားသမီးတို့ ကို သံယောဇဉ်တွယ်တာရမှန်းသိလာသည်။ပမာနှင့်အစစ် အီရတ်၌ အမေရိကန်စစ်သားတို့၏ ရုပ်ပုံ လွှာကို ဂရုစိုက်ကြည့်မိသည်။ တစ်ကိုယ်လုံး ကိရိယာတွေ တပ်ဆင်ထားသည်မှာ နေရာလွတ်မရှိသလောက်ဖြစ်သည်။ စစ်သားသာမက သာမန်လူတို့လည်း အဲဒီလိုဖြစ်လာသည်။ အိမ်သုံးပစ္စည်း၊ လူ တစ်ကိုယ်သုံး ပစ္စည်းတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ ''စက်များပြီး လူနည်းသော လူ'' ဖြစ်နေပြီး တစ် ကိုယ်လုံး တစ်အိမ်လုံး ကိရိယာမျိုးစုံ တပ်ဆင် ထားပါပြီ။ လူသားအနှစ်သာရနည်းပြီး စက်များနေ သောလူသည် ဉာဏ်ရည်အဆင့်၌ ဆိုက်ဘာအဆင့်ရှိရသည်။ ဆိုက်ဘာ ဉာဏ်ရည် Cyber Intelligence ဟုခေါ်သည်။ မြေပေါ်ဉာဏ်ရည်သာ မကပေ။ ကွန်ပျူတာ ဝက်(ဘ်)ဆိုက်တို့ဖြင့် ဉာဏ်ကစားနိုင်သူ ဖြစ်ရ မည်။ ထို့အတွက် လူသည် အီလက်ထရောနစ်ကိရိယာတို့ကို လက်ပတ်ရတနာသဏ္ဌာန် သေးသေးအရွယ်တွေဖန်တီးပြီး လူတို့အားတပ်ဆင်ပေးနိုင်မည်။ ဤ လက်ဝတ်ရတနာတို့ဖြင့် ဘယ်နေရာကိုမဆို၊ ဘယ်သူနှင့်မဆို လမ်းလျှောက်ရင်း အချိတ် အဆက်ပြုနိုင်မည်။ ရွှေငွေ လက်ဝတ်ရတနာများမဝယ်ဘဲဆိုခဲ့ပါ အီလက်ထရော နစ်ပစ္စည်းတို့ကို လက်ဝတ်ရတနာအဖြစ် ဝတ်ဆင်လာကြလျှင် တက္ကနိုလိုဂျီ မြေမျက်နှာပြင်သည် အကုန်ပြောင်းလဲသွားမည်။ လူသာ ပဓာနဆိုသောအယူအဆကို အနက်အဓိပ္ပာယ်အသစ်ဖြင့် ပြန်လည်ဖွင့်ဆိုရမည်။ လူသာ ပဓာနဆိုသော အသိတရားအကြောင်းဟောလျက် လူအားတကယ်အစစ် real အကြောင်းကို ပညာပေးအပ်သည်။ လူသားသည် ပြဿနာတစ်ရပ်ကိုဖြေရှင်းချင်သည်။ အညွှန်း-ပညာအတွေးအမြင်များ
အိမ်အပြောင်းအရွှေ့ လုပ်ပြီးတဲ့နောက် နေ့တိုင်းအသွား နာရီဝက်၊ အပြန်နာရီဝက်လောက် ဘတ်စ်ကားစီးဖြစ်နေတော့ လူတွေ အကြောင်း၊ ခရီးသည်တွေအကြောင်း၊ ခရီးတွေအကြောင်း ပိုစဉ်းစားဖြစ်၊ ရေးဖြစ်နေတော့တာပါပဲ။ ဒီကနေ့ပဲ ဘတ်စ်ကားပေါ်က ယာဉ်မောင်းရဲ့ဘေးမှာ ယာဉ်မောင်းဝတ်စုံနဲ့ထိုင်နေတဲ့ လူတစ်ယောက်က စီးကရက်သောက်ပြီး လိုက်လာတာ၊ အသည်းယားလိုက်တာ၊ စိတ်ကျေနပ်အောင် ဓာတ်ပုံရိုက်ယူထားလိုက်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ထမင်းအိုးကို မခွဲချင်တာနဲ့ ယာဉ်အမှတ်တွေ၊ လူနာမည်တွေမှတ်မထားလိုက်ပါဘူး။ ဟိုနေ့ကအပြန်မှာတော့ ရှေ့နားကခုံတွေမှာ ဆရာတော်နှစ်ပါး ပါလာ တယ်။ ထုံးစံအတိုင်း ကားအချင်းချင်းအပြိုင်အဆိုင်မောင်းပြတော့ ယာဉ်မောင်းရဲ့နှုတ်ကဆဲလိုက်ဆိုလိုက်နဲ့။ ဆရာတော်တွေ ကတော့ တရားပြည့်နေသူတွေဆိုတော့ ဘာမျှမဖြစ်သလိုပဲ။ ကိုယ်ကသာ ကြားထဲကမျက်နှာပူလိုက်တာ။ လက်မှတ်ရောင်း တစ်ယောက်ခမျာ၊ တောက်လျှောက် မတ်တတ်ရပ်ရတာ ညောင်းရှာတယ်ထင်ပါရဲ့၊ ခရီးသည်ထိုင်တဲ့ ခုံလက်တန်းပေါ် လာထိုင်ရှာ တယ်။ ဘဝခရီးမဆိုနဲ့ဦး၊ ခေါက်တုံ့ခေါက်ပြန် ရန်ကုန်မှာပတ်နေတဲ့ ဘတ်စ်ကားခရီးမှာတောင်မှ နားချင်စရာရှားတယ်ထင်ပါရဲ့။ ကားစပယ်ရာ အချင်းချင်း၊ ယာဉ်မောင်းနဲ့စပယ်ရာ အပြန်အလှန်ပြောကြတာတွေကလဲ ဘေးလူမရှိဘူးသဘောထားပြီး ပွင့်ပွင့် လင်းလင်းကြီး ပြောကြရှာတယ်။ ဒီလိုပြောလိုက်မှလဲ သူတို့ရဲ့ဘဝအမောတွေပြေရှာတယ်ထင်ပါရဲ့။ ဒါမှမဟုတ် ဘေးဘီကိုဂရုမစိုက်၊ ဘဝခရီးတော့ မမောတန်ဘူးလို့တွက်နေကြတဲ့ ငယ်ရွယ်သူတွေရဲ့ ချစ်ကြည်နူးသံတွေ၊ ကားပေါ်မှ အားပါးတရ အော်ပြောနေတဲ့ တယ်လီဖုန်းစကားပြောသံတွေကိုလွှမ်းမိုးအောင်ကြိုးစားနေတာများလား။အိမ်ရှေ့အထွက် လိုင်းကားကိုပြေးအတက် ယာဉ်နောက်လိုက်နှယ် မဖော်ရွေတာ၊ လက်မှတ်ခလဲ လာမတောင်းဘဲနေတာ၊ ဘယ်လိုပါလိမ့်လို့ထင်၊ ထိုင်ခုံလေးတစ်နေရာရတာနဲ့ ဝင်ထိုင်လိုက်မှ ခရီးဆုံးထိမသွား၊ ဟံသာဝတီအထိပဲဆိုတာနဲ့ ဆင်းပြေးခဲ့ရပါေ ရာလား။ ဘဝခရီးကိုလဲ အဆုံးအထိရောက်မယ်မှန်းပြီး တက်လိုက်ပေမယ့် လမ်းခုလတ်က ဆင်းလိုက်ရတာတွေ ဘယ်နှစ်ခု တောင် ရှိပါလိမ့်။ အဖေတူထင်ရတဲ့ သမီးကလဲ ခရီးတိုလေးတစ်ခုသွားတာ ဘတ်စ်ကား သုံးစီးပြောင်းစီးရသတဲ့။ နောက်ဆုံးမှာလိုချင်တဲ့ခရီးကို ရောက်လို့တော်သေးတာပေါ့ သမီးရယ်။ အမေရိကန်ကလာတဲ့ သမီးတစ်ယောက်ကတော့ လေယာဉ်လွတ်သွားပေမယ့် ရောက်အောင်လာသွားသေးတယ်။ ပြန်ခါနီး နှုတ်ဆက်ဖို့ ဖုန်းလှမ်းဆက်တော့ မုန့်ဟင်းခါးသွားစားနေသတဲ့။ မြန်မာပြည်ကနေ ဘာတွေဝယ်သွားတယ်မသိ။ သူများနိုင်ငံအလည် တစ်ခေါက်ရောက်တုန်းကတော့ တစ်ယောက်ထဲမောင်းလာတဲ့ ကိုယ်ပိုင်ကားက အမြန်လမ်းက မသွားရဘူးတဲ့။ သွားချင်ရင် သုံးယောက်ပါမှတဲ့။ အဲသလို အမြန် လမ်းကသွားချင်လို့ လူကြုံတင်တာတွေလဲရှိသလို လူကြုံစောင့်စီးတာလည်း ရှိသတဲ့။ ကိုယ်ပိုင်ကားနဲ့ ဘတ်စ်ကားတွေ့ရင် ဘတ်စ်ကားကြီးတွေဟာ အများပြည်သူသုံးယာဉ်ဖြစ်လို့ ဦးစားပေးရသတဲ့။ ဒီမှာလို လက်ညှိုးတစ်ချောင်းထောင်စရာမလိုဘူးပေါ့။ အငှားယာဉ်ကျတော့လဲ အများပြည်သူသုံးယာဉ်မို့ ဦးစား ပေးရပြန်သတဲ့။ အဲဒါကြောင့် ''တော်ပြီကွာ တတ်နိုင်လို့များ မင်းတို့ဆီလာရင် ကိုယ်ပိုင်ကားဝယ်မစီးတော့ဘူး။ အများပြည်သူသုံး ယာဉ်ပဲ စီးတော့မယ်။ အများပြည်သူကတယ်ပြီးမျက်နှာကြီးသကိုး''လို့ ပြောလိုက်တယ်။ တစ်ခါတလေတော့ ခရီးသွားရာမှာပါရမယ့်ပစ္စည်းကမပါ၊ မပါဘဲချန်ခဲ့ရမယ့်ပစ္စည်းကပါလာတတ်တယ်။ တစ်ခါကတော့ မုတ်ဆိတ်ရိတ်ဓား အမှတ်မထင်ပါလာတာ ဂျပန်လေဆိပ်မှာ ပိုက်စိတ်တိုက်ကိုရှာယူကြတယ်။ ဟိုနေ့က တယ်လီဖုန်းကို အိမ်မှာ ချန်ခဲ့မိတာ အိမ်အပြန်ကျမှ ခေါ်ထားတာ တွေ တစ်ဒါဇင်ကျော်ကို တွေ့မိတယ်။ သမီးငယ်လေး(နွေးနွေး)မွေးနေ့မှာ ရိုက်ဖို့ချန်ခဲ့ ရမယ့် ကင်မရာကို မထားခဲ့မိတော့ သမီးတို့ မျောက်ရှုံးအောင် ဆော့တာတွေမှတ်တမ်းမတင်လိုက်ရဘဲဖြစ်သွားတယ်။ ဘဝခရီးမှာရော ယူစရာမယူမိ၊ မယူရမှာတွေ ဝန်အလေးခံ၊ ဒုက္ခခံပြီး ယူသွားမိလေရော့ သလား၊ ရေဘူးနဲ့ ဖိနပ်လို သဘောထား ရမယ့် ဒါန၊ သီလတွေပါအောင် ယူမိရဲ့လား။ ဒေါသတွေ၊ မောဟတွေ၊ မာနတွေကိုပဲ ခုရှုပ်နောင်လေး ရတက်မအေးရအောင် သယ်သွားမိနေလေရော့သလား။ တစ်ခါက ကျောက်ဆည်ရေကြီးနေစဉ် ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ စခန်းလေးတွေကို ဖြတ်သွားတော့ ဓာတ်ပုံရိုက်မလို့ ကင်မရာကို အဆင်သင့်ပြင်ထားတယ်။ တကယ်တွေ့တဲ့အခါကျ သူတို့ ဒုက္ခ ရောက်နေတာကို ဓာတ်ပုံမရိုက်ချင်ဘဲ ကရုဏာစိတ်ပဲဖြစ် တော့တယ်။ ခရီးတိုဖြစ်ဖြစ်၊ ခရီးရှည်ဖြစ်ဖြစ် မေတ္တာတွေ၊ ကရုဏာတွေ၊ မုဒိတာတွေနဲ့ ဖြတ်သန်းနိုင်ဖို့ ကြိုးစားရပါဦးမယ်။ခင်မောင်ညို (ဘောဂဗေဒ)